Soi cổ tử cung là cách để quan sát cổ tử cung qua một thiết bị phóng đại đặc biệt gọi là máy soi cổ tử cung. Nó chiếu ánh sáng qua âm đạo và vào cổ tử cung. Máy này có thể phóng to hình ảnh thật lên nhiều lần. Xét nghiệm này cho phép bác sỹ tìm ra những vấn đề mà không thể thấy được bằng mắt thường.
Vì sao phải soi cổ tử cung?
Soi cổ tử cung được thực hiện khi kết quả của các xét nghiệm tầm soát ung thư cổ tử cung cho thấy có những thay đổi bất thường trong tế bào. Soi cổ tử cung cung cấp nhiều thông tin hơn về những tế bào bất thường. Thủ thuật này còn có thể được thực hiện để đánh giá xa hơn những vấn đề sau:
- Mụn cóc sinh dục ở cổ tử cung
- Viêm cổ tử cung
- Những khối tăng sản lành tính [không phải ung thư] như các polyp
- Cơn đau
- Chảy máu
Đôi khi soi cổ tử cung cần được làm nhiều lần. Nó còn có thể được sử dụng để kiểm tra kết quả của một quá trình điều trị.
Thủ thuật này được tiến hành như thế nào?
Soi cổ tử cung được thực hiện tại phòng khám. Bạn có thể được chuyển đến một bác sỹ khác hoặc một phòng khám chuyên biệt để thực hiện điều này.
Thủ thuật này được thực hiện tốt nhất là khi người phụ nữ đang không có kinh nguyệt. Điều này giúp cho bác sỹ có thể quan sát cổ tử cung tốt hơn. Trong ít nhất 24 giờ sau khi soi, bạn không nên:
- Thụt rửa
- Sử dụng tampon
- Sử dụng các thuốc ở âm đạo
- Quan hệ tình dục
Cũng như khám vùng chậu, bạn sẽ nằm ngửa với hai chân nâng lên và đặt vào những tấm tựa chân để nâng đỡ. Một mỏ vịt sẽ được sử dụng để tách các thành của âm đạo, nhờ đó có thể quan sát bên trong âm đạo và cổ tử cung. Máy soi cổ tử cung được đặt ngay bên ngoài lỗ vào âm đạo.
Một dung dịch dịu nhẹ sẽ được bôi vào cổ tử cung và âm đạo bằng một que tăm bông hay cục bông gòn. Chất lỏng này giúp cho những vùng bất thường của cổ tử cung có thể dễ quan sát hơn. Bạn cũng có thể sẽ thấy hơi nóng rát nhẹ.
Khi nào thì sinh thiết được thực hiện trong lúc soi cổ tử cung?
Trong quá trình soi cổ tử cung, bác sỹ có thể thấy những vùng bất thường. Sinh thiết ở những vùng này có thể được thực hiện. Trong khi sinh thiết, một mảnh mô nhỏ sẽ được lấy ra khỏi cổ tử cung. Mẫu này được lấy bởi một thiết bị đặc biệt.
Các tế bào cũng có thể được lấy từ kênh cổ tử cung. Một dụng cụ đặc biệt được sử dụng để thu gom các tế bào, gọi là thìa nạo kênh cổ tử cung [endocervical curettage – ECC]
Tôi cần chú ý những gì trong quá trình hồi phục?
Nếu bạn soi cổ tử cung mà không sinh thiết, bạn có thể sẽ cảm thấy khỏe ngay sau đó. Bạn có thể sinh hoạt và làm việc bình thường. Bạn có thể ra máu âm đạo ít trong một vài ngày.
Nếu bạn soi cổ tử cung có sinh thiết, bạn có thể đau nhức trong 1 hay 2 ngày. Bạn có thể có chảy máu âm đạo. Bạn còn có thể ra máu âm đạo. Dịch âm đạo có thể có màu đen trong một vài ngày. Điều này là do các loại thuốc được sử dụng để ngăn chảy máu tại vị trí sinh thiết. Bạn có thể cần phải mang băng vệ sinh cho tới khi dịch này hết hẳn.
