Doduc 1- Ngày bé mẹ nghe ầu ơ : Cái cò cái vạc cái nông/ Ba cái cùng béo vặt lông cái nào/ Vặt lông con cốc cho tao/ Ta nấu ta nướng ta xào ta ăn. Nghe mãi, nghe mãi thành thuộc từ thuở nằm nôi, lớn lên nhớ nằm lòng. Sau đó mấy câu ca dao đến lượt ru em tôi. Thời gian trôi, tôi lớn lên có gia đình. Đến lượt “cái cò cái vạc cái nông” lại lần nữa đem tặng vào giấc ngủ các con tôi… Tôi đọc và thuộc như cháo, đọc như một thói quen chơi chạy vòng tròn, như ăn bát cháo hoa thấy mát mẻ đồng quê mà không bao giờ tìm cảm nhận về khí vị của cháo. Nào có bao giờ nghĩ đến chuyện đi tìm cái lý trong câu ca dao đâu. 2- Một hôm nằm ngẫm lại từng câu bỗng phát hiện ra cái vô lí : Ba con cò- vạc – nông đều béo, được người ta tính đến sẽ chọn một con vặt lông đánh chén. Ba đối tương này thì đối tượng nào sẽ bị đưa lên thớt? Bất ngờ, và bất ngờ lớn nhất ở câu cuối: Vặt lông con ”cốc” cho tao! Ôi trời, cốc không hề xuất hiện trong dự án làm thịt nhưng cuối cùng lại là kẻ hiến tế. Tôi giật mình, giữ trong lòng nỗi băn khoăn. Một lần về quê hỏi thì nghe mẹ bảo: Là ca dao nó nói thế, ai biết là cái gì. Mẹ cũng nghe từ bé thế thì nhớ thế thôi…
Ờ, đều là loài kiếm ăn mặt nước nhưng câu ca dao lại phân loại khác nhau: cò- vạc-nông được gọi là cái. Cái là mẹ, là bề thế. Trong nhà là người cai quản, ra đường là bậc phụ hunynh. Còn nông là con, là nhỏ bé và phụ thuộc. Ba “cái” bỗng nhiên thoát cảnh vặt lông, còn “con” không được nhắc tới trong sự lựa chọn bỗng được lôi tuột ra để xử. Chuyện đời thật rắc rối. Vẫn chưa tìm ra ý nghĩa của cái cảnh tréo ngoe này.
40 lượt xem
Câu 1 [Trang 49 SGK] Trong ca dao, người nông dân thời xưa thường mượn hình ảnh con cò để diễn tả cuộc đời, thân phận của mình. Em hãy sưu tầm một số bài ca dao đế chứng minh điều đó và giải thích vì sao?
Bài làm:
Hình ảnh con cò trong ca dao xưa thường để nói về cuộc đời và thân phận của mình vì con cò là con vật hiền lành, nhỏ bé, chịu khó lặn lội kiếm ăn. Những phẩm chất đó gần gũi với phẩm chất và thân phận của người nông dân.
“Cái cò đi đón cơn mưaTối tăm mù mịt ai đưa cò vềCò về thăm quán cùng quê
Thăm cha, thăm mẹ, cò về thăm anh”.
“Cái cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non”
“Trời mưaQuả dưa vẹo vọCon ốc nằm coCon tôm đánh đáo
Con cò kiếm ăn”.
Con cò mà đi ăn đêm.
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao...
Cái cò đi đón cơn mưa Tối tăm mù mịt ai đưa, cò về? Cò về đến gốc cây đề, Giương cung anh bắn cò về làm chỉ Cò về thăm bác thăm dì,
Thăm cô xứ Bắc thăm dì xứ Đông.
Con cò lấp lé bụi tre Sao cò lại muốn lăm le vợ người Vào đây ta hát đôi lời Để cho cò hiểu sự đời , ở ăn Sự đời cò lấy làm răn
Để cho cò khỏi băn khoăn sự đời.
Cái cò bay lả bay la
Bay từ cửa phủ bay ra cánh đồng.
Cái cò bay bổng bay lơ Lại đây anh gởi xôi ngô cho nàng. Đem về nàng nấu nàng rang,
Nàng ăn có dẻo thì nàng lấy anh.
Cái cò cái vạc cái nông Sao mày giẫm lúa nhà ông hỡi cò, Không, không! Tôi đứng trên bờ Mẹ con nhà vạc đổ ngờ cho tôi Chẳng tin ông đứng ông coi
Mẹ con nhà nó còn ngồi đấy kia!
Cái cò cái vạc cái nông Ba con cùng béo, vặt lông con nào Vặt lông con vạc cho tao
Mắm muối bỏ vào, xào rán rồi thuôn!
Cái cò cái vạc cái nông Cùng ăn một đồng nói chuyện giăng ca Muối kia đổ ruột con gà
Mẹ mình chẳng xót bằng ta xót mình.
Cái cò chết tối hôm qua Có hai hạt gạo với ba đồng tiền Một đồng mua trống mua kèn Một đồng mua mỡ đốt đèn thờ vong Một đồng mua mớ rau răm
Đem về thái nhỏ thờ vong con cò.
Cái cò lặn lội bờ sông Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non Chàng đi xa vợ xa con Chàng đi đến tận nước non Cao Bằng Chân đi nhưng dạ dùng dằng
Nửa nhớ Cao Bằng, nửa nhớ vợ con!
Nàng về nuôi cái cùng con
Để anh đi trẩy nước non cùng người
Cái cò lặn lội bờ sông Cổ dài mỏ cứng cánh cong lưng gù Bã xa sông rộng sóng to
Vì lo cái bụng đi mò cái ăn.
Cái cò là cái cò con Mẹ đi xúc tép, để con ở nhà Mẹ đi lặn lội đồng xa Mẹ sà chân xuống, phải mà con lươn Ông kia có cái thuyền buồm Chở vào rừng rậm xem lươn bắt cò Ông kia chống gậy lò dò
Con lươn thụt xuống, con cò bay lên.
Cái cò cái vạc cái nông
Sao mày giẫm lúa nhà ông hỡi cò,
Không, không! Tôi đứng trên bờ
Mẹ con nhà vạc đổ ngờ cho tôi
Chẳng tin ông đứng ông coi
Mẹ con nhà nó còn ngồi đấy kia!
Cập nhật: 07/09/2021
CÁI CÒ, CÁI VẠC, CÁI NÔNG
[Ca dao]- Bài học thuộc lòng.
Cò, vạc, nông ở ngoài đồng
Cái cò, cái vạc, cái nông, Sao mày giậm lúa nhà ông, hỡi cò? - Không, không tôi đứng trên bờ, [Không, không tôi đứng trên bờ,] Mẹ con cái vạc đổ ngờ cho tôi. Chẳng tin, thì ông đi đôi, Mẹ con nhà nó còn ngồi đây kia.Đại ý
Bài này lấy chuyện con cò, con vạc, con nông, mà ngụ cái ý chê người nhà quê hay có tính xấu đôi co [chối] mách lẻo.
Giải nghĩa
Cái vạc = cái vạc tức là con vạc, một thứ chim về loài cò, lông xám hay lốm đốm, thường đi ăn về ban đêm.
Cái nông = một thứ chim thuộc về loài vịt, ta thường gọi là bồ nông hay bè bè, mình to bằng ba con vịt, mỏ dài và ở dưới có một cái túi để đựng cá.
Đi đôi = đi đôi co [chối] để đối tụng.
“ | Ta không nên đôi co mách lẻo. | ” |
-
Anh nhiêu đi học không thầy
Làm bài không bút thiếp rày theo anh -
Chàng ràng bắt cá hai tay,
Con trong cũng mất con ngoài cũng không -
Ở đây ăn bát rau chành
Còn hơn chốn khác mâm gành cỗ gơ -
Trên trời có cả cầu vồng,
Có cái mống cụt đằng đông sờ sờ. -
Chồng chài, vợ lưới, con câu,
Sông Ngô bể Sở biết đâu là nhà. -
Biết nơi đâu cao nấm ấm mồ
Em ngồi mà đợi cho tùng khô, lựu cằn -
Ví dù theo lái xuống tàu
Thì em mới biết cá gầu có gai
Con bơn, con nhệch là hai
Con còng, con ghẹ, nó tài đào hang
Kể rằng cá đuối bơi ngang Cái đuôi có điện ra đàng làm cao Lại tăm con cá đuối saoNước lên cả nước gặp ngay cá ngần
Biển sâu lại có chướng ngầm Cá ăn nó lượn ba lần nó raCá Ông thì ở bể xa
Lưỡng long chầu nguyệt có ngà đôi bên Lần đầu xuống bến xuống thuyền Sao mà em biết nhãn tiền cá Ông Ví dù em có sang sông Thì em mới biết cá Ông chầu đền Kể từ mặt biển kể lênChim, thu, nhụ, đé, vược hên nhất đời
Cá he ngậm nước bao giờ Mà em dám nói đổ ngờ cá heKể cả con cá mòi he
Xương dăm vẫn mặc cứ le cho vàoKể từ con cá chuồn hoa
Nó nhảy một cái qua ba lần thuyềnKể từ con cá đối đen
Bắt được đi bán lấy tiền ăn chơiDưới bể có cả đồi mồi
Có con lợn bể nó bơi cả ngày
Kể cả con cá mó tày Vàng xanh cả vẩy cả vây cũng mừngKể cả con mực, con nhưng
Cứ cầm cho chặt lưới thừng không buông Con mực nhuộm đục cả luồng Đón đuôi thả lưới mà buông đến cùng Cá mập bơi lội vẫy vùng Khoanh tay vược lộn ở vùng bể Đông Kể từ cá mú, cá songCá nhung, cá cúng, cá hồng Áng Gai
Cá sông kể cũng rất tàiCá mè, cá chép, ở khe ngọn nguồn
Trở giời nó mới lượn lên Ví dù em ở đồng trên gần nguồn Thì em mới biết nguồn cơnThì em mới biết cá rô, trê đồng
Bây giờ em chưa có chồngLàm gì em biết thuộc lòng cá chim?
-
Em đây chính thực anh hùng
Em đi chắn lưới ở vùng Vạn Hoa
Chắn từ Cái Rồng mà ra
Chắn đến Xà Kẹp chắn qua Bãi Dài
Cái Bàn chắn từ Hòn Hai
Chắn sang Cây Khế, Cái Đài hai hôm
Vụng Đài thấp nước bồn chồn
Cửa Mô sóng vỗ đầu cồn lao xao Rồi ra ta sẽ chèo vàoLò Vôi chốn ấy ta vào chắn chơi
Sau thì ta sẽ nghỉ ngơi Ta chèo vào phố đậu chơi mấy ngày Chắn quanh cái khúc sông này Chỗ nào thấp nước ta nay làm chuồng Em đây ngỏ thực anh tườngĐể anh biết thực mọi đường chắn đăng.
-
Lưới anh đánh ở Cửa Mô
Bằng gộc, bằng gồ, bằng hốc, bằng hang -
Mừng nay nho sĩ có tài
Bút nghiên dóng dả, giữ mài nghiệp nho Rõ ràng nên đấng học trò Công danh hai chữ trời cho rõ ràngMột mai chiếm được bảng vàng
Ấy là phú quý giàu sang quế hòe
Bước đường tiến đến cống nghè
Vinh quy bái tổ, ngựa xe tưng bừng Bốn phương nức tiếng vang lừngNgao du bể thánh, vẫy vùng rừng nho
Quyền cao chức trọng trời choBõ công học tập, bốn mùa chúc minh