Việc ăn thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào đến có thể con người

Vi chất dinh dưỡng rất cần cho sức khỏe, sự phát triển tầm vóc và trí thông minh. Nhu cầu những chất này thường rất nhỏ nhưng mang lại hiệu quả lớn và lại dễ bị thiếu trong chế độ ăn. Các nghiên cứu cho thấy suy dinh dưỡng không chỉ là chậm lớn, thấp bé, nhẹ cân mà luôn đi kèm với tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng như thiếu vitamin A, thiếu máu, thiếu sắt và thiếu iốt.

Thiếu vi chất dinh dưỡng sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào ?

Vitamin A: Ngoài vai trò bảo vệ mắt, vitamin A còn giúp trẻ tăng trưởng, tăng sức đề kháng với bệnh tật… Thiếu vitamin A, trẻ sẽ chậm lớn, còi cọc, suy dinh dưỡng và dễ mắc các bệnh nhiễm trùng như: sởi, tiêu chảy, viêm đường hô hấp… Hậu quả nghiêm trọng nhất của thiếu vitamin A là quáng gà, khô mắt có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng là mù lòa.

Việc ăn thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào đến có thể con người

Cần bổ sung các thực phẩm đa dạng để đảm bảo đủ vi chất cho trẻ phát triển.

Sắt: Thiếu máu do thiếu sắt là loại thiếu máu dinh dưỡng thường hay gặp nhất, thanh thiếu niên, phụ nữ mang thai, đặc biệt là các em gái tuổi dậy thì, là những đối tượng thường có nguy cơ thiếu máu dinh dưỡng.

Iốt: Thiếu iốt dễ dẫn đến thiếu hormon gây ra nhiều rối loạn khác nhau, gọi chung là các rối loạn do thiếu iốt. Thiếu iốt ở phụ nữ trong thời gian mang thai có thể gây sảy thai, thai chết lưu, đẻ non, mẹ thiếu iốt nặng, trẻ sinh ra có thể bị đần độn do tổn thương não vĩnh viễn. Thiếu iốt liên tục ở trẻ em và thanh thiếu niên, sẽ gây giảm khả năng trí tuệ, giảm chỉ số thông minh, kể cả chậm phát triển thể chất, suy dinh dưỡng, lùn, kém hoạt động…

Kẽm: Thiếu kẽm có thể dẫn đến một số rối loạn tiêu hóa, chuyển hóa, thần kinh. Đặc biệt là các enzym cần thiết cho sự tổng hợp protein, axit nucleic cũng như sự tổng hợp bài tiết của nhiều hoóc môn tăng trưởng quan trọng khác. Thiếu kẽm ở phụ nữ mang thai sẽ làm giảm cân nặng và chiều cao trẻ sơ sinh. Trẻ em thiếu kẽm sẽ dễ mắc bệnh nhiễm trùng, chậm phát triển chiều cao, rối loạn phát triển xương, chậm dậy thì, giảm chức năng sinh dục.

Phòng ngừa thiếu vi chất dinh dưỡng

Để phòng ngừa thiếu vi chất dinh dưỡng chúng ta cần phải chú ý đến việc đa dạng hóa bữa ăn trong gia đình, biết lựa chọn thực phẩm giàu dinh dưỡng, ăn đủ nhu cầu năng lượng, ăn đủ rau và trái cây tươi, chú ý rau xanh đậm và củ quả vàng đậm, bổ sung kẽm bằng thực phẩm có nguồn gốc động vật và hải sản, thường xuyên dùng muối iốt trong ăn uống và chế biến thức ăn,…

Bác sĩ  Vũ Minh

Tác hại của việc thiếu máu dinh dưỡng đối với sức khỏe:

Đối với trẻ em: Chậm lớn, suy dinh dưỡng, kém thông minh, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng như: viêm họng, viêm phổi, tiêu chảy…c

Đối với phụ nữ có thai: Chậm phát triển bào thai, dễ bị đẻ non hay đẻ con thiếu cân, tăng tỷ lệ tử vong của mẹ và con.

