Từ nhỏ đến lớn, chúng ta vẫn được dạy rằng Trái đất có tổng cộng 6 châu lục: châu Á, châu Phi, châu Âu, châu Đại Dương, châu Mỹ và châu Nam Cực, xếp vào 5 lục địa: Phi, Á-Âu, Mỹ, Nam Cực và Úc.
Riêng tại Mỹ, họ tách châu Mỹ ra thành Bắc Mỹ và Nam Mỹ, nên với người Mỹ - Trái đất có tới 7 châu lục.
Nhưng nhìn chung, dù là 5 hay 6, đó vẫn là những châu lục quen thuộc chúng ta vẫn nghe tên. Có điều theo như một nghiên cứu mới đây về các mảng kiến tạo, Trái đất hóa ra vẫn còn một châu lục nữa mang tên "Zealandia", và nó đã ở đó trong hàng thiên niên kỷ mà chẳng ai biết cả.
Cụ thể, 11 nhà khoa học đứng sau nghiên cứu cho biết New Zealand và New Caledonia không phải là một chuỗi đảo như nhiều người vẫn tưởng. Trái lại, chúng là các phần của một lục địa duy nhất, tách biệt với châu Úc [châu Đại dương], với diện tích khoảng 4,9 triệu km2.
Lục địa mới Zelandia [phần màu xám]
"Đây không phải là phát hiện tình cờ, mà là một quá trình thu thập bằng chứng. 10 năm trước, chúng tôi không có đủ dữ liệu và chứng cứ để chứng minh điều đó" - các chuyên gia ghi lại trong báo cáo.
Chỉ 10 chuyên gia tham gia vào nghiên cứu này, nhưng nhiều nhà địa chất cũng đồng tình với kết luận của họ. Bruce Luyenkyk - nhà địa chất thuộc ĐH California, Santa Barbara là một trong số đó.
"Họ là những chuyên gia hạng A về nghiên cứu Trái đất. Tôi nghĩ các bằng chứng phải được xem xét rất kỹ lưỡng, và sẽ không có nhiều phản biện ở đây." - Luyendyk trả lời Business Insider.
Trên thực tế, ý tưởng về "Zealandia" đã từng được chính Luyendyk chỉ ra vào năm 1995. Tuy nhiên, ông không cho rằng đó là một châu lục hay lục địa mới, mà chỉ là thuật ngữ dùng để gọi New Zealand, New Caledonia, và một nhóm hòn đảo nhỏ xung quanh đó.
Thế nào là một lục địa?
Một vùng đất để được công nhận là lục địa, cần có những đặc điểm sau.
- Một vùng đất cao hơn hẳn mặt nước biển.
- Cấu tạo từ ít nhất 3 loại đá: đá lửa [từ magma núi lửa], đá biến chất [do tác động của nhiệt độ và áp suất], và trầm tích [do quá trình xâm thực].
- Có thành phần vỏ Trái đất dày hơn vùng biển xung quanh.
- Và quan trọng nhất là: "Có diện tích vùng đủ lớn và tách biệt để được công nhận là lục địa hoàn chỉnh, thay vì là vi lục địa, hoặc là một phần của lục địa khác".
Bản đồ địa chất của Zealandia
Xét trên những yếu tố này, Zealandia kết hợp từ New Zealand và New Caledonia đã đạt tiêu chuẩn. Đó đều là những hòn đảo nổi bật trên nền biển, có thành phần địa chất đa dạng, cùng lớp vỏ lục địa dày nhưng mật độ thấp hơn vùng biển xung quanh.
Trên thực tế nếu nhìn thoáng qua, Zealandia dường như không liền khối. Nhưng các ảnh chụp chi tiết từ vệ tinh cho thấy các mảnh này trên thực tế là một lục địa duy nhất. Chỉ là phần nối của lục địa này bị chìm dưới biển, chỉ lộ ra khoảng 5%. Đó là lý do vì sao Zealandia dù vẫn ở đó, nhưng chẳng ai phát hiện ra.
Quan trọng hơn, Zealandia chưa liên kết với châu Úc, do đó nó xứng đáng được gọi là lục địa. Ấn Độ cũng đủ độ lớn để trở thành lục địa, nhưng hàng triệu năm trước sự vận động của các mảng kiến tạo đã khiến nó sát nhập vào châu Á và châu Âu, trở thành một lục địa duy nhất - Eurosia, hay lục địa Á - Âu.
