Bài 1. Ba chở Chi đi học buổi sáng và đón vào buổi chiều bằng xe máy. Biết vận tốc lúc đi là 35km/h và vận tốc trung bình cả đi lẫn về xấp xỉ 31km/h. Tính vận tốc lúc về biết nhà Chi cách trường 14 km.
Giải:
Thời gian lúc đi là:
14 : 35 = 0,4 [giờ]
Thời gian cả đi lẫn về là:
[14 × 2] : 28 ≈ 0,9 [giờ]
Thời gian lúc về là:
0,9 − 0,4 = 0,5 [giờ]
Vận tốc lúc về là:
14 : 0,5 = 28 [km/h]
Đ/s: 28 km/h
Bài 2: Bác An đi ô tô từ thành phố về quê. Nửa quãng đường đầu xe chạy với vận tốc 60 km/h, nửa quãng đường sau xe chạy với vận tốc 40 km/h. tính vận tốc trung bình của ô tô chạy trên quãng đường đó?
Giải:
Thời gian xe đi 1km nửa quãng đường đầu là:
1 : 60 = 1/60 [giờ]
Thời gian xe đi 1km nửa quãng đường sau là:
1 : 40 = 1/40 [giờ]
Thời gian xe đi 2 km [1km nửa đường đầu và 1km nửa đường cuối] là:
1/60 + 1/40 = 1/24 [giờ]
Vận tốc trung bình trên cả quãng đường là:
2 : 1/24 = 48 [km/h]
Đáp số: 48 km/h.
Bài 3. Rùa và thỏ cùng chạy thi trên quãng dường dài 12km. Khi tiếng còi xuất phát vang lên, Rùa ra sức chạy còn Thỏ lại rong chơi, 2 tiếng sau mới bắt đầu chạy. Biết vận tốc lúc chạy của Thỏ là 10km/h, Rùa là 4 km/h. Hỏi ai về đích trước?
Giải:
Thời gian Rùa chạy về đích là:
12 : 4 = 3 [giờ]
Thời gian thỏ chạy về đích là:
2 + [12 : 10] = 3.2 [giờ]
Ta thấy thời gian Rùa chạy về đích ít hơn thời gian thỏ chạy về đích nên Rùa về đích trước.
Bài 4. Gia đình Toàn về quê ăn Tết Bằng xe máy và dự định đi mất 4 giờ. Nhưng vì đường đông nên vận tốc chỉ đạt 2/3 so với dự định . Hỏi nhà Toàn đi từ nhà về quê hết bao nhiêu thời gian?
Giải:
Vì vận tốc và thời gian là hai đại lượng tỉ lệ nghịch nên khi vận tốc chỉ đạt 2/3 so với dự định thì thời gian thực tế đi là:
4 : 2/3 = 6 [giờ]
Đ/s: 6 giờ.
Bài 5. Nhân dịp nghỉ hè, lớp 5C tổ chức đi cắm trạt tại địa điểm cách trường 105 km. Cả lớp tập trung tại trường lúc 5giờ 30 phút sáng và chia làm 2 tốp . Tốp thứ nhất được ba mẹ đưa bằng xe máy với vận tốc 35km/h, tốp thứ hai đi xe ô tô khách với vận tốc 70 km/h. Hỏi thời gian tốp đi ô tô phải khởi hành muộn hơn tốp đi xe máy để hai tốp đến nơi cùng lúc?
Thời gian đi bằng xe máy là:
105 : 35 = 3 [giờ]
Thời gian đi bằng ô tô là:
105 : 70 = 1.5 [giờ]
Thời gian khời hành muộn hơn là:
3 - 1.5 = 1.5 [giờ]
Đ/s: 1.5 giờ
Bài 6. Lúc 7 giờ sáng, một người khởi hành từ Vũng Tàu đi TP.HCM bằng xe máy với vận tốc 40km/h. Cùng lúc đó có một ô tô từ TP.HCM đi Vũng Tàu với vận tốc 80km/h. Biết TP.HCM cách Vũng Tàu 100km và hai xe đi cùng một tuyến đường .Hỏi hai xe gặp nhau lúc mấy giờ?
