Có nên đi làm thuê không

Tôi là cựu học sinh chuyên toán. Ngày bé, nhà nghèo, ngay từ khi học phổ thông tôi đã muốn sau này sẽ theo con đường "phi thương bất phú". Hai mươi tuổi, tôi bước chân vào trường kinh tế và bắt đầu hành trình.

Tôi từng khởi nghiệp nhiều lần. Suốt ba năm làm sinh viên, tôi mua sim điện thoại theo lô về bán lẻ. Số tiền kiếm được tuy không nhiều nhưng nó làm tôi cảm thấy đam mê và thích thú. Ra trường được một năm, tôi và hai người bạn chung tiền mở quán cà phê trong ngõ. Sau sáu tháng, do không nhiều vốn, kỹ năng quản lý kém và đặc biệt ba anh em không trực tiếp làm mà thuê hai nhân viên, vốn bị thất thoát và càng làm càng thiệt. Ba "nhà đầu tư" mỗi người không những mất số tiền ban đầu mà còn phải bỏ ra thêm một ít để bù lỗ.

Sau ba năm đi làm, tôi lại cùng người bạn mở công ty kinh doanh hàng tiêu dùng, nhập và phân phối cho các đại lý. Nhưng chỉ một năm, công ty phải đóng cửa gấp vì mấy lý do: tiền thuê cửa hàng cao do chọn mặt bằng trung tâm, không lấy được hàng với giá gốc vì nhập qua trung gian, kỹ năng quản lý nhân sự và dòng tiền kém. Nhưng rồi, một năm sau, tôi lại cùng hai ông anh mở dịch vụ cho thuê ô tô. Chúng tôi ký hợp đồng với công ty nước ngoài ở Bắc Ninh, cho họ thuê xe bảy chỗ chở các chuyên gia. Vốn của mấy anh em mỏng nên chúng tôi phải đi vay ngân hàng. Và kết quả, chúng tôi làm chỉ để trả nợ ngân hàng.

Tôi còn nhiều "phi vụ làm ăn" nữa, thất bại nhiều hơn thành công. Sau này, tôi may mắn được làm việc với các chuyên gia nước ngoài. Họ vẫn thường nói, một start-up cần tuân thủ sáu bước chuẩn hóa để có thể thành công, gồm: xác định chiến lược, xác định mô hình kinh doanh, xác định mô hình hoạt động phù hợp, xây dựng cơ cấu tổ chức, chuyển đổi văn hóa và thực thi. Nhưng tôi thấy còn nhiều bài học không có trong sách vở.

Là người khởi nghiệp nhiều năm và tham gia cố vấn cho một số start-up non trẻ, tôi nhận thấy những ai muốn lập start-up nên đi làm thuê từ 5 đến 10 năm. Tại sao? Bởi chỉ đi làm thuê mình mới hiểu cách một cỗ máy kinh doanh vận hành, rằng khách hàng, đối tác và nhân viên cần gì ở mình. Không thể có chuyện chưa đi làm thuê đã đòi làm chủ. Cũng có những trường hợp như Bill Gates, nhưng đó chỉ là những cá thể xuất chúng của nhân loại. Làm thuê chính là một bài kiểm tra thực sự về sức mạnh và sự nhẫn nại của bản thân. Mình đã đủ kiến thức, kinh nghiệm, đủ trải nghiệm trong công việc và quan trọng hơn, đủ bản lĩnh đương đầu với sóng gió khi làm chủ một doanh nghiệp hay chưa. Làm thuê thành công thì mới có thể làm chủ. Thương trường là chiến trường mà ở đó anh phải bản lĩnh, sáng tạo và hết sức bền bỉ. Tất nhiên không phải cứ giỏi kiến thức sẽ thành công, nhưng tôi chưa thấy ai thành công mà không giỏi cả.

