Trong làng thơ Nước Ta, có những nữ sĩ để lại cho thơ ca dân tộc bản địa những dấu ấn đẹp. Nếu thơ Hồ Xuân Hương tài ba, ngạo mạn thì thơ bà Huyện Thanh Quan lại lịch sự và trang nhã, trữ tình và duyên dáng. Đọc thơ bà, ta thấy nỗi buồn man mác, tâm trạng hoài cổ thật thanh cao đượm sự đơn độc, trống vắng. Một trong những bài thơ đó là tác phẩm Chiều hôm nhớ nhà. Tìm hiểu bài thơ ta sẽ thấy tài thơ điêu luyện của Bà : Trời chiều bảng lảng bóng hoàng hôn
Tiếng ốc xa đưa vẳng trống dồn Gác mái, ngư ông về viễn phố Gõ sừng, mục tử lại cô thôn Ngàn mây gió cuốn chim bay mỏi
Dặm liễu sương sa khách bước dồn
Kẻ chốn Chương Đài, người lữ thứ Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn Ở hai câu đề, khoảng chừng thời hạn là trời chiều bảng lảng bóng hoàng hôn. Ánh sáng vẫn còn đó, nhưng chỉ còn là ánh lờ mờ của ngày tàn và đêm sắp tới. Câu thơ chỉ trình làng thời hạn mà người đọc như cảm thấy cả khoảng trống một vùng quê to lớn. Trước vạn vật thiên nhiên ấy, giữa trời và đất, có một cái gì đó tràn ngập con người nhạy cảm. Buổi chiều là thời hạn dễ buồn nhất và đó cũng là khoảng chừng thời hạn thường Open trong thơ của bà Huyện Thanh Quan. Con người trong đời sống hỗn độn, ồn ào vẫn có một lúc nào đó trở lại với cái bình yên muôn thuở của vạn vật thiên nhiên, về với chính lòng mình. Và lúc này chính là khoảnh khắc đó của nữ sĩ . Tiếng ốc xa đưa vẳng trống dồn Âm thanh từ xa vẳng đến như thúc giục, nhưng vẫn có cái trầm lặng trong đó báo hiệu cho mọi người : ngày sắp hết. Ta như gặp một nét thân quen, man mác của câu ca dao : Chiều chiều ra đứng ngõ sau Ngó về quê mẹ ruột đau chín chiều . Tâm trạng của tác giả đã phần nào được ngầm hiểu trong cách lựa chọn thời hạn, không khí và thanh âm. Trong cảnh chiều, trong tiếng gọi tàn ngày đó, con người hiện ra : Gác mái, ngư ông về viễn phố Gõ sừng, mục tử lại cô thôn . Câu thơ với nhịp 2/5 làm cho ta có cảm xúc hoạt động giải trí con người đang giảm dần, đang đi tới kết thúc. Phép đối rất chuẩn cùng với những từ Hán Việt đã góp thêm phần tạo nên vẻ nhã nhặn, cổ kính của hai câu thơ gợi tả này. Trước cảnh vạn vật thiên nhiên to lớn, con người thật nhỏ, yếu thế và có phần đơn độc. Đó cũng là đặc thù của thơ Thanh Quan. Gặp cảnh và người ở đây ta không hề không liên tưởng đến cảnh và người . Lom khom dưới núi, tiều vài chú
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà
Trong Qua đèo Ngang của cùng tác giả, cảnh và người đều vậy: lặng lẽ, đượm buồn. Ta có cảm giác nhà thơ cũng đang lặng lẽ, thẩn thờ. Và con đường trước mắt bà thì sao, hai câu luận đã vẽ ra khung cảnh:
Xem thêm: Điện trường – Wikipedia tiếng Việt
