CÁC BƯỚC XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH
Trong phần 3 chúng ta tìm hiểu về các bước xây dựng một chương trình và tập trung vào vấn đề xây dựng thuật toán/thuật giải.Xây dựng chương trình có thể nói tóm tắt: Chỉ dẫn máy tính thực hiện công việc mà ta đã làm được thông qua một ngôn ngữ lập trình nào đó. Vì vậy muốn viết chương trình thực hiện một công việc cụ thể, trước hết ta phải biết cách giải quyết công việc đó.
Để xây dựng chương trình ta thực hiện các bước cơ bản như sau:
1. Xác định vấn đề: Hiểu được công việc ta phải làm là gì
2. Xây dựng thuật giải: Ghi ra cách thức ta giải quyết vấn đề.
3. Viết chương trình trên máy tính thông qua một ngôn ngữ lập trình nào đó [C, C++..]
4. Hiệu chỉnh chương trình: Chạy chương trình với mục đích xác định những lỗi có trong chương trình.
5. Đưa chương trình vào sử dụng.
XÂY DỰNG THUẬT TOÁN:
Sau khi đã xác định công việc cần phải làm là gì, ta bắt đầu xây dựng thuật giải. Thuật giải có thể được trình bày bằng cách sử dụng ngôn ngữ tự nhiên [ngôn ngữ giao tiếp hàng ngày] hoặc sơ đồ khối [lưu đồ] hoặc mã giả.
Ví dụ: Giả sử ta được yêu cầu viết chương trình giải và biện luận phương trình bậc nhất với hệ số a, b được nhập từ bàn phím:
- xác định vấn đề: Giải và biện luận phương trình bậc nhất với các hệ số a, b nhập từ bàn phím.
- Xây dựng thuật giải: [sử dung 1 trong 3 phương pháp ngôn ngữ tự nhiên hoặc sơ đồ khối hoặc mã giả]
a. Sử dụng ngôn ngữ tự nhiên:
b. Sử dụng sơ đồ khối:
c. Sử dụng mã giả: có thể sử dụng một ngôn ngữ lập trình có cú pháp dễ hiểu [ví dụ như pascal] để trình bày thuật toán.
BÀI TẬP:
Bài 1: Bên dưới là thuật toán cho bài toán tính diện tích hình chữ nhật với độ dài hai cạnh là a,b. Tuy nhiên thứ tự của các dòng trong thuật toán đã xáo trộn. Hãy sắp xếp lại các dòng theo đúng trình tự của thuật toán:
2 | dt=a*b |
3 | kết thúc thuật toán |
7 | kết thúc thuật toán |
4 | nếu a>0 và b>0 |
6 | ngược lại |
5 | nhập chiều dài 2 cạnh a, b |
8 | thông báo dữ liệu đầu vào không hợp lệ |
1 | thông báo kết quả |
Lời giải: 5, 4, 2, 1, 3, 6, 8, 7 Hoặc: : 5, 4, 2, 1, 7, 6, 8, 3
Bài 2: Bên dưới là thuật toán cho bài toán cho biết một số nguyên a có giá trị âm hay dương hay =0, với a được nhập từ bàn phím. Tuy nhiên thứ tự của các dòng trong thuật toán đã xáo trộn. Hãy sắp xếp lại các dòng theo đúng trình tự của thuật toán:1 | Kết thúc thuật toán |
2 | Xuất kết quả: a là số dương |
3 | nếu a>0 |
4 | Ngược lại Nếu ab và a>c |
5 | tính max=c; |
6 | tính max=a |
7 | Ngược lại |
8 | tính max=b |
9 | Ngược lại Nếu b>a và b>c |
Bài 4: Bên dưới là thuật toán cho bài toán xác định ký tự ch có phải là nguyên âm hay không, với ch được nhập từ bàn phím. Tuy nhiên thứ tự của các dòng trong thuật toán đã xáo trộn. Hãy sắp xếp lại các dòng theo đúng trình tự của thuật toán:
1 | Xuất kết quả: ch là nguyên âm |
2 | Nếu ch='a' hoặc ch='e' hoặc ch='I' hoặc ch='o' hoặc ch='u' |
3 | Ngược lại |
4 | Kết thúc thuật toán |
5 | Xuất kết quả: ch là không phải là nguyên âm |
6 | Nhập một ký tự ch |
7 | Đổi ch ra ký tự thường |
Bài 5: Bên dưới là thuật toán cho bài toán tính diện tích hình tam giác với độ dài ba cạnh là a,b, c nếu a, b, c đúng là độ dài 3 cạnh của một tam giác. Tuy nhiên thứ tự của các dòng trong thuật toán đã xáo trộn. Hãy sắp xếp lại các dòng theo đúng trình tự của thuật toán:
Bài 6: Bên dưới là thuật toán cho bài toán giải và biện luận phương trình bậc I. Tuy nhiên thứ tự của các dòng trong thuật toán đã xáo trộn. Hãy sắp xếp lại các dòng theo đúng trình tự của thuật toán:
1 | Nếu a=0 và b khác 0 |
2 | Thông báo PTVN |
3 | Nếu a khác 0 |
4 | Nhập hai hệ số a, b |
5 | Kết thúc thuật toán |
6 | Nếu a=0 và b=0 |
7 | Kết thúc thuật toán |
8 | thông báo nghiệm của pt là x |
9 | Kết thúc thuật toán |
10 | tính x= -b/a |
11 | Thông báo PTVSN |
Bài 7: Bên dưới là thuật toán cho bài toán giải và biện luận phương trình bậc II. Tuy nhiên thứ tự của các dòng trong thuật toán đã xáo trộn. Hãy sắp xếp lại các dòng theo đúng trình tự của thuật toán:
Bài 8: Viết thuật toán cho yêu cầu sau: Nhập năm sinh của một người. Nếu hợp lệ [ns