Nói đến năng lượng hạt nhân là nghĩ đến thảm họa Chernobyl và Fukushima lần lượt xảy ra vào năm 1986 và 2011. Nó là một loại năng lượng tạo ra một nỗi sợ hãi nhất định do tính nguy hiểm của nó. Tất cả các loại năng lượng [ngoại trừ năng lượng tái tạo] đều tạo ra tác động đối với môi trường và con người, mặc dù một số tác động như vậy ở mức độ lớn hơn các loại khác. Trong trường hợp này, năng lượng hạt nhân không thải ra khí nhà kính trong quá trình sản xuất, nhưng điều này không có nghĩa là nó không ảnh hưởng tiêu cực đến cả môi trường và con người. Có rất nhiều ưu nhược điểm của năng lượng hạt nhân và con người phải đánh giá từng người trong số họ.
Do đó, trong bài viết này, chúng tôi sẽ tập trung vào việc giải thích những lợi thế và bất lợi của năng lượng hạt nhân và nó ảnh hưởng như thế nào đến dân số.
Năng lượng hạt nhân là gì
Điều đầu tiên của tất cả là phải biết loại năng lượng này là gì. Năng lượng hạt nhân là năng lượng mà chúng ta thu được từ sự phân hạch [phân chia] hoặc hợp nhất [kết hợp] của các nguyên tử tạo nên vật chất. Trên thực tế, Năng lượng hạt nhân mà chúng ta sử dụng thu được từ sự phân hạch của các nguyên tử uranium. Nhưng không chỉ bất kỳ uranium nào. Được sử dụng rộng rãi nhất là U-235.
Ngược lại, mặt trời mọc mỗi ngày là một lò phản ứng tổng hợp hạt nhân khổng lồ có thể tạo ra nhiều năng lượng. Cho dù nó có sạch và an toàn đến đâu, thì năng lượng hạt nhân lý tưởng vẫn là nhiệt hạch lạnh. Nói cách khác, một quá trình hợp nhất, nhưng nhiệt độ gần với nhiệt độ phòng hơn nhiệt độ cực đoan của mặt trời.
Mặc dù nhiệt hạch đang được nghiên cứu, nhưng thực tế là loại năng lượng hạt nhân này chỉ được coi là lý thuyết và có vẻ như chúng ta chưa gần đạt được nó. Đó là lý do tại sao năng lượng hạt nhân mà chúng ta luôn nghe và đề cập ở đây là sự phân hạch của các nguyên tử uranium.
Ưu nhược điểm của năng lượng hạt nhân
Mặc dù nó có ý nghĩa tiêu cực, nhưng không nên đánh giá chúng ta bằng tin tức và thậm chí là phim ảnh về các vụ tai nạn và chất thải phóng xạ. Thực tế là điện hạt nhân có rất nhiều lợi thế. Điều quan trọng nhất là những điều sau:
- Năng lượng hạt nhân là sạch trong quá trình sản xuất của nó. Trên thực tế, hầu hết các lò phản ứng hạt nhân chỉ thải hơi nước vô hại vào khí quyển. Nó không phải là carbon dioxide hoặc methane, hoặc bất kỳ khí gây ô nhiễm nào khác hoặc khí gây ra biến đổi khí hậu.
- Chi phí phát điện thấp.
- Do sức mạnh của năng lượng hạt nhân, một lượng lớn năng lượng có thể được tạo ra trong một nhà máy duy nhất.
- Nó gần như không cạn kiệt. Trên thực tế, một số chuyên gia tin rằng chúng ta nên phân loại nó là năng lượng tái tạo, bởi vì trữ lượng uranium hiện tại có thể tiếp tục sản xuất năng lượng như bây giờ trong hàng nghìn năm.
- Thế hệ của anh ấy không đổi. Không giống như nhiều nguồn năng lượng tái tạo [chẳng hạn như năng lượng mặt trời không thể tạo ra vào ban đêm hoặc gió không thể tạo ra nếu không có gió], sản lượng của nó là rất lớn và không đổi trong hàng trăm ngày. Trong 90% thời gian của năm, không bao gồm việc nạp lại theo lịch trình và ngừng hoạt động bảo dưỡng, điện hạt nhân đang hoạt động hết công suất.
