GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ[Nguyễn Tuân]I/ Mục tiêu bài học: Giúp HS:- Thấy được dưới ngòi bút Nguyễn Tuân, Sông Đà hiện lên như một nhân vậtsinh động, có cá tính, tính cách: Vừa hung bạo , vừa trữ tình, vừa dữ dội, vừa đầychất thơ.- Thấy được vẻ đẹp của con nguwowuif Tây Bắc tài trí và dũng cảm qua hìnhtượng người lái đò sông Đà.- Cảm nhận được sự độc đáo, tài hoa , uyên bác, sự giàu có của chữ bghiaxNguyễn Tuân và phần nào phong cách của nhà văn qua đoạn trích.II/ Phương tiện thực hiện: SGK, SGV, thiết kế bài dạy, tranh ảnh, hoặc giảngdạy bằng GA powerpoin…III/ Cách thức tiến hành: Đọc sáng tạo, tái hiện, gợi tìm, thảo luận, so sánh,thuyết giảng.IV/ Tiến trình dạy học:1. Ổn định tổ chức:2. Kiểm tra bài cũ:3. Bài mới: Lời dẫn của GV: Có một nhà văn từng quan niệm: Văn chươngtrước hết phải là phải là văn chương, nghệ thuật trước hết phải là nghệ thuật.Và đã là nghệ thuật thì phải có phong cách độc đáo. Nhà văn ấy chính làNguyễn Tuân. Tiết học hôm nay chúng ta sẽ được tiếp xúc với tác giả này quatùy bút Người lái đò sông Đà.Hoạt động của GV:Hoạt động của HS:• Hoạt động 1: HướngdẫnHStìmI/ Tìm hiểu chung:hiểu1. Tác phẩm: Người lái đò sông Đà:chung về tác phẩm* Gọi 1 HS đọc phầnTD.+ Thể loại: Tùy bút : Xem phần Tri- Tái hiện kiến thức đọc- hiểu [ trang 159 - SGK ]thức và trình bày.?. Cho biết thể loại và+Hoàn cảnh ra đời:Thành quả thu hoạch?. Người lái đò sông Đàcảnh nào??. Thiên tùy bút đã kế+Xuất xứ: Bài tùy bút được in trong tậpSông Đà [1960].xuất xứ tác phẩm?được sáng tác trong hoànNội dung cần đạt- 1 HS đọc, cả lớptheo dõi.- Nêu thể loại vàđược trong chuyến đi gian khổ và hàohứng tới miền Tây Bắc rộng lớn, xa xôi.+ Tiêu biểu cho phong cách nghệ thuậtđộc đáo của NT: uyên bác, tài hoa,thừa những nét riêng xuất xứ.không quản nhọc nhằn để cố gắng khaibiệt, đặc sắc nào trong - Trình bày hoàn thác kho cảm giác và liên tưởng phongphong cách nghệ thuật cảnh sáng tác.phú, bộn bề, nhằm tìm ra những chữcủa NT về đề tài, nguồnnghĩa xác đáng nhất.cảm hứng, thể loại và n/ngữ?- Nêu nét đặc sắctrong phong cách.+ Cho thấy diện mạo của một NT mớimẻ, khao khát được hòa nhịp với đất?. Vì sao có thể nói rằng,nước và cuộc đời [không giống với NTso với những tập tùy búttrước CM, con người chỉ muốn xê dịchviết trước CM, Người láicho khuây cảm giác “thiếu quê hương”]đò sông Đà nói riêng vàtập Sông Đà nói chungđã cho thấy diện mạo- Suy nghĩ trả lời.của 1 NT đã căn bản đổithay, để trở thành mộtnhà văn mới trong thời+ Cảm hứng chủ đạo: Nhiệt tình ca ngợiđại mới?Tổ quốc, ca ngợi nhân dân của một nhàvăn mà trái tim đang tràn đầy niềm?. Từ điều vừa tìm hiểuhứng khởi khi thấy nay mình đã có đấtthử phát biểu cảm hứngchủ đạo của tác phẩm?nước, mình đã không còn “thiếu quê* Phát biểu cảmhương”.hứng chủ đạo.