Những cách thức nào để ra lệnh cho máy tính

Câu lệnh là gì? Cú pháp câu lệnh trong máy tính

Câu lệnh là gì?

Câu lệnh là đơn vị cơ bản của một ngôn ngữ lập trình. Câu lệnh gồm những chỉ dẫn, nhiệm vụ cần được thực hiện được đưa ra để ra lệnh cho máy tính làm việc.

Tiếng Anh: Command

Vì mức độ phức tạp, việc dùng các chỉ thị để trực tiếp điều khiển máy tính sẽ rất ít thông dụng. Thay vào đó, người ta ghép một số tổ hợp của các chỉ thị để cho máy thi hành được một động tác lớn hơn gọi là câu lệnh. Như vậy mỗi câu lệnh bao gồm một hay một số mệnh lệnh máy tính được sắp xếp theo trình tự xác định và nhằm mụch đích ra lệnh cho CPU tiến hành một thao tác cố định có ý nghĩa.

Tùy theo ngôn ngữ lập trình, các câu lệnh sẽ có cấu trúc khác nhau và có trật tự sắp xếp nhất định. Trật tự này thường không đổi và được gọi là cú pháp [syntax].

Câu lệnh có thể hiểu như là mệnh đề cơ bản có thể được cấu trúc thông qua việc sử dụng các từ khóa [đã được định nghĩa từ trước bởi ngôn ngữ lập trình] hoặc là có thể tạo bởi các chỉ thị từ các cấu trúc ngữ pháp hay cú pháp đã được định nghĩa sẵn. Các câu lệnh của một chương trình dùng để chỉ thị cho máy tính biết làm gì, xử lý như thế nào với các dữ liệu và từ đó tiến hành các phép tính toán hay biến đổi dữ liệu để đạt được kết quả.

Các kiểu câu lệnh

Sau đây là các loại câu lệnh chính. Thí dụ được dùng viết theo ngôn ngữ Pascal

• Định nghĩa: TYPE SALARY = INTEGER
• Khai báo: VAR A:INTEGER
• Gán giá trị: A:= A + 1
• Dãy câu lệnh: A:= A + 1; WRITELN[A]
• Điều kiện: IF A > 3 THEN WRITELN[A] ELSE WRITELN[“NOT YET”] END
• Vòng lặp: FOR A:=1 TO 10 DO WRITELN[A] END
• Gọi: CLEARSCREEN[]

Đặc điểm của câu lệnh

Mệnh lệnh thì khác với biểu thức ở chỗ các biểu thức thì có thể trả về các gía trị và không thể gây ra hiệu ứng phụ, trong khi đó, các câu lệnh được thực thi sẽ không trả về giá trị nào ngoại trừ có thể tạo ra các hiệu ứng khác nhau.

Trong việc lập trình kiểu cấu trúc thì các câu lệnh có thể được nhóm lại tạo nên các khối câu lệnh [thí dụ như là các hàm hay các thủ tục].

Cú pháp câu lệnh là gì?

Cú pháp câu lệnh [tiếng Anh: programming syntax] của một ngôn ngữ lập trình là các quy tắc luật lệ về trật tự và hình thức viết của một câu lệnh. Tùy theo ngôn ngữ mà các cú pháp này có sự thay đổi khác nhau.

Cấu trúc thông thường của các cú pháp câu lệnh:

• Mỗi câu lệnh thường bắt đầu bằng ký tự hay một từ riêng chỉ tên của câu lệnh.
• Theo sau đó là trật tự xác định của các toán tử, hay hệ thống các ký tự mô tả, hay các tham số.
• Một số ngôn ngữ lập trình yêu cầu phải có ký tự kết thúc câu lệnh và thường là dấu chấm-phẩy [;].
• Tuỳ theo ngôn ngữ, mỗi câu lệnh có thể có nhiều hơn một cú pháp.
• Mỗi câu lệnh cũng sẽ có một giá trị được gửi về sau khi thực thi. Các giá trị này có thể dùng cho nhiều mục đích khác nhau. Một mục đích quan trọng là để biết trạng thái của câu lệnh vừa thực hiện có thành công hay không.

Các ví dụ về câu lệnh máy tính

Dưới đây là một số ví dụ về câu lệnh để in ra màn hình dòng chữ Hello World! trong các ngôn ngữ lập trình khác nhau:

Câu lệnh trong ngôn ngữ C

Câu lệnh trong ngôn ngữ C++