Việc công nhận lục địa mới có ý nghĩa rất quan trọng, đặc biệt là với New Zealand. Theo dự tính, tài nguyên thiên nhiên New Zealand có thể sở hữu sẽ lên tới hàng tỉ USD - từ dầu mỏ và khoáng vật ngoài khơi.
Ngày nay, chúng ta có 7 châu lục trên Trái đất được bao quanh bởi 5 đại dương. Là nhà của hơn 7,5 tỷ người và hơn 1,5 triệu loài khác nhau gồm: động vật, côn trùng và thực vật trải rộng trên 7 châu lục.
Một châu lục lớn hơn một hòn đảo và thường được tạo thành từ nhiều quốc gia và mở rộng ra hàng triệu kilomet vuông. 7 châu lục của thế giới là Bắc Mỹ, Nam Mỹ, Nam Cực, Châu Âu, Châu Á, Châu Phi và Châu Đại Dương [Châu Úc].
Một số người xem Bắc Mỹ và Nam Mỹ chỉ là 1 châu lục gọi là “Châu Mỹ”. Châu Âu và Châu Á đôi khi cũng được kết hợp lại và gọi chung là “lục địa Á-Âu”. Nói chung, số lượng châu lục được xác định theo quy ước chứ không theo bất kỳ tiêu chuẩn nghiêm ngặt nào.
Dưới đây là danh sách 7 châu lục được liệt kê theo kích thước, từ lớn nhất đến nhỏ nhất.
CHÂU Á [43.820.000 km2] bao gồm 50 quốc gia, và nó là lục địa lớn nhất và đông dân nhất, 60% trong tổng số dân của Trái đất sống ở đây. Các nước Châu Á
CHÂU PHI [30.370.000 km2] bao gồm 54 quốc gia. Đây là châu lục nóng nhất và nhà của sa mạc lớn nhất thế giới, Sahara, chiếm 25% tổng diện tích của châu Phi. Các nước Châu Phi
BẮC MỸ [24.490.000 km2] bao gồm 23 quốc gia dẫn đầu bởi Mỹ là nền kinh tế lớn nhất thế giới. Các nước Bắc Mỹ
NAM MỸ [17.840.000 km2] bao gồm 12 quốc gia. Được bao phủ bởi những khu rừng lớn, rừng nhiệt đới Amazon chiếm đến 30% tổng diện Nam Mỹ. Các nước Nam Mỹ
NAM CỰC [13.720.000 km2] là lục địa lạnh nhất trên thế giới, hoàn toàn bao phủ trong băng. Không có dân cư trú ở đây, ngoại trừ các nhà khoa học sinh sống trong các trạm nghiên cứu ở Nam Cực.
CHÂU ÂU [10.180.000 km2] bao gồm 51 quốc gia. Là lục địa phát triển nhất về kinh tế với Liên minh châu Âu là liên minh kinh tế và chính trị lớn nhất trên thế giới. Các nước Châu Âu
CHÂU ÚC [9.008.500 km2] bao gồm 14 quốc gia. Đây là châu lục ít dân cư nhất trừ Nam Cực, chỉ có 0,3% trong tổng dân số Trái đất sống ở đây. Các nước Châu Úc
Sự hình thành của các châu lục trên thế giới
175 triệu năm trước, 7 châu lục đều được kết nối thành một siêu lục địa bao quanh bởi một đại dương rất lớn. Siêu lục địa này được gọi là Pangaea. Nó từ từ bắt đầu vỡ ra thành nhiều mảnh khác nhau và theo thời gian chúng bắt đầu trôi dạt vào các vị trí chúng ta nhìn thấy như ngày nay.
Có một sự thật thú vị là các châu lục không đứng yên. Chúng luôn luôn di chuyển và theo thời gian sẽ di chuyển và trôi dạt tạo thành những lục địa hoàn toàn mới. Vài trăm triệu năm tới khi nhìn lại sẽ rất khác
Định nghĩa và phân loại
Đại lục và lục địa là thuật ngữ sử dụng trong địa lý tự nhiên. Đại lục dùng để chỉ một mảng đất liền rộng lớn, trong khi đó lục địa dùng để chỉ một mảng đất liền không xác định rõ quy mô diện tích.
Châu lục hay châu là một thuật ngữ được sử dụng trong địa chính trị. Dùng để chỉ một tổ hợp lớn về đất đai, trên đó có nhiều đất nước mà bao gồm phần diện tích thuộc cả đại lục lẫn các đảo xung quanh [nếu có].