Thế nào là đoạn văn suy diễn, đoạn văn quy nạp là gì? Trong bài viết này Hoatieu xin san sớt tới các bạn cách thể hiện đoạn văn suy diễn – quy nạp – song hành – móc xích – tổng phân hợp cộng với các thí dụ về đoạn văn suy diễn, đoạn văn quy nạp, đoạn văn song hành… để các bạn nắm rõ hơn về phương pháp viết đoạn văn.
Sau đây là cụ thể định nghĩa về các loại đoạn văn suy diễn – quy nạp – song hành – móc xích – tổng phân hợp, mời các bạn cùng tham khảo.
Đoạn suy diễn là đoạn văn trong ấy câu chủ đề mang ý nghĩa nói chung đứng ở đầu đoạn, các câu còn lại khai triển chi tiết ý của câu chủ đề, bổ sung, làm rõ cho câu chủ đề. Các câu khai triển được tiến hành bằng các thao tác giảng giải, chứng minh, phân tách, bình luận, có thể kèm theo nhận xét, bình chọn và biểu hiện cảm nhận của người viết.
VD1:
1 chiếc lá rụng có vong hồn riêng, 1 tâm sự riêng, 1 cảm giác riêng. Có chiếc tựa như mũi tên nhọn, từ cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong 1 đời lạnh lùng bình thản, ko tiếc thương, ko đắn đo vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lao đao mấy vòng trên ko rồi cố gượng gạo ngoi đầu lên, hay giữ cân bằng cho tận đến cái giây nằm phơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhõm khoan khoái bỡn cợt, hay múa may với làn gió thoảng như thầm bảo rằng vẻ đẹp của vạn vật chỉ ở ngày nay: cả thời dĩ vãng dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây ko bằng 1 vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn đó có vẻ đẹp nên thơ. Có chiếc lá như khiếp sợ, ngại ngần nhát gan, rồi như gần đến mặt đất, còn cất mình muốn bay quay về cành. Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào 1 bông hoa thơm, hay tới mơn trớn 1 ngọn cỏ xanh mềm mại.
[Khái Hưng]
VD2:
Hiện nay tình hình giao thông tại thị thành có rất nhiều vấn đề phải nói trong ấy có vấn đề ùn tắc giao thông. Các trục đường thường xuyên xảy ra ùn tắc là do những lí do sau: gần trường học, có đường ray xe lửa đi qua, thường xuyên gặp nước lúc trời mưa, hệ thống dấu hiệu đèn giao thông bị hỏng nhưng mà ko có sự can thiệp kịp thời của cảnh sát giao thông, và tinh thần của người dân… chống ùn tắc giao thông là vấn đề của toàn xã hội, chứ chẳng hề của riêng ngành giao thông, công an. Về dài lâu nên mở mang diện tích đất khu trung thành tâm phố Hồ Chí Minh ra ngoại thành, nghĩa là giãn dân ra xa khu trung hành chính xuất hiện để tiến hành vấn đề trên ko còn cách nào là phải quy hoạch lại các cơ quan hành chính, trường học, bệnh viện ra xa trung tâm hiện tại.
VD3:
Vẻ đẹp của con người ko chỉ trình bày qua dung nhan nhưng mà còn được khẳng định bởi tài năng và tâm hồn. Nhan sắc là nhan sắc trời phú, là hình hài mẹ cha tặng thưởng cho mỗi con người nhưng mà tài năng, tính cách là sự tu dưỡng, đoàn luyện ở mỗi tư nhân.. 1 bông hoa dù sắc màu đặc sắc nhưng mà ko tỏa ngào ngạt thơm, liệu có quyến rũ được ánh nhìn của mọi người được lâu ? Con người cũng vậy, vẻ đẹp ngoại hình sẽ tạo ấn tượng với người khác nhưng mà sự tài năng và thâm thúy trong tâm hồn sẽ khiến người khác nhớ mãi về bạn. Do ấy mỗi người cần có sự chu đáo chính bản thân mình, để “dù bạn ko cao nhưng mà vẫn khiến người khác phải ngước nhìn”. Tài năng hay vẻ đẹp tâm hồn đó dù có sẵn trong mỗi chúng ta nhưng mà nếu ko chịu học hỏi, bồi đắp tri thức thì chúng cũng sẽ ngủ quên và dần dần mất tích. Mỗi ngày trôi qua, bạn cần học hỏi nhiều hơn, lắng tai cuộc sống nhiều hơn để nuôi dưỡng tâm hồn. Ấy cũng chính là cách bạn mến thương và trân trọng chính bản thân mình.