Ngàn mây gió cuốn chim bay mỏi Dặm liễu sương sa khách bước dồn Khoảng đường trước mắt như vô tận. Chim bay mỏi mà chưa tới nơi, khách bước dồn mà chưa tới chốn. Con đường đi hay con đường đời đang giàn trải ? Phép đối từng cặp hình ảnh ngàn mây dặm liễu, gió cuốn – sương sa, chim bay mỏi – khách bước dồn làm ý thêm nhấn mạnh vấn đề. Những từ ngữ bước dồn, bay mỏi cho thấy tâm trạng chán chường, mỏi mệt của nhà thơ. Tâm trạng ấy tất dẫn đến hai câu thơ kết thúc : Kẻ chốn Chương Đài, người lữ thứ Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn Không có ai để tâm sự, trời đất thì bát ngát, tĩnh mịch, trống trải, khiến tác giả quay về với nội tâm, với lòng buồn sẵn có của mình. Câu thơ cuối, vừa như một câu cảm, vừa như một câu hỏi. Ta đã từng phát hiện những câu thơ tài ba đó trong thơ bà : Dừng chân đứng lại, trời non nước Một mảnh tình riêng, ta với ta [ Qua đèo Ngang ] Và Cảnh đấy, người đây luống đoạn trường
[ Thăng Long hoài cổ ]
Qua đó, ta càng hiểu được nỗi niềm tâm sự của tác giả. Mang tiếng nói của tầng lớp quý tộc phong kiến đang trên đường suy thoái, thơ Thanh Quan biểu hiện một khía cạnh tư tưởng của văn chương thế kỉ 18 – 19, phản ánh tâm tư của lớp nho sĩ chán nản bế tắc. Tiếng thơ đó cũng biểu hiện tâm trạng hoài cổ, thiết tha nhớ nhà Lê đã suy vi. Phải chăng đó cũng là tâm tình của tập đoàn phong kiến đã hết thời vàng son, hết vai trò lịch sử? Đặt bài thơ của nữ sĩ vào bối cảnh lịch sử như thế, ta có biểu hiện sâu thêm cái buồn trong lòng bà: cái buồn thời đại.
Thơ bà buồn, nhưng không cho nên vì thế mà mất vẻ đẹp quyến rũ. Trái lại, nhờ vậy càng tăng thêm phần rực rỡ. Thơ bà đẹp một cách trầm lặng như chính tâm hồn bà .
Chiều hôm nhớ nhà của Bà Huyện Thanh Quan mãi mãi đưa đến cho tất cả chúng ta những cảm hứng chân thành, đậm đà trước nét buồn thanh tao, đưa đến những suy nghĩa sâu xa hơn về con người và xã hội. Một bài thơ đóng lại nhưng còn mở ra, tạo nên một dư âm trong lòng người đọc .
Loigiaihay.com
VietJack
Bằng cách đăng ký, bạn đồng ý với Điều khoản sử dụng và Chính sách Bảo mật của chúng tôi.
Xếp theo: Ngày gửi Mới cập nhật
Trang 1 trong tổng số 1 trang [2 bài trả lời]
[1]
Bài "Chiều hôm nhớ nhà" mình đọc lâu rồi nên không nhớ ai dịch, nhưng câu 8 có một dị bản khác có vẻ hợp lý hợp tình hơn được viết như vầy:"Mấy kẻ tình chung có thấu là"
Nó vừa là câu cảm thán vừa là câu hỏi tu từ, hợp với giọng thơ của bà huyện Thanh Quan như thường thấy hơn là câu hỏi thẳng thừng và nhịp điệu thơ không suôn. Vài lời góp ý cùng bạn, thân mến!
Vàng nhạt đồi Tây bóng xế tà,Đầm đìa cỏ lá tuyết đơm hoa.Rừng mai thấp thoáng chim về tổ,Rặng liễu bơ vơ khách nhớ nhà.Trâu cưỡi thổi tiêu miền nguyệt dã,Cá chài theo gió bến bình sa.Đường quê mỗi bước lòng thêm chán,Hỡi kẻ tình chung có hiểu là?…
Nguồn: Tình tự thi tập 2
Quân Sơn
Nội dung bài viết
- Soạn bài Chiều hôm nhớ nhà của Bà huyện Thanh Quan
Bài làm
Thơ ca Việt Nam xưa khi nhắc đến các thi sĩ than thuộc với độc giả, người ta vẫn thường nhắc tới Hồ Xuân Hương hay Bà huyện Thanh Quan. Ngoài tác phẩm “Qua đèo Ngang” thì bài thơ “Chiều hôm nhớ nhà” cũng là một trong những tác phẩm đặc sắc nhất của nữ sĩ Bà huyện Thanh Quan. Đúng với tên gọi, bài thơ là một áng văn đậm ân tình và cảm xúc của tác giả đối với quê hương của mình.
Chiều trời bảng lảng bóng hoàng hôn,
Tiếng ốc xa đưa lẩn trống đồn.
Bài thơ được viết trong bối cảnh là buổi chiều tà khi bóng hoàng hôn buông xuống. Khung cảnh được miêu tả với bóng chiều bảng lảng cùng tiếng trống dồn đầu làng báo hiệu mọi người hãy nghỉ tay đã đến giờ cơm chiều. Ngay từ khi bắt đầu bài thơ, tác giả đã giới thiệu ngay rằng đây là khung cảnh vào một buổi chiều tà, khi hoàng hôn vừa buông tạo tiền đề cho cả tác phẩm được bao trùm bởi màu sắc buổi chiều.
Tác giả sử dụng nhiều từ ghép trong câu thơ tạo lên nhịp điệu nhịp nhàng uyển chuyển cho từng vần thơ. Tiếng tù và đàng xa vọng lại như thúc giục người lữ khách càng cuống quýt, vội vã hơn nữa.
Gác mái, ngư ông về viễn phố,
Gõ sừng, mục tử lại cô thôn.
Đến hai câu thơ tiếp theo, tác giả lại miêu tả hàng loạt hành động của con người với ngư ông, mục tử.
Ngư ông thì bắt đầu neo thuyền để trở về nhà, mục tử thì dắt trâu về nhà. Buổi chiều đến là lúc con người trở về nhà sau một ngày dài làm việc, quay quần bên mâm cơm gia đình. Ở đây mọi người cũng vậy, họ đều đã gác hết các công việc lại để trở về nhà sau một ngày dài mệt mỏi. Câu thơ khiến ta liên tưởng đến hình ảnh buổi chiều trong thơ của Huy Cận:
Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều.
Nhà thơ cũng sử dụng những âm thanh từ xa vọng lại vừa để diễn tả âm thanh đám đông tan rã vừa làm nổi bật lên sự cô đơn của con người đang cảm nhận nó. Mọi người đều đã về nhà hết rồi riêng mình người lữ hành vẫn đang miệt mài trên con đường tha hương nơi xứ người.
Trong bối cảnh mà đến cả cánh chim cũng đã mệt mỏi rệu rã như vậy nhưng người lữ khách thì vẫn đang phải miệt mài bước đi trên con đường của mình. Chỉ có điều bước chân của con người trở nên vội vã cuống quýt hơn, nỗi nhớ nhà cháy bỏng đã khiến con người trở nên nôn nao, phấp phỏng. Có thể thấy được sự cô đơn của con người đang ngày ngày tha hương là vô cùng lẻ loi, cô quạnh. Sự cô đơn ấy hoàn toàn đối lập với dáng vẻ vôi vã quay về mái ấm để đoàn tụ với gia đình của những con người ở nơi đây.
Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi,
Dặm liễu sương sa khách bước dồn.
Cánh chim là hình ảnh thường xuất hiện trong thơ ca, đặc biệt là khi tả về buổi chiều. Hồ Chí Minh cũng từng viết:
“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không “
[Mộ]
“Chim nghiêng cánh nhỏ, bóng chiều sa” [Huy Cận].
Cánh chim của Bà huyện Thanh Quan cũng đã trải qua cả quãng đường dài ngàn dặm và đang tìm về tổ của mình, hình ảnh ấy càng thôi thúc tác giả miệt mài trên con đường của mình.
Tác giả đã sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật để làm nổi bật sự cô đơn cùng nỗi niềm của tác giả trên cung đường của mình. Những hình ảnh biểu tượng được tận dụng để gợi lên hình ảnh quê hương xứ sở thân quen, gắn bó. Mỗi câu thơ lại như một vế đối đọc lên đầy nhịp nhàng uyển chuyển khiến bài thơ trở nên gần gũi dễ tiếp nhận với người đọc.
Chiều hôm nhớ nhà là một trong những tác phẩm xuất sắc của Bà huyện Thanh Quan, tác phẩm cùng với Qua đèo Ngang đã cho thấy văn phong, cách viết của tác giả cùng với những nỗi niềm chất chứa, sâu lắng trong tâm hồn của nhà thơ đó là tình yêu đối với quê hương đất nước, nỗi nhớ nhà cháy bỏng của thi nhân.