• Hoạt động 2: HướngII/ Đọc - hiểu văn bản:dẫn HS đọc - hiểu văn1. Hình tượng con sông Đàbảna. Một con sông hung bạo:- Hướng dẫn HS tìm- Quan sát công phu, tìm hiểu kĩ cànghiểu hình tượng conđể khắc họa sự hung bạo trên nhiềusông Đà hung bạo:dạng vẻ:+ Nêu câu hỏi 1 [SGK ]Tìm bố cục đoạn trích+ Yêu cầu 1 HS đọc tốtđọc đoạn một- con sông“hung bạo”+ Tổ chức cho HS thảoluận câu 2 SGK: Hãyphân tích và chứng minhnhững phương diện khácnhau của tài nghệ Nttrongviệc mô tả tínhchất hung bạo của con- HS dựa vào bàisoạn, cá nhân trìnhbày* 1-2 HS đọc, cảlớp theo dõi.+ Lòng sông có quãng hẹp như chiếcyết hầu bị đá bờ sông dựng váchthành…+ Trong khung cảnh mênh mông hàngcây số của một thế giới đầy gió gùn ghè,đá giăng đến chân trời và sóng bọt tung* HS thảo luậntrắng xóa.theo 4 nhóm, ghikết quả vào phiếuhọc tập+ Những cái hút nước xoáy tít lôi tuộtmọi vật xuống đáy sâu.+ Những trùng vi thạch trận sẵn sàngnuốt chết con thuyền và người lái.+ Âm thanh luôn thay đổi: oán trách nỉsông?* Nhóm 1 trình non khiêu khích, chế nhạo rống lên.+ Tác giả đã khắc họa sự bày kết quả thảo - Vận dụng ngôn ngữ , kiến thức củahung bạo ấy trên nhiều luận, các nhóm còn các ngành, các bộ môn trong và ngoàidạng vẻ. Chỉ ra những lại theo dõi, bổ nghệ thuật để làm nên hàng loạt sodạng vẻ đó?sung.sánh liên tưởng, tưởng tượng kì lạ, bấtngờ.+ Hình dung một cảnh tượng rất đỗihoang sơ bằng cách liên tưởng đến hìnhảnh của chốn thị thành, có hè phố, cókhung cửa sổ trên “cái tầng nhà thứ mấynào vừa tắt phụt đèn điện”.+ Tả cái hút nước quãng Tà MườngVát: “nước thở và kêu như cửa cống cáibị sặc…ặc ặc lên như vừa rót dầu sôivào.”+ Lấy hình ảnh “ô tô sang số nhấn ga”trên “quãng đường mượn cạp ra ngoài* Nhóm 3 trìnhbày kết quả thảobờ vực” để ví von với cách chèo thuyềnvượt qua chỗ nguy hiểmluận, nhóm 4 bổ + Tưởng tượng về cú lia ngược của?. Nguyễn Tuân còn cho sung.chiếc máy quay từ đáy cái hút nướcta thấy, bên cạnh và cảcảm thấy có một cái thành giếng xâybên trong sự hung bạotoàn bằng nước sông xanh ve một ángấy, hình ảnh con sôngthủy tinh khối đúc dày.vẫn nổi bật lên như một+ Dùng lửa để tả nước.biểu tượng cho điều gì?->Biểu tượng về sức mạnh dữ dội và?. Nếu phải cho một lờivẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên đấtnhận xét ngắn gọn vềnước.khả năng sử dụng ngôn->Bậc kì tài trong lĩnh vực sử dụngtừ của NT, em sẽ nói thếnào?ngôn từ [sự phá cách mà ngoại trừ cáctay bút thực sự tài hoa, không ai làm* GV chuyển ý.*Hướng dẫn HS tìmnổi]b. Một con sông Đà trữ tình:hiểu hình tượng consông Đà trữ tình:- Viết những câu văn mang dáng dấpmềm mại, yên ả, trải dài như chính* Gọi 1 HS đọc đoạnvăn .+ GV nêu câu hỏi thảodòng nước: con sông Đà tuôn dài nhưmột áng tóc trữ tình,...luận : Chứng minh rằng- Dụng công tạo ra một không khí mơnhững đoạn văn viết về * Phát biểu cảm màng, khiến người đọc có cảm giác nhưvẻ trữ tình của sông Đà nhậnđược lạc vào một thế giới kì ảo.cũng là kết quả của+ Con sông giống như một cố nhân lâu* Nêu nhận xét.những công phu tìm tòikhó nhọc của một ngườinhất quyết không baogiờ chịu bằng lòng vớinhững tri thức hời hợt?