Nhược điểm
Như bạn có thể mong đợi, điện hạt nhân cũng có những nhược điểm nhất định. Những điều chính sau đây là:
- Chất thải của nó rất nguy hiểm. Nói chung, chúng là tiêu cực cho sức khỏe và môi trường. Chất thải phóng xạ bị ô nhiễm nghiêm trọng và gây chết người. Sự xuống cấp của nó diễn ra hàng nghìn năm, điều này làm cho việc quản lý của nó trở nên rất tinh vi. Trên thực tế, đây là một vấn đề mà chúng ta vẫn chưa giải quyết được.
- Tai nạn có thể rất nghiêm trọng. Các nhà máy điện hạt nhân được trang bị các biện pháp an toàn tốt, nhưng tai nạn có thể xảy ra, trong trường hợp này tai nạn có thể rất nghiêm trọng. Đảo Three Mile ở Hoa Kỳ, Fukushima ở Nhật Bản hay Chernobyl ở Liên Xô cũ là những ví dụ về những gì có thể xảy ra.
- Họ là những mục tiêu dễ bị tấn công. Dù là thiên tai hay hành động khủng bố, nhà máy điện hạt nhân đều là mục tiêu, nếu bị phá hủy hoặc hư hại, nó sẽ gây ra những tổn thất to lớn.
Năng lượng hạt nhân ảnh hưởng đến môi trường như thế nào
Emisiones de CO2
Mặc dù trước đó có vẻ như nó là một năng lượng không thải ra khí nhà kính, Điều này không hoàn toàn đúng. Nếu so sánh với các loại nhiên liệu khác, nó hầu như không tồn tại khí thải, nhưng chúng vẫn hiện diện. Trong nhà máy nhiệt điện, khí chính được thải vào khí quyển là CO2. Mặt khác, trong một nhà máy điện hạt nhân, lượng khí thải thấp hơn nhiều. CO2 chỉ được thải ra trong quá trình khai thác uranium và vận chuyển nó đến nhà máy.
Sử dụng nước
Cần một lượng lớn nước để làm nguội các chất được sử dụng trong quá trình phân hạch hạt nhân. Điều này được thực hiện để ngăn chặn nhiệt độ nguy hiểm đạt được trong lò phản ứng. Nước được sử dụng được lấy từ sông hoặc biển. Trong nhiều trường hợp, bạn có thể tìm thấy các loài động vật biển trong nước sẽ chết khi nước được làm nóng. Tương tự, nước bị trả lại môi trường có nhiệt độ cao hơn khiến động thực vật chết.
Tai nạn có thể xảy ra
Tai nạn trong nhà máy điện hạt nhân rất hiếm, nhưng rất nguy hiểm. Mọi tai nạn đều có thể tạo ra một thảm họa có quy mô to lớn, cả ở cấp độ sinh thái và con người. Vấn đề của những vụ tai nạn này nằm ở chỗ bức xạ bị rò rỉ ra môi trường. Bức xạ này có thể gây chết người đối với bất kỳ thực vật, động vật hoặc người nào bị phơi nhiễm. Ngoài ra, nó có khả năng tồn tại trong môi trường hàng thập kỷ [Chernobyl vẫn chưa thể sinh sống được do mức độ phóng xạ của nó].
Chất thải hạt nhân
Ngoài các tai nạn hạt nhân có thể xảy ra, chất thải được tạo ra có thể tồn tại hàng nghìn năm cho đến khi không còn phóng xạ. Đây là một mối nguy hiểm đối với hệ động thực vật của hành tinh. Ngày nay, việc xử lý những chất thải này là phải đóng cửa trong các nghĩa trang hạt nhân. Các nghĩa trang này giữ cho chất thải được niêm phong, cách ly và được đặt dưới lòng đất hoặc dưới đáy biển để không gây ô nhiễm.
Vấn đề với việc quản lý chất thải này là nó là một giải pháp ngắn hạn. Đây là, khoảng thời gian mà chất thải hạt nhân vẫn còn phóng xạ dài hơn thời gian tồn tại của các hộp trong đó chúng được niêm phong.