VD4:
“Sáng tác thơ là 1 công tác rất đặc trưng, rất gieo neo, yêu cầu người nghệ sĩ phải tạo nên 1 phong cách thông minh.Tuy vậy, theo Xuân Diệu – tuyệt nhiên ko nên phóng đại cái cá biệt, cái lạ mắt đó lên 1 cách quá quắt. Điều đó ko hợp với thơ và chẳng hề nhân phẩm của người làm thơ chân chính. Hãy sáng tác thơ 1 cách thiên nhiên, bình dị, phải tranh đấu để cải thiện cái việc tự thông minh đó ko biến thành người hùng chủ nghĩa.Trong lúc sáng tác thi sĩ chẳng thể cứ chằm chằm: mình phải ghi dấu ấn của mình vào trong bài thơ này, tập thơ nọ. Chính trong công đoạn lao động dồn toàn tâm toàn ý bằng sự cảm xúc chứa chan, có thể thi sĩ sẽ tạo ra được bản sắc biệt lập 1 cách thiên nhiên, thi sĩ sẽ bộc lộ được cái cá biệt của mình trong những phút giây cầm bút”..
Đoạn quy nạp là đoạn văn được thể hiện đi từ các ý bé tới ý bự, từ các ý cụ thể tới ý nói chung, từ ý luận cứ chi tiết tới ý kết luận bao trùm. Theo cách thể hiện này, câu chủ đề nằm ở địa điểm cuối đoạn. Ở địa điểm này, câu chủ đề ko làm nhiệm vụ định hướng nội dung khai triển cho toàn đoạn cơ mà làm nhiệm vụ khép lại nội dung cho đoạn đó. Các câu trên được thể hiện bằng các thao tác lập luận, minh họa, cảm nhận và rút ra nhận xét bình chọn chung.
VD1:
Những đứa con bắt đầu từ sinh ra tới lúc trưởng thành, phần bự thời kì là gần gụi và thường là chịu tác động từ người mẹ hơn từ cha. Chúng được mẹ cho bú sữa, bồng ẵm, dỗ ngon dỗ ngọt, tắm giặt, ru ngủ, cho ăn uống, chăm nom rất nhiều lúc ốm đau…Với việc nhận thức phê chuẩn công đoạn nhỏ tự quan sát, học hỏi thiên nhiên hàng ngày và tác động đặc trưng các đức của người mẹ, đã tạo nên dần dần bản tính của đứa con theo kiểu “mưa dầm, thấm lâu”. Ngoài ra, những đứa trẻ thường là thích bắt chước người khác phê chuẩn những hành động của người gần gụi nhất chủ công là người mẹ. Chính người nữ giới là người chăm nom và giáo dục con cái chủ công trong gia đình.
[Trần Thanh Thảo]
VD2:
Đêm nay là đêm 30, gia đình tôi đang hối hả sẵn sàng mâm cỗ để đón giao thừa. Anh trai và bố đang giết thịt gà, mẹ thì nhào bột làm bánh chiên. 5 nào cũng vậy, món bánh chiên của mẹ tôi luôn là món ăn chẳng thể thiếu trong mâm cỗ đặc trưng ấy. Còn tôi, vì là con gái cưng trong gia đình và là trưởng nữ của dòng tộc, nên tôi được ưu ái ủy quyền nhiệm vụ cùng ông bà trang hoàng bàn độc tổ tông. Mọi người người nào trong gia đình, người nào cũng phấn đấu làm thật nhanh để kịp giờ. Đúng 12 giờ, gia đình chúng tôi, 3 lứa tuổi đã quây quần đông đủ bên mâm cỗ cùng nâng ly chúc mừng 5 mới. Tiếng chúc mừng, tiếng cười, tiếng ly va vào nhau… Tất cả khiến cho tôi có 1 cảm nhận: Gia đình mình thật hạnh phúc.
VD3:
Những chiếc dế yêu sáng dạ giúp ích cho chúng ta rất nhiều trong cuộc sống. Chúng ko chỉ giúp chúng ta có thể liên lạc với nhau ở khoảng cách xa xăm, kết nối thông tin trên toàn toàn cầu nhưng mà còn giúp chúng ta tiếp cận với những tri thức của toàn loài người. Thế nhưng mà, nó cũng mang lại cho chúng ta rất nhiều phiền phức như sự trói buộc, phụ thuộc vào dế yêu, những hệ lụy cho trẻ nhỏ như nghiện game hay internet, các thông tin đồi trụy, chưa được kiểm duyệt. Có thể nói, dế yêu sáng dạ vừa mang đến ích lợi nhưng mà cũng mang đến nhiều tác hại cho con người.
