Bố cục 1/3 ( đường mạnh - điểm mạnh ) là gì ?
|
Trong nghệ thuật nhiếp ảnh người nghệ sĩ nhiếp ảnh phải làm việc theo quy trình ngược lại. Đứng trước một phong cảnh thiên nhiên lãng mạn hoặc hùng vĩ, ít có người nghệ sĩ nào cầm máy và bấm máy ngay được liền. Mà trước đó đã có sự cân nhắc vị trí chủ thể, sắp xếp chủ đề rồi mới bấm máy. Show
 Nguyên tắc bố cục không phải là giáo điều cứng nhắc mà nó là những thủ pháp giúp nghệ sĩ đặt chủ đề đúng vào những vị trí xứng đáng và thích hợp trên khung ảnh. Hoặc cũng thể là những thủ pháp bố cục tạo hình theo những quy luật mỹ học. Bố cục tạo hình theo nguyên tắc vần luật (bố cục theo mô thức) Vần luật là nghệ thuật tạo hình theo quy luật sắp xếp các hoạ tiết, mảng màu, đường nét, hình khối hoặc những hình tượng biểu thị cảm xúc theo nguyên tắc lặp đi lặp lại có nhịp điệu hoặc biến tấu. Có 4 thể loại vần luật là vần luật liên tục, vần luật tiệm biến, vần luật biến tấu và vần luật giao thoa. Một khi chủ đề được sắp xếp theo đúng thủ pháp vần luật, bức ảnh sẽ tạo ra được một cảm xúc hợp nhãn, ưa nhìn. Cung bậc của vần luật sẽ dẫn dắt người xem, nhờ đó tác phẩm tạo được sự lôi cuốn. Vần luật liên tục hoặc còn gọi tiết điệu là nguyên tắc bố cục các hoạ tiết lặp đi lặp lại thay đổi có nhịp điệu. Ảnh: belu gheorghe Vần luật tiệm biến là nguyên tắc bố cục các hoạ tiết lặp đi lặp lại có thay đổi theo quy luật (tăng dần, giảm dần hoặc biến thể theo một dạng hình học, màu sắc). Ảnh: Therese Aldgard Vần luật biến tấu là nguyên tắc bố cục các hoạ tiết lặp đi lặp lại có biến tấu (có thay đổi đột biến). Ảnh: Zahra Delavari Vần luật giao thoa hoặc còn gọi là vần luật đan xen là thủ pháp hoà trộn, đan xen các hệ vần luật. Ảnh: Allard One Bố cục chủ đề trên “đường mạnh – điểm mạnh” Trên các thể thức ảnh theo tỉ lệ 1:1 (ảnh vuông) hoặc 3:2 hoặc 4:3 (ảnh hình chữ nhật) luôn tồn tại 5 điểm ảnh có sức hút mãnh liệt với tâm lý thị giác của người xem. Một điểm nằm ở trọng tâm bức ảnh và bốn điểm còn lại là giao điểm của các trục tỉ lệ vàng với khung ảnh. Năm điểm này được gọi là 5 điểm mạnh (điểm nhấn). Các trục tỉ lệ vàng với khung ảnh được gọi là đường mạnh. Bằng cách dùng option “rule of thirds” khi crop ảnh, Photoshop CS5 hỗ trợ hiển thị điểm trọng tâm và 2 cặp đường mạnh. Ảnh: Phan Hồ Bố cục đối xứng Là kiểu bố cục kinh điển đặt chủ thể trên đường trung trực của ảnh, chia không gian ảnh ra thành hai phần đối xứng nhau. Áp dụng thể loại bố cục này “dễ mà khó” vì khi không gian ảnh chia làm đôi, ảnh đánh mất sự linh hoạt, hai phần ảnh chia đều nhau nên không có mảng chính phụ, khó tạo sức thu hút thẩm mỹ cho bức ảnh. Sự lôi cuốn tạo được cô đọng trong nội dung, ý nghĩa, giá trị thẩm mỹ của chủ đề. Sự thu hút thị giác ở thủ pháp này thường thoả hiệp với nghệ thuật bố cục. Bố cục đối xứng. Ảnh: Therese Aldgar Bố cục đối xứng. Ảnh: Eugkyr Nguyên tắc cân đối hai phần ba. Cân đối không phải là đối xứng, tâm lý thị giác