Đối với thanh thiếu niên và người lao động: Giảm thể lực, giảm khả năng học tập, giảm sự tập trung, chú ý, tăng rủi ro khi lao động, giảm sức đề kháng, giảm năng suất và ngày công lao động.


Chỉ có vitamin A, E, và B12 được dự trữ với mức độ đáng kể trong cơ thể; các vitamin khác phải được tiêu thụ thường xuyên để duy trì sức khỏe mô.

Các nguyên tố khoáng khác (như nhôm, asen, boron, coban, florua, niken, silicon, vanadium) đã không được chứng minh là cần thiết cho con người. Florua sự thiếu hụt Fluor , mặc dù không thiết yếu, giúp ngăn ngừa sâu răng bằng cách tạo thành một hợp chất với canxi (canxi florua [CaF2]), giúp ổn định khối khoáng chất trong răng.

Tất cả các nguyên tố khoáng vi lượng đều gây độc ở mức cao, và một số (asen, niken, và crom) có thể gây ung thư.

Kiểm tra thể chất cần bao gồm

  • Kiểm tra sự phân bố mỡ của cơ thể

  • Đo nhân trắc khối nạc của cơ thể

Chỉ số khối cơ thể Chỉ số khối cơ thể (BMI)

Việc ăn thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào đến có thể con người
(BMI = trọng lượng [kg]/chiều cao [m]2) điều chỉnh trọng lượng cho chiều cao. Nếu trọng lượng < 80% được dự đoán cho chiều cao bệnh nhân hoặc nếu BMI 18, nên nghi ngờ thiếu dinh dưỡng. Mặc dù những phát hiện này rất hữu ích trong chẩn đoán thiếu dinh dưỡng và độ nhạy chấp nhận được, nhưng thiếu tính đặc hiệu.

Việc ăn thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào đến có thể con người

Công thức này hiệu chỉnh vùng cánh tay cho mỡ và xương. Các giá trị trung bình của vùng cơ giữa cánh tay là 54 ± 11cm2 cho nam giới và 30 ± 7 cm2 đối với nữ giới. Giá trị < 75% của tiêu chuẩn này (phụ thuộc vào độ tuổi) cho biết sự suy giảm khối lượng nạc của cơ thể (xem bảng Vùng cơ giữa cơ bắp tay người lớn Vùng cơ giữa cánh tay ở người trưởng thành

Việc ăn thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào đến có thể con người
). Sự đo lường này có thể bị ảnh hưởng bởi hoạt động thể lực, yếu tố di truyền và mất cơ liên quan tới tuổi.

Việc ăn thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào đến có thể con người

Các công cụ đánh giá sau đây có thể giúp ích:

  • Đánh giá tổng thể chủ quan (SGA) sử dụng thông tin từ tiền sử bệnh nhân (ví dụ, mất cân, thay đổi trong thức ăn đưa vào, các triệu chứng tiêu hóa), các kết quả khám lâm sàng (ví dụ, mất cơ, mỡ dưới da, phù, cổ chướng) và đánh giá của bác sỹ lâm sàng về tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân.

Trình duyệt của bạn đã tắt chức năng hỗ trợ JavaScript.Website chỉ làm việc khi bạn bật nó trở lại.

Để tham khảo cách bật JavaScript, hãy click chuột vào đây!

Để duy trì não, cơ, xương, dây thần kinh, da, tuần hoàn máu và hệ thống miễn dịch, cơ thể bạn cần được cung cấp ổn định nhiều nguyên liệu thô khác nhau, cả vi chất dinh dưỡng và vi lượng. Bạn cần một lượng lớn chất dinh dưỡng đa lượng protein, chất béo và carbohydrate. Và trong khi bạn chỉ cần một số lượng nhỏ vi chất dinh dưỡng vitamin và khoáng chất thì dù số lượng nhỏ đó cũng hầu như không đảm bảo bệnh tật.

