Trong kinh tế, hiệu quả là yếu tố hàng đầu để đánh giá, còn đối với đầu tư, hệ số ICOR chính là thước đo về độ hiệu quả.
ICOR [ Incremental Capital - Output Ratio ]
Hiệu quả sử dụng vốn đầu tư [Hệ số ICOR] là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh cần bao nhiêu đồng vốn đầu tư thực hiện tăng thêm để tăng thêm 1 đồng tổng sản phẩm trong nước [GDP]. Hệ số ICOR thay đổi tuỳ theo thực trạng kinh tế – xã hội trong từng thời kỳ khác nhau, phụ thuộc vào cơ cấu đầu tư và hiệu quả sử dụng đồng vốn. Nếu hệ số ICOR thấp, chứng tỏ đầu tư có hiệu quả cao và ngược lại.
Công thức tính: ICOR = [Kt – Kt-1]/[Yt – Yt-1]
Trong đó:
ICOR – Hiệu quả sử dụng vốn đầu tư;
K – Vốn đầu tư;
Y – Sản lượng đạt được;
t – Là kì báo cáo
t-1 – Là kì trước kì báo cáo
Chỉ số hiệu quả sử dụng vốn đầu tư [ Hệ số ICOR ] của Việt Nam đang ở mức cao so với các nước trong khu vực và các nước công nghiệp mới nổi trong cùng giai đoạn, bình quân giai đoạn 2016-2019 hệ số ICOR là 6,14[1], giai đoạn 2011 - 2016 là 6,25[2] - một con số quá cao so với chỉ số ICOR của các nước và vùng lãnh thổ Đông Á trong thời kỳ cất cánh, như Nhật Bản là 3,2 [1961 - 1970], Hàn Quốc là 3,2 [1981 - 1990], Đài Loan [Trung Quốc] là 2,7 [1981 - 1990]. Ngay cả so sánh với nước như Campuchia [3,21] và Lào [4,2], hệ số ICOR của chúng ta cũng cao hơn nhiều[3]. Đây là một hạn chế lớn, cho thấy hiệu quả sử dụng vốn đầu tư của chúng ta thấp.
Hiệu quả sử dụng vốn đầu tư thấp, hệ số ICOR cao được xem là chúng ta đang phát triển dưới mức tiềm năng. Nhìn ở khía cạnh tích cực thì đây lại là một lợi thế và cơ hội cho sự phát triển kinh tế, có nhiều điều kiện để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, tăng thêm sản lượng đầu ra với lượng vốn đầu tư [đầu vào] không đổi. Theo khuyến cáo của các định chế tài chính có uy tín như Ngân hàng Thế giới, ICOR của Việt Nam ở con số 3 là đầu tư có hiệu quả và nền kinh tế phát triển theo hướng bền vững.
Để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, chúng ta cần đẩy mạnh thực hiện đồng bộ các giải pháp. Trong phạm vi bài viết này chúng tôi xin nêu một số giải pháp cơ bản như sau:
- Công khai và minh bạch hóa thông tin về đầu tư nhà nước nói chung và từng dự án đầu tư nhà nước nói riêng.
- Đẩy mạnh hơn nữa cải cách hành chính, giảm bớt các thủ tục hành chính, không gây phiền hà cho doanh nghiệp và sách nhiễu người dân.
- Tích cực đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, ngăn chặn hành vi tiêu cực, lợi ích nhóm.
- Có cơ chế phối hợp giữa các cơ quan có liên quan trong thực thi chính sách kinh tế vĩ mô, trong giám sát và kiểm soát các dòng lưu chuyển vốn.
- Nâng cao năng lực quản lý đầu tư, hiệu lực và hiệu quả công tác giám sát, đánh giá hiệu quả đầu tư nhà nước; Chỉ định cơ quan đầu mối phối hợp và chịu trách nhiệm cuối cùng trong kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả kinh tế xã hội của các dự án đầu tư nói riêng và đầu tư nhà nước nói chung.
- Bố trí, cơ cấu lại đầu tư nhà nước, tăng thêm đầu tư cho y tế, đào tạo nghề, phát triển hệ thống tài chính, phát triển hệ thống an sinh xã hội; Trong giai đoạn tới, tăng đầu tư phát triển các dịch vụ phục vụ sản xuất nông nghiệp, tiêu thụ nông sản.
- Ban hành tiêu chí thẩm định, lựa chọn dự án đầu tư bằng vốn NSNN, tiêu chí đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội của dự án đầu tư; cơ chế phân bố vốn đầu tư nhà nước theo hướng đầu tư tập trung, kiên quyết không đầu tư theo kiểu dàn trải, đảm bảo chất lượng và hiệu quả, phục vụ thúc đẩy hoặc dẫn dắt chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
- Căn cứ theo các tiêu chí đã ban hành, thực hiện rà soát, đánh giá lại tất cả các dự án [đang thực hiện hoặc trong quy hoạch], phân loại dự án theo thứ tự ưu tiên thực hiện, loại bỏ các dự án không còn đáp ứng các tiêu chí đặt ra. Rà soát, đánh giá được ưu tiên thực hiện theo ngành, lĩnh vực, trước hết là dự án kết cấu hạ tầng giao thông, ưu tiên tập trung vốn cho các dự án tại các đầu nút giao thông lưu chuyển hàng hóa tại các khu kinh tế trọng điểm, dự án kết nối vùng kinh tế trọng điểm với các địa phương, vùng kinh tế khác.
- Bổ sung, sửa đổi cơ chế phân cấp quản lý đầu tư theo hướng Trung ương quyết định định hướng, quy hoạch đầu tư, chính quyền địa phương trực tiếp quyết định và triển khai thực hiện dự án đầu tư cụ thể.
- Thông thường ICOR của một nền kinh tế có xu hướng tăng dần do quy luật hiệu suất giảm dần. Để tránh điều này phải không ngừng cải tiến kỹ thuật để tăng hiệu quả sử dụng vốn.
[ [1] , [2] Theo Tổng cục Thống kê]
[ [3] Đẩy mạnh phát triển khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo - một đột phá chiến lược trong giai đoạn mới. PGS,TS. Trần Quốc Toản - Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương. //tapchicongsan.org.vn/31/1/2021]
Viện Đào tạo Sau đại học