+ Cách viết của nhà vănđã thay đổi thế nào khichuyển sang biểu hiệnsông Đà như một dòngchảytrữtình?Dẫnchứng minh hoạ? [Câu 4,SGK]+ GV chốt lại ý chính* Lắng nghe, góp ý+ Nắng cũng “giòn tan” và cứ hoe hoekiến trao đổi* Lắng nghe, góp ýkiến trao đổi thốngvàng mãi cái sắc Đường thi “yên hoatam nguyệt”nhất* 1 HS đọc, cả + Mũi thuyền lặng lẽ trôi trên dòngnước lững lờ như thương như nhớ.lớp theo dõi.* HS có thể đơn cử + Con hươu thơ ngộ trên áng cỏ sương1 ví dụ: Để chắc như biết cất lên câu hỏi không lời.chắnkhôngdònghềĐà + Bờ sông hoang dại và hồn nhiên nhưđen- một bờ tiền sử, phảng phất nỗi niềm cổ>mấy lần bay tạt tích.ngangtrênconsông, quan sát kĩcàng để đi đến quả+ Chuyển ýngày gặp lại.quyết: Sự tài hoa đã đem lại cho ángvănnhững trang tuyệt bút.+ Hướng dẫn HS tìm + Vào mùa xuân:hiểu hình tượng người nước sông Đà cólái đò trong cuộc chiến sắc xanh - xanhđấu với con sông Đà ngọc bích.hung bạo: Tạo dựng nên cả một không giantrữ tình đủ sức khiến người đọc sayđắm, ngất ngây.2. Hình tượng người lái đò trong cuộc+ Mỗi độ thu về:+ Gọi HS đọc đoạn miêu lừ lừ chín đỏ nhưchiến đấu với con sông Đà hung bạo:- Tính chất cuộc chiến: không cân sứctả 1 quãng thuỷ chiến ở da mặt người bầmmặt trận sông Đà.+ Sông Đà: sóng nước hò reo quyết vậtđi vì rượu bữa.ngửa mình thuyền; thạch trận với đủ 3+ Tổ chức cho HS thảolớp trùng vi vây bủa, được trấn giữ bởiluận câu 4 SGK: Phântích hình tượng người láiđò trong cuộc chiến vớicon sông Đà hung bạo?Gợi ý:những hòn đá ngỗ ngược, hỗn hào và* Thảo luận theo nham hiểm dữ dội, hiểm độc với sứcnhóm nhỏ [2 HS] mạnh được nâng lên hàng thần thánh.và trình bày. Cácnhóm+ Thoạt nhìn, em có sungnhận xét gì về tính chấtcủa cuộc chiến?khácbổ+ Con người: nhỏ bé, không hề có phépmàu, vũ khí trong tay chỉ là chiếc cánchèo trên một con đò đơn độc hết chỗlùi.* Lắng nghe, phát - Kết quả: Thác dữ đã không chặn bắtbiểu ý kién trao đổi được con thuyền; con người chiến thắng+ Kết quả ra sao?* 1 HS đọc, cả lớp sức mạnh thần thánh của tự nhiên.theo dõi.+ Con người cưỡi lên thác ghềnh, xétoang hết lớp này đến lớp kia của trùng* Thảo luận theo+ Nguyễn Tuân cho thấy nhóm nhỏ [2 HS]nguyên nhân làm nên dựa trên sự gợi ývi thạch trận; đè sấn được sóng gió,nắm chặt cái bờm sóng mà thuần phụcsự hung hãn của dòng sông.+ Những thằng đá tướng phải lộ sự tiuchiến thắng của con của GV và trìnhnghỉu, thất vọng qua bộ mặt xanh lè.người có hề bí ẩn không? bày. Các nhómĐó chính là điều gì?khác bổ sung.- Nguyên nhân làm nên chiến thắng: sựngoan cường, dũng cảm, tài trí, chí?. Hãy cắt nghĩa vì sao, * Phát biểu cảmquyết tâm và nhất là kinh nghiệm đòtrong con mắt của NT, nhận.giang sông nước, lên thác xuống ghềnh.thiên nhiên Tây Bắc quý * Nêu kết quả.như vàng nhưng con* Nhận xét:người Tây Bắc mới thật+ Thiên nhiên: vàng; con người laoxứng đáng là vàng mườiđộng: vàng mười trong cảm xúc thẩmcủa đất nước ta?