Xe máy Trung Quốc vào Việt Nam Nam nào

Theo chủ một đại lý bán xe máy trên phố Nguyễn Lương Bằng thì tình hình kinh doanh xe Trung Quốc hiện rất ế ẩm, có khi đến cả tháng không bán nổi 1 chiếc xe... Vài năm trở lại đây, trong khi các hãng xe máy Việt Nam và liên doanh bung hàng ồ ạt, xe Trung Quốc giá rẻ lại không còn sức hấp dẫn với người tiêu dùng Việt. Theo ý kiến của phần lớn khách hàng, chất lượng xe máy Trung Quốc không đảm bảo, nhất là hiện nay họ có thể mua xe máy chính hãng trả góp. Vì thế, trên địa bàn Hà Nội và các TP khác, xe máy Trung Quốc đang dần bị "tẩy chay"...

“Thà mua xe cũ còn hơn mua xe Trung Quốc”

Đi gần 10 đại lý xe máy trên phố Huế, Khâm Thiên, Tôn Đức Thắng, Nguyễn Lương Bằng… hỏi mua một vài mẫu xe máy thương hiệu Trung Quốc, phóng viên chỉ nhận được câu trả lời: Bây giờ còn ai dùng xe Trung Quốc nữa mà hỏi mua hả em. Chỉ duy nhất 1 đại lý ở phố Nguyễn Lương Bằng là còn bán xe Trung Quốc.

Cửa hàng kinh doanh xe máy Trung Quốc ngày càng ế ẩm. [Ảnh minh hoạ]

Theo nhiều đại lý, giá xe chính hãng hiện khá rẻ, riêng dòng xe Honda có loại cũng chỉ khoảng 13-14 triệu đồng/chiếc. Dòng SYM, có loại xấp xỉ 11 triệu đồng/chiếc. Thời gian gần đây, khách mua xe thường có xu hướng chọn dòng xe chính hãng đa phần vì yên tâm chất lượng, có thời gian bảo hành rõ ràng. Bên cạnh đó, các hãng xe đều kí hợp đồng với nhiều công ty tài chính để làm thủ tục giúp người mua xe có thể vừa được sử dụng xe tốt, vừa có thể trả góp hàng tháng. Theo anh Thi [Ngọc Thụy, Long Biên, Hà Nội], giá xe của các hãng rất hợp lý. Nếu không đủ tiền, có thể mua trả góp, vì vậy anh Thi không bao giờ nghĩ đến việc sẽ mua một chiếc xe máy Trung Quốc. Bác Thắng [Việt Trì, tỉnh Phú Thọ] cũng thừa nhận, hai bác dành dụm mãi mới được 7 triệu, muốn mua 1 chiếc xe máy, đổi chiếc xe Trung Quốc đang dùng để đi lại cho đỡ vất vả. Trước đây, bác có mua cái xe Trung Quốc nhưng chất lượng quá kém, đi được vài năm đã xuống cấp nghiêm trọng, nay hỏng mai hỏng lại còn ‘ngốn’ xăng nên bác quyết tâm đổi xe bằng mọi giá. Được người thân và đại lý tư vấn, bác vừa mua chiếc Sirius trả góp của hãng Yamaha. Còn theo Kiên [sinh viên trường Đại học Kiến Trúc] thì gia đình không đủ tiền mua cho bạn xe máy mới, vì vậy Kiên quyết định nhờ người quen tìm xe cũ để mua. Kiên chia sẻ, thà mua xe máy cũ còn hơn mua xe máy Trung Quốc, xe Trung Quốc đã tốn xăng còn hay phải sửa chữa.