Các start-up ở Việt Nam đa phần nhỏ lẻ, tính đột phá chưa cao, số thành công thực sự như Foody, Cốc cốc, Momo, Topica, Luxstay, Tiki không nhiều trong khi số người khởi nghiệp rất lớn. Thống kê chưa đầy đủ, mỗi ngày ở Việt Nam có ít nhất trên 300 doanh nghiệp đăng ký thành lập, chưa kể các dự án khởi nghiệp không đăng ký. Nhưng đa số những người chủ chưa có nhiều kinh nghiệm về quản trị công ty, thiếu các kỹ năng quản trị nhân sự, quản trị dòng tiền, bài toán chi phí và rất nhiều các yếu tố không tên khác. Đó là lý do nhiều người vẫn khởi nghiệp theo phong trào và theo cảm tính, bỏ ra số tiền lớn và bao công sức nhưng vẫn thất bại. Đa phần các start-up đều đốt tiền trong mấy năm đầu mà lợi nhuận hầu như không có. Đó là lý do tôi hay khuyên các bạn cân nhắc kỹ và chọn cho mình con đường hợp lý để dù thành công hay thất bại cũng không hối tiếc, và quan trọng là không ảnh hưởng đến ai. Nếu bạn không có tố chất làm chủ, mình đi làm thuê cũng được. Làm thuê vẫn có nhiều người giàu có, thành công. Làm chủ nếu không đủ năng lực thì quả là tai họa.

Có một vấn đề tôi nhận thấy, nhiều start-up ở Việt Nam thường không trung thực. Tôi theo dõi một số chương trình về khởi nghiệp, nghe các "shark" nói người khởi nghiệp che giấu số liệu báo cáo tài chính và các khoản nợ. Họ đâu biết rằng đối mặt với mình là những chuyên gia đầu ngành, những CEO lão luyện thương trường - người đã trải qua biết bao thất bại cay đắng. "Shark" Dũng và tôi cùng quê miền trung, anh hơn tôi bảy tuổi, là "bà đỡ" mát tay cho nhiều start-up tại Việt Nam. Một lần, anh phát biểu rằng sau khi nhận đầu tư vào một số dự án khởi nghiệp, khi làm việc, anh thấy các bạn trẻ ở công ty đó không trung thực. Được đào tạo bài bản ở Nhật, anh đọc các chỉ số tài chính và nhận ra ngay họ nói chính xác không.

Vì thế, theo tôi những ai muốn khởi nghiệp, đầu tiên chuẩn bị cho mình kiến thức về đạo đức kinh doanh, rồi mới tới quản lý nhân sự, chi phí, dòng tiền, phân tích ngành. Sự học ở đời không bao giờ là thừa cả, cả cuộc đời luôn luôn phải học hỏi nếu không muốn tụt hậu. Nếu bạn nghĩ mình giỏi nhưng chưa thành công, tôi xin trả lời luôn là bạn chưa giỏi đâu. Người giỏi hơn bạn trong xã hội quá nhiều. "Nếu bạn chưa thành công chứng tỏ có những cái bạn còn kém", tôi đã nói thẳng với một số bạn để họ bớt tự tin đi một chút.

Tất nhiên, nếu muốn khởi nghiệp, bạn cứ mạnh dạn thử. Nhưng vừa làm vừa nhìn lại mình cẩn thận mỗi ngày. Nếu thấy không đi đến đâu thì dừng lại, chuyển qua làm cái khác bớt mất mát hơn. Thế mới là "giỏi". Chỉ thất bại có hiểu biết mới biến bạn trở thành một người có giá trị hơn.

Nguyễn Ngọc Tú

(Bài viết Ý Kiến không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.)

Làm thuê hay làm chủ khôngquan trọng đâu. Điều quan trọng nhất là bản thân bạn cảm thấy thế nào?

Đầu tiên, chúng ta cùng định nghĩa một chút hai cụm từ này nhé:

- Làm thuê: Ở đây được hiểu là đi làm thuê cho một ai đó, hoặc làm thuê cho một cty nào đó, cuối tháng lãnh lương.