Giải:
Sau mỗi giờ, cả ô tô và xe máy đi được quãng đường là:
40 + 80 = 120 [km]
Thời gian để ô tô gặp xe máy là:
100 : 120 = 5/6 [giờ] = 50 [phút]
Hai xe gặp nhau lúc: 7 giờ 50 phút
Đ/s: 7 giờ 50 phút
Bài 7. Lúc 6 giờ 30 phút sáng, Lan đi học đến trường bằng xe đạp với vận tốc 16 km/giờ. trên con đường đó, Lúc 6 giờ 45 phút mẹ Lan đi làm bằng xe máy với vận tốc 36 km/giờ. Hỏi hai người gặp nhau lúc mấy giờ và cách nhà bao nhiêu km ?
Giải: Lúc 6 gờ 45 phút xe đạp đã đi được 15 phút [= 0,25 giờ]
Lúc 6 gờ 45 phút xe đạp đã đi được quãng đường là: 16 × 0,25 = 4 [km]
Sau mỗi giờ xe máy gần xe đạp là 36 − 16 = 20 [km]
Thời gian để xe máy đuổi kịp xe đạp là: 4 : 20 = 0,2 [giờ] = 12 [phút]
Thời gian gặp nhau là: 6 giờ 45 phút + 12 phút = 6 giờ 57 phút
Nơi
gặp nhau cách nhà là: 36 × 0,2 = 7,2 [km]
Đ/s: 6 giờ 57 phút và cách nhà 7,2 km.
Bài 8. Một ô tô đi quãng đường dài 225 km. Lúc đầu xe đi với vận tốc 60 km/h. Sau đó vì đường xấu và dốc nên vận tốc giảm xuống chỉ còn 35 km/h. Và vì vậy xe đi quãng đường đó hết 5 giờ. Tính thời gian xe đi với vận tốc 60km/h
Giải:
Gọi thời gian đi với vận tốc 60 km/h là: x [giờ]→ Thời gian đi với vận tốc 35km/h là: 5 − x
Quãng đường đi với vận tốc 60km/h là: 60 × x
Quãng đường đi với vận tốc 35km/h là: 35 × [5 − x]
Tổng quãng đường đi được là 225km nên ta có:
60x + 35 ×[5 − x] = 225
25x = 50
x = 2
Đ/s: 2 giờ
Bài 9. Hai thuyền du lịch khởi hành cùng một lúc, đi ngược chiều nhau trên quãng đường sông dài 75km. Thuyền thứ nhất có vận tốc 12km/h đi xuôi dòng và thuyền thứ hai có vận tốc 18km/h đi ngược dòng. Hỏi sau bao nhiêu thời gian kể từ lúc khởi hành đến lúc hai thuyền gặp nhau? Biết vận tốc nước chảy là 2km/h.
Giải:
Vận tốc khi xuôi dòng của thuyền thứ nhất là: 12 + 2 = 14 [km/h]
Vận tốc khi ngược dòng của thuyền thứ hai là: 18 − 2 = 16 [km/h]
Sau mỗi giờ hai thuyền đi được quãng đường là: 14 + 16 = 30 [km]
Thời gian hai thuyền gặp nhau là: 75 : 30 = 2,5 [giờ]
Đ/s: 2,5 giờ
Bài 10. Trên tuyến đường sắt Bắc-Nam có hai đầu tàu ngược chiều nhau . Tàu đi Bắc với vận tốc 118km/h, tàu đi Nam với vận tốc 110km/h. Biết tàu đi Bắc khởi hành sớm hơn tàu đi Nam 3 giờ và tuyến đường Bắc-Nam dài 1730km . Hỏi thời gian hai tàu gặp nhau kể từ lúc tàu đi Bắc khởi hành? [làm tròn đến số thập phân thứ nhất]
Giải:
Sau 3 giờ tàu đi Bắc đi được quãng đường là: 118 × 3 = 354 [km]
Khoảng cách hai tàu khi tàu đi Nam khởi hành là: 1730 − 354 = 1376 [km]
Mỗi giờ hai tàu đi được tổng quãng đường là: 118 + 110 = 228 [km]
Thời gian hai tàu gặp nhau kể từ lúc tàu đi Nam khởi hành là: 1370 : 228 = 6 [giờ] [làm tròn]
Thời gian hai tàu gặp nhau kể từ lúc tàu đi Bắc khởi hành là : 6 + 3 = 9 [giờ]
Đ/s: 9 giờ
Bài 11. Bây giờ là 1 giờ. Hỏi sau ít nhất bao lâu kim phút lại trùng lên kim giờ?