Ế ẩm vì chất lượng ngày càng kém

Nếu như 6-7 năm trở về trước, cả khu phố Nguyễn Lương Bằng đều bung ra mở đại lý bán xe máy Trung Quốc thì khoảng 1 năm trở lại đây, người dân, đặc biệt là người dân ở khu vực TP đã không còn khái niệm sử dụng loại xe này. Anh Bình, chủ 1 đại lý cho hay, xe Trung Quốc hiện rất ế ẩm, có khi đến cả tháng không bán nổi 1 chiếc xe, anh phải xoay sang bán cả hàng Việt. Hàng Việt Nam lắp ráp có loại cũng chỉ đắt hơn hàng Trung Quốc khoảng hơn 1 triệu thôi nên bán chạy và đang dần thay thế xe Trung Quốc. Nếu 1 năm trước đây, xe máy Trung Quốc sau khi nhập về, trừ hết mọi khoản chi phí, giá xe đến tay người tiêu dùng chỉ khoảng 4,8 triệu đồng/chiếc thì hiện nay do giá phụ tùng tăng cao, chi phí vận chuyển và thuế cũng tăng, một chiếc Wave Trung Quốc hiện có giá xấp xỉ 6,5 triệu đồng. Với giá này, người tiêu dùng sẽ có nhiều sự lựa chọn khi chỉ cần khoảng 10 triệu trong tay là có thể mua được xe máy chính hãng bảo hành 2 năm, trong khi mua xe Trung Quốc, chế độ bảo hành thường không đảm bảo. Anh Bình cho biết thêm, thời gian qua, cơ sở anh chủ yếu bán xe máy Trung Quốc cho các vùng nông thôn. Tuy nhiên, hơn một năm trở lại đây cũng khó tiêu thụ, đa số người vùng quê toàn mua xe chính hãng trả góp. Sở dĩ xe Trung Quốc rẻ là vì các cơ sở toàn nhập linh kiện, phụ tùng rời từ các nhà máy khác nhau ở Trung Quốc sau đó về tự lắp ráp rồi bán ra thị trường mà không qua bất cứ khâu kiểm nghiệm chất lượng nào. Một nguyên nhân nữa khiến người dân không mặn mà với thị trường xe máy Trung Quốc chính là chất lượng xe không đảm bảo. Theo anh Cường, thợ tại tiệm sửa xe trên đường Ngọc Lâm, quận Long Biên thì chất lượng xe máy Trung Quốc càng ngày càng kém, nhất là IC của dòng xe này hay hỏng bất ngờ đặc biệt là khi đi đường dài với tốc độ cao.

Không chỉ IC, các bộ phận khác liên quan đến IC như đi-ốt xạc, cuộn điện nguồn, ắc quy, hệ thống dây điện chất lượng cũng rất kém, dẫn đến IC của xe Trung Quốc hay hỏng. Anh Cường cũng cho biết thêm, một số loại phụ tùng xe Trung Quốc, thông số kỹ thuật không phù hợp, nhiều xe do anh sửa có các chi tiết sai lệch về mặt kích thước. Ngoài ra, nhiều bóng đèn, xi nhan của xe máy Trung Quốc không đạt công suất tiêu chuẩn…

Đầu thập niên 2000, những chiếc xe máy Trung Quốc [mà nhiều người vẫn quen gọi là xe “Tàu”] bắt đầu du nhập vào Việt Nam. Hai thương hiệu nổi tiếng nhất và có vai trò mở đường là Loncin và Lifan.

Khi mới xuất hiện trên thị trường, những chiếc xe máy mang thương hiệu Loncin với kiểu dáng nhang nhác [thực tế là nhái gần như hoàn toàn] những chiếc Wave hay Dream của Honda đã thổi một luồng gió mới vào thị trường xe máy Việt Nam. Những chiếc xe này có giá bán khoảng 12-14 triệu đồng. Tiếp bước ngay sau đó là Lifan, những chiếc xe này thậm chí còn có giá bán thấp hơn, chỉ nhỉnh trên mức10 triệu đồng chút ít.

Nếu so với hiện nay, mức giá này không phải là thấp. Nhưng tại thời điểm ấy, khi mà giá bán của những chiếc xe Honda, Suzuki hay Yamaha đều phổ biến từ 20 - 30 triệu đồng, vài mẫu xe còn ở mức giá cao hơn, thì thực sự những chiếc xe “Tàu” thực sự đã tạo nên một cú sốc trên thị trường xe máy Việt Nam lúc bấy giờ.

Đáng chú ý là cho đến tận lúc này, những người dân đã từng mua và sử dụng xe “Tàu” vẫn thừa nhận một thực tế rằng: xe “Tàu” thời ấy chất lượng chẳng thua kém gì những chiếc Honda chính hiệu. Có người chỉ vào góc nhà và nói, “tôi vẫn giữ chiếc Loncin đời đầu kia, chẳng hỏng hóc gì, cứ thế thay dầu đổ xăng, năm bảo dưỡng một lần là vẫn chạy tốt”.

Bởi lẽ đó, những năm đầu thập niên 2000, xe “Tàu” đã làm mưa làm gió trên thị trường: xuất hiện đầy rẫy các cửa hàng, người mua kẻ bán nhộn nhịp; trở thành phương tiện phổ biến với anh viên chức, chị công nhân đến bác xe ôm đầu ngõ, cô hàng xén ngoài chợ…

Sau sự mở đường của xe “Tàu” chính hiệu lại đến những chiếc xe kiểu “hồn Trương Ba, da hàng thịt”, những thương hiệu xe máy do các doanh nghiệp nội địa xây dựng. Loncin, Lifan, Lisohaka, Sufat hay T&T…, tất cả đã cùng nhau tạo dựng một trào lưu xe máy giá rẻ.