Tình cảm với con người
Bức xạ, không giống như các chất ô nhiễm khác, bạn không thể ngửi hay nhìn thấy. Nó có hại cho sức khỏe và có thể duy trì trong nhiều thập kỷ. Tóm lại, năng lượng hạt nhân có thể ảnh hưởng đến con người theo những cách sau:
- Nó gây ra các khuyết tật di truyền.
- Nó gây ung thư, đặc biệt là tuyến giáp, vì tuyến này hấp thụ iốt, mặc dù nó cũng gây ra các khối u não và ung thư xương.
- Các vấn đề về tủy xương, do đó gây ra bệnh bạch cầu hoặc thiếu máu.
- Dị tật thai nhi.
- Khô khan
- Nó làm suy yếu hệ thống miễn dịch, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
- Rối loạn tiêu hóa.
- Các vấn đề về tâm thần, đặc biệt là lo lắng bức xạ.
- Ở nồng độ cao hoặc kéo dài, nó gây chết người.
Dựa trên tất cả những gì đã thấy, lý tưởng là tìm ra sự cân bằng giữa các mục đích sử dụng năng lượng khác nhau trong khi tăng năng lượng tái tạo và thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng. Tôi hy vọng rằng với những thông tin này, bạn có thể hiểu thêm về những lợi thế và bất lợi của năng lượng hạt nhân.
TS Đinh Văn Nguyên, Cộng hòa Ireland
Tác giả viết bài này để tưởng nhớ 30 năm thảm họa hạt nhân Chernobyl [Liên Xô cũ] và 5 năm thảm họa hạt nhân Fukushima [Nhật Bản], và chia sẻ để ủng hộ đề xuất của Chính phủ và EVN về dừng điện hạt nhân. Ngoài những nhược điểm của bản thân công nghệ như chưa có hệ thống làm nguội tối ưu, chưa có giải pháp bền vững cho chất thải phóng xạ và nhiễm xạ, bài viết này sẽ trình bày nhiều nhược điểm khác chưa có giải pháp của điện hạt nhân. Một số kết luận và kiến nghị được đưa ra ở cuối bài viết. Tác giả không cho phép bất kỳ cá nhân/tổ chức nào sử dụng bài viết này hay một phần của bài với mục đích chính trị.
1. Nguy cơ gây thảm họa cao và ảnh hưởng nghiêm trọng, lâu dài khi có sự cố
Nhà máy điện hạt nhân Chernobyl [Liên Xô cũ] phát nổ vào rạng sáng ngày 26/04/1986 đã gây ra các đám mây phóng xạ lan rộng tới Nga, Belarus và Ukraina, và nhiều nước châu Âu như Thổ Nhĩ Kỳ, Moldova, Litva, Phần Lan, Na Uy, Thụy Điển, Áo, Séc, Slovakia, Slovenia, Thụy Sĩ, Đức, Italia, Pháp và Anh. Thậm chí ngày 27/04/1986 các công nhân làm việc tại Forsmark [Thụy Điển] cách Chernobyl gần 1.100 km đã phát hiện thấy các hạt phóng xạ từ Chernobyl trên quần áo của họ. Đến năm 2006, Bộ Y tế Ukraina cho rằng hơn 2,4 triệu người Ukraina, trong đó có 428.000 trẻ em, gặp phải các vấn đề sức khỏe liên quan tới thảm hoạ Chernobyl [1]. Tổ chức Green Peace cũng đã báo cáo rằng sẽ có thêm 270 nghìn ca ung thư có liên quan tới vụ Chernobyl và rằng 93 nghìn người trong số đó sẽ ở mức nguy hiểm, và chỉ riêng tại Belarus và Ukraina thảm họa có thể gây ra khoảng 200 nghìn cái chết nữa trong giai đoạn 1990 và 2004.
Nhà máy điện hạt nhân Fukushima [Nhật Bản] đã có ít nhất bốn tổ máy phát nổ trong các ngày 11 đến 15/03/2011 do tác động của trận động đất Tōhoku ngày 11/03/2011, nghiêm trọng nhất là lò phản ứng của tổ máy số 3 đã nổ tung. Có hơn 9 triệu m3 chất thải hạt nhân đã bị phát tán. Lượng chất phóng xạ tăng cao ở các lá cây non và phấn hoa của nhiều khu vực lân cận. Nhiều loài sâu bọ, giun đã phát hiện bị nhiễm phóng xạ và bị đột biến gen. Hàm lượng phóng xạ cao trong nhiều thủy hải sản ở các khu nuôi trồng thương mại [2]. Hàng trăm ngàn người Nhật đã không thể trở về nhà trong vùng bị nhiễm phóng xạ nặng. Tại ở bờ biển Canada ở phía bên kia Thái Bình Dương, các nhà nghiên cứu từ tổ chức Woods Hole Oceanographic đã tìm thấy chất phóng xạ Cesium-137 của thảm họa Fukushima. Theo nghiên cứu do Trung tâm Nansen Environmental and Remote Sensing [Na-uy] tiến hành năm 2013, phần lớn hơi phóng xạ từ các vụ nổ Fukushima năm 2011 sẽ tới bờ biển Bắc Mỹ vào năm 2017 với lượng cực đại năm 2018. Trung tâm này cũng cảnh báo rằng các chất phóng xạ này vẫn còn di chuyển tới Bắc Mỹ ít nhất đến năm 2026. Trong khi đó, Công ty điện lực Tokyo [TEPCO, chủ quản nhà máy Fukushima] lại tiếp tục cho xả các chất nhiễm phóng xạ ra biển nhằm giảm lượng nước nhiễm phóng xạ cao trong vùng Fukushima [3].
2. Chưa có phương pháp dự báo động đất chính xác
Trên thế giới, động đất đến nay vẫn [bị] coi hiện tượng ngẫu nhiên [do chưa rút ra được quy luật định tính], nên việc dự báo động đất chỉ ở mức quy luật xác suất thống kê với một số giả định, nhất là dự báo dài hạn. Các nhà khoa học vẫn tiếp tục nghiên cứu tìm hiểu về động đất và các phương pháp dự báo. Bởi vậy, các đặc tính của động đất liên quan đến an toàn cho nhà máy điện hạt nhân như cường độ, dải tần số và sự lệch pha dao động nền, và chuỗi dư chấn chưa thể dự báo rõ được. Vì thế, tất cả các công trình dù được thiết kế chống động đất theo tiêu chuẩn, nhưng vẫn có thể bị hư hỏng hay sụp đổ vì trận động đất thực tế sẽ lớn hơn, ở dải tần số khác, hay có độ lệch pha khác. Rất tiên tiến trong việc dự báo, phòng và chống động đất như Nhật Bản, nhưng gần đây, trong động đất Kobe [Great Hansin] năm 1995, có hơn 5500 người thiệt mạng, hơn 36800 người bị thương, cùng với thiệt hại lớn về cơ sở hạ tầng, .v.v. Và nặng nề hơn là trận động đât ngày 11/3/2011 ở Nhật làm hơn 15 ngàn người chết kèm theo thảm họa hạt nhân Fukushima.
Lãnh thổ Việt Nam nhiều vùng có nguy hiểm đáng kể về động đất và nhiều đứt gãy kiến tạo có thể phát sinh động đất như Hình 1a, theo Giáo sư Nguyễn Đình Xuyên từ Viện vật lý Địa cầu [4]. Gần đây nhất, từ năm 1990 tới nay, cũng có hai trận động đất cấp 8 ở Điện Biên [năm 1935] và Tuần Giáo [năm 1983], 17 trận động đất cấp 7 và 115 trận cấp 6-7 ở nhiều vùng miền. Các trận động đất trên đã gây nhiều hậu quả nghiêm trọng. Thủ đô Hà Nội nằm trong vùng đứt gãy sông Hồng- sông Chảy, nơi đã xảy ra các trận động đất mạnh 5,1-5,5 độ Richter và chu kỳ lặp lại động đất mạnh 5,4 độ Richter ở Hà Nội là 1100 năm. Hiện nay, nhiều vùng đang trong thời kỳ yên tĩnh nhưng trong tương lai hoạt động động đất có thể tăng lên và động đất mạnh có thể xảy ra. Hơn nữa, các vùng phát sinh động đất mạnh ở Việt Nam nói trên [4] mới là kết quả khảo sát dựa trên số liệu với chu kỳ ngắn, trong đó động đất mạnh 5,5 độ Richter gây chấn động cấp 7, làm hư hại nhẹ nhà cửa, động đất 6,0 độ Richter gây chấn động cấp 8, làm hư hại nặng nhà cửa.