- Làm chủ: Được hiểu là tự doanh, tức là mở một công việc gì đó, hoặc tự làm một lĩnh vực nào đó như: mở quán ăn, quán nhậu, mở công ty, mở tiệm điện nước... Tất cả công việc này đều được gọi tạm là làm chủ.

Một tác giả viết sách kinh doanh định nghĩa có bốn nhóm người:

Nhóm thứ nhất, nhóm làm công ăn lương.

Nhóm thứ hai, nhóm tự làm thuê cho mình (nhóm tự doanh)

Nhóm thứ ba, nhóm làm chủ hệ thống (tiền và người khác tạo ra tài sản cho họ)

Nhóm thứ tư, nhóm đầu tư (tiền sinh tiền, hoặc mua bán công ty- công ty là hàng hóa của họ).

Đối với các bạn trẻ đang khởi nghiệp hoặc bản thân tôi thì vẫn nằm ở nhóm hai (nhóm làm thuê cho chính mình) và tôi đang cố gắng học để chui lên hai nhóm còn lại.

Như vậy, bản thân mở tự doanh thì vẫn là đi làm thuê, chỉ khác nhau làm thuê cho người khác và làm thuê cho chính mình.Vậy làm thuê và làm tự doanh sướng khổ gì?

>> 'Thà làm thuê cho công ty lớn hơn làm chủ doanh nghiệp nhỏ'

- Làm thuê: Sướng là cứ cuối tháng lãnh lương, chủ lỗ cũng phải trả tiền cho mình, tối ngủ khò khò, rảnh chơi cầu lông, nhậu nhẹt, du lịch.

Khổ: Thời gian gò bó, đôi khi bị ép làm những thứ không thích, tiền hơi ít (đa số chiếm 80%, còn lại giàu có 20%) nhưng đủ trang trải.

- Làm chủ (tự doanh), Sướng: là nếu công ty có lợi nhuận thì tiền rủng rỉnh, tiêu xài thoải mái hơn, phục vụ những tiện ích cá nhân (dục vọng bản thân).

Khổ: Cô đơn, làm ngày làm đêm, ngủ ít, suy nghĩ nhiều, tóc bạc, già hơn, nếu lỗ thì bị siết nợ, mang tiếng thị phi, ôi đủ kiểu hết....

Các bạn nghĩ làm thuê sướng hay khổ? Và các bạn nghĩ làm tự doanh là khổ hay sướng?

Theo tôi, nếu bạn làm công việc nào đó không có đam mê, không có hứng thú, không có sở thích, không có niềm vui, không có mục tiêu và không...cảm giác được sự vui thích trong công việc thì cho dù bạn làm làm thuê hay làm chủ đều cảm thấy thất bại.

Nếu mục tiêu của bạn là tiền, với bạn phải có thật nhiều tiền bạn mới hạnh phúc và không có điểm dừng... thì bạn sẽ mãi đau khổ với nó. Bạn nghĩ là có tiền để mua sắm, để ra oai, để khoe mẽ với bạn bè, để mua xe này nhà nọ, tôi nói thật rồi bạn sẽ chán nó mà thôi.

Đó chỉ là niềm vui nhất thời, không cho bạn được giá trị niềm vui lâu dài đâu. Giống như tôi, từ cái thằng đi trọ 15m2, rồi mua được cái nhà cấp bốn trong hẻm, rồi ra mặt tiền.... Nói thật tôi không có cảm giác gì hết.

>> 'Làm chủ đẳng cấp hơn làm thuê'

Nhưng khi tôi đi gặp khách hàng, tôi tư vấn, tôi trao được giá trị cho khách hàng mục tiêu, cho họ những giải pháp giá trị và giúp họ đạt được mục đích. Khách hàng họ nhận được giá trị và họ hạnh phúc, tôi cũng thấy hạnh phúc. Tôi có thể nói cả ngày về lĩnh vực tôi làm . Khi làm việc không thấy chán, tự nhiên tiền về âm thầm.