Hướng dẫn:
+ Xác đinh dạng toán: Kim phút và kim giờ chuyển động vòng tròn nên đây là dạng toán chuyển động cùng chiều đuổi nhau.
+ Thời gian bằng hiệu quãng đường chia hiệu vận tốc.
+ Xác định hiệu quãng đường và hiệu vận tốc:
Vào lúc 1 giờ, khoảng cách giữa kim phút và kim giờ lúc đó là bao nhiêu ? Cứ mỗi giờ kim giờ, kim phút đi được bao nhiêu [kim giờ 1/12 vòng, kim phút 1 vòng]? Tính hiệu vận tốc [1-1/12 = 11/12]
Giải:
Trong 1 giờ kim phút đi được 1 vòng đồng hồ còn kim giờ đi được 1/12 vòng đồng hồ .
Vậy hiệu vận tốc giữa kim phút và kim giờ là: 1 − 1/12 = 11/12
Lúc 1 giờ khoảng cách giữa kim giờ và kim phút là 1/12 vòng.
Khoảng cách này đúng bằng hiệu quãng đường của kim phút và kim giờ khi trùng nhau.
Vậy thời gian ngắn nhất để kim phút trùng lên kim giờ là: 1/12 : 11/12 = 1/11 [giờ]
Đ/s: 1/11 giờ
Gọi vận tốc là v, quãng đường là s, thời gian là t, ta có công thức:
- v = s : t
- s = v x t
- t = s : v
2. Phương pháp giải bài toán chuyển động ngược chiều xuất phát cùng lúc.
- Tìm tổng vận tốc:
v = v1 + v2
- Thời gian để hai xe gặp nhau:
t = s : v
- Thời điểm hai xe gặp nhau
= Thời điểm khởi hành + thời gian đi đến chỗ gặp nhau
- Vị trí hai xe gặp nhau cách A
s1 = v1 x t
Ví dụ 1. Hai thành phố cách nhau 208,5 km, một xe máy đi từ thành phố A đến thành phố B với vận tốc là 38,6 km/h. Một ô tô khởi hành cùng một lúc với xe máy đi từ thành phố B đến thành phố A với vận tốc 44,8 km/h.
a] Hỏi xe máy và ô tô gặp nhau lúc mấy giờ biết hai xe khởi hành lúc 8 giờ 30 phút
b] Chỗ gặp nhau cách thành phố A bao nhiêu km?
Hướng dẫn giải:
Tổng vận tốc hai xe là:
38,6 + 44,8 = 83,4 [km/giờ]
Thời gian hai xe đi đến chỗ gặp nhau là:
208,5 : 83,4 = 2,5 [giờ]
Đổi: 2,5 giờ = 2 giờ 30 phút
Vậy hai xe gặp nhau lúc:
8 giờ 30 phút + 2 giờ 30 phút = 11 giờ
Chỗ gặp nhau cách thành phố A là:
38,6 x 2,5 = 96,5 [km]
Đáp số: 11 giờ
96,5 km
Ví dụ 2. Hai ô tô xuất phát từ A và B cùng một lúc và đi ngược chiều nhau. Quãng đường AB dài 162 km. Sau 2 giờ chúng gặp nhau. Tìm vận tốc của mỗi ô tô, biết ô tô đi từ A bằng 4/5 vận tốc ô tô đi từ B, điểm gặp nhau cách A bao nhiêu km?
Hướng dẫn giải:
Tổng vận tốc hai ô tô là:
162 : 2 = 81 [km/giờ]
Ta có sơ đồ:
Giá trị 1 phần là:
81 : [4 + 5] = 9 [km/giờ]
Vận tốc ô tô đi từ A:
9 x 4 = 36 [km/giờ]
Vận tốc ô tô đi từ B:
9 x 5 = 45 [km/giờ]
Điểm gặp nhau cách A:
36 x 2 = 72 [km]
Đáp số: 36 km/giờ, 45 km/giờ
72 km
Bài tập tự luyện:
Bài 1. Một ô tô đi từ A đến B với vận tốc 54 km/h cùng lúc đó một xe máy đi từ B đến A với vận tốc 36 km/h. Sau 2 giờ ô tô và xe máy gặp nhau. Tính quãng đường AB?