Vi chất dinh dưỡng, thường được gọi là vitamin và khoáng chất, rất cần thiết cho sự phát triển lành mạnh, ngăn ngừa bệnh tật và hạnh phúc. Ngoại trừ vitamin D, các vi chất dinh dưỡng không được sản xuất trong cơ thể và phải có nguồn gốc từ chế độ ăn uống.

Mặc dù mọi người chỉ cần một lượng nhỏ vi chất dinh dưỡng, nhưng việc tiêu thụ đủ lượng khuyến nghị là rất quan trọng. Sự thiếu hụt vi chất dinh dưỡng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Ít nhất một nửa số trẻ em dưới 5 tuổi trên toàn thế giới bị thiếu hụt vitamin và khoáng chất.

Gần 30 loại vitamin và khoáng chất mà cơ thể bạn không thể tự sản xuất đủ lượng được gọi là "vi chất dinh dưỡng thiết yếu". Khi không bổ sung các thực phẩm, không có trái cây hoặc rau tươi nguồn cung cấp vitamin C chính gây ra chảy máu nướu răng và bệnh còi xương bơ phờ, một căn bệnh thường gây tử vong. Thậm chí ngày nay ở nhiều nước thu nhập thấp, người dân thường xuyên mắc nhiều loại bệnh do thiếu chất dinh dưỡng.

Sự thiếu hụt vitamin và khoáng chất thực sự trong đó việc thiếu một chất dinh dưỡng đơn lẻ trực tiếp dẫn đến một căn bệnh cụ thể vì chúng tôi cung cấp nhiều thực phẩm rẻ tiền và việc bổ sung nhiều loại thực phẩm thông thường với một số chất dinh dưỡng quan trọng. Tuy nhiên, ăn ít hơn lượng vitamin, khoáng chất và các hợp chất quan trọng khác tối ưu vẫn có thể góp phần gây ra một số bệnh chính, chẳng hạn như bệnh tim, tiểu đường loại 2, ung thư và loãng xương. Do đó, mối quan tâm về "tình trạng suy dinh dưỡng" một chủ đề gây tranh cãi là động lực chính của cả hướng dẫn chế độ ăn uống và việc tiếp thị đại trà các chất bổ sung không kê đơn.

Việc ăn thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào đến có thể con người

Có gần 30 loại vitamin và khoáng chất mà cơ thể con người không thể tự sản xuất

Vì vậy, làm thế nào bạn có thể đảm bảo rằng bạn đang đáp ứng nhu cầu chất dinh dưỡng của mình? Thật không may, một loạt các nghiên cứu mâu thuẫn nhau đã dẫn đến sự nhầm lẫn chung và tất cả quá nhiều nghiên cứu đều dẫn đến các tuyên bố tiếp thị mới có thể được hoặc có thể không được các nghiên cứu sau này xác nhận. Trên thực tế, cách tốt nhất để có được vitamin và khoáng chất là từ một chế độ ăn uống đầy đủ, với nhiều trái cây, rau, đậu, ngũ cốc nguyên hạt và nguồn protein nạc, cùng với chất béo lành mạnh, chẳng hạn như các loại hạt và dầu ô liu.

Các chất vi chất dinh dưỡng vitamin B9, vitamin C, vitamin A, Vitamin D và kẽm, sắt, Iốt.... đóng vai trò trong việc duy trì chức năng miễn dịch và các chất bổ sung có chứa chúng thường được bán như các chất tăng cường miễn dịch với liều lượng vượt quá mức khuyến nghị hàng ngày. Tuy nhiên, không có bằng chứng cho thấy những chất bổ sung như vậy có nhiều lợi ích hơn là chỉ tuân theo một chế độ ăn uống lành mạnh. Thay vì uống thuốc để có những vi chất dinh dưỡng này, bạn khôn ngoan hơn khi sử dụng nhiều loại thực phẩm khác nhau để tăng cường hệ thống miễn dịch của mình.