VD4:
Việt Nam đã xoá bỏ vụ lúa chiêm giá rét, cho năng xuất thấp, tạo ra vụ lúa xuân cho năng xuất cao. Nhiều giống lúa và cây ăn quả được lại tạo có năng suất cao. Từ 1 nước phải du nhập gạo, đến giờ nước ta đã biến thành 1 nước xuất khẩu gạo bậc nhất toàn cầu. Các nhà khoa học nông nghiệp Việt Nam đã có những đóng góp bự bự cho sự tăng trưởng của tổ quốc trong quá trình vừa mới đây.
Đoạn tổng – phân – hợp là đoạn văn phối hợp suy diễn với qui nạp. Câu khởi đầu đoạn nêu ý nói chung bậc 1, các câu tiếp theo khai triển chi tiết ý nói chung. Cấu kết đoạn là ý nói chung bậc 2 mang thuộc tính tăng lên, mở mang. Những câu khai triển ý được tiến hành bằng các thao tác giảng giải, chứng minh, phân tách, bình luận, nhận xét, bình chọn hoặc nêu nghĩ suy…để từ ấy đề nghị giám định đối với chủ đề, tổng hợp, khẳng định, năng cao vấn đề.
VD:
Thế đó, biển xoành xoạch chỉnh sửa màu tùy theo sắc mây trời. Trời xanh thẳm, biển cũng xanh thẳm, như dâng cao lên, cứng ngắc. Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ mòng dịu hơi sương. Trời u ám mưa mây, biển xám xịt, nặng nề. Trời ầm ầm dông gió, biển đục ngầu bức xúc…Như 1 con người biết buồn vui, biển khi tẻ nhạt, lạnh lung, khi sôi nổi, hể hả, khi đăm chiêu, cáu kỉnh.
[Vũ Tú Nam]
VD2:
Sách mang đến cho chúng ta nguồn tri thức vô bờ. Bởi sách ko chỉ hỗ trợ cho chúng ta thông tin, tri thức về văn hóa, chính trị, về tín ngưỡng, … nhưng mà còn giúp chúng ta chiêm nghiệm về xã hội xa xưa phê chuẩn các tác phẩm văn chương, lịch sử. Nó giúp chúng ta được sống nhiều cuộc đời không giống nhau, giúp chúng ta mở rộng chân mây mới. Đọc sách, người ta thấu hiểu nhiều điều, nhiều nền văn hóa không giống nhau. Vì thế, có thể nói, sách chính là kho tàng tri thức của cả loài người.
VD3:
“Lòng hàm ân là cơ sở của đạo làm người[1]. Hiện nay trên khắp tổ quốc ta đang dấy lên phong trào đền ơn đáp nghĩa đối với thương binh, liệt sĩ, những bà mẹ người hùng, những gia đình có công với cách mệnh[2]. Đảng và Nhà nước cùng toàn dân đích thực ân cần, chăm nom các nhân vật cơ chế[3]. Thương binh được học nghề, được trợ vốn làm ăn; các gia đình liệt sĩ, các bà mẹ Việt Nam người hùng được tặng nhà nghĩa tình, được các cơ quan đoàn thể phụng dưỡng, chăm bẵm nhiệt tình[4]. Rồi những cuộc hành binh về mặt trận xưa tìm hài cốt đồng chí, những nghĩa địa liệt sĩ xinh tươi với đài Đất nước ghi công lừng lững, oai nghiêm, luôn nhắc nhở mọi người, mọi lứa tuổi hãy nhớ ơn các liệt sĩ đã hi sinh quả cảm vì độc lập, tự do…[5]Không thể nào kể hết những bộc lộ sinh động, phong phú của đạo lí uống nước nhớ nguồn của dân tộc ta[6]. Đạo lí này là nền móng vững vàng để xây dựng 1 xã hội đích thực tốt đẹp[7].
Đây là đoạn văn có các câu khai triển nội dung song song nhau, ko nội dung nào bao trùm lên nội dung nào. Mỗi câu trong đoạn văn nêu 1 góc cạnh của chủ đề đoạn văn, làm rõ cho nội dung đoạn văn.
VD:
Trong tập “Nhật kí trong tù” [Hồ Chí Minh], có những bài phác họa qua loa nhưng mà sống động đặm đà, càng mày mò càng thú vị như đang chiêm ngưỡng 1 bức tranh cổ đại. Có những bài cảnh lồng lộng sinh động như những tấm thảm thuê nền gấm chỉ vàng. Cũng có những bài khiến cho người đọc nghĩ đến những bức tranh sơn mài trầm lặng, thâm thúy.
[Lê Thị Tú An]
VD:
Nón lá thường có hình chóp nhọn, được làm bằng lá cọ phơi khô, có phết sơn bóng phía ngoài. Đây là chiếc nón thông dụng, được người dân ta sử dụng thường xuyên để che nắng, che mưa, cũng như biến thành 1 thứ tượng trưng cho con người Việt Nam. Cũng có loại nón lá hình tròn, gọi là nón ba tầm, đây là nón đặc thù nhưng mà các liền anh liền chị dùng trong các lễ hội giao duyên truyền thống. Ngoài ra còn có nón ngựa, đây là loại nón riêng của tỉnh Bình Định, được làm bằng lá dứa, người ta thường đội lúc cưỡi ngựa
VD:
Giống như trong mọi tác phẩm kinh điển trên toàn cầu này, Success [thành công] luôn tới sau Failure [thất bại]. Nếu bạn muốn hưởng thụ ánh nắng của thành công. Bạn phải chịu đựng những cơn mưa thất bại.
Không có tuyến đường thành công nào là khang trang cả. Nếu bạn sợ thất bại, bạn sẽ ko bao giờ tới được bờ bên kia của thành công.
Kiếm muốn sắc phải mài. Hoa muốn thơm phải qua đông lạnh. Edison chính là 1 trong những người ko sợ thất bại. 1000 lần thí nghiệm, 1000 lần thất bại.
Hết ngày này sang tháng khác, trăng sao đã chìm trong giấc ngủ nhưng mà ông vẫn say sưa mài miệt. Cũng chính vì những lần thất bại ấy, nhưng mà cái tên Edison được ghi vào sử sách. Máy hát, bóng đèn … Những phát minh lớn lao này chính là minh chứng cho quang vinh của ông.
Nếu chẳng hề 1 phen sương lạnh giá, thì hoa mai đâu dễ ngửi mùi hương. Nhiều người nói Hải Thụy là 1 tên ngốc. Nhưng nhờ tên ngốc ốc dùng cả 1 đời tẩy rửa vương triều mục nát. Để phục vụ 1 vịnh nước trong xanh.
Trong triều ko người nào ủng hộ ông. Hoàng đế hàm hồ vô bổ. Nhưng đứng trước những gieo neo thất bại ấy. Ông lại lôi ngược dòng tiền lên. Không sợ bãi quan, ko sợ lời ra tiếng vào. Bằng sự phấn đấu của mình để lại tiếng tăm vang dội trong lịch sử.
Đoạn văn có kết cấu móc xích là đoạn văn nhưng mà các ý gối đầu, đan xen nhau và trình bày chi tiết bằng việc lặp lại 1 vài từ ngữ đã có ở câu trước vào câu sau. Đoạn móc xích có thể có hoặc ko có câu chủ đề.
VD1:
Đọc thơ Nguyễn Trãi, nhiều người đọc khó nhưng mà biết có đúng là thơ Nguyễn Trãi ko. Đúng là thơ Nguyễn Trãi rồi thì cũng chẳng hề là dễ hiểu đúng. Lại có lúc chữ hiểu đúng, câu hiểu đúng nhưng mà toàn bài ko hiểu. Không hiểu vì ko biết chắc bài thơ bài thơ được viết ra khi nào trong cuộc đời nhiều nổi chìm của Nguyễn Trãi. Cũng 1 bài thơ nếu viết 5 1420 thì có 1 ý nghĩa, nếu viết 5 1430 thì nghĩa khác hẳn.
[Hoài Thanh]
VD2:
Ô nhiễm môi trường đang là 1 vấn đề nhức nhói nhất của thế giới hiện tại. Ô nhiễm môi trường gây ra nhiều thiệt hại cho con người cũng như tự nhiên. Thiên nhiên bị tàn phá, những rừng cây bị thiêu đốt trong lửa đỏ, hàng nghìn các loài động vật bị thiêu đốt. Động vật, thực vật vốn là những giống loài giúp thăng bằng hệ sinh thái, hình thành môi trường tự nhiên trong lành nay lại đang dần tuyệt diệt bởi bàn tay con người. Con người có thể hình thành nhiều thứ tươi đẹp nhưng mà cũng tàn phá đi nhiều thứ khác tươi đẹp hơn.
