Trong cuộc sống, để hòa nhập với xu thế luôn thay đổi và phát triển của xã hội, con người phải có khả năng thích ứng. Sự thích ứng kịp thời sẽ giúp con người có khả năng bắt nhịp kịp với những yêu cầu mới của hoạt động, nắm bắt được quy tắc của hoạt động và làm tăng hiệu quả của hoạt động.
Đối với sinh viên năm thứ nhất ở các trường cao đẳng, đại học nói chung và sinh viên năm thứ nhất trường Cao đẳng Cộng đồng Cà Mau nói riêng, các em lần đầu tiên bước vào môi trường mới môi trường học tập chuyên nghiệp, nơi sẽ trang bị cho các em những tri thức, kĩ năng, kĩ xảo và các phẩm chất nhân cách nghề nghiệp tương lai. Ở môi trường học tập mới, phần lớn các em sinh viên năm nhất chưa thích ứng với hoạt động học tập ở trường, nên rất bở ngỡ, lúng túng với việc học tập. Do vậy, việc tìm ra nguyên nhân của sự chưa thích ứng trong hoạt động học tập của các em và đưa ra biện pháp giúp sinh viên năm thứ nhất thích ứng với hoạt động học tập là rất cần thiết.
Để hoạt động học tập đạt kết quả tốt, sinh viên năm thứ nhất phải có khả năng thích ứng với hoạt động học tập ở trường. Tuy nhiên, trong thực tiễn dạy học cho thấy, việc học tập của các em thường gặp phải khó khăn.
Nguyên nhân sinh viên năm thứ nhất chưa thích ứng với hoạt động học tập:
Sinh viên năm thứ nhất chưa thích ứng với hoạt động học tập là do hoạt động học tập ở trường Cao đẳng có những sự khác biệt so với hoạt động học tập ở trường phổ thông. Sự chưa thích ứng được thể hiện như sau:
- Môi trường học tập mới: Lần đầu tiên sinh viên năm thứ nhất bước vào môi trường học tập mới, với bạn bè mới, tập thể mới, thầy cô mới, những nội quy, quy định của nhà trường có sự khác biệt so với ở trường phổ thông. Tất cả những cái mới đó tạo cho các em sự ngỡ ngàng, e dè, bối rối trước những thay đổi này.
- Nội dung học tập mang tính chuyên ngành: Vào học ở trường Cao đẳng Cộng đồng Cà Mau, sinh viên phải đi sâu tìm hiểu những chuyên ngành khoa học cụ thể một cách chuyên sâu. Sự thay đổi về nội dung học tập, làm cho nhiều sinh viên cảm thấy khó khăn, lúng túng không biết học như thế nào để nắm được đối tượng học tập một cách sâu sắc.
- Phương pháp giảng dạy của giáo viên: Ở trường cao đẳng, phương pháp giảng dạy của giáo viên chủ yếu là tổ chức và định hướng hoạt động học tập cho sinh viên, hướng dẫn và kích thích sinh viên tự học. Để tiếp thu, nắm vững tri thức, đòi hỏi sinh viên phải là chủ thể tự giác, tích cực, sáng tạo trong học tập. Song trong thức tế, nhiều sinh viên năm thứ nhất vẫn còn giữ cách học như ở phổ thông là được giáo viên giảng dạy kĩ từng nội dung, hướng dẫn chi tiết về nội dung học tập. Sự khác biệt này, làm cho sinh viên năm thứ nhất khó theo dõi, khó thực hiện kịp với hoạt động dạy của giáo viên.
- Yêu cầu của giáo viên đối với hoạt động học tập của sinh viên: Trong quá trình dạy học, dưới sự hướng dẫn của giáo viên, sinh viên phải biết thực hiện những yêu cầu của nhiệm vụ học tập đặt ra, như: biết tự ghi chép bài học theo cách hiểu, tiếp thu của mình, diễn đạt lại theo ý của mình; biết làm việc nhóm, biết tìm kiếm tài liệu tham khảo để nghiên cứu sâu nội dung học tập Tất cả những yêu cầu giáo viên đặt ra cho sinh viên năm thứ nhất có lẽ rất mới đối với các em, những cách học như vậy ở phổ thông các em chưa được làm quen nhiều.
Như vậy, từ những khác biệt về môi trượng học tập, nội dung học tập, cách thức dạy học của giáo viênở trường chuyên nghiệp so với trường phổ thông nên trong quá trình học tập ở trường Cao đẳng Cộng đồng, nhiều sinh viên năm nhất tỏ ra lúng túng, bở ngỡ, chưa thích ứng kịp thời.
