Học sinh có nên sử dụng Facebook

(Dân trí) - Việc một học sinh lớp 12 ở Trường THPT Lê Lợi, Hà Đông, Hà Nội vừa bị đình chỉ học 10 ngày vì nói xấu giáo viên trên Facebook. Nhiều người đặt câu hỏi, liệu có nên cấm học sinh sử dụng Facebook?

Theo ghi nhận, nữ sinh này bị buộc thôi học 10 ngày vì đã dùng lời lẽ thiếu văn hóa xúc phạm giáo viên chủ nhiệm trên facebook, mặc dù học sinh này đã xin lỗi nhưng nhà trường vẫn đình chỉ học theo quy chế.

Được biết đây không phải trường hợp đầu tiên, học sinh bị đình chỉ học liên quan đến phát ngôn trên mạng. Trước đó, một học sinh lớp 8 ở Tam Kỳ, Quảng Nam đã bị BGH nhà trường kỉ luật, buộc thôi học một năm vì nói xấu giáo viên trên mạng xã hội.

Hiện chưa có quy định nào của ngành Giáo dục yêu cầu học sinh sử dụng facebook ra sao. Tuy nhiên, để quản lý học sinh hiệu quả hơn trước những tác hại của thế giới ảo, nhiều trường học đã chủ động đưa nhiều điều điều khoản cấm với học sinh vào quy chế nhà trường.

Năm học 2015- 2016, Trường THPT Nguyễn Đức Cảnh (Thái Bình) đã đưa một loạt quy định cấm học sinh khi sử dụng facebook như: Tuyệt đối không được nói tục, chửi bậy hoặc văng bậy, kể cả chửi bậy bằng những thứ viết tắt...; Phải sử dụng ngôn ngữ trong sáng, thuần Việt.

Học sinh tuyệt đối không dùng facebook để nói xấu bất cứ ai hoặc gây hiểu nhầm cho người khác qua facebook. Nếu học sinh like facebook có nội dung xấu, chủ nhân facebook sẽ bị quy trách nhiệm…

Mặc dù nhiều người khá bất ngờ vì quy định này nhưng phần lớn học sinh của trường này khá đồng tình và cho rằng đây là những lưu ý cần thiết.

Được biết trước đó, Trường PTDL Lương Thế Vinh (Hà Nội) cũng đã đưa ra thông báo tới tất cả học sinh trong trường Quy định về 4 điều “cấm kỵ” khi lên facebook như: Tuyệt đối không được nói tục, chửi bậy hoặc văng bậy, kể cả chửi bậy bằng những từ viết tắt… Phải sử dụng ngôn từ trong sáng, thuần Việt; Tuyệt đối không dùng facebook để nói xấu bất cứ ai…

Thông báo này, đã làm “nóng” diễn đàn của các trường THPT trên địa bàn Hà Nội ở thời điểm này bởi lẽ nhiều trường học chưa can thiệp đâu vào việc sử dụng fb của học sinh.

Tuy nhiên, trước nhiều luồng dư luận trái chiều, một thực tế mà nhiều người nhận thấy, tình hình nói bậy trên facebook đối với học sinh Lương Thế Vinh đã bớt dần.

Bàn về việc có nên cấm học sinh sử dụng facebook không? Và sử dụng facebook như thế nào là hiệu quả, nhiều lãnh đạo nhà trường cho rằng, cấm không phải thượng sách.

Tốt nhất, nên gần gũi, quan tâm và để học sinh được đối thoại với giáo viên hoặc bạn bè khi cần thiết phải giải tỏa bức xúc.

Nhiều học sinh lại cho rằng, trong thời đại bùng nổ thông tin, học sinh có thể sử dụng nhiều nick ảo để lập facebook. Trong trường hợp này, làm thế nào để quản lý chặt?