4.1. Sắt

Sắt rất quan trọng cho sự phát triển vận động và nhận thức. Trẻ em và phụ nữ có thai đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi hậu quả của thiếu sắt.

Thiếu sắt là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh thiếu máu, được định nghĩa là nồng độ hemoglobin thấp. Thiếu máu ảnh hưởng đến 43% trẻ em dưới 5 tuổi và 38% phụ nữ có thai trên toàn cầu.

Thiếu máu khi mang thai làm tăng nguy cơ tử vong cho người mẹ và trẻ sơ sinh nhẹ cân. Trên thế giới, tổng số tử vong mẹ và trẻ sơ sinh từ 2,5 triệu đến 3,4 triệu mỗi năm.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị bổ sung sắt và axit folic để giảm thiếu máu và cải thiện tình trạng thiếu sắt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.

Bột mì tăng cường sắt và axit folic được toàn cầu công nhận là một biện pháp can thiệp hiệu quả, chi phí thấp

Việc ăn thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào đến có thể con người

Sắt quan trọng cho sự phát triển vận động và nhận thức của con người

4.2. Vitamin A

Vitamin A hỗ trợ thị lực khỏe mạnh và các chức năng của hệ thống miễn dịch. Trẻ em thiếu vitamin A đối mặt với nguy cơ mù lòa và tử vong do các bệnh nhiễm trùng như sởi và tiêu chảy.

Trên toàn cầu, tình trạng thiếu vitamin A ảnh hưởng đến ước tính khoảng 190 triệu trẻ em ở độ tuổi mẫu giáo.

Cung cấp vitamin A bổ sung cho trẻ từ 6-59 tháng tuổi có hiệu quả cao trong việc giảm tử vong do mọi nguyên nhân, nơi thiếu vitamin A đang là vấn đề sức khỏe cộng đồng.

4.3. Vitamin D

Vitamin D giúp xương chắc khỏe bằng cách giúp cơ thể hấp thụ canxi. Điều này giúp bảo vệ người lớn tuổi khỏi bệnh loãng xương.

Thiếu vitamin D gây ra các bệnh về xương, bao gồm còi xương ở trẻ em và nhuyễn xương ở người lớn.

Vitamin D giúp hệ thống miễn dịch chống lại vi khuẩn và virus.

Vitamin cần thiết cho các chức năng cơ và thần kinh.

Dữ liệu hiện có cho thấy tình trạng thiếu hụt vitamin D có thể phổ biến trên toàn cầu.

Các cơ thể tạo ra vitamin D từ ánh sáng mặt trời, nhưng điều này thay đổi tùy theo địa lý, màu da, ô nhiễm không khí và các yếu tố khác. Ngoài ra, cần hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời để tránh nguy cơ ung thư da.

4.3. Iod

I-ốt cần thiết trong thời kỳ mang thai và trẻ sơ sinh để trẻ sơ sinh tăng trưởng khỏe mạnh và phát triển nhận thức.

Trên toàn cầu ước tính có khoảng 1,8 tỷ người không được cung cấp đủ i-ốt.

Hàm lượng iốt trong hầu hết các loại thực phẩm và đồ uống thấp.

Tăng cường iot cho muối là một can thiệp thành công - khoảng 86% hộ gia đình trên toàn thế giới tiêu thụ muối iốt.

Lượng iốt thêm vào muối có thể được điều chỉnh để mọi người duy trì lượng iốt đầy đủ ngay cả khi họ ăn ít muối

Việc ăn thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào đến có thể con người

Sử dụng muối chứa Iod hợp lý giúp bổ sung iod cho cơ thể

4.4. Vitamin B9

Folate (vitamin B9) rất cần thiết trong những ngày đầu phát triển của thai nhi để phát triển khỏe mạnh não và cột sống.

Đảm bảo đủ lượng folate ở phụ nữ trước khi thụ thai có thể làm giảm các khuyết tật ống thần kinh (chẳng hạn như tật nứt đốt sống và chứng thiếu não).