Một số biện pháp giúp sinh viên năm thứ nhất thích ứng hoạt động học tập ở trường Cao đẳng Cộng đồng Cà Mau
[1] Giáo viên chủ nhiệm lớp cần hướng dẫn, chỉ bảo giúp sinh viên năm thứ nhất thích ứng với hoạt động học tập ở trường:
Trong quá trình công tác ở trường, giáo viên không chỉ thực hiện nhiệm vụ giảng dạy mà còn được nhà trường phân công làm công tác chủ nhiệm lớp. Đây cũng là điều kiện để người giáo viên có nhiều cơ hội tiếp xúc, làm việc với các em sinh viên năm nhất. Biện pháp của người giáo viên chủ nhiệm lớp giúp sinh viên thích ứng với hoạt động học tập ở trường được thể hiện như sau:
+ Giáo viên chủ nhiệm lớp sinh hoạt kĩ nội quy, quy chế về hoạt động học tập cho sinh viên hiểu, nắm được, như: giờ giấc học tập, cách xem và cập nhật thời khóa biểu, tổ chức giờ học, cách dạy và học, cách tổ chức kiểm tra, đánh giá môn học; điều kiện sinh viên được tham dự kì thi kết thúc môn học
+ Giáo viên chủ nhiệm lớp hướng dẫn lớp bầu ra ban cán sự lớp, trong đó có cán sự phụ trách học tập. Khi lớp đã có cán sự phụ trách học tập, giáo viên chủ nhiệm sẽ hướng dẫn sinh viên thực hiện tốt vai trò và chức năng của cán sự phụ trách học tập.
+ Trong thời gian đầu, do sinh viên mới vào học, các em chưa quen với nề nếp, hoạt động học tập ở trường. Vì thế, giáo viên chủ nhiệm cần quan tâm các em nhiều hơn, hướng dẫn, thường xuyên theo dõi, động viên, khuyến khích các em thực hiện tốt hoạt động học tập.
+ Giáo viên chủ nhiệm phối hợp với giáo viên bộ môn để nắm bắt kịp thời tình hình học tập của lớp. Nếu các em học tốt, giáo viên sẽ khuyến khích khen ngợi các em kịp thời. Còn nếu trong học tập, các em có những khó khăn, hạn chế gì, giáo viên cần nhắc nhở, hướng dẫn thêm cho các em.
+ Giáo viên chủ nhiệm lớp hướng dẫn sinh viên tổ chức hoạt động trao đổi với nhau về phương pháp học tập để đạt được kết quả cao trong học tập.
[2] Giáo viên giảng dạy bộ môn cần hướng dẫn giúp sinh viên nắm được cách thức tổ chức hoạt động dạy và học bộ môn mình phụ trách:
Là giáo viên giảng dạy bộ môn, để giúp sinh viên biết được cách thức tổ chức hoạt động dạy và học bộ môn mình phụ trách giảng dạy:
Buổi đầu tiên dạy môn học: Giáo viên sẽ dành một ít thời gian làm quen với lớp và trao đổi với sinh viên những thông tin liên quan đến môn học, như: Số tiết, mục tiêu môn học, kết cấu môn học, định hướng cho sinh viên biết tại sao các em cần học môn học này. Giới thiệu giáo trình, tài liệu tham khảo cho sinh viên. Nhiệm vụ của sinh viên trong quá trình học môn học [không nghỉ quá 20% số tiết]. Phương pháp dạy giảng dạy của giáo viên: giáo viên dạy theo hướng định hướng, tổ chức, hướng dẫn sinh viên học. Phương pháp học tập của sinh viên: sinh viên học tự giác, tích cực, sáng tạo, sinh viên phải có khả năng làm việc với giáo trình, tài liệu học tập, nâng cao ý thức tự học.
Trong quá trình giảng dạy: Người giáo viên bên cạnh truyền đạt nội dung tri thức cho sinh viên, cần hướng dẫn các em cách học [phương pháp chiếm lĩnh tri thức]: Khi giáo viên dạy, sinh viên vừa theo dõi, vừa biết cách ghi chép những ý cơ bản theo kí hiệu, cách diễn đạt của mình và biết cách làm việc với giáo trình. Giáo viên khuyến khích sinh viên tìm kiếm và đọc thêm nhiều tài liệu tham khảo liên quan đến bộ môn giảng dạy để giúp các em nắm vững kiến thức. Giáo viên thường xuyên khuyến khích sinh viên phát biểu, chia sẽ ý kiến của mình liên quan đến nội dung bài học trước tập thể lớp. Giáo viên ra bài tập về nhà và hướng dẫn sinh viên làm quen dần với các bài tập, cách thuyết trình trước lớp.
Như vậy, thích ứng hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất trường cao đẳng Cộng đồng Cà Mau là yếu tố tấm lí rất quan trọng giúp các em nhanh chóng hòa nhập, bắt nhịp kịp với môi trường học tập mới. Đối với sinh viên năm thứ nhất trường Cao đẳng Cộng đồng Cà Mau, học tập là thời gian quan trọng để hình thành và phát triển những phẩm chất và năng lực nghề nghiệp. Vì thế, khi sinh viên bước vào môi trường học tập ở trường Cao đẳng Cộng đồng Cà Mau, các em có sự thích ứng kịp thời với hoạt động học tập ở trường là điều kiện thuận lợi giúp sinh viên năm thứ nhất có tâm lí ổn đinh, nhanh chóng bắt nhịp kịp với việc học, thực hiện tốt yêu cầu của hoạt động học tập ở trường và làm cho hoạt động học tập diễn ra đạt kết quả tốt.
Tài liệu tham khảo
1.Vũ Dũng [2008], Từ điển tâm lý học, Nhà xuất từ điển bản bách khoa Hà Nội.
2. Vũ Thị Nho [2003], Tâm lý học phát triển, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.
3.Nguyễn Quang Uẩn [chủ biên], Nguyễn Văn Lũy, Đinh Văn Vang [2008], Giáo trình Tâm lí học đại cương, Nhà xuất bản giáo dục.