có thể phán đoán được “trọng lượng thị giác“. Một bức ảnh được gọi là cân đối khi phần “sắc nặng” và phần “sắc nhẹ” hoặc các thành phần trong chủ đề tỉ lệ vàng với nhau. Hai thành phần trong chủ đề (2 đứa bé) có chiều cao tỉ lệ vàng với nhau. Ảnh: Ario Wibisono Nguyên tắc bố cục này cơ bản dựa vào quy luật tạo hình từ “tỉ lệ vàng”. Từ trước công nguyên, các hoạ sĩ cổ đại đã khám phá ra rằng mọi kiến tạo tự nhiên cho là “cân đối” hoặc có tỉ lệ “đẹp” đều gắn liền với tỷ số 2/3. Trên cơ thể con người (vật tạo hoá đẹp nhất trong vũ trụ), mọi bộ phận đều tỉ lệ 2/3. Trục mắt nằm ở vị trí 2/3 so với khuôn mặt, chiều dài bàn tay tỉ lệ 2/3 so chiều dài từ khuỷu tay đến bàn tay, từ vai đến khuỷu tay tỉ lệ 2/3 so toàn bộ cánh tay, rốn (trọng tâm của cơ thể) nằm ở vị trí 2/3 so với chiều cao cơ thể… Chính vì quy luật tự nhiên như vậy mà “tỉ lệ vàng” đã gắn liền với “tâm lý thị giác thẩm mỹ” tự nhiên của con người.� Các mảng màu liên tục tỉ lệ vàng với nhau tạo nên sự hài hoà cân đối. Ảnh: Batikart Bố cục xiên (bố cục chéo góc). Không phải để máy ảnh nghiêng gọi là bố cục theo đường xiên mà nó là nghệ thuật sắp xếp các thành tố hoạ tiết theo hướng từ “góc ảnh tới góc ảnh” theo quy luật đường xoáy phát triển Fibonacci. Theo đó, trọng tâm của bức ảnh sẽ ở một góc ảnh này và phát triển theo đường xiên tới góc ảnh kia. Đường chéo luôn là đường dài nhất, nhờ vậy nếu các hoạ tiết bố trí theo đường xiên thì nội dung và số lượng hoạ tiết sẽ được gia tăng. Bố cục xiên. Ảnh: Hardibudi Bố cục tạo hình trong khung Thủ pháp này nhằm cô đọng nội dung chụp, hạn chế được sự trống trải, dư thừa, nhờ đó hấp dẫn được tâm lý thị giác vào chủ đề. Ngoài ra, khung hình còn mang giá trị ngữ cảnh, người xem có thể hình dung được bối cảnh hoặc địa điểm chụp, nhờ đó mà bức ảnh mang thêm thông tin. Bố cục chủ đề trong khung. Ảnh: Chris Bố cục chủ đề trong khung. Ảnh: Phan Hồ Bố cục tạo hình trên đường dẫn, đường tựa. Liên kết chủ thể với đường chuyển động hoặc tựa chủ thể vào đường dẫn không chỉ làm cho bố cục chặt chẽ hơn mà còn giúp chủ thể bật ra khỏi quy luật hai chiều của bức ảnh, nhờ đó mà bức ảnh sinh động, cuốn hút. Dùng đường tựa để nhấn mạnh cho chủ đề. Ảnh: Piotr Krol Liên kết chủ đề với đường dẫn. Ảnh: Phan Hồ Phá bố cục “Cân đối là đẹp, nhưng hy sinh thế cân đối sẽ tìm được cái đẹp hơn”. Phá bố cục không phải là không có bố cục, mà có bố cục rồi phá vỡ nó đi để tìm được cái đẹp hơn. “Nguyên tắc” này không phải là sự vô ý thức trong sắp xếp hoạ tiết mà nó là bản lĩnh của người nghệ sĩ phá vỡ thế cân đối hoặc các thể thức bố cục nhằm tạo thêm ấn tượng cho chủ thể. Phá thế vần luật luật liên tục. Ảnh: Vincent Chung Phá vỡ tỉ lệ cân đối cũng như điểm đặt chủ thể. Ảnh: Karina Marandjian Bố cục không phải là giáo điều mà nó là nghệ thuật. Nghệ thuật bố cục tạo hình có từ rất lâu được xem như một thủ pháp căn bản của mỹ học nhằm lôi cuốn thị giác thẩm mỹ. Trong mọi tình huống, nhiếp ảnh luôn tồn tại một hoặc nhiều dạng bố cục, vận dụng thủ pháp bố cục sẽ giúp cho tác phẩm hoàn chỉnh và lôi cuốn người xem. Theo NHIEPANH Tags: Nhiếp ảnh
