Xưa kia, nấm linh chi được tìm thấy trên các rừng cao hoang sơ. Ngày nay với công nghệ kỹ thuật hiện đại, nấm linh chi được trồng rất nhiều trong các trang trại. Tuy nhiên quý vị cũng có thể trồng nấm linh chi tại nhà nếu biết cách. Trong cách trồng nấm linh chi tại nhà thì kỹ thuật trồng nấm linh chi là điều quý vị cần thiết phải nắm rõ nếu có ý định làm giàu.
Thời điểm trồng nấm linh chi đỏ tốt nhất
Muốn trồng nấm linh chi đạt hiệu quả cao nhất thì điều quan trọng hàng đầu là chọn thời điểm thích hợp. Dựa theo điều kiện thời tiết khí hậu Việt Nam thì thời điểm tốt nhất để bắt đầu trồng nấm linh chi là khoảng giữa tháng 4 đến tháng 9 dương lịch.
Trồng nấm linh chi tại nhà trong khoảng từ 3 4 tháng là có thể thu hoạch được. Vì vậy trong một năm, nếu quý vị biết áp dụng kỹ thuật trồng nấm linh chi tốt thì sẽ trồng được tối đa 4 vụ.
Mô hình trồng nấm linh chi
Một yếu tố không thể thiếu giúp trồng nấm linh chi trong nhà thành công là chuẩn bị mô hình trồng nấm linh chi chu đáo. Quý vị cần xác định được vị trí trồng nấm linh chi ở đâu trong nhà. Có thể là khoảng vườn trống, có thể là trong khu vực được bao quanh và có mái che
Diện tích trồng nấm linh chi phụ thuộc vào diện tích nhà quý vị. Tuy nhiên trồng nấm linh chi không cần quá nhiều diện tích bởi có thể treo các miếng gỗ mà nấm linh chi sẽ mọc lên trên giá rất tiết kiệm diện tích.Tất cả những yếu tố của mô hình trồng nấm linh chi thuộc điều kiện trồng nấm linh chi.
Ngoài ra quý vị cần phải chuẩn bị nguyên liệu trồng nấm linh chi. Đó là những thứ sau:
- Chọn giá thể trồng: Quý vị có thể lựa chọn các loại gỗ mềm như Bã mía, mùn cưa gỗ cao su, mùn cưa gỗ keo, gỗ mít, Trong đó, mùn cưa cao su, mùn cưa keo và bã mía là nguyên liệu được dùng phổ biến nhất. Một điều cần lưu ý rằng trước khi sử dụng những nguyên liệu này, quý vị cần thanh trùng để loại bỏ hết độc tố có trong đó.
- Chuẩn bị đầy đủ các loại vi khoáng chất tự nhiên, bao gồm: Vôi, bột ngô, bột cám, MgSO4, CaCO3, Đảm bảo nguồn nước tươi sạch sẽ.
- Cây giống vừa độ tuổi, khỏe mạnh, không bị sâu bệnh.
- Dụng cụ trồng: Một số dụng cụ như: Que kẹp, đèn cồn, cồn sát trùng, bàn cấy, cần phải khử trùng sạch sẽ, phòng chống nấm bị nhiễm bệnh.
Kỹ thuật trồng nấm linh chi trên mùn cưa
Đa số mọi người trồng nấm linh chi tại nhà bằng mùn cưa, nhất là mùn cưa cao su, mùn cưa gỗ keo. Bởi lẽ mùn cưa dễ tìm kiếm, dễ gói gọn và tỉ lệ mọc nấm linh chi rất cao. Tránh được đa số sâu bệnh hay các nguy hiểm de dọa tới quá trình phát triển của nấm linh chi.
Kỹ thuật trồng nấm linh chi trên mùn cưa có tổng cộng 6 quy trình bao gồm:
Chuẩn bị và ủ nguyên liệu
Đầu tiên quý vị cần chuẩn bị mùn cưa cây cao su hoặc mùn cưa cây keo. sau đó tiến hành ủ nguyên liệu với:
Ủ bảo quản: Quý vị chọn những vị trí cao ráo, thoát nước tốt, có mái che để chứa nguyên liệu. Dùng vôi bột bổ sung với tỷ lệ 2 kg/m3 mùn cưa trộn đều với nhau, cho vào trong một chậu hoặc xô. Trên đỉnh đống ủ hỗn hợp vôi bột và mùn cưa không được đậy nhằm thoát khí, không bổ sung thêm nước vào hỗn hợp này.
Ủ chính thức:
- Trường hợp sử dụng từ hỗn hợp ủ bảo quản phía trên, tạo độ ẩm bằng cách thêm nước sạch vào hỗn hợp đó.
- Trường hợp không ủ bảo quản thì quý vị dùng nước vôi với độ pH = 12 sau đó cho vào trong mùn cưa. Sử dụng tỉ lệ 3.5kg nước vôi/m3 hỗn hợp mùn cưa + nước vôi.
Cả 2 trường hợp đều tiến hành những thứ dưới đây:
- Tiến hành ủ hỗn hợp, trong đó mùn cưa cây cao su từ 1 7 ngày, mùn cưa cây keo từ 7 15 ngày.
- Độ ẩm hỗn hợp từ 60 62%.
- Duy trì độ pH hỗn hợp đống ủ từ 7,5 8.
Công thức bổ sung dinh dưỡng cho hỗn hợp mùn cưa và vôi:
- Mùn cưa cây cao su: Bổ sung bột ngô 5%, cám gạo 5%, bột nhẹ 1 1,5%.
- Mùn cưa cây keo: Bổ sung bột ngô 7%, cám gạo 7%, bột nhẹ 1 1,5%, đường 0,5%.
Đổ toàn bộ hỗn hợp ủ cùng dinh dưỡng bổ sung vào trong chậu sau đó trộn đều. Các chất dinh dưỡng bổ sung phải được nghiền mịn, không bị mốc, hôi. Thời gian từ khi phối trộn đến khi hấp thanh trùng phải dưới 12 tiếng.
Đóng bịch và thanh trùng bịch mùn cưa
- Túi nilon chuyên dụng đóng bịch mùn cưa có 2 lớp, kích thước túi 25 x 35cm thuộc size 19, 20. Mỗi túi quý vị đóng có trọng lượng 1.2 1.5 kg.
- Buộc thật chặt để không bị đứt tơ chất bên trong. Dùng dây lạt nhựa làm cổ, cho nút bông gòn vào miệng bịch để không bị thấm.
- Dùng que soi nấm đâm thủng bịch nilon để tạo lỗ nông tiện khi cấy giống.
- Kỹ thuật hấp thanh trùng bịch mùn cưa giúp diệt toàn bộ vi khuẩn, vi sinh vật sinh sống trong hỗn hợp ở các bịch.
- Bịch hỗn hợp mùn cưa được đưa vào lò hấp ở nhiệt độ 100*C trong vòng 10 tiếng. Nồi hấp phải canh nước liên tục không để bị hết nước sẽ rất nguy hiểm.
- Ngày nay có thể dùng các nồi áp suất Autoclave chuyên dụng để thanh trùng nhanh trong vòng 90 120 phút ở nhiệt độ 120*C.
- Sau đó để nguội hoặc giảm nhiệt độ nồi hấp cho nhiệt độ hạ xuống khoảng 70*C thì cho bịch ra ngoài môi trường bình thường. Bịch hỗn hợp mùn cưa giữ nguyên không bóc, xé, mở.
Cấy giống nấm linh chi trên mùn cưa
Khử trùng toàn bộ phòng cấy giống, các dụng cụ, người cấy được mặc đồ bảo hộ tránh bụi bẩn hay rác thải. Phòng cấy không quá kín nhưng phải chắn gió lùa. Bịch hỗn hợp mùn cưa sau khi hấp xong để nguội sẽ được cho vào phòng cấy.
Kiểm tra giống đúng chủng loại, đúng độ tuổi, không nhiễm bệnh, đúng tuổi. Phân loại giống thường xuyên và loại bỏ những mầm nhiễm bệnh sẽ làm sụt giảm năng xuất.
Kỹ thuật cấy giống trong cách trồng nấm linh chi tại nhà như sau:
- Cấy giống linh chi trên que gỗ: Cần tạo lỗ bịch phôi giống có đường kính 1.8 2 cm sâu 15 17 cm. Lúc cấy cần đặt bịch nguyên liệu gần đèn cồn, gắp từng que ở túi giống cấy vào túi nguyên liệu. Khi cấy không nên đưa kẹp đèn cồn vào lửa quá lâu để đốt. Trong quá trình cấy chai cấy giống luôn để nằm ngang, tốt nhất nên sử dụng tủ cấy sẽ hạn chế bớt mầm bệnh từ không khí, khi nói chuyện, hơi thở. Lượng giống cấy vào bịch nuôi trồng từ 10 15g/bịch. Mỗi chai giống cấp 2 cấy được từ 30 40 bịch.
- Cấy giống linh chi trên hạt: Dùng que cấy kều nhẹ giống cho đều trên bề mặt bịch nguyên liệu tránh dập nát giống. Cho khoảng 10 15ggiống cho vào bịch nguyên liệu, cứ mỗi bịch meo giống cấy được 40 50 bịch nguyên liệu.
Sau khi cấy giống đậy nút bông lại vận chuyển đến nhà ủ nấm, luôn vệ sinh sạch sẽ phòng ủ nấm.
Nuôi sợi nấm linh chi bằng mùn cưa
- Nhà ủ tơ nuôi sợi cần phải sạch sẽ, khô thoáng, ánh sáng yếu, không có ánh nắng mặt trời chiếu rọi vào, nhiệt độ khoảng 20-30*C, độ ẩm khoảng 75-85%để cung cấp đủ oxy cho nấm, giảm nhiệt độ, độ ẩm và tránh nấm mốc.
- Sau khi cấy, bịch nấm linh chi được chuyển vào phòng nuôi sợi. Các bịch đặt gần nhau thành hàng dọc trên giàn, hạn chế tối đa di dời các bịch. Bịch được ươm nuôi sợi sau 2 ngày bắt đầu chọn nhiễm.
- Chờ vài ngày tới khi lan tơ nấm đến sợi nấm 1/2 đến 1/3 là tơ nấm bắt đầu hình thành quả thể. Lúc này quý vị gỡ một ít lớp bông ở cổ bịch giống để nấm mọc ra không bị kẹt.
- Sau khoảng 20 25 ngày khi sợi nấm ăn khoảng 2/3 bịch thì bắt đầu thay nút bông. Mọi quá trình không được di dời các bịch.
- Chờ thêm vài ngày đến khi sợi nấm ăn kín hết bịch và tạo quả thể thì có thể chuyển nấm đến khu vực nuôi trồng ngoài vườn.
- Mẹo trồng nấm linh chi nếu như thời gian ủ phôi ngắn, tơ trắng phát triển nhanh thì lúc thu hoạch sẽ không đạt năng suất cao.
Cách chăm sóc nấm linh chi
Cách chăm sóc nấm linh chi trong thực tế có 2 phương pháp, cụ thể:
Trường hợp ủ đất
- Khoảng 25 30 ngày đầu tiên sau khi ủ sợi, thấy sợi nấm chiếm khoảng 3/4 bịch nấm thì gỡ bỏ hết bông ở miệng túi. Sau đó phủ 1 lớp đất dày khoảng 3cm lên phần miệng túi đó.
- Lúc này cách chăm sóc nấm linh chi phải thật cẩn cận, thời gian này cần tưới phun sương cho ẩm đất. Lưu ý tưới vừa đủ ẩm, không tưới nhiều sẽ gây đọng nước sẽ ủ bệnh làm nấm linh chi hỏng.
- Từ lúc phủ đất, mỗi ngày quý vị điều chỉnh độ ẩm khoảng 75 90% bằng cách tưới nước phun sương nhẹ 3 4 lần. Duy trì đều đặn từ mỗi ngày tới khi nấm linh chi tạo bào tử phía dưới thì dừng.
- Ưu điểm của phương pháp trông nấm linh chi bằng cách ủ đất này là nấm phát triển tốt. Tuy nhiên rất tốn diện tích và cây nấm linh chi dễ bị nhiễm bệnh. Bởi lẽ phôi giống tiếp xúc trực tiếp với đất mà đất lại chứa nhiều vi khuẩn gây bệnh.
- Tại Hàn Quốc rất thông dụng phương pháp này bởi họ có kinh nghiệm dày dặn. Tuy nhiên ở Việt Nam rất hiếm trang trại trồng nấm linh chi kiểu này, các doanh nghiệp thường bị lỗ rất cao.
- Thời gian sinh trưởng của cách chăm sóc ủ đất khoảng 75 90 ngày tùy từng loại giống nấm linh chi.
Trường hợp không ủ đất
- Trường hợp không ủ đất tương ứng với việc treo bịch nuôi trồng nấm linh chi lên trên giá. Nếu quý vị chuẩn bị được kệ giá chữ A để treo nấm linh chi là điều tuyệt vời nhất. Cũng có thể đặt trên sàn nhưng cách này dễ bị sâu bệnh bởi tiếp xúc nền nhà khá bẩn.
- Cũng sau 25 30 ngày từ khi ủ sợi sẽ thấy sợi nấm ăn hết khoảng 3/4 bịch giống. Lúc này quý vị cần tiến hành rạch túi để chồi nấm linh chi mọc ra và nưới nước nhẹ.Duy trì độ ẩm trong nhà ngưỡng 80 90%, kết hợp thông thoáng tránh bị ẩm mốc.
- Ở Việt Nam đây là cách chăm sóc nấm linh chi phổ biến nhất khi tiết kiệm được không gian, đỡ sâu bệnh. Tuy nhiên nấm linh chi phát triển không đồng đều, bị lệ thuộc rất nhiều vào các tỷ lệ nghiêm ngặt vào các chất dinh dưỡng tạo hỗn hợp trước đó.
- Thời gian sinh trưởng nấm linh chi khoảng 75 90 ngày như trường hợp ủ đất.
Thu hái nấm linh chi
Quá trình chăm sóc hằng ngày tới lúc thu hái nấm linh chi quý vị lưu ý 10 ngày trước khi thu hoạch thì dừng tưới nước. Để nhận biết ngày thu hoạch nấm linh chi, quý vị tính khoảng 75 90 ngày từ lúc bắt đầu. Lúc này tai nấm lớn hết cỡ, màu đỏ nâu lan hết diện tích tai nấm.
Để thu hái nấm linh chi, quý vị dùng dao cắt sát gốc ở phần thân nấm. Để nấm linh chi nằm ngửa, thân nấm hướng lên trên, có thể xếp chồng lên nhau. Nấm linh chi mới cắt được đặt trong khay sắt hoặc rổ gỗ. Sau đó được tập kết lại tại khu vực sấy nấm rồi mới chuyển về nơi chế biến.
Quay lại phần thân dưới của cây nấm sau khi cắt phần trên, quý vị lấy bông nhúng vào vôi đặc sau đó bôi lên vết cắt để sát khuẩn. Điều này giúp cho nấm linh chi con có thể mọc thêm ở bịch nấm đó. Giúp cho quá trình trồng nấm linh chi có thêm một số đợt thu hoạch mới trên 1 vụ canh tác cực kỳ hữu dụng. Tuy nhiên năng suất và tỷ lệ phát triển bị giảm đáng kể so với lần trồng nấm linh chi đầu tiên.
Sấy nấm linh chi
Đối với cây nấm linh chi sau khi thu hoạch sẽ được sấy để giảm hàm lượng nước có trong nó. Mục đích để bảo quản được lâu hơn, dễ chế biến và tăng tác dụng của nấm linh chi lên. Tuy nhiên không sấy nấm linh chi khô hoàn toàn mà sẽ giữ lại độ ẩm từ 12 14%. Về cơ sở lý thuyết sấy nấm linh chi như sau:
- 1m3 không khi ở nhiệt độ 15*C có thể loại bỏ được 12g hơi nước.
- 1m3 không khi ở nhiệt độ 20*C có thể loại bỏ được 17g hơi nước.
- 1m3 không khi ở nhiệt độ 40*C có thể loại bỏ được 30g hơi nước.
- 1m3 không khi ở nhiệt độ 50*C có thể loại bỏ được 95g hơi nước.
Cách sấy nấm linh chi cụ thể như sau:
- Sắp xếp nấm linh chi vào từng khay trong máy sấy. Cái nào to, dày để gần nguồn nhiệt, cái nào mỏng nhỏ để xa nguồn nhiệt. Mặt trên của nấm linh chi hứng nguồn gió cung cấp vào lò sấy.
- Cách sấy nấm linh chi trong 4 giờ đầu tiên duy trì ở nhiệt độ 35 40*C để tránh nấm linh chi tạo lớp vỏ cứng phản vệ. Thời gian này mở cửa gió lò sấy hết cỡ để thoáng khí.
- Sau 4 giờ đầu, mỗi giờ tiếp theo tăng 2*C, cho tới khi chạm ngưỡng 55*C tức là khoảng 8 giờ tiếp theo. Trong thời gian này, đóng dần dần cửa gió lò sấy.
- Tới lúc chạm ngưỡng 55*C cũng bắt đầu chuyển sang giai đoạn sấy khô. Lúc này quý vị duy trì ở nhiệt độ 60 65*C trong 1 2 tiếng và đóng hoàn toàn cửa gió lò sấy. Lưu ý nhiệt độ lò sấy không quá 65*C nếu không sẽ bị biến đổi thành phần của nấm linh chi làm giảm tác dụng.
Đóng gói và bảo quản nấm linh chi
Khi nấm linh chi được sấy khô đến độ ẩm từ 12 14% sẽ được đóng gói bảo quản. Nấm linh chi sẽ được xếp vào trong các túi lớn được buộc chặt tránh thoát khí sẽ bị ẩm mốc. Túi lớn này sẽ đưa đến nhưng nơi chế biến để đóng gói thành phẩm bán trên thị trường.
Sau khi tới nơi chế biến sẽ được đóng gói túi nấm linh chi bán trên thị trường có cân nặng 0.5kg và 1kg. Thường được bỏ thêm túi hút ẩm bên trong để đảm bảo nấm linh chi không bị ẩm mốc.
Tại cửa hàng Samnamhanquoc.vn không bán các loại nấm linh chi Việt Nam trồng mà chỉ bán các sản phẩm nấm linh chi Hàn Quốc. So với giá thành nấm linh chi trồng ở Việt Nam thì đắt hơn nhưng chất lượng vượt trội hơn rất rất nhiều.
Trên đây là toàn bộ quá trình trồng nấm linh chi đỏ tại nhà. Hãy tích lũy cho mình những kinh nghiệm về kỹ thuật để có thể thu hoạch nấm đạt chất lượng tốt nhất. Chúc quý vị trồng thành công nấm linh chi với năng suất cao nhất.