Quốc Huy

Khẳng định sử dụng FB quá nhiều khiến HS xa rời cuộc sống thực tại, bà Vũ Thu Hà – chuyên gia tham vấn tâm lý tuổi hồng trường THCS Ngô Sỹ Liên cho rằng: HS chỉ nên vào FB nửa tiếng mỗi ngày.  Mất khả năng đối mặt đời sống thực Quan điểm của bà thế nào khi ngày càng nhiều HS sử dụng mạng xã hội FB? - Ban đầu, FB giúp người ta chia sẻ, trao đổi, kết nối với nhau, cũng như tìm hiểu thông tin, nhưng dần dần các bạn trẻ chưa hiểu rõ mục đích sử dụng FB, dễ dẫn đến vượt quá thời gian và không đúng mục đích ban đầu. Chẳng hạn, một số HS THCS, THPT có cách dùng FB rất tiêu cực như đăng tải hình ảnh quá thân thiện về vật chất; comment nói bậy, làm tổn thương người khác. Hay có những bạn dùng FB để tìm hiểu thông tin mà đáng lẽ ở lứa tuổi đó chưa nên tìm hiểu như về sức khỏe, giới tính. Một vấn đề nữa là các bạn sử dụng FB quá thời gian, sử dụng bất cứ lúc nào. Khi HS vào FB quá nhiều thời gian và sử dụng không đúng cách sẽ dẫn đến hệ lụy gì, thưa bà?   - Khi quá quan tâm đến FB sẽ khiến HS không tập trung vào học tập, đôi khi dễ dẫn đến hiện tượng trì hoãn. FB giúp thỏa mãn ở mục tiêu ngắn hạn hay thư giãn, đó là điều không ổn với các bạn trẻ sử dụng trang mạng này. Đã có những thanh thiếu niên đang "sống ảo" trong đời sống thực bởi các bạn luôn để FB sáng (online 24/24 giờ) và bất cứ lúc nào nhận được comment là lập tức trả lời. Các bạn không thừa nhận sử dụng FB nhiều, nhưng thực tế là đang chờ đợi một cái gì đó để trao đổi, chia sẻ. Chúng ta nhận thấy các bạn trao đổi trên FB nhiều hơn là đối thoại hàng ngày. Mà rõ ràng trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là giao tiếp cần nhiều kỹ năng, sự thấu hiểu, chia sẻ. Nhưng FB là quá trình lặp đi lặp lại những comment, like và không phải đời sống thực. Tôi muốn nhấn mạnh, khi không có sự rèn luyện các kỹ năng sẽ khiến nó dần mất đi và khó có khả năng giao tiếp, đối mặt ở đời sống thực hàng ngày. Điều này dần dần ảnh hưởng đến giá trị sống. Sử dụng FB tích cực là… Là Giám đốc Trung tâm Hoa mặt trời, hẳn bà đã gặp trường hợp cần tư vấn vì ảnh hưởng tâm lý do sử dụng FB quá nhiều? - Tôi chưa gặp nhiều trường hợp bị ảnh hưởng sâu sắc từ FB, nhưng việc bị mất tập trung, thiếu động lực, không theo được mục tiêu, có kết quả học tập không tốt khi các em xao nhãng hoặc comment những lời không tốt để giải tỏa cảm xúc tiêu cực trên FB thì đã có. Đó là những điều tôi nghĩ cần phải chỉnh lại để giúp các em trở về cuộc sống hiện tại nhiều hơn. Cần sử dụng FB hợp lý về thời gian cũng như các chương trình sử dụng trong internet hay cách ứng xử phù hợp và tích cực trên FB. Vậy thế nào thì được gọi là sử dụng FB hợp lý và phù hợp với lứa tuổi học sinh, thưa bà? - Thứ nhất, HS phải biết ngôn ngữ sử dụng trên FB. Tiếp đến, những ngôn từ trong status là tích cực. Thứ ba, không dùng FB để làm hại ai và chửi bới nhau. Tiếp đến, sử dụng FB đúng thời gian, khoảng 30 phút/ngày, like hoặc comment tích cực. Một việc cần chú ý, FB cũng có thể là nơi gặp nguy hiểm, vì thế không nên đưa quá nhiều những hình ảnh cá nhân mang tính riêng tư, rất dễ dẫn đến bị lừa gạt. Đặc biệt là địa điểm trường học, ảnh chụp gia đình, số điện thoại hay những gì liên quan đến bố mẹ. Yêu cầu chỉ sử dụng FB 30 phút một ngày e rằng khó khả thi?    - Khi các em sử dụng FB cần có sự hướng dẫn của người lớn. Hãy cho trẻ sử dụng FB từ máy tính cùng với mọi người trong gia đình, không nên là điện thoại, máy tính cá nhân, bởi sẽ dẫn đến sử dụng quá nhiều thời gian. Phụ huynh cũng cân nhắc việc khi các con qua 18 tuổi hãy cho sử dụng đồ đắt tiền hay dùng những thứ riêng. Nhưng đa số HS cấp 2, 3 hiện nay, thậm chí tiểu học đã được cha mẹ trang bị điện thoại có kết nối mạng? - Tôi nghĩ chỉ nên cho các em sử dụng điện thoại có chức năng nghe - nói để kết nối chương trình học tập cũng như quản lý của bố mẹ. Phụ huynh nên phòng ngừa việc các con sử dụng internet đúng độ tuổi, bởi có rất nhiều nguy cơ về lạm dụng, sử dụng quá nhiều thời gian, mà các con đang trong lứa tuổi phát triển sẽ không có đủ khả năng cũng như kỹ năng để quản lý. Đừng để khi các con bị "nghiện", mất nhiều thời gian, công sức để điều trị mà không dễ dàng.    Xin cảm ơn bà!

Nhà trường nên đi trước một bước

Nguyễn Thị Thùy Dương năm nay học lớp 11 ở Hà Nội. Năm ngoái, Dương được cha mẹ cho dùng điện thoại thông minh để phục vụ học hành. Từ khi có điện thoại Dương dành nhiều thời gian để lướt Facebook hơn. Trung bình mỗi ngày Dương mất khoảng 2 đến 2,5 giờ cho Facebook. Ban đầu là những trao đổi với bạn bè về lịch học, bài tập. Sau đó, Dương sử dụng Facebook chủ yếu để buôn chuyện, tìm hiểu mua sắm hay bình luận qua lại với bạn bè hoặc chụp ảnh tự sướng, lơ là dần chuyện học hành. Dương lướt Facebook bất cứ khi nào rảnh, trước khi đi ngủ Dương cũng cố xem qua một lượt tài khoản Facebook của mình.

N.V.T., một nam sinh cấp 3 thừa nhận, cậu nhanh chóng bị nghiện Facebook. Bất cứ thời gian nào trống, việc đầu tiên T. làm như một phản xạ tự nhiên là ấn nút home và lướt Facebook để cập nhật tình hình. Nhiều đêm, để tránh bị bố mẹ mắng, cậu giả vờ tắt điện đi ngủ nhưng trùm chăn lướt mạng xã hội đến 3 giờ sáng. “Nếu thấy buồn chán, chỉ cần quăng lên tường một status là được cả thế giới biết đến và mình sống trong thế giới đó. Vài ngày không cần nói chuyện với ai cũng không còn cảm thấy cô đơn”, T. nói và thừa nhận, khi còn là học sinh lớp 10, T. và nhóm bạn nam cùng nhau xem clip sex và lập nhóm kín để chia sẻ những clip cho nhau. Những việc này được thực hiện ngay cả khi ngồi trên lớp hay trong giờ học bài ở nhà mà không bị giáo viên hay bố mẹ phát hiện.

Bà Lê Mai Anh, Hiệu trưởng trường THPT Chu Văn An (Hà Nội) thừa nhận, tình trạng học sinh sử dụng điện thoại di động, đặc biệt điện thoại thông minh ở thành phố như Hà Nội là rất phổ biến. Tuy nhiên, trong gia đình và xã hội, dường như chưa có ai hướng dẫn học sinh sử dụng điện thoại như thế nào cho hiệu quả. Bà Mai Anh cho rằng, nhà trường nên đi trước một bước để ngăn chặn việc học sinh sa đà theo chiều hướng tiêu cực.

Cũng theo bà Mai Anh, ở trường Chu Văn An hiện chưa có quy định đầy đủ nhưng trong các giờ học, nhà trường yêu cầu học sinh để chế độ rung, tắt nguồn, hoặc để điện thoại ở một khu vực riêng. Các nội dung trên mạng hiện nay khó kiểm soát, vì vậy khi thả lỏng học sinh, các em dễ bị sa đà vào một vấn đề nào đó. Trong khi, ở độ tuổi học sinh các em chưa đủ bản lĩnh để tiếp thu hay từ chối thông tin bày ra trước mắt. “Gia đình có vai trò quan trọng trong việc định hướng. Tốt nhất, khi đến trường, học sinh không mang theo điện thoại, bởi cha mẹ muốn liên hệ đã có một hệ thống của trường học. Khi không có điện thoại, các em có thể xuống sân trường tham gia hoạt động thể chất tốt hơn”, bà Mai Anh nói.

Khó quản lý học sinh dùng điện thoại thông minh

Trước đây, khi trào lưu Facebook bắt đầu rầm rộ, trường THPT Lương Thế Vinh ra quy định cho học sinh không vi phạm những điều cấm kỵ khi sử dụng Facebook. Cụ thể, tuyệt đối không nói tục, chửi bậy; không dùng Facebook để nói xấu bất cứ ai; like status khi đã đọc kỹ nội dung xấu, chủ nhân Facebook sẽ bị quy trách nhiệm…

Khi đưa ra những quy định trên, trường THPT Lương Thế Vinh đã nhận được những phản ứng trái chiều, trong đó nhiều phụ huynh đồng tình, ủng hộ và coi đây là một giải pháp để học sinh cẩn trọng khi dùng mạng xã hội.

TS Nguyễn Tùng Lâm, Hiệu trưởng trường THPT Đinh Tiên Hoàng, Chủ tịch Hội Tâm lý giáo dục Hà Nội cho rằng, việc quản lý học sinh dùng điện thoại hiện nay là rất khó. Trước hết từng gia đình phải lo, bố mẹ phải hết sức chú ý đến con cái, có thể quy định chỉ cho con dùng bao nhiêu thời gian/ngày, cụ thể vào giờ nào. “Riêng nhà trường, trong giờ học phải ra quy định cấm tuyệt đối việc học sinh sử dụng điện thoại di động. Ngoài giáo viên dạy học, còn có giám thị giám sát, học sinh nào vi phạm lập tức bị tịch thu”, thầy Lâm nói.

Theo quan sát của TS Tùng Lâm, đa số học sinh đến trường hiện nay đều được trang bị điện thoại di động. Công nghệ phát triển, học sinh sử dụng Facebook như một phương tiện giao tiếp nhưng cũng phải siết quy chế để không có điều đáng tiếc xảy ra. Hiện trường THPT Đinh Tiên Hoàng yêu cầu học sinh không được dùng lời lẽ xúc phạm, miệt thị nhau trên mạng xã hội gây tổn thương cho người khác. Các nhóm học sinh sẽ giám sát lẫn nhau, khi phát hiện sự việc phải lập tức báo cáo giáo viên chủ nhiệm xử lý. Khi đó, giáo viên đóng vai làm trọng tài phân xử.

Theo thầy Lâm, trong bất kỳ vấn đề nào, cha mẹ, thầy cô phải phát hiện sớm, đừng để con tới mức nghiện ngập sẽ rất khó kéo con về. Điều này, buộc cha mẹ phải nhận thức và làm gương. “Khi về nhà, có những gia đình ăn cơm tối xong, thay vì trò chuyện, hỏi han con cái thì cha mẹ cũng mỗi người cầm một điện thoại lướt web. Khi phát hiện con bị nghiện, bị phụ thuộc, không làm chủ được cuộc sống nữa thì quay ra ngăn cấm, đánh mắng là sai phương pháp”, thầy Lâm nêu quan điểm.

Bà Mai Anh cũng cho rằng, không nên dùng từ “cấm” đối với học sinh, bởi “cấm” đối với trẻ chính là thách thức. Nếu giao cho đứa trẻ điện thoại thì phụ huynh, giáo viên phải hướng dẫn các em cách sử dụng. Đặc biệt, điện thoại kết nối Internet hiện nay là kho tri thức để học sinh giải quyết nhiều vấn đề liên quan học tập nên sử dụng hợp lý sẽ rất hữu ích. “Tất cả những vấn đề Việt Nam đối mặt hiện nay thế giới đã có nhiều nước trải qua. Vì vậy, cần có bảng câu hỏi tỉ mẩn khảo sát, đánh giá thực trạng, có thể học tập phương pháp giải quyết vấn đề của các nước đi trước”, bà Mai Anh đề xuất.

            (Còn nữa)

TS Nguyễn Tùng Lâm cảnh báo, nghiện Facebook sẽ ảnh hưởng rất lớn đến kết quả học tập. Sau đó hình thành cho đứa trẻ một thói quen xấu, ít giao tiếp với đời sống thực. Vì vậy, cha mẹ cần kéo con tham gia vào các hoạt động tích cực.