Tôi tin rằng nếu bây giờ tôi đưa bạn chiếc điện thoại và nhờ chụp hộ một tấm hình, dòng điện đầu tiên xoẹt qua đầu bạn sẽ là làm sao để có thể đặt người tôi vào giữa tấm hình và hạ thật thấp để chân tôi được dài ra. Đó là quan điểm phổ biến mà ai cũng cho là đẹp. Hmmm… Đôi khi nó cũng đẹp thật nhưng để tôi bật mí cho bạn một cơn sốc nà: đặt chủ thể ở giữa khung hình vô cùng khó và … xấu. Vậy hãy để tôi giới thiệu cho bạn cách để có một khung hình đẹp hơn nhé: Chụp bố cục một phần ba. Vì sao ư? Tiếp tục đọc để tìm câu trả lời nhé! A. Khái niệm: Bố cục 1/3 hay quy tắc 1/3 là gì?Slrlounge.com – một trong số các trang web nổi tiếng nhất về nhiếp ảnh định nghĩa rằng Quy tắc 1/3 hay Rule of Thirds là một kiểu bố cục mà bức ảnh được chia đều ra làm 3 phần, cả ngang và dọc, và chủ thể của bức ảnh được đặt ở đoạn giao nhau hoặc đôi khi là dọc theo các đường thẳng đó. Để hình dung tốt hơn, bây giờ bạn hãy nhấc máy lên và thao tác theo mình để bật chế độ khung Grid cho dễ hình dung hơn nhé! * Điện thoại Android: Vào phần chụp ảnh > Bấm vào nút mũi tên hướng xuống ở trên đỉnh màn hình > Chọn biểu tượng setting ⚙️ > Chọn Grid Type > Chọn 3×3. * Điện thoại iPhone: Vào phần Setting/Cài đặt của máy > Chọn Camera/Ảnh và Camera > Mở Grid/Lưới. * Máy ảnh Canon, Nikon: Bấm Menu > Dùng phím điều hướng trái phải để tìm đến phần Display setting > Chọn Grid Display > Chọn Grid 1. * Máy ảnh Sony: Bấm Menu > Chọn tab Setting ⚙️ > Di chuyển xuống chọn Grid Line > Chọn Rule of 3rds Grid. Thế là bây giờ mỗi khi bạn chụp ảnh đã có những đường lưới giúp bạn biết nên đặt chủ thể ở đâu rồi. Bây giờ thì hãy cùng mình khám phá vì sao Bố cục 1/3 lại quan trọng ở phần tiếp theo nha! >>> Bài viết cùng chuyên mục nhiếp ảnh: Ảnh cháy sáng: Để sắp đặt một sai lầm B. Vì sao Bố cục một phần ba lại quan trọng?1. Bởi vì nó dễBạn cũng thấy rồi đó mọi thiết bị nay đều hỗ trợ chế độ Grid, việc bạn làm chỉ là sắp xếp bối cảnh và đặt chủ thể vào những vị trí chiến lược này mà thôi. 2. Bởi vì chụp chính giữa không đẹp và quá nhàm chánỞ phần đầu bài mình có nói trúng tim đen của 90% người cầm máy đó là luôn cố gắng đưa nhân vật chính vào chính giữa. Điều này đã bị lạm dụng quá nhiều dẫn đến việc nó trở nên nhàm chán. Hơn nữa, với chủ thể ở giữa khung hình, điều đó dẫn đến việc phần hậu cảnh/background sẽ chẳng còn gì đặc sắc. Hãy tưởng tượng nếu mình được đặt nằm giữa tấm ảnh này thì liệu con thác đổ phía sau có còn thu hút? 3. Tạo điểm nhấnViệc đặt chủ thể ở trên các đoạn giao hoặc dọc một đường dẫn sẽ thu hút sự chú ý vào chủ thể ấy. Đây là một quan điểm được khoa học ủng hộ bởi bố cục một phần 3 “đôi khi” được xem là phiên bản đơn giản của Tỷ lệ vàng. Bạn có thể hiểu đơn giản như này, nếu như người ta đọc văn bản từ trái sang phải thì trong nhiếp ảnh, quy tắc 1/3 cũng tương tự như vậy. Chẳng thế mà phim ảnh sử dụng quy tắc này rất nhiều. 4. Quảng cáo sản phẩmViệc đặt chủ thể lệch sang một bên tạo điều kiện để chúng ta lấp trống phần hậu cảnh một cách có chủ đích. Các Livestreamer làm việc này rất tốt, giúp phần đưa thương hiệu của họ vào tâm trí vào khách hàng mà họ cũng không hay. >>> Có thể bạn quan tâm: Background chụp hình: Chúng ở khắp mọi nơi, tận dụng sao đây? C. Sử dụng bố cục 1/3 như thế nào?Ở bài viết trước về đường dẫn trong nhiếp ảnh mình có thêm một phần là “Tìm đường dẫn trong nhiếp ảnh thế nào, ở đâu?”. Mình hy vọng chuỗi bài này sẽ luôn có một outline như vậy với những đề mục như vậy. Tuy nhiên, bố cục 1/3 nằm trong tay bạn chứ không ở đâu xa. Sự thật là nó tồn tại ở bất cứ đâu, việc của bạn chỉ là chọn lựa cho tấm hình của mình mà thôi. Đó là lý do mình sẽ đi luôn vào phần vận dụng quy tắc 1/3 như thế nào. 1. Sử dụng bố cục 1/3 chụp phong cảnh/landscapeKhi chụp phong cảnh thứ bạn gặp nhiều nhất đó chính là đường chân trời/horizontal line. Thường một bức ảnh phong cảnh đẹp là một bức ảnh chụp có đường chân trời nằm dọc đường lưới/grid. Vậy nên đặt đường chân trời đó ở phần lưới phía trên hay phía dưới? Điều này còn tùy… Các nhiếp ảnh gia phong cảnh là những người cực kỳ quan tâm đến thời tiết. Bạn biết vì sao không? Bởi không đời nào họ chịu chụp mây trời xám xịt vào một ngày đông âm u cả. Do đó, có một lời khuyên để mọi người học theo những nhiếp ảnh gia phong cảnh đó là: Nếu ngày hôm đó trời không đẹp thì nên để đường chân trời ở đường lưới phía trên. Ngược lại, nếu bầu trời trong xanh, bạn có thể xem xét chỉ lấy 1/3 ảnh chứa mặt đất hoặc yếu tố con người, 2/3 ảnh còn lại chụp bầu trời thì ảnh sẽ đẹp hơn. 2. Sử dụng bố cục 1/3 chụp chân dung/portraitChủ thể nên được đặt nghiêng hơn về một bên, có thể trái có thể phải. Đây không phải là bất cân bằng. Thực tế, các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp luôn khuyên khi chụp chân dung góc chéo, ta nên để khoảng trống nhiều hơn ở đằng trước chủ thể. Việc này tưởng chừng như phá vỡ sự cân bằng, nhưng không, nó cho thấy điều ngược lại. Nghe mình giải thích nè. Thực ra nó cũng chỉ là một yếu tố tâm lý dễ hiểu thôi. Phản xạ của não bộ là vô cùng thần kỳ, khi nó nhìn thấy ánh mắt hay hướng của khuôn mặt chủ thể, nó hiểu và xử lý tình huống đó ngay, vì nó biết rằng, nhân vật ấy đang hướng về phía trước. Do vậy mắt ta cũng tò mò đưa về phía trước đó để quan sát. Nếu lúc này chủ thể nằm chính giữa khung hình thì phần sau lưng của họ chẳng mang lại ý nghĩa gì, mà phần phía trước lại cụt ngủn, đánh mất cảm xúc người xem. Trừ khi bạn có ý đồ tạo sự tương phản, đối lập, hay xung đột, thổi bùng cảm xúc gay gắt. Những tấm hình như vậy thường thì tác giả sẽ chụp từ phía sau lưng không lấy mắt hoặc nếu có mắt thì chủ thể sẽ đang nhìn vào ống kính hoặc liếc về phía sau như tấm hình dưới đây.
Còn khi chụp chân dung chính diện thì sao? Cách tốt nhất là đặt đôi mắt – cửa sổ tâm hồn ở đường lưới phía trên. Nhiều người mắc lỗi là để mắt ở chính giữa hình. Thường thì việc này sẽ dẫn đến một khung hình không cân đối vì phần phía trên của đầu sẽ bị trống. Ta có thể xử lý những bức ảnh như này bằng việc hậu kỳ như là Crop hay thêm chữ, nhưng không phải ai cũng vui khi làm việc này. 3. Sử dụng bố cục 1/3 chụp nhiếp ảnh đường phố/street photographyCái tên gọi nhiếp ảnh đường phố có thể dễ gây hiểu nhầm với việc chỉ chụp ảnh đường phố. Nhiếp ảnh đường phố thực chất bao gồm tất cả những gì xảy ra quanh chúng ta một cách tự nhiên, tình cờ mà các nhiếp ảnh gia chộp lấy được. Về việc sử dụng quy tắc 1/3 trong nhiếp ảnh đường phố, hãy nhớ chủ thể làm điểm nhất của bạn sẽ cuốn hút hơn nếu được đặt ở vị giao nhau của các đường lưới ấy. Bên cạnh đó, các mặt đường, lát gạch có thể được tận dụng tạo chiều sâu cho tấm ảnh khi bạn hạ thấp người và góc máy. Lúc này hãy nhớ đặt đường ngang cuối đoạn đường đó ở vị trí đường lưới phía dưới thì sẽ hút ánh nhìn hơn. 4. Kết hợp với đường dẫn1/3 và đường dẫn là 2 thủ thuật được sử dụng nhiều nhất trong nhiếp ảnh, đến độ nó trở thành bản năng sẵn có của nhiều người cầm máy. Tìm kiếm và áp dụng chúng lại không khó, thế nên đây là 2 kĩ năng mình luôn khuyến khích mọi người cải thiện. Và nếu có thể kết hợp chúng với nhau thì bố cục của ảnh lại càng thêm vững mạnh. Nhưng phải làm sao? Thứ nhất, hãy tìm cho mình một đường dẫn (đọc thêm tại đây), sau đó đưa chủ thể vào đường dẫn đó, đồng thời đảm bảo chủ thể ở trên đường lưới hoặc điểm giao các đường lưới. 6. Kết hợp với cấu trúc hình họcCấu trúc hình học luôn cuốn hút dù đặt ở tiền cảnh hay hậu cảnh. Nếu đặt chủ thể ở vị trí 1/3 cùng với yếu tố hình học thì bức ảnh sẽ đẹp hơn nữa. Nhớ rằng bạn cũng có thể tự tạo ra cấu trúc hình học. Ví dụ, hình tam giác là hình rất phổ biến mà lại dễ tận dụng. Khi chụp nhóm chủ thể, hãy luôn nhớ số 3 là con số đẹp (với điều kiện bạn biết bố trí). Ví dụ chụp 3 người luôn đẹp hơn chụp 2 người hoặc 4 người vì nó tạo sự đa dạng vừa đủ (so với 4) mà lại không bị tương phản so sánh (so với 2). 7. Kết hợp với nền đơn sắc/Negative spaceNền đơn sắc là những phần hậu cảnh/background chỉ có 1 màu. Nó tránh nhiễu, giúp chủ thể càng thu hút hơn. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy nền đơn sắc ở các bức tường, tấm rèm, hay nền đá, nền đất, nền trời… vân vân và vân mây. >>> Bài viết cùng chuyên mục nhiếp ảnh: 8 cách tạo chiều sâu cho ảnh: Những lưu ý, kinh nghiệm D. Lưu ý khi sử dụng bố cục một phần ba