Nếu theo chu kỳ dài hơn [10 nghìn – 100 nghìn năm hoặc hơn, cần cho thiết kế nhà máy điện hạt nhân] thì cường độ động đất cực đại sẽ cao hơn nhiều. Sự khác nhau này thể hiện rõ ở các bản đồ phân bố dao động nền cực đại [PGA] ở Hình 1b và 1c, với chu kỳ 500 năm thì trên lãnh thổ Việt Nam đa số động đất nhỏ hơn cấp VII, nhưng với chu kỳ 10 nghìn năm thì có rất nhiều động đất cấp VII và một số động đất cấp VIII. Chu kỳ hoàn toàn không phải là từ lúc xây dựng công trình, mà tính từ các trận động đất đã xảy ra trước đó. Ví dụ, tại khu vực nhà máy Ninh Thuận 1, nếu có một trận động đất cường độ 9.0 Richter [tương đương với Fukushima 2011] đã xẩy ra năm 970 TCN [trước Công nguyên] và chu kỳ là 3000 năm, thì đến năm 2030 [15 năm nữa] sẽ xẩy ra. Vậy với chu kỳ 10 nghìn hay 100 nghìn năm thì cường độ cực đại cao hơn nhiều.
Nguyên nhân chủ yếu do các mảng kiến tạo của vỏ Trái đất [Hình 1a] dịch chuyển và tích lũy năng lượng đến một mức nào đó sẽ giải phóng gây ra động đất. Tích lũy năng lượng trong 300 – 500 năm có thể gây động đất 5.5 – 6.0 độ Richter. Khi tích lũy trong 10 nghìn – 100 nghìn năm thì năng lượng giải phóng ra sẽ cao hơn nhiều, nhưng các thiết bị và phương pháp dự báo hiện nay chưa đạt đến chu kỳ dài đó, nên mới xẩy ra thiệt hại khủng khiếp trong các trận động đất ở Indonesia [2004], Nhật [2011] và ở Nepal gần đây.
Hơn nữa, trong cường độ động đất theo thang Richter, là thang logarit cơ số 10, nên trận động đất 7,0 độ Richter sẽ có biên độ dao động nền lớn hơn 10 lần, và năng lượng giải phóng ra lớn gấp 31,6 lần so với động đất 6,0 độ. Sự khác nhau này làm thay đổi giá thành xây dựng công trình hàng chục lần.
3. Giá thành điện hạt nhân sẽ cao hơn các dạng năng lượng sạch
Giá thành điện hạt nhân sẽ cao hơn nhiều dạng năng lượng sạch mà Việt Nam có thể phát triển được. Theo báo cáo vào tháng 6/2015 của U.S. Energy Information Administration [tạm dịch: Cục thông tin năng lượng Liên bang Hoa Kỳ] [6] thì vào năm 2020, tổng giá thành của điện hạt nhân sẽ cao hơn điện gió, địa nhiệt và hydroelectric, xấp xỉ khí thiên nhiên tiên tiến có thu và lưu giữ các-bon, và xấp xỉ Biomass, như Bảng 1. Nguyên nhân bởi điện hạt nhân ngày càng tăng giá do đầu tư ban đầu cao và giá thành nhiên liệu khá cao. Trong khi đó các dạng năng lượng sạch như gió, địa nhiệt, biomass và solar PV có giá thành giảm dần nhờ công nghệ phát triển và lắp dựng hàng loạt. Hình 2 cho thấy giá thành lắp dựng 100kW điện mặt trời ở Đức giảm từ €4000 [tháng 1/2009] xuống đến €1200 [tháng 10/2014], theo Cục năng lượng Vương quốc Anh [7].
Bảng 1: Dự báo giá thành [levelized costs] của các dạng điện năng năm 2020, US$/MWh [US EIA, 6]
| Nguồn năng lượng | Xây dựng | Fixed O & M | Variable O & M [cả nhiên liệu] | Truyền dẫn | Tổng giá thành |
| Than, thông thường | 60,4 | 4,2 | 29,4 | 1,2 | 95,1 |
| Than, tiên tiến | 76,9 | 6,9 | 30,7 | 1,2 | 115,7 |
| Than, tiên tiến có thu giữ các-bon | 97,3 | 9,8 | 36,1 | 1,2 | 144,4 |
| Khí thiên nhiên, tiên tiến có thu giữ các-bon | 30,1 | 4,2 | 64,7 | 1,2 | 100,2 |
| Hạt nhân, tiên tiến | 70,1 | 11,8 | 12,2 | 1,1 | 95,2 |
| Địa nhiệt [Geothermal] | 34,1 | 12,3 | 0,0 | 1,4 | 47,8 |
| Điện sinh khối [Biomass] | 47,1 | 14,5 | 37,8 | 1,2 | 100,5 |
| Gió [trên bờ] | 57,7 | 12,8 | 0,0 | 3,1 | 73,6 |
| Điện mặt trời [Solar PV] | 109,8 | 11,4 | 0,0 | 4,1 | 125.3 |
| Thủy điện | 70,7 | 3,9 | 7,0 | 2,0 | 83,5 |
Vì vậy, kể cả mặt kinh tế, điện hạt nhân cũng kém hiệu quả hơn nhiều dạng năng lượng khác. Chính nhiều chuyên gia điện hạt nhân trên thế giới cũng đã chỉ ra các nhược điểm của điện hạt nhân. Giáo sư Nguyễn Khắc Nhẫn – chuyên gia hàng đầu về điện và năng lượng hạt nhân ở Đại học Grenoble [Pháp], nguyên cố vấn chiến lược Tập đoàn Điện quốc gia Pháp – EDF đã nói rằng: “Các nước trên thế giới, năm 2013, đã đầu tư 250 tỷ đô-la vào lĩnh vực năng lượng tái tạo nhất là điện gió và mặt trời. Đan Mạch đến 2050 sẽ sử dụng 100% điện tái tạo, Đức đang dẫn đầu về điện gió và điện mặt trời. Thử hỏi tại sao Đức đã hy sinh hàng trăm tỷ đô-la, can đảm từ bỏ điện hạt nhân năm 2022 tới? Việc đề cao điện hạt nhân đã lỗi thời thay vì khuyến khích việc khai thác triệt để năng lượng tái tạo. Hiện nay ở Pháp và ở Âu Châu, điện gió trên đất liền đã cạnh tranh được với điện cổ điển và hạt nhân.”
4. Nhiều sự thật của điện hạt nhân và thảm họa bị che dấu
Một tờ báo Anh [8] vừa công bố “sự thật bất ngờ” về cuộc khủng hoảng hạt nhân tại Nhật Bản, theo đó, phía Nhật đã che dấu sự thật về nguyên nhận chính. Sự thật là “trận động đất hôm 11/03/2011 là thủ phạm gây ra cuộc khủng hoảng chứ không phải sóng thần”. TEPCO [Công ty điện lực Tokyo] – chủ sở hữu nhà máy Fukushima – từng tuyên bố rằng hệ thống làm nguội lò phản ứng không bị thiệt hại bởi trận động đất hôm 11/03/2011. Nhưng trận sóng thần sau đó làm hỏng các máy phát điện dự phòng khiến hệ thống làm nguội tê liệt. Nếu sự thật trận động đất là thủ phạm gây nên cuộc khủng hoảng hạt nhân tại Nhật Bản, thì khả năng chống chịu động đất của các nhà máy điện hạt nhân khác sẽ là câu hỏi lớn, và việc thiết kế an toàn nhà máy điện hạt nhân vẫn là một thách thức hiện nay trên thế giới.
Điện hạt nhân thải ra nhiều CO2 hơn các dạng năng lượng sạch”Lượng khí CO2 thải ra trong toàn bộ quá trình của điện hạt nhân từ khai thác mỏ, chế biến, vận tải là cao. Hơn nữa điện hạt nhân đắt hơn điện mặt trời và các năng lương khác. Trong viết trên báo Nature [9], Kurt Kleiner đã chỉ ra rằng điện hạt nhân cũng thải ra 66 gCO2e/kWh, cao gấp đôi solar PV [32 gCO2e/kWh] và gấp sáu lần điện gió trên bờ [10 gCO2e/kWh]. Hơn nữa, nhà máy điện hạt nhân có quy mô lớn và thời gian xây dựng lâu, nên cũng làm tăng lượng CO2 thải ra trong quá trình xây dựng. Giáo sư Nguyễn Khắc Nhẫn [Đại học Grenoble] cũng đã khẳng định: “Lượng khí CO2 thải ra trong toàn bộ quá trình của điện hạt nhân từ khai thác mỏ, chế biến và vận tải Urannium và các chất phóng xạ khác là cao”.
Một số tờ báo chính thống ở Việt Nam cũng đã đưa tin rằng phía Nga đề nghị hỗ trợ xây dựng nhà máy Ninh Thuận 1 nhưng báo cáo của Nga đánh giá dao động nền [do động đất] ở mức độ an toàn và cũng không đề cập xác định tuổi của thềm biển [Tạp chí Tài chính ngày 11/04/2015, VNExpress số ngày 08/04/2015]. Với vùng Ninh Thuận có nguy cơ động đất cao, báo cáo của Nga là thiếu an toàn nghiêm trọng dù gia thành có thấp hơn [như đã phân tích ở Mục 2].
5. Thực tế năng lượng và phát triển kinh tế ở Việt Nam
Tỷ lệ giữa tăng tiêu thụ điện năng và tăng trưởng GDP ở Việt Nam là rất cao, hơn Trung Quốc 90% và hơn Thái Lan và Indonexia 80% như ở Hình 3, theo số liệu của Quỹ tiền tệ quốc tế – IMF [10]. Các nguyên nhân chính, theo báo cáo năm 2015 của Ngân hàng Phát triển Châu Á – ADB [11] là ở Việt Nam, sử dụng năng lượng và nhiên liệu trong các ngành công nghiệp, nhà ở, giao thông và dịch vụ đều có hiệu quả thấp, đồng thời nhiều ngành công nghiệp tiêu tốn nhiều năng lượng như Hình 4nên tổng nhu cầu về năng lượng tăng nhanh hơn GDP nhiều lần.
Cũng theo số liệu của ADB và Ngân hàng thế giới – WB [11], ở nước ta, do phát triển thủy điện đã đạt tới hạn, nhiệt điện than tăng nhanh sau 2010, và trong giai đoạn 1990 – 2013 mức tăng trung bình của sản xuất điện hàng năm là 12.5%, cao hơn nhiều so với tăng trưởng GDP [6.9%] như Hình 5.
6. Kết luận và kiến nghị
Như vậy, xét trên tất cả các mặt, từ kinh tế, môi trường [rác thải và biến đổi khí hậu], đến nguy cơ gây thảm họa thì điện hạt nhân đều kém hơn các dạng năng lượng sạch mà Việt Nam có thể phát triển được. Vì vậy, tác giả có một số kiến nghị sau:
[a] Đẩy mạnh và tạo cơ chế khuyến khích phát triển các giải pháp sử dụng năng lượng hiệu quả, phát triển các ngành công nghiệp tiêu thụ ít năng lượng, các giải pháp tiết kiệm điện năng và nhiên liệu một cách toàn diện ở các ngành và các đối tượng tham gia [nhà nước, tư nhân, cơ quan quản lý, phần mềm và thiết bị] để cải thiện tình hình đã nói ở Mục 5, các Hình 3, 4 và 5.
[b] Đẩy mạnh và tạo cơ chế khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo và sạch có tiềm năng lớn ở nước ta như điện gió trên bờ và ngoài khơi [12], mặt trời, khí sinh học, địa nhiệt, .v.v.
[c] Dừng tất cả các hoạt động chuẩn bị xây dựng nhà máy điện hạt nhân như khảo sát, đấu đầu, đào tạo nhân lực vận hành .v.v. để nghiên cứu kỹ về tính khả thi của điện hạt nhân và để tập trung nguồn vốn và nhân lực cho các giải pháp [a] và [b] nói trên.
Tài liệu tham khảo:
[1] Chernobyl, //vi.wikipedia.org,
[2] Greenpeace [2016]. Fukushima nuclear disaster will impact forests, rivers and estuaries for hundreds of years. Report. //www.greenpeace.org/international/en/press/releases/2016/
[3] Gutierrez D [2015]. Radioactive Cesium-137 from Fukushima now detected off coast of Canada. Centre of Research on Globalisation, Canada. //www.globalresearch.ca/radioactive-cesium-137-from-fukushima-now-detected-off-coast-of-canada
[4] Nguyễn DX [2005]. Nghiên cứu dự báo động đất và dao động nền ở Việt Nam. Đề tài NCKH cấp Nhà nước. Viện Vật lý Địa cầu, Hà Nội, Việt Nam
[5] Nguyen DX, Nguyen LM, Nguyen QC, Nguyen TH, Tran TMT [2014]. Seismic zonning maps of vietnam for the building code. //www.j-shis.bosai.go.jp/intl/tem/doc/workshop/2nd/poster/2B-P8.pdf.
[6] U.S. Energy Information Administration [2015]. Levelized cost and levelized avoided cost of new generation resources in the annual energy outlook 2015. www.eia.gov/forecasts/aeo/electricity_generation.cfm
[7] Energy UK [2016]. Pathways for the GB Electricity Sector to 2030. //www.energy-uk.org.uk.
[8] McNeill D, Adelstein J [2011]. The explosive truth behind Fukushima’s meltdown. //www.independent.co.uk/news/world/asia/the-explosive-truth-behind-fukushimas-meltdown-2338819.html
[9] Kleiner K [2008]. Nuclear energy: assessing the emissions. Nature Reports Climate Change. www.nature.com/climate/2008/0810/full/climate.2008.99.html
[10] Solidiance & IMF [2015]. Vietnam’s power sector: Opening the way towards a greener future?
[11] Asian Development Bank [2015]. Assessment of power sector reforms in Viet nam, Country Report.
[12] Đinh VN [2015]. Tổng quan về công trình tua-bin điện gió nổi ngoài khơi. VNReview. //vnreview.vn/tin-tuc-khoa-hoc-cong-nghe/-/view_content/content/1643518/tong-quan-ve-cong-trinh-tua-bin-dien-gio-noi-ngoai-khoi
Lời cảm ơn: Tác giả bài viết cảm ơn ý kiến đóng góp, phản biện và động viên quý giá của TS Tô Văn Trường, bà Phạm Lê Hạnh và một số nhà khoa học người Việt tại Châu Âu và Việt Nam.
Giới thiệu về tác giả: Xem tại đây, hoặc link //nguyendinhweb.wordpress.com/about/
I'm from Hanoi, Viet Nam. I'm an author of Dot Chuoi Non [dotchuoinon.com/author/hangbelu/], a blog on Positive thinking, founded by Dr. Tran Dinh Hoanh, an attorney in Washington DC. I'm a co-founder of Conversations on Vietnam Development - cvdvn.net, a virtual think tank; a co-founder of POTATO - potato.edu.vn, working on outdoor education programs for kids in Vietnam. My English blog: hangbelu.wordpress/. I'm studying the Buddha's teaching and the teaching of Jesus. I practice mindful living including meditation. I hold a PhD on Sustainable Energy Systems from University of Lisbon and Aalto University. I graduated from Hanoi University of Technology on Environmental Engineering. I obtained a Master degree of the same major from Stanford University and Nanyang Technological University. I play table tennis as a hobby. Xem tất cả bài viết bởi Đào Thu Hằng