Axit folic là một dạng khác của vitamin B9. Cung cấp chất bổ sung axit folic cho phụ nữ 15-49 tuổi và tăng cường các thực phẩm như bột mì với axit folic làm giảm tỷ lệ dị tật ống thần kinh và tử vong ở trẻ sơ sinh

4.5. Kẽm

Kẽm thúc đẩy các chức năng miễn dịch và giúp con người chống lại các bệnh truyền nhiễm bao gồm tiêu chảy, viêm phổi và sốt rét. Kẽm cũng cần thiết cho thai kỳ khỏe mạnh.

Trên toàn cầu, 17,3% dân số có nguy cơ thiếu kẽm do chế độ ăn uống không điều độ; có tới 30% số người có nguy cơ mắc bệnh ở một số khu vực trên thế giới.

Cung cấp chất bổ sung kẽm làm giảm tỷ lệ sinh non, giảm tiêu chảy ở trẻ em và nhiễm trùng đường hô hấp, giảm số ca tử vong do mọi nguyên nhân, đồng thời tăng tốc độ tăng trưởng và tăng cân ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

4.6. Vitamin C

Chống oxy hóa, cần thiết cho việc hình thành collagen để giúp da săn chắc, tốt cho răng và lợi, giúp mạch máu khỏe mạnh, gia tăng việc hấp thu chất sắt và tăng khả năng chống nhiễm trùng.

5.1. Thiếu vitamin A

Vitamin A có vai trò quan trọng với trẻ nhỏ, giúp trẻ phát triển bình thường, tăng cường khả năng miễn dịch, bảo vệ giác mạc, da, niêm mạc hay bị mắc các bệnh nhiễm trùng như tiêu chảy, đường hô hấp, khô giác mạc, mù lòa

5.2. Còi xương do thiếu canxi và vitamin D

Bệnh còi xương ở trẻ em chủ yếu là do thiếu vitamin D, làm giảm hấp thụ canxi ở ruột, cơ thể sẽ huy động canxi ở xương vào máu gây rối loạn quá trình khoáng hoá xương (trẻ quấy khóc, nôn trớ, ngủ không yên, ra mồ hôi trộm, rụng tóc, thóp rộng, đầu to, răng mọc chậm, chậm biết đi, lồng ngực dô, biến dạng xương,...) làm giảm chiều cao của trẻ.

5.3. Thiếu sắt

Sắt là thành phần của huyết sắc tố, tham gia quá trình vận chuyển oxy và hô hấp tế bào. Thiếu sắt gây thiếu máu và các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp, các bệnh nhiễm khuẩn cho trẻ.

5.4. Bướu cổ do thiếu I-ốt

Khi cơ thể thiếu I-ốt, tuyến giáp to lên gây bướu cổ. Trẻ thiếu i-ốt chậm phát triển trí tuệ, chậm lớn, thiểu năng, đần độn.

5.5. Suy dinh dưỡng thấp còi do thiếu kẽm

Kẽm có vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng, miễn dịch, đặc biệt là với trẻ nhỏ. Thiếu kẽm làm trẻ chậm lớn, biếng ăn, giảm sức đề kháng, hay mắc bệnh nhiễm trùng, suy dinh dưỡng, chậm phát triển chiều cao.

Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các tình trạng thiếu chất dinh dưỡng của cơ thể, từ đó, có kế hoạch điều trị đạt kết quả tối ưu. Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có các gói Khám sức khỏe tổng quát phù hợp với từng độ tuổi, giới tính và nhu cầu riêng của quý khách hàng với chính sách giá hợp lý, bao gồm:

Kết quả khám của người bệnh sẽ được trả về tận nhà. Sau khi nhận được kết quả khám sức khỏe tổng quát, nếu phát hiện các bệnh lý cần khám và điều trị chuyên sâu, Quý khách có thể sử dụng dịch vụ từ các chuyên khoa khác ngay tại Bệnh viện với chất lượng điều trị và dịch vụ khách hàng vượt trội.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn

XEM THÊM: