Các hình thức uỷ thác sập trong bao lâu

Cuối tuần qua, NHNN đã ban hành Thông tư 04 quy định về nghiệp vụ nhận ủy thác và ủy thác của các NHTM và Thông tư 07 về cơ chế cho vay ngoại tệ của NHTM đối với khách hàng vay là người cư trú. 2 thông tư mới này đều có tinh thần chung là siết đối tượng ủy thác và vay ngoại tệ nhằm tránh tình trạng các NHTM lách luật.

Không ủy thác từ cá nhân

Theo Thông tư 04, bên nhận ủy thác bao gồm NHTM, công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính, NH hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô, chi nhánh NH nước ngoài.

Bên ủy thác gồm tổ chức tín dụng, chi nhánh NH nước ngoài [gọi chung là TCTD]; tổ chức khác trong nước không phải là TCTD và tổ chức ở nước ngoài. Đặc biệt, Thông tư quy định TCTD không được nhận ủy thác của cá nhân.

Theo quy định cũ [Quyết định số 742 của NHNN ngày 17-2-2002] đối tượng ủy thác gồm Chính phủ, các tổ chức kinh tế, các tổ chức chính trị - xã hội, cá nhân trong và ngoài nước và các TCTD có nhu cầu cho vay vốn. Như vậy, so với quyết định cũ, Thông tư mới đã thu hẹp đối tượng ủy thác.

Thực tế, trước đây có trường hợp TCTD ủy thác cho cá nhân hoặc tổ chức khác đem tiền đi gửi tại một TCTD khác với lãi suất cao. Hoặc có  hiện tượng nhiều NH lách trần lãi suất bằng cách ký các hợp đồng ủy thác với khách hàng.

Theo đó, nhà đầu tư cá nhân có vốn sẽ ủy thác cho NHTM để đầu tư hoặc cho cho vay với mức lãi suất mà nhà đầu tư cá nhân ấn định, chẳng hạn 19%/năm và ký với NH một hợp đồng ủy thác chứ không phải gửi tiền để hưởng lãi suất 19%/năm. Các hình thức này đều nhằm lách trần lãi suất huy động.

Ngoài ra, ủy thác đầu tư, ủy thác cho vay cũng là hình thức kinh doanh vốn đã được nhiều NHTM sử dụng để gián tiếp tăng trưởng tín dụng, tránh bị NHNN khống chế trần tăng trưởng. Về hình thức ủy thác, theo Thông tư mới, TCTD không chỉ được nhận ủy thác cho vay mà còn được ủy thác và nhận ủy thác trong lĩnh vực khác liên quan đến hoạt động NH.

Điểm mới nữa của Thông tư 04 là quy định TCTD nhận ủy thác của tổ chức khác để cho vay phải tính dư nợ cho vay từ nguồn vốn nhận ủy thác vào tổng dư nợ tín dụng. TCTD cũng không được ủy thác lại cho bên thứ 3 để thực hiện cho vay.

Thông tư 04 sẽ có hiệu lực từ ngày 2-5-2012 nên đối với các hợp đồng ủy thác cho vay của TCTD ký kết trước ngày này, bên ủy thác và TCTD nhận ủy thác tiếp tục thực hiện theo nội dung hợp đồng đã ký hoặc thỏa thuận sửa đổi, bổ sung hợp đồng ủy thác cho vay phù hợp theo Thông tư 04.

Giảm đối tượng vay ngoại tệ

Thông tư 07 của NHNN quy định cho vay bằng ngoại tệ của TCTD đối với khách hàng vay là người cư trú. Cụ thể, cho vay ngắn, trung và dài hạn bằng ngoại tệ để thanh toán ra nước ngoài tiền nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ khi khách hàng vay có đủ ngoại tệ từ nguồn thu sản xuất - kinh doanh để trả nợ vay.

Ngoài ra, TCTD được phép hoạt động ngoại hối xem xét quyết định cho khách hàng là người cư trú vay vốn bằng ngoại tệ trong trường hợp cho vay ngắn hạn để thanh toán ra nước ngoài tiền nhập khẩu xăng dầu  khi được NHNN cho phép bằng văn bản. Như vậy, với quy định này điều kiện vay ngoại tệ đã bị siết lại.

Trước đây, khi vay ngoại tệ để thanh toán ra nước ngoài tiền nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ, doanh nghiệp chỉ cần văn bản cam kết bán ngoại tệ của TCTD, nhưng nay NHNN yêu cầu doanh nghiệp phải có đủ ngoại tệ đối ứng từ nguồn thu sản xuất kinh doanh để trả nợ, tức doanh nghiệp vay ngoại tệ với điều kiện phải tái tạo ra ngoại tệ.

Thông tư này cũng thu hẹp đối tượng được vay ngoại tệ. Trước đây, đối với khách hàng vay ngoại tệ để sử dụng trong nước, khách hàng vay phải bán số ngoại tệ đó cho TCTD cho vay theo hình thức giao dịch hối đoái giao ngay [spot]. Với quy định mới này NHNN bỏ đối tượng vay ngoại tệ sử dụng trong nước mà chỉ cho vay các nhu cầu vốn được NHNN chấp thuận bằng văn bản đối với từng trường hợp cụ thể theo đề nghị của TCTD.

Theo lãnh đạo NHNN, mục đích ban hành Thông tư 07 nhằm đảm bảo tăng trưởng tín dụng ngoại tệ phù hợp khả năng huy động và chủ trương hạn chế tình trạng đô la hóa trong nền kinh tế theo chỉ đạo của Chính phủ.

Việc giảm đối tượng được vay ngoại tệ phần nào sẽ gây thiệt thòi cho các doanh nghiệp, vì hiện tại lãi suất vay ngoại tệ vẫn khá rẻ so với lãi suất vay tiền đồng. Hơn nữa, dự kiến tỷ giá năm nay không biến động lớn nên nhiều doanh nghiệp vay ngoại tệ vẫn có lợi và tiết kiệm chi phí vay vốn hơn.

Nhưng về lợi ích lâu dài, việc siết đối tượng vay ngoại tệ sẽ giúp ổn định thị trường hối đoái, gián tiếp giúp ổn định nền kinh tế vĩ mô và tất yếu khi đó doanh nghiệp cũng được hưởng lợi. Đón bắt xu thế điều chỉnh chính sách tín dụng ngoại tệ của NHNN, vừa qua các NHTM đã hạn chế cho vay ngoại tệ, chỉ ưu tiên với đối tượng là khách hàng xuất khẩu có nguồn ngoại tệ trả nợ trong tương lai.

Báo cáo số liệu của NHNN cho biết 2 tháng đầu năm 2012 tăng trưởng tín dụng ngoại tệ của hệ thống NHTM đã giảm. Đây là tín hiệu tích cực giúp cân bằng cung cầu ngoại tệ giữa huy động và cho vay không gây áp lực lên tỷ giá hối đoái như những năm trước đây.

MAI THẢO

Câu chuyện đầu tư tiền ảo không mới và hiện tượng lợi dụng biến tướng để lừa đảo người dân cũng đã được cảnh báo từ lâu. Tuy nhiên nhiều người vẫn sẵn sàng đổ tiền vào các sàn giao dịch tiền ảo. Trong đó có mô hình đầu tư Forex biến tướng có tên gọi Lion Group với sàn FxTradingMarkets. Chỉ cần tối thiểu 1.000 USD tham gia vào hệ thống, nhà đầu tư ngồi chơi cũng có tiền về tài khoản với mức lãi 0.8 - 1%/ngày. Thế nhưng, ngày 26/6/2021 vừa qua, sàn FXTradingMarkets chính thức dừng hoạt động, nhà đầu tư không thể rút tiền khiến họ rơi vào tình cảnh trắng tay, nợ nần. Tại Hà Tĩnh, thực trạng này đã diễn ra, tiềm ẩn những nguy cơ về tình hình ANTT. Để hiểu hơn về vấn đề, Ban biên tập Cổng thông tin điện tử Công an Hà Tĩnh đã có cuộc trao đổi với Trung tá Nguyễn Phi Hải, Trưởng phòng Cảnh sát Hình sự Công an tỉnh.

