Bệnh nhiễm não mô cầu là gì năm 2024

Meningococcal disease facts in Vietnamese

Viêm màng não mô cầu là gì?

Bệnh viêm màng não mô cầu do vi khuẩn Neisseria meningitidis, còn gọi là cầu khuẩn màng não gây ra. Bệnh viêm màng não mô cầu do nhiễm trùng nặng chất dịch và màng bao quanh não (viêm màng não), dòng máu trong cơ thể (nhiễm trùng huyết và nhiễm khuẩn huyết), phổi (viêm phổi), và khớp xương (viêm khớp).

Viêm màng não mô cầu là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm thường xảy ra ở trẻ em. Triệu chứng bệnh thường khởi phát đột ngột, tiến triển nhanh chóng nên nhiều trường hợp cấp cứu chậm trễ, trẻ có thể tử vong hoặc gặp di chứng nặng nề.

1. Bệnh viêm màng não mô cầu nguy hiểm như thế nào?

Viêm màng não mô cầu là bệnh truyền nhiễm cấp tính gây ra bởi vi khuẩn lây truyền qua đường hô hấp - vi khuẩn não mô cầu Neisseria meningitidis. Bệnh xảy ra quanh năm, tuy nhiên phổ biến hơn là vào màu đông xuân, trong đó chủ yếu là trẻ nhỏ.

Viêm màng não mô cầu là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở trẻ em

Theo thống kê của Viện vệ sinh dịch tễ trung ương, tỉ lệ mắc viêm màng não mô cầu ở nước ta là khoảng 2.3/100.000 dân. Bệnh được chia thành 4 nhóm A, B, C, D nhưng ở nước ta, viêm màng não mô cầu nhóm A là thường gặp nhất. Ngoài ra còn có các nhóm huyết thanh gây bệnh, dù ít độc lực nhưng nếu trẻ có sức khỏe yếu hoặc điều trị chậm trễ, biến chứng bệnh nặng có thể xảy ra.

Bệnh viêm màng não mô cầu nếu được điều trị tốt hoàn toàn có thể chữa trị kịp thời, tỉ lệ khỏi bệnh lên tới 85 - 95%. Tuy nhiên điều nguy hiểm là tiến triển bệnh rất nhanh, triệu chứng ban đầu chỉ là sốt nhẹ nhưng có thể dẫn đến nhiễm khuẩn huyết, nguy cơ tử vong nhanh sau vài giờ khởi phát bệnh. Ngoài ra, nếu bị viêm màng não mô cầu nhưng phát hiện và điều trị muộn, người bệnh phải đối mặt với nhiều di chứng sức khỏe lâu dài.

Viêm màng não mô cầu có thể nguy hiểm nếu phát hiện muộn

Do đó, nhận biết sớm triệu chứng viêm màng não mô cầu để kịp thời đưa trẻ đến bệnh viện là điều vô cùng quan trọng mà các bậc phụ huynh cần nắm được.

2. Triệu chứng và tiến triển của viêm màng não mô cầu

Khi nhiễm vi khuẩn gây viêm màng não mô cầu, triệu chứng ban đầu thường là sốt cao đột ngột từ 39 - 40 độ C, có nhiều trường hợp sốt đến 41 độ C. Ngoài ra, có thể có 1 số triệu chứng giống với bệnh đường hô hấp đi kèm như đau cơ, mệt mỏi, đau họng, ho, rét run, nhức đầu, co giật,... Khi bệnh nặng hơn, trẻ sẽ có dấu hiệu co giật, mệt mỏi, li bì, bỏ bú, bỏ chơi,...

Bệnh viêm màng não mô cầu cũng thường xảy ra vào mùa đông, triệu chứng bệnh tương tự cúm mùa nên các bậc phụ huynh rất dễ nhầm lẫn. Tuy nhiên khác với cúm mùa, triệu chứng viêm màng não mô cầu nặng lên nhanh chóng, gia đình cần đưa trẻ đi khám và điều trị càng sớm càng tốt.

Bên cạnh các triệu chứng toàn thân, viêm màng não mô cầu cũng gây triệu chứng trên da là những nốt tử ban hình sao sau 1 - 2 ngày sốt. Đây là các ban da hoại tử, màu xanh tím hoặc đỏ thẫm nổi bật trên da, đường kính từ 1 - 5mm, lan truyền rất nhanh. Các nốt tử ban có thể xuất hiện độc lập hoặc gộp thành đám, khiến cả vùng da hoại tử với bề mặt bằng phẳng.