Nếu mục tiêu của bạn là làm kỹ sư, nhân sự, kế toán... để giúp cho công ty tạo ra những cỗ máy hiệu suất cao, những bài toán tài chính tốt và tuyển được những người giỏi về cho công ty... tức là bạn đã trực tiếp hoặc gián tiếp đem lại lợi nhuận cho công ty nhiều hơn. Khi đó, bạn yêu công việc và đam mê với nó.

Như vậy, bạn có cả hai, đó là: tiền bạc và hạnh phúc. Bạn đã giỏi rồi thì ông chủ tự khắc trải thảm đỏ cho các bạn, và tự lấy tiền chuyển vào tài khoản mà không cần đợi bạn nhắc.

Nếu bạn chưa có được điều này, chứng tỏ bạn đang làm chưa tới hoặc bạn chưa cống hiến đủ lớn cho nhà máy, công ty. Nhiều người nói với tôi, em làm quá trời mà sếp khôngghi nhận. Thực ra bạn đang nằm trong 80% những người đem về 20% lợi nhuận cho công ty mà thôi. Nếu bạn nằm trong nhóm 20% những người tạo ra 80% lợi nhuận cho công ty xem, tôi đảm bảo tài khoản cứ liên tục tiền về, cần gì làm chủ.

Tôi đã gặp hàng ngàn người. Có những anh chị mới học hết cấp 1, từ công nhân đi lên và sau nhiều năm gắn bó, họ leo lên team leader chuyền sản xuất, rồi trưởng nhóm sản xuất, giám đốc sản xuất và có người lên làm tổng giám đốc của một nhà máy hơn 20 nghìn công nhân, đem về lợi nhuận cả chục triệu đô cho các ông chủ nước ngoài. Đây là câu chuyện có thật. Họ cực giàu luôn, nhưng họ cũng đi làm thuê mà thôi.

Quay lại bài chia sẻ hôm trước, theo thống kê có rất nhiều công ty phá sản trong 1-5 năm đầu tiên. Tôi xin bật mí lý do chính luôn, đó là bạn thiếu rất nhiều thứ, mà cái chính là "bán hàng ngốc".

>> 'Người nghèo mong con lương cao, người giàu dạy con làm chủ'

Nói câu này ra sẽ nhiều người ném đá tôi, nhưng tôi phải dùng câu này để các bạn ghi nhớ. Một sản phẩm tốt/dịch vụ tốt, chưa chắc đã bán được ra ngoài thị trường, nếu như các bạn không phải là người bán hàng xuất sắc. Cũng giống như đưa một khẩu súng xịn cho một kẻ ngốc thì có thể hắn sẽ tự làm mình bị thương.

Tóm lại, muốn làm gì đi nữa chả quan trọng, quan trọng bạn phải giỏi trong lĩnh vực mà bạn làm:

- Bạn làm thuê thì cũng phải giỏi thì bạn mới giàu (hãy trở thành người giỏi nhất trong lĩnh vực bạn làm, tức nhóm 20% người xuất sắc nhất)

- Bạn xác định tự doanh thì phát triển bản thân (suy nghĩ tích cực, ăn nói tích cực, bớt ghen ghét đố kỵ, làm việc tốt, phát triển các kỹ năng...). Phải học và trải nghiệm thực tế về bán hàng, về quản trị, chiến lược, rủi ro... Đừng đi tìm chén thánh ở đâu cả, cũng chả ông thầy nào dám cam kết đào tạo bạn thành công đâu, nếu có là chém gió thôi.

Hãy nhớ bạn phải trở thành người bán hàng giỏi, nếu không bạn sẽ lại thất bại. Khi mới lập nghiệp đừng mơ ai làm cho mình, chúng nó mà giỏi thì các bạn không đủ trả lương hoặc tụi nó tự mở công ty, không tới lượt bạn tuyển đâu.

Đang tải...

• {{title}}

>>Chia sẻ bài viết của bạn cho trang Ý kiến tại đây.

Nguyễn Xuân Dũng

'Muốn khởi nghiệp làm công ty nhỏ, muốn lương cao làm công ty to'

Thất nghiệp tuổi 40 nên tiếp tục xin việc hay kinh doanh riêng?