Đoạn văn so sánh có sự đối chiếu để thấy cái giống nhau hoặc không giống nhau giữa các nhân vật, các vấn đề,…để từ ấy thấy được chân lí của luận điểm hoặc làm nổi trội luận điểm trong đoạn văn. Có 2 kiểu so sánh lúc viết đoạn văn là: so sánh đồng nhất và so sánh tương phản.
So sánh đồng nhất: Đoạn văn có sự so sánh gần giống nhau dựa trên 1 ý nghĩ.
VD:
Ngày trước cha ông ta có câu “Có công mài sắt có ngày nên kim”. Cụ Nguyễn Bá Học, 1 nho sĩ đầu thế kỉ XX cũng viết: “Đường đi ko khó vì ngăn sông cách núi nhưng mà khó vì lòng người ngại núi e sông”. Sau này vào những 5 4 mươi giữa bóng tối lao tù của Tưởng Giới Thạch, thi sĩ Hồ Chí Minh cũng nói đến đến tính nhẫn nại, bằng lòng gian khó qua bài thơ “Nghe tiếng giã gạo”, trong ấy có câu: “Gian nan đoàn luyện mới thành công”. Câu thơ trình bày nhân phẩm tốt đẹp, ý chí của Hồ Chí Minh cùng lúc còn là châm ngôn đoàn luyện cho mỗi chúng ta.
[Lê Bá Hân]
So sánh tương phản: Đoạn văn có sự so sánh trái ngược nhau về nội dung, ý nghĩ.
VD1:
Trong cuộc sống ko thiếu những người cho rằng cần học tập để thành tài, có kiến thức hơn người khác nhưng mà chẳng hề nghĩ đến việc đoàn luyện đạo đức, lễ nghĩa, vốn là trị giá cao qúy nhất trong các trị giá của nhân loại. Những người luôn hợm hĩnh, tự phụ tự đại, nhiều lúc biến thành những kẻ có hại cho xã hội. Đối với những người đó, chúng ta cần giúp họ thông suốt lời dạy của người xưa: “Tiên học lễ, hậu học văn”
[Nguyễn Quang Ninh]
VD2:
Trong cuộc sống, ko thiếu những người cho rằng cần học tập để biến thành kẻ có tài, có kiến thức giỏi hơn người trước nhưng mà chẳng hề nghĩ đến việc đoàn luyện đạo đức, lễ nghĩa vốn là trị giá cao quý nhất trong các trị giá của con người[ 1]. Những người ý luôn hợm hĩnh, ko chút khiêm tốn, thỉnh thoảng biến thành người thất lễ, có hại cho xã hội[2]. Đối với những người đó, chúng ta cần giúp họ thông suốt lời dạy của cổ nhân: “ Tiên học lễ, hậu học văn”[ 3].
Đoạn văn kết cấu đòn bẩy, bắc cầu là đoạn văn khởi đầu nêu 1 giám định, dẫn 1 câu chuyện hoặc 1 đoạn thơ văn, những viện dẫn tương tự hoặc trái với ý nghĩ [Chủ đề của đoạn] tạo thành điểm tựa, làm cơ sở để phân tách thâm thúy ý nghĩ đề ra.
VD:
“Quen biết khắp người đời, hiểu được mình có mấy người”. Tầm thường chúng ta hay than thở ko tìm được người bạn hiểu được mình. Quả đúng tương tự, tri kỉ khó tìm, cuộc đời có thể có được người hiểu mình, thì ko còn gì đáng tiếc! Nhưng, kết giao ko chỉ là việc của riêng đơn phương 1 người, nhưng mà tâm ý của cả 2 phải thông suốt nhau, nếu chỉ 1 phía có tâm, 1 bên vô tâm thì sẽ khó thành bạn hữu được. 1 bên nghèo hèn, 1 bên giàu sang, tình bạn cũng có dịp trải nghiệm đói no. Kết thân bạn hữu, có thể cùng chung thiến nạn, tử sinh ko sợ mới có thể thấy rõ thật tình, mới đáng để truyền tụng.
[Đại sư Tinh Vân]
Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin có lợi khác trên phân mục Tài liệu của Mitadoor Đồng Nai VN.