Ung thư dạ dày là một trong những ung thư phổ biến nhất hiện nay. Tỉ lệ mới mắc và tỷ lệ tử vong ngày càng gia tăng trên Thế giới và tại Việt Nam. Bệnh nhân khi đến khám thường đã ở giai đoạn muộn, thời gian sống thêm của bệnh nhân ngắn, việc điều trị trở lên tốn kém. Vì vậy các nhà khoa học liên tục đưa ra các phương pháp chẩn đoán sớm trong các lĩnh vực như sinh học phân tử, chẩn đoán hình ảnh hay sinh hóa miễn dịch. Tuy nhiên độ nhạy và độ đặc hiệu của mỗi phương pháp còn chưa cao cần phối hợp và hỗ trợ nhau trong chẩn đoán và theo dõi điều trị ung thư.
Khoa Sinh hóa Bệnh viện Quân y 103 triển khai nhiều xét nghiệm đánh giá dấu ấn ung thư thường gặp như ung thư phổi, ung thư gan mật, ung thư vú, tử cung buồng trứng, dạ dày đại tràng…Các xét nghiệm dấu ấn ung thư được thực hiện trên các máy sinh hóa miễn dịch tự động tiên tiến nhất hiện nay như máy Sinh hóa miễn dịch Architect ci16200, Cobas E602… cho kết quả phân tích nhanh, chính xác, đáng tin cậy.
Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng ung thư dạ dày.
Triệu chứng lâm sàng của UTDD thường rất mơ hồ, nghèo nàn và không đặc hiệu. Các triệu chứng hay gặp như đau bụng âm ỉ vùng thượng vị hoặc quanh rốn, đau không có chu kỳ, dùng thuốc điều trị triệu chứng không làm giảm hoặc hết đau, mệt mỏi, chán ăn, gầy sút cân, buồn nôn, nôn, nuốt nghẹn. Đôi khi bệnh nhân đến khám bệnh vì các biến chứng như thủng dạ dày, hẹp môn vị hoặc xuất huyết tiêu hóa.
Các xét nghiệm cận lâm sàng trong ung thư dạ dày bao gồm:
+ Nội soi dạ dày ống mềm, chụp XQ, siêu âm, xét nghiệm giải phẫu bệnh.
+ Xét nghiệm chất chỉ điểm u: Có nhiều chất chỉ điểm u trong UTDD nhưng hay sử dụng hơn cả là các dấu ấn CEA, CA 19-9, CA 72-4 đặc biệt CA 72-4 rất có giá trị trong tiên lượng bệnh.
Giá trị chẩn đoán khi phối hợp CEA, CA 19-9 và CA 72-4 trong ung thư dạ dày
Xét nghiệm các dấu ấn ung thư trong máu bằng phương pháp sinh hóa miễn dịch góp phần mở ra một lĩnh vực mới về các dấu ấn ung thư giúp chẩn đoán sớm, theo dõi, đánh giá sự phát triển của khối u và tiên lượng thời gian sống thêm của bệnh nhân. Các dấu ấn ung thư có những ưu điểm:
+ Phát hiện sớm ung thư ở đối tượng có nguy cơ cao.
+ Góp phần chẩn đoán ung thư.
+ Tiên lượng ung thư.
+ Theo dõi điều trị.
+ Phát hiện sớm tái phát ung thư.
Trong một nghiên cứu mới đây tại Khoa Sinh hóa – Bệnh viện Quân y 103 cho thấy xét nghiệm CEA có giá trị trong chẩn đoán UTDD với độ nhạy là 32,1%, độ đặc hiệu là 100%, giá trị dự đoán dương tính là 100%, giá trị dự đoán âm tính là 67,5%. Xét nghiệm CA 19-9 có giá trị trong chẩn đoán UTDD với độ nhạy là 62,5%, độ đặc hiệu là 84,8 %, giá trị dự đoán dương tính là 74,5%, giá trị dự đoán âm tính là 76,1 %. Xét nghiệm CA 72-4 có giá trị trong chẩn đoán UTDD với độ nhạy là 78,6 %, độ đặc hiệu là 75,9 %, giá trị dự đoán dương tính là 69,8 %, giá trị dự đoán âm tính là 83,3%. Khi kết hợp hai xét nghiệm CEA và CA 19-9 trong chẩn đoán UTDD thì độ nhạy là 71,2%; Khi kết hợp hai xét nghiệm CEA và CA 72-4 trong chẩn đoán UTDD độ nhạy là 83,5%; Khi kết hợp cả ba xét nghiệm CEA, CA 19-9 và CA 72-4 trong chẩn đoán UTDD thì độ nhạy tăng lên đến 93,8%.