Đó cũng là thời kỳ cực vượng của những nhà kinh doanh xe “Tàu”, một số doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp xe nhái từ đủ các loại linh kiện, phụ tùng có từ nhiều nguồn khác nhau.

Quãng thời gian đó, không khó để tìm thấy những doanh nhân, doanh nghiệp gia đình đi lên từ xe máy giá rẻ mà chính họ từng phải ngày đêm kỳ cạch ngồi cầm máy, tuốc-nơ-vít để bắt vặn, lắp ráp từng chiếc xe; không khó để chứng kiến sự hồ hởi, nhộn nhịp và ăn nên làm ra tại các làng nghề kim khí ở Hà Tây [nay thuộc Hà Nội] hay Nam Định.

Từ cuộc xâm nhập của xe “Tàu” đến trào lưu xe giá rẻ đã tạo nên những tác động mạnh mẽ đến thị trường và ngành công nghiệp xe máy Việt Nam. Mà bản chất, trào lưu đó đã gây sức ép đến các hãng xe máy lớn và nổi tiếng lúc bấy giờ, hầu hết là các thương hiệu đến từ Nhật Bản.

Trong cuộc chơi mà xe “Tàu” là kẻ khởi xướng, có lẽ Honda khi ấy là hãng xe chịu nhiều tổn thất nhất. Với các hãng xe lớn, có lẽ xe “Tàu” chính là kẻ phá bĩnh đáng ghét nhất. Song trong một thị trường có quá nhiều tiềm năng như Việt Nam mà khi đa phần người tiêu dùng đều vui vẻ chấp nhận và thậm chí cảm ơn những chiếc xe “Tàu”, những chiếc xe giá rẻ mà không quan trọng hóa vấn đề xuất xứ, thương hiệu, các hãng xe lớn đã buộc phải lao vào cuộc chơi.

Điển hình là Honda. Với vị thế của một nhà sản xuất đang chiếm thị phần số một, có lợi thế về nguồn lực và công nghệ, liên doanh đến từ xứ sở mặt trời mọc đã gia nhập sân chơi xe máy giá thấp với dòng sản phẩm đầu tiên là Wave Alpha. Và cũng kể từ đó đến nay, Honda đã luôn trở thành thương hiệu dẫn đầu ngay tại phân khúc xe giá thấp.

Chính sự tham gia của “ông lớn” Honda đã tạo nên một thị trường xe máy giá thấp thực thụ. Đã có những nhận định rằng, nếu không có xe “Tàu”, nếu không có sự tham gia của Honda và sau đó là nhiều hãng xe khác như SYM, CPI, Suzuki hay Yamaha dù ở các mức độ khác nhau, thì đến nay, chưa chắc người dân Việt Nam đã được dùng những chiếc xe máy giá thấp. Thậm chí nếu so sánh về giá trị, chưa cần tính tới vàng, thì những chiếc xe máy có tầm giá dưới 20 triệu đồng hiện nay còn rẻ hơn rất nhiều so với những chiếc Loncin hay Lifan “đời đầu” của hơn 10 năm về trước.

Từ góc nhìn khác, xe “Tàu” và trào lưu xe giá rẻ của những năm đầu thập niên trước còn có công lớn khi khởi sự cho ngành công nghiệp hỗ trợ xe máy.

Nhờ trào lưu xe giá rẻ, nhiều hợp tác xã, doanh nghiệp và gia đình làng nghề kim khí đã đi lên từ mức độ gia công linh - phụ kiện chất lượng “hầm bà lằng” để trở thành những nhà cung cấp phụ trợ lớn hiện nay. Đó cũng là điều góp phần giúp những chiếc xe máy mang các thương hiệu nổi tiếng có được tỷ lệ nội địa hóa cao, ví dụ nhiều mẫu xe hiện nay của Honda Việt Nam đã đạt được tỷ lệ nội địa hóa lên đến trên 90%. Với một thị trường 3 triệu xe/năm, khi có được tỷ lệ nội địa hóa lớn như vậy, giá xe máy không thể không rẻ. Cuộc cạnh tranh thực sự và khốc liệt cũng đã bắt đầu và ngày càng khốc liệt.

Nhìn rộng ra, chính trào lưu đó đã có vai trò thúc đẩy cho ngành công nghiệp xe máy Việt Nam phát triển để trở thành một trong những trung tâm công nghiệp xe máy lớn trên thế giới.

Theo An Nhi [Vneconomy]