Bài 2. Hai ca nô khởi hành cùng một lúc, đi ngược chiều nhau trên quãng đường sông dài 175km với vận tốc 24km/h và 26km/h. Hỏi sau bao nhiêu thời gian kể từ lúc khởi hành đến lúc hai ca nô gặp nhau?
Bài 3. Hai Thành phố A và B cách nhau 135 km. Một xe máy đi từ A đến B với vận tốc 42 km/h và một xe đạp đi từ B đến A với vận tốc 12 km/h. Hỏi sau bao lâu xe đạp và xe máy gặp nhau? Lúc gặp nhau xe máy cách B bao nhiêu km?
Bài 4. Hai ô tô xuất phát từ A và B cùng một lúc và đi ngược chiều nhau. Quãng đường AB dài 174 km. Sau 2 giờ chúng gặp nhau.
a] Tìm vận tốc của mỗi ô tô, biết vận tốc đi từ A bằng 1,5 lần vận tốc đi từ B.
b] Chỗ gặp nhau cách A bao nhiêu km?
Bài 5. Hai người khởi hành cùng 1 lúc từ 1 địa điểm và đi về hai phía ngược chiều nhau. Người đi xe máy có vận tốc 48km/giờ. Người đi xe đạp có vận tốc bằng 25% vận tốc người đi xe máy. Hỏi sau 1giờ 42 phút hai người cách nhau bao nhiêu km?
Bài6. Địa điểm A cách B 54km. Nếu cùng một lúc An đi từ A, Bình đi từ B ngược chiều nhau thìsau 3 giờ sẽ gặp nhau. Tìm vận tốc của mỗi bạn, biết An đi nhanh hơn Bình mỗi giờ là 6km.
Bài 7. Hai người ở cách nhau 37,8 km đi lại gặp nhau và cùng khởi hành lúc 8 giờ. Người thứ nhất đi bộ với vận tốc 5,6 km/h. Người thứ hai đi xe đạp với vận tốc 16 km/h. Hỏi 2 người gặp nhau lúc mấy giờ? Khi gặp nhau thì người thứ nhất đã đi được bao nhiêu km?
Bài 8. Xe thứ nhất đi từ A đến B hết 3 giờ, xe thứ hai đi từ B về A hết 4 giờ. Sau khi khởi hành cùng một lúc từ A và B được 2 giờ thi hai xe cách nhau 5km. Hỏi quãng đường AB dài bao nhiêu km?
3. Phương pháp giải bài toán chuyển động ngược chiều xuất phát không cùng lúc
- Tìm thời gian xe đi trước t1
- Tìm quãng đường xe thứ nhất đi trước:
s1 = v1 x t1
- Tìm quãng đường còn lại:
s2 = s – s1
- Tìm tổng vận tốc:
v = v1 + v2
- Thời gian gặp nhau của hai xe:
t2 = s2 : [v1 + v2]
Ví dụ 1. Quãng đường từ A đến B dài 91,5km. Một người đi xe đạp từ A lúc 13 giờ 15 phút đến B với vận tốc 12km/giờ. Đến 13 giờ 45 phút, một người đi xe máy từ B về A với vận tốc 45km/giờ. Hỏi hai người gặp nhau lúc mấy giờ và người đi xe đạp đi được bao nhiêu km?
Hướng dẫn giải:
Thời gian xe đạp đi trước xe máy là:
13 giờ 45 phút – 13 giờ 15 phút = 30 phút
Đổi: 30 phút = 0,5 giờ
Quãng đường xe đạp đi trước xe máy là:
12 x 0,5 = 6 [km]
Tổng vận tốc hai xe là:
12 + 45 = 57 [km/giờ]
Thời gian máy đi đến chỗ gặp nhau là:
[91,5 – 6] : 57 = 1,5 [giờ]
Đổi 1,5 giờ = 1 giờ 30 phút
Hai người gặp nhau lúc:
13 giờ 45 phút + 1 giờ 30 phút = 15 giờ 15 phút
Người đi xe đạp đi được số km là:
6 + 1,5 x 12 = 24 [km]
Đáp số: 15 giờ 15 phút
24 km.