Bác sỹ có thể sẽ khuyên bạn hạn chế các hoạt động trong một thời gian ngắn. Trong khi cổ tử cung lành thương, bạn được khuyên không cho bất cứ gì vào âm đạo:
- Không quan hệ tình dục.
- Không sử dụng tampon.
- Không thụt rửa
Gọi cho bác sỹ ngay nếu bạn có các vấn đề sau:
- Chảy máu âm đạo nhiều [cần sử dụng nhiều hơn một băng vệ sinh trong một giờ]
- Cơn đau bụng dưới nặng
- Sốt
- Những cơn ớn lạnh, rùng mình
Giải thích thuật ngữ
Sinh thiết: Một thủ thuật ngoại khoa nhỏ dùng để lấy một mảnh mô nhỏ sau đó kiểm tra trong phòng thí nghiệm dưới kính hiển vi.
Cổ tử cung: Chỗ vào tử cung ở phần trên của âm đạo.
Polyp: Những khối tăng sản lành tính [không phải ung thư] phát triển từ mô niêm mạc, lớp lót trong lòng tử cung.
Mỏ vịt: Một dụng cụ được sử dụng để giữ tách các thành của âm đạo, nhờ đó có thể quan sát cổ tử cung.
Âm đạo: Một cấu trúc dạng ống bao quanh bởi các cơ dẫn từ tử cung ra ngoài cơ thể.
Nếu có bất kỳ thắc mắc nào hãy trao đổi với bác sĩ sản phụ khoa.
Tài liệu tham khảo
//www.acog.org/Patients/FAQs/Colposcopy
Ung thư cổ tử cung là bệnh lý ác tính của các tế bào tại cổ tử cung, thường gặp ở độ tuổi từ 30 trở đi, đứng hàng thứ 2 trong các ung thư sinh dục ở nữ giới về tỷ lệ mắc cũng như tử vong.
Theo số liệu của tổ chức Thông kê y tế GLOBOCAN, Việt Nam là nước có tỷ lệ mắc và tử vong do ung thư cổ tử cung tương đối cao. Năm 2018, Việt Nam có 4.177 ca mắc mới ung thư cổ tử cung và trung bình trong 100.000 phụ nữ thì có 7 trường hợp được chẩn đoán ung thư cổ tử cung. Ung thư cổ tử cung rất đáng sợ tuy nhiên lại là ung thư mà có thể dự phòng bằng cách tiêm vaccin phòng ngừa HPV và có thể phát hiện sớm bằng các phương pháp sàng lọc rất hiệu quả đang có hiện nay, giúp phát hiện sớm và điều trị đạt kết quả cao, tránh để lại những hậu quả đáng tiếc. Hiện tại, Bệnh Viện Quốc Tế Vinh đang áp dụng các phương pháp sàng lọc ung thư cổ tử cung tiên tiến nhất, có giá trị sàng lọc cao như phương pháp xét nghiệm tế bào học nhúng dịch [Thinprep, Liquid..], xét nghiệm HPV [xét nghiệm Aptima HPV, xét nghiệm Cobas,..], kỹ thuật soi cổ tử cung. Trong đó soi cổ tử cung là kỹ thuật thực hiện đơn giản, cho kết quả nhanh chóng và độ chính xác cao. Soi cổ tử cung là kỹ thuật giúp chẩn đoán và phát hiện sớm ung thư cổ tử cung bằng cách quan sát cổ tử cung và âm đạo.
Soi cổ tử cung sử dụng một thiết bị chuyên dụng gọi là máy soi cổ tử cung, thiết bị này có bộ phận chiếu sáng và bộ phận phóng đại hình ảnh lên hàng chục lần giúp quan sát được ngay cả các tổn thương rất nhỏ tại cổ tử cung và thành âm đạo. Bên cạnh đó kĩ thuật soi cổ tử cung còn sử dụng thêm một số nghiệm pháp giúp phát hiện sớm và tăng độ chính xác trong chẩn đoán các tổn thương nghi ngờ ung thư, sùi mào gà, polyp cổ tử cung và nhiều tổn thương khác.