E. Mẹo chọn địa điểm chụp hình tận dụng bố cục 1/3Như đã nói ở trên, bố cục 1/3 ở khắp muôn nơi chỉ chờ để bạn gói ghém vào khung hình của mình thôi. Nhưng để bạn dễ hình dung và áp dụng hơn, mình xin gợi ý những địa điểm phía dưới cùng giải thích cụ thể nhé! 1. Lên núiCheo leo trên các dãy núi cho bạn một cái nhìn xa hơn về phía chân trời. Tại đây bạn có thể sắp đặt các góc máy để quyết định nên đặt đường chân trời ở góc 1/3 phía trên hay phía dưới thì phù hợp hơn. 2. Xuống biểnNhiều người có tình yêu đặc biệt với biển bởi họ có thể tận hưởng những giây phút yên bình nhất mỗi khi bình minh đến cũng như hoàng hôn qua. Họ đâu biết mình đang có cơ hội được chụp những tấm hình tuyệt vời mà chỉ cần nhấc điện thoại lên, đặt đường chân trời trùng với đường lưới 1/3 hay mặt trời cũng vậy. 3. Trong thành phốVài năm trở lại đây xuất hiện ngày một nhiều những quán cafe concept kiểu rooftop. Chúng được dựng lên đánh vào tâm lý ưa sống ảo của giới trẻ. Hoàng hôn xuống, các đôi bạn lại rủ nhau lên rooftop để đưa mặt trời đỏ hỏn vào trong hình. Nếu bạn sẽ làm vậy, đừng quên quy tắc 1/3 nhé! 4. Về nông thônNhững đồng lúa bạt ngàn hay những loại hoa, cây cỏ có thể làm tiền cảnh, hậu cảnh tuyệt vời cho chúng ta. Tết này về quê, đừng quên ghé thăm những cánh đồng nơi tuổi thơ bạn chôn giấu nhé! 5. Tham khảo thêm– Bài viết về đường dẫn để có thể tìm kiếm những địa điểm kết hợp 2 phương pháp dàn dựng bố cục này. Đọc tại đây. >>> Tìm hiểu thêm: Golden Ratio/Tỉ lệ vàng trong nhiếp ảnh: Toán học thì liên quan gì đến nhiếp ảnh chứ? F. Lời kếtĐọc đến đây tức là bạn đã chắc rằng mình cần phải dần từ bỏ thói quen chụp ảnh chính giữa. Chụp ảnh chính giữa thực ra không xấu, mà khó. Trong khi bố cục một phần ba lại rất dễ sử dụng và dễ chụp. Vậy tại sao bạn không cầm điện thoại hay máy ảnh của mình lên vài đặt chế độ lưới/grid và thực hành nhỉ? Mình đảm bảo một vài hôm tới đây bạn đã có thể tự hào khoe với chúng bạn về kĩ năng chụp ảnh lành nghề của mình rồi! Nếu mọi người thấy hữu ích, hay tặng cho mình 1 like, share, và comment động viên nhé!
>>> Xem nhiều bài viết về Kinh nghiệm nhiếp ảnh hơn nhé! >>> Các chủ đề khác: Kinh Nghiệm Trekking, Review sách, & Review phim. |