Ví dụ 2. Một người đi từ A đến B hết 10 giờ. Một người đi từ B về A hết 12 giờ. Lúc 6 giờ, người đi từ A khởi hành để đi đến B. Lúc 8 giờ 40 phút người đi từ B khởi hành để đi về A. Hỏi hai người gặp nhau lúc mấy giờ?
Hướng dẫn giải:
1 giờ người đi từ A đi được: 1/10 [quãng đường AB]
1 giờ người đi từ B đi được: 1/12 [quãng đường AB]
Người đi từ A đi trước số giờ là:
8 giờ 40 phút – 6 giờ = 2 giờ 40 phút = 8/3 [giờ]
Người đi từ A đi trước người đi từ B quãng đường là:
1/10 x 8/3 = 4/15 [quãng đường AB]
Người đi từ B đi hết số giờ để đến chỗ gặp nhau là:
[1 - 4/15] : [1/10 + 1/12] = 4 [giờ]
Hai người gặp nhau lúc:
8 giờ 40 phút + 4 giờ = 12 giờ 40 phút
Đáp số: 12 giờ 40 phút.
Bài tập tự luyện:
Bài 1. Lúc 7 giờ 15 phút sáng một ô tô khởi hành từ A đến B với vận tốc 65 km/giờ. Đến 8 giờ 15 phút, một xe ô tô khác xuất phát từ B về A với vận tốc 70km/giờ. Hỏi hai xe gặp nhau lúc mấy giờ? Biết quãng đường AB = 402,5km
Bài 2. Một ô tô khởi hành tại A lúc 9 giờ đi về B với vận tốc 60km/giờ. Đến 9 giờ 30 phút ô tô khác khởi hành tại B đi về A với vận tốc 70km/giờ. Hai xe gặp nhau lúc 11 giờ 30 phút. Tính quãng đường AB.
Bài 3. Một người đi xe đạp từ địa điểm A để tới địa điểm B. Người đó khời hành lúc 4 giờ 24 phút. Vào lúc 6 giờ 36 phút, một người khác đi xe đạp từ B về A. Vận tốc người đi từ B lớn hơn người đi từ A là 1km/giờ. Hai người gặp nhau lúc 11 giờ. Tính vận tốc của mỗi người. Biết quãng đường AB dài 158,4 km?
Bài 4. Một người đi xe đạp từ địa điểm A để tới địa điểm B. Người đó khời hành lúc 4 giờ 24 phút. Vào lúc 6 giờ 36 phút, một người khác đi xe đạp từ B về A. Vận tốc người đi từ B lớn hơn người đi từ A là 1km/giờ. Hai người gặp nhau lúc 11 giờ. Tính vận tốc của mỗi người. Biết quãng đường AB dài 158,4 km.
Bài 5. Lúc 7 giờ sáng một ô tô khởi hành từ A đến B với vận tốc 65 km/giờ. Đến 8 giờ 30 phút một xe ô tô khác xuất phát từ B đến A với vận tốc 75 km/giờ. Hỏi hai xe gặp nhau lúc mấy giờ ? Biết rằng A cách B 657,5 km.
Bài 6. Lúc 8 giờ 20 phút một người đi xe đạp từ địa điểm A để tới địa điểm B. Vào lúc 9 giờ 5 phút, một người khác đi xe máy từ B về A. Vận tốc người đi từ B là 30km/giờ, còn vận tốc của người đi từ A là 10km/giờ. Biết quãng đường AB dài 65km. Cho đến khi gặp nhau, người đi xe đạp đã đi được bao nhiêu km?
Bài 7. Một người đi xe đạp từ địa điểm A để tới địa điểm B. Người đó khởi hành lúc 5 giờ 20 phút. Vào lúc 7 giờ 40 phút, một người khác đi xe đạp từ B về A. Vận tốc người đi từ B lớn hơn người đi từ A là 3km/giờ. Hai người gặp nhau lúc 10 giờ. Tính vận tốc của mỗi người. Biết quãng đường AB dài 91km.