Khi nào cần soi cổ tử cung ? - Những phụ nữ có kết quả sàng lọc ung thư cổ tử cung bằng xét nghiệm có tế bào bất thường và hoặc xét nghiệm HPV dương tính với những type HPV nguy cơ cao [HPV type 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59 và 68]. - Theo dõi và đánh giá tiến triển sau điều trị ở những phụ nữ có tổn thương nghi ngờ tại cổ tử cung [sau điều trị áp lạnh, đốt điện hay khoét chóp cổ tử cung,..]. - Những trường hợp khám phụ khoa có bất thường : Polyp cổ tử cung, loét, sùi, chảy máu hoặc bạch sản, các tổn thương nghi ngờ sùi mào gà sinh dục,… - Những phụ nữ có yếu tố nguy cơ như viêm nhiễm nhiều lần và có lộ tuyến rộng, triệu chứng phụ khoa bất thường như ra máu bất thường, ra máu sau khi quan hệ, ra máu sau mãn kinh.
Kỹ thuật soi cổ tử cung thực hiện như thế nào ?
Soi cổ tử cung không gây quá nhiều đau đớn, người bệnh sẽ cảm thấy khá thoải mái và có thể sinh hoạt bình thường như mọi ngày. Kỹ thuật soi được thực hiện ở tư thế tương tự như khi thăm khám phụ khoa, người bệnh nằm ngửa, hai chân nâng lên cao và bàn chân được đặt lên giá đỡ. Sau đó, bác sĩ sử dụng mỏ vịt để mở rộng âm đạo, từ đó bác sĩ có thể quan sát được bên trong cổ tử cung và âm đạo. Máy soi cổ tử cung được đặt ngay bên ngoài âm đạo người bệnh. Máy sẽ chiếu ánh sáng vào bên trong, bác sĩ sẽ dùng ống soi để quan sát được hết toàn bộ cổ tử cung với hình ảnh được phóng đại trên màn hình. Sau khi quan sát, bác sĩ sẽ thực hiện một số nghiệm pháp để phát hiện các tổn thương tiền ung thư. Thông thường có 2 nghiệm pháp được sử dụng : test Hinselmann với acid acetic 3% và test Schiller với dung dịch Lugol 1%.Test Hinselmann: Bác sĩ sẽ chấm nhẹ bông thấm acid acetic 3% lên toàn bộ bề mặt cổ tử cung và các thành âm đạo và giữ bông trong vòng ít nhất 30 giây đến 1 phút. Acid acetic có tác dụng làm chất nhầy cổ tử cung đông lại giúp quan sát cổ tử cung tốt hơn đồng thời làm kết tủa và căng phồng các tế bào bất thường, làm xuất hiện những vùng màu trắng của acid acetic ở vùng có tổn thương bất thường [bình thường khi quan sát cổ tử cung, các tế bào biểu mô bề mặt trơn láng có màu hồng và biểu mô tuyến vùng kênh cổ tử cung có màu đỏ do giàu mạch máu phía bên dưới]. Các vùng trắng sau bôi acid acetic nghi ngờ ác tính sẽ có tính chất trắng đục, dày, ranh giới rõ với vùng biểu mô lành xung quanh, xuất hiện nhanh và biến mất chậm [3-5 phút đối với các tổn thương tiền ung thư và ung thư].
Test Schiler với dung dịch Lugol 1%: Dựa trên nguyên lý các tế bào bề mặt bình thường của cổ tử cung sẽ chứa glycogen và bắt màu nâu với dung dịch Lugol. Dưới tác dụng của dung dịch Lugol, các tế bào tiền ung thư và ung thư cổ tử cung chứa rất ít glycogen sẽ không bắt màu hoặc bắt màu không đáng kể. Test Schiller thực hiện sau test Hinselmann còn giúp xác định rõ ranh giới của tổn thương nghi ngờ, giúp thực hiện sinh thiết đúng điểm tổn thương.