Phóng viên: Là lực lượng đấu tranh với tội phạm hình sự, đồng chí có thể cho biết cụ thể về thực trạng người dân tham gia đầu tư tiền ảo trên địa bàn Hà Tĩnh hiện nay như thế nào?

Trung tá Nguyễn Phi Hải: Qua công tác nắm tình hình trên địa bàn, phòng Cảnh sát hình sự Công an Hà Tĩnh thấy rằng, hiện nay trên địa bàn toàn tỉnh có rất nhiều người dân đầu tư, tham gia vào các sàn giao dịch tiền ảo với số tiền khá lớn. Hiện nay, trên địa bàn Hà Tĩnh có 9/13 địa bàn cấp huyện có người dân tham gia, trong đó có xuất hiện nhiều người có vai trò là trưởng nhóm, đại diện cho các sàn giao dịch để sử dụng nhiều biện pháp khác nhau để lôi kéo người dân tham gia đầu tư vào các sàn giao dịch tiền ảo. Nổi lên là một số sàn như Crowd 1, Lion group và nhiều sàn giao dịch tiền ảo khác nữa và số lượng người đầu tư số tiền vào các sàn giao dịch này khá lớn. Trong đó, có nhiều người do thiếu hiểu biết đã uỷ thác cho những người khác lôi kéo, bỏ tiền mình ra cho người khác đầu tư và khi có lợi nhuận thì được hưởng nhưng chủ yếu là hưởng tiền ảo trên mạng. Vừa rồi, một số sàn giao dịch tiền ảo trên mạng sập, đóng cửa, dẫn đến nhiều người dân sau khi đầu tư muốn rút tiền đã không thể rút được tiền đầu tư của mình. Đã có nhiều người trong đó viết đơn tố cáo gửi lên cơ quan chức năng để đảm bảo quyền lợi cho cá nhân. Ở Cẩm Xuyên đã có 9 người dân, Nghi Xuân có 5 người viết đơn tố cáo hành vi chiếm đoạt tài sản của trưởng nhóm với số tiền bị mất lên đến hàng tỉ đồng.

Trung tá Nguyễn Phi Hải, Trưởng phòng Cảnh sát Hình sự Công an tỉnh trả lời phỏng vấn

Phóng viên: Được biết, hiện nay Ngân hàng Nhà nước chưa cấp phép cho bất cứ sàn giao dịch Forex nào, do đó các hoạt động giao dịch trên là trái với quy định của pháp luật. Các vấn đề rủi ro liên quan đến hệ thống thì kết quả đầu tư của người tham gia đều không được đảm bảo. Thế nhưng, người đầu tư vào các sàn vẫn tăng lên theo cấp số nhân? Vậy đâu là nguyên nhân và những nguy cơ khi tham gia đầu tư tiền ảo, thưa đồng chí?

Trung tá Nguyễn Phi Hải: Trước hết, các sàn giao dịch tiền ảo đã sử dụng rất nhiều biện pháp rất tinh vi để quảng bá, maketing một cách rầm rộ, gây sự chú ý, lôi kéo cho mọi người tìm hiểu và tham gia. Với mục đích là đánh vào lòng tham của những người thiếu hiểu biết về lĩnh vực này. Từ đó, lôi kéo họ cùng tham gia và lôi kéo những người khác trong gia đình, người thân, bạn bè để tham gia vào các sàn giao dịch này. Các nội dung thì các quản trị đưa ra như lợi ích vật chất, lợi nhuận rất cao với phương thức kinh doanh đơn giản mà hiệu quả, có khả năng làm giàu nhanh chóng trong một thời gian rất ngắn. Các đối tượng này cũng đưa ra nhiều thông tin mập mờ, đánh tráo các khái niệm về sàn giao dịch quốc tế có thật và các đồng tiền đã được thừa nhận và sử dụng ở một số quốc gia, nhằm mang lại niềm tin cho người đầu tư. Từ đó, ngày càng lôi kéo ngày càng nhiều người tham gia vào các sàn giao dịch này. Thứ nữa, các phương thức maketing của các đối tượng rất là đa dạng. Các đối tượng đã sử dụng các bài viết, video, các  hình ảnh, đưa lên các trang Facebook, zalo, you tobe để quảng bá các sàn của mình.  Trong đó, có nhiều hình ảnh về sự thành công, sự giàu có nhanh chóng của nhiều ca nhân khi tham gia đầu tư. Các đối tượng cũng đã sử dụng các hội nghị khách hàng, các sự kiện, các cuộc hội thảo ở các trung tâm thương mại lớn, khách sạn nổi tiếng để gây chú ý và lôi kéo người dân tham gia. Bằng hình thức kinh doanh đa cấp, buộc người tham gia trước, vì lợi ích của bản thân đã lôi kéo, thuyết phục người thân, bạn bè và nhiều người khác cùng tham gia với mình để mang về nhiều lợi nhuận. Và bằng các phương thức, biện pháp khác nhau các đối tượng đã đánh vào lòng tham của người thiếu hiểu biết về lĩnh vực này để họ tham gia đầu tư tiền ảo, dẫn đến hậu quả rất là khôn lường trong việc quản lý tài sản của mình. Người dân khi tham gia vào các sàn này có thể mất toàn bộ số tiền đầu tư. Mặc dù các sàn đang hoạt động nhưng có nhu cầu rút vốn ra khỏi sàn này thì không thể rút được. Khi sập sàn thì nhà đầu tư sẽ mất trắng số tiền đã tham gia; người đầu tư dễ dàng trở thành tiếp tay cho các tổ chức, cá nhân hoạt động phạm tội mà sẽ trở thành tội phạm với những tội danh như  lừa đảo chiếm đoạt tài sản, sử dụng mạng, máy tính để chiếm đoạt tài sản, tổ chức bán hàng đa cấp trái phép. Đồng thời, những người này rất dễ trở thành tác nhân trực tiếp để đưa người thân, gia đình, bạn bè của mình đi vào đường cùng của nợ nần, thậm chí là vòng lao lý.

Phóng viên: Như vậy là nguy cơ và rủi ro khi tham gia tiền ảo rất cao. Vậy, theo đồng chí đâu là giải pháp hữu hiệu để ngăn chặn tình trạng này?

Trung tá Nguyễn Phi Hải: Trước hết là công tác tuyên truyền của cơ quan chức năng phải được tổ chức sâu, rộng để người dân nâng cao ý thức cảnh giác. Tuyệt đối không tham gia vào các sàn giao dịch tiền ảo. Các quy định của pháp luật cần sớm ban hành các chế tài xử lý nghiêm các hành vi vi phạm cũng như quản lý chặt chẽ các sàn giao dịch hiện nay trên địa bàn toàn quốc. Các cơ quan chức năng, đặc biệt là lực lượng Công an các cấp phải vào cuộc quyết liệt để xử lý nghiêm các đối tượng hoạt động các sàn giao dịch trái phép và lừa đảo chiếm đoạt tài sản của người dân. Đối với người dân, những ai có nhu cầu tìm hiểu thị trường đầu tư tiền ảo thì phải hết sức thận trọng và cảnh giác. Hiện nay, Việt Nam chưa công nhận bất cứ một sàn giao dịch tiền ảo nào cả, do vậy người dân không nên tham gia sàn giao dịch nào trên thị trường và tuyên truyền cho người thân, gia đình, bạn bè không tham gia các hoạt động tiền ảo. Nếu đã tham gia bằng mọi cách phải rút tiền ra khỏi sàn giao dịch và khi phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật, dấu hiệu phạm tội thì phải phối hợp kịp thời với các cơ quan chức năng để cùng đấu tranh xử lý

Phóng viên: Xin được chân thành cảm ơn đồng chí Trung tá Nguyễn Phi Hải, Trưởng phòng Cảnh sát Hình sự Công an Hà Tĩnh  về cuộc trao đổi này.

Hùng Cường