Thực trạng ngân sách nhà nước năm 2022

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Đức Hải, tổng thu NSNN năm 2016 vượt dự toán nhưng chủ yếu là tăng thu từ đất, thu cổ tức, lợi nhuận còn lại của các DNNN và chủ yếu tăng thu của ngân sách địa phương, còn ngân sách trung ương thì hụt thu cân đối. Tỷ trọng các khoản thu, chi NSNN còn khoảng cách khá xa so với mục tiêu phấn đấu giai đoạn 2016-2020.

Chủ nhiệm UB Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải

Theo Ủy ban Tài chính, Ngân sách thống nhất với báo cáo, số liệu của Chính phủ và trình Quốc hội phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2016 như sau: Tổng số thu cân đối ngân sách nhà nước là 1.407.572 tỷ đồng;  Tổng số chi cân đối ngân sách nhà nước là 1.574.448 tỷ đồng; Bội chi ngân sách nhà nước là 248.728 tỷ đồng, bằng 5,52% GDP [không bao gồm 81.852 tỷ đồng kết dư ngân sách địa phương].

Ủy ban Tài chính Ngân sách ghi nhận trước nhiều khó khăn, thách thức, tốc độ tăng trưởng kinh tế không đạt chỉ tiêu đề ra, song số quyết toán thu NSNN vượt 9,2% [tương ứng 92.881 tỷ đồng]  thể hiện sự nỗ lực của Chính phủ trong điều hành thực hiện dự toán thu NSNN năm 2016.

Tuy nhiên, Ủy ban cũng chỉ ra một số hạn chế như chủ yếu là tăng thu từ đất, thu cổ tức, lợi nhuận còn lại của các DNNN và chủ yếu tăng thu của ngân sách địa phương, còn ngân sách trung ương thì hụt thu cân đối…

Đáng lưu ý, việc giao dự toán cho một số địa phương vượt quá khả năng thực hiện và hụt thu ngân sách trung ương vẫn tiếp diễn trong năm ngân sách 2017. Đây cũng là hệ quả của việc chậm triển khai sắp xếp bộ máy, tinh giản biên chế và việc thực hiện cơ chế tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập còn bất cập.

Việc cơ cấu lại chi ngân sách chậm nên tỷ trọng chi thường xuyên/tổng chi NSNN có xu hướng tăng [chi thường xuyên năm 2015 chiếm 62,3% tổng chi NSNN nhưng năm 2016 tăng lên mức 63,5%].

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Đức Hải, việc chậm cải cách chính sách thu cùng với giao dự toán vượt quá khả năng thực hiện dẫn đến năm 2016 có 12 địa phương [loại trừ thu sử dụng đất] hụt thu cân đối khoảng 5.300 tỷ đồng, loại trừ khoản vượt thu viện trợ, tiền sử dụng đất ghi thu - ghi chi cho các dự án để chi cho mục tiêu thì ngân sách trung ương hụt thu cân đối 1.398 tỷ đồng và không có nguồn để thưởng vượt thu cho 7 địa phương đủ điều kiện được thưởng.

Về chi NSNN, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách chỉ ra một số tồn tại, hạn chế như việc lập và giao dự toán chi đối với một số khoản chi chưa sát thực tế; vẫn còn tình trạng giao dự toán chậm; giao dự toán chi đầu tư phát triển chưa đúng đối tượng... Có 40/47 địa phương được kiểm toán chưa phân bổ hết dự toán cho các đơn vị từ đầu năm là 15.551 tỷ đồng.

Tổng chi NSNN vượt dự toán song một số nhiệm vụ chi quan trọng, đảm bảo cho phát triển bền vững lại không đạt dự toán như chi cho giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ…

Bên cạnh đó, tình trạng chi sai chế độ, sử dụng sai nguồn kinh phí ở các đơn vị sử dụng ngân sách, các chủ đầu tư và cả trong điều hành ngân sách vẫn tái diễn.

Ủy ban Tài chính Ngân sách dẫn chứng, tại các bộ ngành, địa phương còn sử dụng sai nguồn kinh phí 1.952 tỷ đồng; sử dụng nguồn cải cách tiền lương cho mục đích khác 804,8 tỷ đồng.

Nhiều bộ, cơ quan trung ương và địa phương quyết toán một số khoản chi thường xuyên không đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức. Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị thu hồi, nộp NSNN 670,7 tỷ đồng; một số địa phương hỗ trợ không đúng nhiệm vụ chi.

Do đó, Ủy ban Tài chính Ngân sách đề nghị Chính phủ tiếp tục đôn đốc các bộ, ngành, địa phương thực hiện nghiêm các kết luận, kiến nghị của KTNN. Đồng thời đề nghị KTNN xem xét, có ý kiến phản hồi chính thức đối với các kiến nghị chưa thống nhất, đang trong quá trình giải trình để xử lý dứt điểm các kiến nghị kiểm toán.

Ủy ban cũng lưu ý về việc, Chính phủ mới báo cáo số lượng các tổ chức, cá nhân vi phạm và số lượng tổ chức, cá nhân đã xử lý kỷ luật nhưng chưa báo cáo cụ thể chi tiết danh sách, mức độ sai phạm của các tổ chức, cá nhân cũng như mức độ xử lý đối với các tổ chức, cá nhân này để trình Quốc hội phê chuẩn.