*Nêunguyênnhân* GV thuyết giảngmĩ của tác giả, con người đẹp hơn tất cảvà quý giá hơn tất cả.+ Con người được ví với khối vàng* Cắt nghĩa theocách cảm nhận củamười quý giá lại chỉ là những ông lái,nhà đò nghèo khổ, làm lụng âm thầm,bản thân.giản dị, vô danh.* Lắng nghe và ghi + Những con người vô danh đó đã nhờvở.lao động, nhờ cuộc đấu tranh chinh* Phát hiện và trả phục thiên nhiên mà trở nên lớn lao, kì? Thử phát hiện nét độcvĩ, hiện lên như đại diện của Conlời.Người.đáo trong cách khắc hoạnhân vật ông lái đò?* Tái hiện kiến Nét độc đáo trong cách khắchoạ:thức cũ và so sánh* Hướng dẫn HS vận [G:dụngphépsonhìnconsánh người ở phương-Tô đậm nét tài hoa nghệ sĩ.-Tạo tình huống đầy thử thách đểNgười lái đò sông Đà diện tài hoa, nghệ nhân vật bộc lộ phẩm chất.với tp Chữ người tử tù sĩ; tạo tình huốngviết trước CM ở phương đầy thử thách đểdiện khắc họa con người. nhân vật bộc lộ? Có thể xem NLĐSĐphẩm chất.như một khúc hùng ca, K: cái đẹp, ngườica ngợi điều gì?+Hoạt động 3: Hướngtài không còn gắnvới 1 số ít conngười đặc tuyển-Sử dụng ngôn ngữ miêu tả đầy cátính, giàu chất tạo hình.=>Khúc hùng ca ca ngợi con người,ca ngợi ý chí của con người, ca ngợi laođộng vinh quang đã đưa con người tớithắng lợi trước sức mạnh tựa thánh thầncủa dòng sông hung dữ. Đó chính làdẫn HS tổng kết bài trong xã hội]những yếu tố làm nên chất vàng mườihọccủa nhân dân Tây Bắc và của những* Suy nghĩ trả lời.?. Người lái đò sông Đàngười lao động nói chung.ngợi ca điều gì?III/ Tổng kết?. Qua tác phẩm, em có+ Nội dung : Ngợi ca vẻ đẹp của thiênthể rút ra được điều gì vềnhiên và con người Tây bắc.tác giả Nguyễn Tuân?+ Thể hiện những nét đặc sắc của phongcách nghệ thuật Nguyễn Tuân: Tài hoauyên bác. Tinh thần lao động NTnghiêm túc, say mê.* Củng cố : Qua tác phẩm cần thấy được vẻ đẹp của thiên nhiên và con người tâyBắc , bút pháp tài hoa độc đáo của nhà văn cũng như tấm lòng yêu nước sâu sắc,sự chuyển biến trong hành trình khám phá ngợi ca cái đẹp của nhà văn NguyễnTuân.* Bài tâp nâng cao: So sánh hai tác phẩm của NT viết trước và sau CM thángTám 1945 : Chữ người tử tù và Người lái đò sông Đà, nhận xét về điểm giống vàkhác nhau trong tư tưởng và nghệ thuật của nhà văn?=> Đây là hai tác phẩm không cùng thể loại , do vậy chỉ nên so sánh về tưtưởng thẩm mĩ:- Cảm hứng thẩm mĩ hướng về quá khứ, hiện tại hay tương lai?- Quan sát và diễn tả con người ở phương diện nào?- Nhân vật tài hoa nghệ sĩ thuộc hạng người nào trong xã hội?Qua đó nhấn mạnh sự thay đổi quan trọng trong tư tưởng thẩm mĩ của nhà vănsau CM tháng tám 1945: Vẫn quan sát và miêu tả con người ở phương diện tàihoa nghệ sĩ nhưng không còn phủ nhận hiện tại, ngợi ca quá khứ mà tìm thấycái đẹp ngay trong cuộc sống đời thường, trong những người lao động bìnhthường* Dặn dò : Chuẩn bị bài học tiết sau Luyện tập về cách dùng biện pháp tu từ ẩn dụ..........................................................................................................