Viêm màng não mô cầu đặc trưng bởi các vết tử ban trên da

Khi dấu hiệu tử ban da xuất hiện nhiều, đặc biệt tập trung vào vùng thân mình và chi dưới cho thấy trẻ đã gặp phải biến chứng nhiễm độc, nhiễm độc nặng do viêm màng não mô cầu. Lúc này cần can thiệp sớm bởi biến chứng nhiễm trùng huyết, suy đa tạng sẽ xuất hiện nhanh chóng có thể khiến trẻ tử vong trong vòng 24 giờ.

Dựa trên các triệu chứng bệnh đặc trưng như trên, bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh viêm màng não mô cầu. Có thể thực hiện thêm các xét nghiệm đánh giá mức độ tiến triển bệnh để can thiệp kịp thời như: xét nghiệm máu, cấy máu, xét nghiệm dịch não tủy, nhuộm soi dịch hầu họng,...

Để ngăn chặn tiến triển bệnh cũng như nguy cơ biến chứng, bệnh nhân viêm màng não mô cầu sẽ cần được điều trị nhanh chóng với kháng sinh liều tiêm tĩnh mạch, sau đó có thể thay thế bằng thuốc uống khi bệnh có dấu hiệu được kiểm soát. Các trường hợp sốc nặng và biến chứng nguy hiểm, sẽ điều trị dựa trên biến chứng như: hỗ trợ hô hấp và tuần hoàn, hỗ trợ tim mạch, điều chỉnh cân bằng dịch điện giải,...

Trẻ bị viêm màng não mô cầu cần được nhập viện điều trị cấp cứu

3. Làm sao để phòng viêm màng não mô cầu?

Viêm màng não mô cầu được đánh giá là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, tỷ lệ tử vong cao ở trẻ nhỏ, có thể để lại di chứng kéo dài nên việc phòng ngừa là rất quan trọng. Cách phòng bệnh chủ động và hiệu quả nhất là tiêm phòng vắc xin viêm màng não mô cầu cho trẻ nhỏ cũng như các đối tượng khác.

Tại Việt Nam, vắc xin phòng bệnh viêm màng não mô cầu đã được triển khai rộng rãi, gồm 3 typ huyết thanh A, B, C phòng các chủng vi khuẩn gây bệnh thường gặp. Trẻ được tiêm vắc xin sẽ có khả năng miễn dịch với cả 3 thể vi khuẩn huyết thanh thường gặp. Thời điểm tiêm vắc xin phòng bệnh viêm màng não mô cầu BC là từ 6 tháng tuổi trở lên, với vắc xin AC là từ 2 tuổi trở lên. Sau đó, trẻ sẽ tiêm nhắc lại theo hướng dẫn của bác sĩ để duy trì miễn dịch tốt.

Với những người chưa tiêm phòng hoặc nghi ngờ nhiễm khuẩn viêm màng não mô cầu do tiếp xúc, có triệu chứng cần cách ly ngay lập tức tránh lây nhiễm bệnh. Cùng với đó, người bệnh sẽ được chỉ định một số xét nghiệm, nếu chẩn đoán xác định sẽ cần dùng kháng sinh sớm.

Thuốc dự phòng viêm màng não mô cầu được sử dụng cho những người có nguy cơ cao như: người tiếp xúc với nguồn bệnh, bạn cùng phòng, đồng nghiệp, người thân với người đã xác định nhiễm viêm màng não mô cầu,... Những người đã tiêm vắc xin vẫn có khả năng nhiễm bệnh do miễn dịch yếu không đủ đáp ứng nhưng thường tiến triển bệnh nhẹ hơn, ít biến chứng hơn.

Tiêm phòng vắc xin là cách phòng ngừa viêm màng não mô cầu hiệu quả nhất

Viêm màng não mô cầu là bệnh nguy hiểm, diễn biến nhanh và biến chứng nặng nề thường gặp ở trẻ nhỏ, do đó các bậc phụ huynh cần nắm rõ các thông tin bệnh, đưa trẻ đi tiêm vắc xin đầy đủ. Khi trẻ có các dấu hiệu bệnh, cần đưa trẻ nhanh chóng tới bệnh viện gần nhất để xét nghiệm, điều trị.