Như vậy khi kết hợp cả ba dấu ấn ung thư CEA, CA 19-9 và CA 72-4 thì độ nhạy của xét nghiệm tăng lên khá cao do đó khuyến cáo bệnh nhân nên làm xét nghiệm cả ba dấu ấn ung thư này trong chẩn đoán UTDD.
Giá trị tham chiếu của các dấu ấn ung thư bình thường trong máu như sau:
+ CEA: < 5 ng/ml
+ CA19-9 < 37 U/ml
+ CA 72-4 < 6,9 µg/ml.
Người viết bài: Ths.Bs. Vũ Quang Hợp
BMK Sinh hóa- Bệnh viện Quân y 103
20/11/2017 Tác giả: 6.669 lượt xem
Xét nghiệm CA 72-4 có giá trị gợi ý cao trong chẩn đoán ung thư buồng trứng, vú, đại tràng, tụy, đặc biệt là tế bào ung thư biểu mô dạ dày. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu tới bạn đọc những thông tin cơ bản về xét nghiệm CA 72-4.
- 1. Xét nghiệm CA 72-4 là gì?
- 2. Khi nào cần làm xét nghiệm CA 72-4?
- 3. Giá trị bình thường của CA 72-4 là bao nhiêu?
1. Xét nghiệm CA 72-4 là gì?
CA72-4 là tên viết tắt của kháng nguyên carbohydrate 72-4 hoặc kháng nguyên ung thư 72-4 [cancer antigen 72-4]. Kháng nguyên ung thư CA72-4 được thấy trên bề mặt của nhiều loại tế bào như tế bào buồng trứng, vú, đại tràng, tụy, đặc biệt là tế bào ung thư biểu mô dạ dày.
CA 72-4 thường được dùng như một gợi ý trong chẩn đoán ung thư dạ dày
2. Khi nào cần làm xét nghiệm CA 72-4?
– Chẩn đoán ung thư: CA 72-4 thường được dùng như một gợi ý trong chẩn đoán ung thư dạ dày, buồng trứng, đại trực tràng, một số ung thư đường tiêu hóa hoặc phần phụ khác. Để khẳng định bệnh nhân có mắc ung thư hay không, bên cạnh xét nghiệm máu, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các phương pháp chẩn đoán hình ảnh, sinh thiết…
– Theo dõi đáp ứng điều trị: CA 72-4 cũng được sử dụng để theo dõi việc đáp ứng điều trị của bệnh nhân ung thư, xác định giai đoạn và tiên lượng cho bệnh ung thư.
– Theo dõi ung thư tái phát: CA 72-4 được dùng để theo dõi ung thư tái phát. Sau phẫu thuật cắt bỏ dạ dày, nếu tái phát, mức độ CA 72-4 tăng trong 70% các trường hợp, trong khi CA 19-9 chỉ tăng trong 50% và CEA chỉ tăng trong 20% các trường hợp tái phát. Trong ung thư buồng trứng tái phát sau phẫu thuật, Ca 72-4 tăng trong 40% các trường hợp, trong khi CA 125 tăng trong 60% các trường hợp.
CA 72-4 cũng được sử dụng để theo dõi việc đáp ứng điều trị của bệnh nhân ung thư
3. Giá trị bình thường của CA 72-4 là bao nhiêu?
Giá trị bình thường của CA 72-4 trong huyết tương là ≤ 6 U/mL. Nhiều người cho rằng nồng độ CA 72-4 trong máu cao chắc chắn là dấu hiệu của ung thư dạ dày. Quan điểm này là sai lầm. CA 72-4 có thể tăng cả trong một số bệnh lành tính ví dụ như: trong viêm tụy [3%], xơ gan [4%], bệnh phổi [17-19%], bệnh khớp [21%], bệnh phần phụ [0-10%], bệnh buồng trứng lành tính [3-4%], kén buồng trứng [25%], bệnh tuyến vú [10%], các bệnh đường tiêu hóa lành tính [5%]. Tuy nhiên, khi kết hợp CA 72-4 với một số dấu ấn ung thư khác như CEA hoặc CA 19-9, độ đặc hiệu lâm sàng trong các bệnh lành tính cũng tăng lên đáng kể.
CA 72-4 cũng có thể tăng trong các trường hợp viêm khớp
Chung tay với cộng đồng trong cuộc chiến phòng chống ung thư, bạn có thể tham khảo một số gói tầm soát ung thư tại các bệnh viện uy tín như: Gói tầm soát ung thư cơ bản, nâng cao dành cho cả nam và nữ, các gói tầm soát ung thư lẻ từng bộ phận trong đó có gói tầm soát ung thư dạ dày – thực quản – phát hiện sớm ung thư từ khi chưa có triệu chứng.