Đánh giá của bạn:

Sáng 12/6, hơn 95% đại biểu bấm nút tán thành thông qua Nghị quyết phê chuẩn quyết toán ngân sách Nhà nước 2016. Theo đó, tổng thu ngân sách hơn 1,407 triệu tỷ đồng, gồm cả số thu chuyển nguồn từ năm 2015 sang 2016; thu kết dư ngân sách địa phương 2015, thu huy động đầu tư của ngân sách địa phương và thu từ quỹ dự trữ tài chính theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước 2002.

Tổng chi ngân sách gần 1,575 triệu tỷ đồng, gồm cả số chi chuyển nguồn năm 2016 sang năm 2017.

Mức bội chi ngân sách 2016 là 248.728 tỷ đồng, bằng 5,52% GDP. Nguồn bù đắp bội chi ngân sách gồm vay trong nước 197.165 tỷ đồng, nước ngoài 51.563 tỷ.

Giải trình, tiếp thu trước đó Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính ngân sách Nguyễn Đức Hải cho biết, có ý kiến lo ngại tỷ lệ bội chi ngân sách/GDP năm 2016 cao hơn tỷ lệ Quốc hội cho phép, ảnh hưởng đến nợ công.

Về tỷ lệ, mức bội chi ngân sách 2016 được quyết toán cao hơn mức cho phép 0,57%. Ảnh:PV

Theo ông Hải, bội chi năm 2016 thấp hơn dự toán nhưng do GDP không đạt kế hoạch, giảm gần 600.000 tỷ đồng, nên tỷ lệ bội chi trên GDP cao hơn tỷ lệ Quốc hội cho phép [4,95%]. Chưa kể số nợ bảo hiểm xã hội 22.090 tỷ đồng, tỷ lệ nợ công trên GDP tiếp tục tăng, 63,71%.

Năm 2017 các chỉ số này đã được kiểm soát tốt hơn, nợ công giảm về 61,4% GDP. Vì thế, để bảo đảm giữ mức bội chi hàng năm, giảm áp lực gia tăng nợ công, Quốc hội đề nghị Chính phủ cần dự báo, tính toán GDP sát thực tế; trong điều hành cần bám sát dự toán, ưu tiên sử dụng tăng thu, tiết kiệm chi để giảm và bảo đảm bội chi hàng năm trong phạm vi đã được Quốc hội quyết định cả số tuyệt đối và tỷ lệ phần trăm [%].

"Chính phủ cần có giải pháp đảm bảo mục tiêu bội chi ngân sách 2016 - 2020 khoảng 3,9%GDP, dư nợ công trong mức giới hạn cho phép", ông Nguyễn Đức Hải nói.

Trường hợp dự báo tăng trưởng GDP không đạt kế hoạch cần chủ động điều chỉnh các nhiệm vụ chi phù hợp để bảo đảm tỷ lệ bội chi trên GDP theo Nghị quyết của Quốc hội.

Anh Minh

Đồng chí Đinh Tiến Dũng - Uỷ viên Trung ương Đảng khóa XII, Bộ trưởng Bộ Tài chính- trình bày tham luận về Xây dựng và hoàn thiện nền tài chính quốc gia theo định hướng hiện đại, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước trong phiên họp toàn thể tại Hội trường thảo luận về các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng - Ảnh:Thoibaotaichinh

Đồng chí Đinh Tiến Dũng - Uỷ viên Trung ương Đảng khóa XII, Bộ trưởng Bộ Tài chính - điểm lại những kết quả đạt được trong phiên họp toàn thể tại Hội trường thảo luận về các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng sáng 27/01, tại Hà Nội.

Tài chính - ngân sách phát triển theo hướng bền vững hơn

Theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, nhiệm kỳ qua, ngành tài chính đã quán triệt và tổ chức thực hiện các nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ trong nhiệm kỳ với những bước phát triển bền vững, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh của đất nước. Mặc dù ngành tài chính liên tục điều chỉnh giảm nghĩa vụ thu, cắt giảm thuế quan theo các hiệp định thương mại tự do, xóa bỏ các khoản phí, lệ phí không phù hợp nhưng tổng thu NSNN cả giai đoạn 2016-2020 vẫn vượt mục tiêu đề ra và đạt khoảng 6,9 triệu tỷ đồng, tương ứng trên 25% GDP.  Cơ cấu thu đã dịch chuyển theo hướng bền vững hơn, phù hợp với trình độ phát triển và hội nhập của nền kinh tế, tăng tỷ trọng thu nội địa từ mức bình quân 68,7% giai đoạn 2011-2015 lên mức 82% giai đoạn 2016-2020 và đến năm 2020 đạt mức 85,5%; giảm tỷ trọng thu từ xuất nhập khẩu và dầu thô. Thu ngân sách địa phương có xu hướng tăng, từ mức 37,4% tổng thu NSNN giai đoạn 2011-2015 lên mức 45% giai đoạn 2016-2020, đã tăng cường khả năng tự chủ cho địa phương. Chi ngân sách được kiểm soát chặt chẽ, tăng hiệu quả và thực hiện cơ cấu lại, ưu tiên nguồn lực thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, các đột phá chiến lược của nền kinh tế về hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực. Nguồn thu sự nghiệp của các đơn vị sự nghiệp công lập trên toàn quốc trong giai đoạn 2016-2020 đạt trên 1,4 triệu tỷ đồng. Bội chi NSNN giảm từ mức bình quân 5,4% GDP giai đoạn 2011-2015 về mức 3,6% GDP giai đoạn 2016-2020, vượt mục tiêu đề ra [4% GDP]. Quy mô nợ công giảm từ mức 63,7% GDP cuối năm 2016 xuống 55,8% GDP cuối năm 2020. Đến cuối năm 2020, quy mô thị trường chứng khoán đạt trên 130% GDP, vượt mục tiêu đề ra là 100% GDP, trở thành kênh huy động và phân bổ vốn trung và dài hạn hiệu quả cho nền kinh tế. Các thị trường bảo hiểm, dịch vụ kế toán, kiểm toán tiếp tục tăng trưởng cao, góp phần tăng cường công khai, minh bạch và có đóng góp đầu tư cho nền kinh tế. Tính đến hết năm 2020, ngành tài chính đã cắt giảm 4.328 đầu mối đơn vị, giảm 6.460 biên chế [8,7% so với năm 2015]; đạt mục tiêu, yêu cầu đề ra. Đến nay, các DN đã cơ bản thực hiện toàn bộ các thủ tục khai thuế, nộp thuế, hoàn thuế, thủ tục hải quan trên môi trường điện tử. Kết quả đạt được trên đã đóng góp quan trọng vào việc tăng cường ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát, nâng cao hệ số tín nhiệm quốc gia, thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế, tiến bộ, công bằng xã hội, hội nhập khu vực và quốc tế, tạo nền tảng quan trọng cho việc triển khai các định hướng phát triển giai đoạn tới.

Tiếp tục hoàn thiện thể chế, cơ cấu lại ngân sách, nợ công

Bước sang giai đoạn 2021-2025, chiến lược 10 năm 2021-2030 và tầm nhìn đến năm 2045, nhận diện rõ những cơ hội, thách thức phát triển đất nước, Ban cán sự đảng Bộ Tài chính xác định một số nhiệm vụ chủ yếu sau:

Thứ nhất, tham mưu cho Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ tiếp tục hoàn thiện chính sách huy động. Phát triển hệ thống thu hiện đại, phù hợp với trình độ phát triển, hội nhập và thông lệ quốc tế, góp phần tạo dựng môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, hiện đại, thuận tiện; tạo điều kiện khơi thông các nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội; điều tiết thu nhập hợp lý; đồng thời tăng tính bền vững, bảo đảm nguồn thu đáp ứng các nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh trong tình hình mới.

Thứ hai, tăng cường quản lý NSNN, triển khai đồng bộ, hiệu quả các kế hoạch tài chính 5 năm, kế hoạch vay - trả nợ công 5 năm và kế hoạch đầu tư công 5 năm; kiểm soát chặt chẽ bội chi ngân sách và nợ công, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, tăng cường ổn định vĩ mô vững chắc, đảm bảo nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững, nâng cao hệ số tín nhiệm quốc gia.

Thứ ba, tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại NSNN, nợ công, từng bước cải thiện dư địa chính sách tài khóa. Đẩy mạnh cơ cấu lại chi NSNN trên cơ sở phân định rõ vai trò, chức năng của Nhà nước và thị trường. Tiếp tục phát triển lành mạnh các thị trường tài chính, chứng khoán, bảo hiểm, các dịch vụ tài chính để huy động nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội.

Thứ tư, quyết liệt thực hiện các mục tiêu Nghị quyết số 18, số 19 khoá 12 về tinh gọn bộ máy nhà nước, nâng cao chất lượng, hiệu quả bộ máy hành chính, đổi mới khu vực sự nghiệp công lập, hoạt động cung ứng dịch vụ sự nghiệp công, đồng thời cơ cấu lại căn bản chi NSNN.

Thứ năm, khẩn trương hoàn thiện cơ chế về đổi mới nâng cao hiệu quả DN; phấn đấu đến năm 2025, cơ bản hoàn thành việc sắp xếp lại khối DNN tập trung vào các DNNN có vị trí quan trọng, gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh; cơ cấu lại, phát triển các DN này theo cơ chế thị trường, có khả năng cạnh tranh khu vực và quốc tế.

Thứ sáu, tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính; ứng dụng công nghệ thông tin; tăng cường thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, công khai, minh bạch, giám sát an toàn khu vực tài chính; siết chặt kỷ luật, kỷ cương tài chính - ngân sách, phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí... Phấn đấu đến năm 2025 hoàn thành xây dựng Chính phủ điện tử, Chính phủ số ở lĩnh vực tài chính quốc gia, tài chính công trọng yếu./.

THÀNH ĐỨC - THÙY ANH