Thời điểm nào có thể thực hiện soi cổ tử cung ? Để đảm bảo chính xác thì soi cổ tử cung nên được thực hiện khi người phụ nữ không có kinh nguyệt, bác sĩ sẽ quan sát cổ tử cung rõ hơn và không bị ảnh hưởng bởi máu kinh. Trong vòng ít nhất 24 giờ trước khi thực hiện: - Không thụt rửa âm đạo bằng bất kì chất tẩy rửa hay dung dịch vệ sinh nào. - Không sử dụng tampon. - Ngừng thuốc đặt âm đạo. - Không quan hệ tình dục. Sau khi thực hiện soi cổ tử cung, người bệnh đi lại và sinh hoạt bình thường.
Kết quả soi cổ tử cung
Sau khi được thực hiện soi cổ tử cung, người bênh có các tổn thương tại cổ tử cung sẽ được phân loại thành nhóm tổn thương nghi ngờ mức độ thấp và nhóm tổn thương nghi ngờ mức độ cao theo danh pháp soi cổ tử cung của Hiệp hội quốc tế về bệnh lý cổ tử cung và soi cổ tử cung. Những hình ảnh bất thường nghi ngờ trên soi cổ tử cung bao gồm: Hình ảnh dạng khảm thô, chấm đáy thô, mảng trắng dày không đều nhiều mức độ khác nhau; hình ảnh mạch máu bất thườn: Dạng ‘khuy áo’, ‘cành cây cắt cụt’, ... Đối với người bệnh có tổn thương nghi ngờ trên soi cổ tử cung sẽ được thực hiện sinh thiết cổ tử cung [là biện pháp dùng dụng cụ bấm vào vùng tổn thương để lấy mẫu mô làm chẩn đoán tế bào]. Đây là phươngxét nghiệm giải phẫu bệnh nhằm xác định chẩn đoán]. Tùy vào mức độ tổn thương, nhiều biện pháp có thể sử dụng để điều trị như : - Áp lạnh cổ tử cung [đối với những trường hợp lộ tuyến rộng gây triệu chứng ảnh hưởng tới người phụ nữ hay các tổn thương tiền ung thư mức độ 1 - CIN 1 tại bề mặt cổ tử cung] - Khoét chóp cổ tử cung đối với những tổn thương tiền ung thư mức độ 2,3 - CIN2, CIN3. - Phẫu thuật cắt tử cung và vét hạch chậu: Tùy vào đánh giá độ xâm lấn của ung thư tới bộ phận nào trong vùng chậu. Những trường hợp giai đoạn muộn không thể phẫu thuật, các phương pháp điều trị khác như hóa trị hay xạ trị có thể cân nhắc. Tại bệnh viện Quốc Tế Vinh hiện nay đã và đang áp dụng phương pháp Áp lạnh cổ tử cung để điều trị các trường hợp có tổn thương tại cổ tử cung với hiệu quả cao, tỷ lệ điều trị thành công đối với các trường hợp lộ tuyến rộng có triệu chứng lên tới 90 - 95%, là phương pháp đơn giản, chi phí hợp lý, người bệnh có thể thực hiện và ra về trong ngày.Tài liệu tham khảo : 1. ACOG [2016],Practice Bulletin No. 157: Cervical Cancer Screening and Prevention. 2. Barbara L. Hoffman, John 0. Schorge, Lisa M. Halvorson et al [2019],Chap 29-30: Cervical Cance, Williams GYNECOLOGY. 3. Bruni L, Albero G, Serrano B et al [2019], Human Papillomavirus and Related Diseases in Viet Nam, ICOIARC Inf Cent HPV Cancer. 4. Vương Tiến Hòa [2012], Một số vấn đề bệnh lí cổ tử cung, Nhà Xuất bản Y học. 5. Nguyễn Vũ Quốc Huy [2019], Bệnh lí cổ tử cung, NXB Đại Học Huế.
6. Lê Trung Thọ và Trần Văn Hợp [2009], Nghiên cứu tỷ lệ nhiễm HPV ở cộng đồng phụ nữ Hà Nội và tìm hiểu một số yếu tố liên quan, Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh.