Cơ sở khoa học của hoán vị gen là

Hoán vị gen là một phát hiện quan trọng trong ngành tế bào học. Vậy cơ sở tế bào học của hoán vị gen là gì? Hoán vị gen có đặc điểm và ý nghĩa ra sao? Tất cả thắc mắc đó sẽ được DINHNGHIA.INFO giải đáp trong bài viết về hoán vị gen dưới đây, cùng tìm hiểu nhé!

Hoán vị gen là gì? Tìm hiểu cơ sở tế bào học của hoán vị gen

Hoán vị gen là gì?

Trước khi tìm hiểu về cơ sở tế bào học của hoán vị gen, chúng ta sẽ tìm hiểu về khái niệm của hoán vị gen trước nhé.

Có thể hiểu, hoán vị gen là hiện tượng đổi chỗ cho nhau của các gen tương ứng trên một cặp nhiễm sắc thể đồng dạng. Vậy hoán vị gen xảy ra ở kì nào? Quá trình này xảy ra ở thời kì đầu của giai đoạn giảm phân lần thứ nhất.

Sau khi hoán vị gen kết thúc, số giao tử và sự biến dị tổ hợp sẽ tăng lên. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần phân biệt để tránh nhầm lẫn giữa hoán vị gen là hiện tượng chuyển đoạn nhiễm sắc thể. Bởi chuyển đoạn NST là hiện tượng đột biến cấu trúc NST dẫn tới những hậu quả có hại cho các loài sinh vật.

Tìm hiểu cơ sở tế bào học của hoán vị gen

Cơ sở tế bào học của hoán vị gen là sự tiếp xúc trao đổi chéo giữa 2 crômatit và 2 cromatit này phải không có quan hệ với nhau trong cặp NST tương đồng. Quá trình này diễn ra ở kì đầu giảm phân lần đầu. Nhờ đó, 2 gen alen có thể hoán đổi vị trí với nhau và tạo thành quá trình hoán vị gen.

Chúng ta cũng cần phân biệt giữa hoán vị gen và tái tổ hợp gen. Khác với hoán vị gen, cơ sở tế bào học của tái tổ hợp gen là sự trao đổi chéo giữa những đoạn tương ứng của cặp nhiễm sắc thể tương đồng. Từ đó dẫn đến sự hoán vị các gen alen và tạo ra sự tổ hợp lại các gen không alen. Chính việc tạo ra các tổ hợp gen không alen này đã tạo nên sự khác biệt giữa hai khái niệm.

Tần số và di truyền liên kết hoàn toàn

Tần số hoán vị gen

Nhắc tới hoán vị gen, chắc chắn không thể bỏ qua tần số hoán vị. Vậy tần số hoán vị gen là gì? Tần số hoán vị là tỉ lệ % số cá thể có thể tái tổ hợp lại với nhau hay có thể hiểu là % các giao tử mang gen có thể hoán vị.

Tần số hoán vị gen được tính theo công thức: \(\frac{SCTTTH\times 100 }{TSCTDC}\)

Trong đó:

  • SCTTTH là số cá thể tái tổ hợp
  • TSCTDC là tổng số cá thể đời con

Tần số hoán vị gen cho biết điều gì? Theo nghiên cứu, tần số này cho biết 3 đặc điểm của hoán vị gen, đó là:

  • Phản ánh khoảng cách giữa 2 gen không alen ở trên cùng một nhiễm sắc thể. Nếu khoảng cách càng lớn thì lực liên kết sẽ càng nhỏ. Do vậy, tần số hoán vị cũng sẽ cao hơn.
  • Tần số hoán vị gen thường dao động từ 0 – 50%. Với 2 gen càng gần nhau thì tần số sẽ càng nhỏ.
  • Hoán vị gen thường nhỏ hơn 50 vì hiện tượng hiện tượng trao đổi chéo để gây ra hiện tượng hoán vị gen sẽ chỉ xảy ra giữa 2 crômatit trên tổng số tất cả 4 crômatit.

Di truyền liên kết hoàn toàn

Hoán vị gen hay còn được biết tới với tên gọi là sự di truyền liên kết không hoàn toàn. Chúng ta cần nắm rõ 2 cách gọi này để tránh nhầm lẫn với di truyền liên kết hoàn toàn. Vậy cơ sở tế bào học của sự liên kết hoàn toàn là gì? Liên kết hoàn toàn hay còn được biết tới là quá trình liên kết gen. Đây là hiện tượng các gen trên cùng một nhiễm sắc thể di truyền cùng với nhau.

Chính vì thế, cơ sở của quá trình liên kết gen là hiện tượng các gen quy định các tính trạng khác nhau, như màu thân hay dạng cánh… sẽ cùng nằm trên một nhiễm sắc thể. Do đó, các gen này sẽ di truyền cùng nhau.

Ý nghĩa của quá trình hoán vị gen

Hoán vị gen có các ý nghĩa sau chúng ta cần nắm được:

  • Hiện tượng hoán vị gen làm tăng tính đa dạng ở các loài giao phối vì kết quả của quá trình này khi kết thúc sẽ làm tăng số giao tử và sự biến dị tổ hợp.
  • Đồng thời, hoán vị gen hay sự di truyền liên kết không hoàn toàn đã giúp các gen quý có cơ hội được tạo thành các gen có liên kết mới. Đây là một ý nghĩa vô cùng to lớn đối với quá trình tiến hóa cũng như chọn giống.
  • Nhờ hoán vị gen, các nhà khoa học đã thiết lập được khoảng cách tương đối giữa các gen trong nhiễm sắc thể. Qua đó tạo cơ sở để thiết lập bản đồ gen và dự đoán được khoảng cách tương đối giữa các gen trên nhiễm sắc thể. Kết quả là các nhà khoa học có thể giảm được thời gian chọn đôi giao phối.

Vậy cơ sở tế bào học của hoán vị gen là gì? Chúng có ý nghĩa ra sao? Chắc hẳn đến đây chúng ta đã có thể tự trả lời. Tuy nhiên, hãy phân biệt giữa hoán vị gen, liên kết gen và tái tổ hợp gen để tránh nhầm lẫn nhé. Và nếu có bất cứ thắc mắc nào về phần hoán vị gen nói chung hay cơ sở tế bào học của hoán vị gen nói riêng thì hãy nhanh chóng để lại nhận xét dưới đây để cùng DINHNGHIA.INFO trao đổi và thảo luận nhé.

Hoán vị gen là phát hiện quan trọng trong ngành tế bào học. Vậy hoán vị gen là gì? Cơ sở tế bào học của hoán vị gen có đặc điểm và ý nghĩa như thế nào? Tất cả những vấn đề thắc mắc này sẽ được giamayruaxe.net giải đáp chi tiết trong bài viết dưới đây, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu nhé!

Cơ sở khoa học của hoán vị gen là
Tìm hiểu về cơ sở tế bào học của hoán vị gen

Trước khi đi tìm hiểu về cơ sở tế bào học của hoán vị gen thì các bạn cần phải hiểu rõ khái niệm hoán vị gen là gì. Hoán vị gen là hiện tượng đổi chỗ cho nhau của các gen tương ứng trên 1 cặp nhiễm sắc thể đồng dạng. Quá trình hoán vị gen xảy ra ở thời kỳ đầu của giai đoạn giảm phân lần thứ 1.

Sau khi quá trình hoán vị gen kết thúc thì sự biến dị tổ hợp và số giao tử sẽ được tăng lên. Nhưng chúng ta cũng cần phải phân biệt để tránh nhầm lẫn giữa hoán vị gen và hiện tượng chuyển đoạn nhiễm sắc thể. Bởi chuyển đoạn nhiễm sắc thể là hiện tượng đột biến nhiễm sắc thể làm hại cho các loài sinh vật.

Cơ sở khoa học của hoán vị gen là
Cơ sở tế bào của hoán vị gen chính là sự tiếp xúc và trao đổi chéo giữa 2 cromatit không có quan hệ với nhau trong cặp NST tương đồng

Cơ sở tế bào học của hoán vị gen là sự tiếp hợp và trao đổi chéo giữa 2 cromatit, nhưng 2 cromatit này phải không có quan hệ với nhau trong cặp nhiễm sắc thể tương đồng. Quá trình này cũng được diễn ra kỳ đầu của giai đoạn giảm phân lần 1. Nhờ đó, 2 gen alen có thể hoán đổi vị trí với nhau để tạo thành quá trình hoán vị gen.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần phải phân biệt giữa tái tổ hợp gen và hoán vị gen. Khác với hoán vị gen, cơ sở tế bào học của tái tổ hợp gen chính là sự trao đổi chéo giữa các đoạn tương ứng của cặp nhiễm sắc thể tương đồng. Từ đó, dẫn tới sự hoán vị của các gen alen, đồng thời tạo ra sự tổ hợp lại các gen không alen. Chính bởi vì việc tạo ra các tổ hợp gen không alen đã tạo nên sự khác biệt giữa 2 khái niệm này.

Khi nhắc tới hoán vị gen thì chắc chắn bạn không thể bỏ qua tần số hoán vị gen và di truyền liên kết hoàn toàn. 

Tần số hoán vị gen là tỷ lệ phần trăm số cá thể có thể tái tổ hợp qua lại với nhau hoặc có thể hiểu đơn giản là phần trăm các giao tử gen có thể hoán vị.

Việc nắm rõ tần số hoán vị gen sẽ cho biết 3 đặc điểm quan trọng của hoán vị gen là:

  • Tần số hoán vị gen sẽ dao động trong khoảng từ 0 – 50%, với 2 gen càng gần nhau thì tần số này sẽ càng nhỏ
  • Phản ánh khoảng cách giữa 2 gen không alen trên cùng 1 nhiễm sắc thể. Khi khoảng cách càng lớn thì lực liên kết cũng sẽ càng nhỏ. Vì thế, tần số hoán vị gen cũng sẽ cao hơn.
  • Hoán vị gen thường nhỏ hơn 50, bởi hiện tượng trao đổi chéo để gây ra hoán vị gen sẽ chỉ xảy ra giữa 2 cromatit trên tổng số 4 cromatit.

Công thức tính tần số hoán vị gen:

(frac{SCTTTHtimes 100 }{TSCTDC})

Trong đó: 

  • SCTTTH chính là số cá thể tái tổ hợp
  • TSCTDC chính là tổng số cá thể ở đời con
Cơ sở khoa học của hoán vị gen là
Tần số hoán vị gen và di truyền liên kết hoàn toàn

Hoán vị gen còn được gọi với tên gọi khác là sự di truyền liên kết không hoàn toàn. Vì thế, ta cần phải nắm rõ được cách gọi này để tránh nhầm lẫn với khái niệm di truyền liên kết hoàn toàn. 

Cơ sở tế bào học của sự liên kết hoàn toàn là sự  hiện tượng các gen trên cùng 1 nhiễm sắc thể di truyền cùng nhau. Do đó, cơ sở của quá trình liên kết gen chính là hiện tượng của các gen quy định những tính trạng khác nhau như dạng cánh, màu thân,… sẽ cùng nằm trên một nhiễm sắc thể, nên các gen này sẽ di truyền cùng nhau.

Quá trình hoán vị gen có ý nghĩa quan trọng trong nghiên cứu và đời sống như:

  • Hiện tượng hoán vị gen hay sự di truyền liên kết không hoàn toàn giúp các gen quý có cơ hội tạo thành các gen liên kết mới. Đây là ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với quá trình tiến hóa cũng như chọn giống.
  • Hiện tượng hoán vị gen giúp gia tăng sự đa dạng ở các loài giao phối, bởi kết quả của quá trình này kết thúc sẽ làm tăng số giao tử và sự biến dị tổ hợp.
  • Nhờ có hoán vị gen mà các nhà khoa học đã thiết lập được khoảng  cách tương đối giữa các gen trong nhiễm sắc thể. Từ đó, tạo ra cơ sở để thiết lập bản đồ gen cũng như dự đoán được khoảng cách tương đối giữa các gen trên NST. Và giúp các nhà khoa học giảm  thiểu tối đa thời gian chọn đôi giao phối.

Chắc hẳn với những thông tin chia sẻ trên đã giúp các bạn hiểu rõ khái niệm cơ sở tế bào học của hoán vị gen là gì? Và nó có ý nghĩa như thế nào trong việc nghiên cứu rồi phải không? Và nếu có bất cứ thắc mắc nào về phần cơ sở tế bào học nói riêng và hoán vị gen nói chung hãy để lại bình luận dưới đây để mọi người cùng trao đổi và thảo luận giúp bạn nhé!

||Kiến thức bổ ích khác: