Đánh giá bảo tàng y học cổ truyền việt nam

Nằm nép mình ở một góc đường Hoàng Dư Khương tại địa chỉ số 41, quận 10, thành phố Hồ Chí Minh là FiTo Museum – một bảo tàng tư nhân về y học cổ truyền đầu tiên ở Việt Nam.

Bảo tàng ra đời từ ý tưởng, lòng đam mê và quá trình sưu tập trong nhiều năm của ông Lê Khắc Tâm, một người làm việc trong ngành dược phẩm trong mấy chục năm qua. Ngay từ lúc còn trẻ, yêu nghề và gắn bó với nghề thuốc cổ truyền, ông Tâm đã nhận thấy đây không chỉ là nghề chữa bệnh giúp người mà còn chứa đựng nhiều giá trị văn hóa của người Việt, nhiều kiến thức của người Việt về cây thuốc. Với mong muốn bảo tồn những tài sản quý giá, tôn vinh nền y học cổ truyền Việt Nam, đồng thời giúp những người quan tâm đến lịch sử y học cổ truyền Việt có thể tham quan, tìm hiểu và nghiên cứu, ông ấp ủ ý tưởng phải xây dựng một bảo tàng về nghề y cổ truyền này. Trong nhiều chuyến đi nước ngoài, ông Tâm luôn dành thời gian đến thăm các bảo tàng và rất say mê những bộ sưu tập độc đáo trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Ông Tâm cho biết: nếu như hệ thống bảo tàng tư nhân các nước phát triển có đến hàng trăm thì ở Việt Nam con số chỉ đếm trên đầu ngón tay. Ngoài chuyện nghèo nàn về số lượng thì chất lượng và trình độ quản lý của ta cũng kém xa và không thu hút được khách đến thăm. Mỗi lần chứng kiến như vậy, ông tự hỏi: “Có phải dân mình không thích sưu tập hay thờ ơ việc giữ gìn văn hóa dân tộc?”. Từ những day dứt đó, ông Tâm dồn sức đầu tư kinh phí và lặn lội nhiều nơi để sưu tập lập nên bảo tàng y học. Theo ông Tâm: “Y học cổ truyền còn gọi là Đông y ra đời từ rất lâu và là nghề có tính nhân bản sâu sắc nhưng nay bị thất truyền nhiều, trong đó những hiện vật, tài liệu liên quan, dụng cụ hành nghề… thất lạc gần hết, không ai lưu giữ”.

Du khách đến thăm Fito Museum

Bảo tàng được xây dựng năm 2003, đưa vào sử dụng năm 2007 với quy mô 6 tầng và 18 phòng trên tổng diện tích gần 600m2. Được thiết kế hoàn toàn bằng gỗ với nhiều họa tiết tinh xảo, chủ nhân bảo tàng dùng những khung cửa nhà gỗ xưa được chuyển từ đồng bằng Bắc Bộ vào tạo cho không gian của Bảo tàng một vẻ cổ kính, ấm cúng. Fito Museum đã tái hiện mô hình, mô tả kỹ từ hình ảnh, tranh khắc, hiện vật khá công phu để người xem có thể hình dung tất cả các hoạt động khám bệnh, trị bệnh, bốc thuốc, sắc thuốc của các vị lương y, thái y từ xa xưa đến nay.

Trong xã hội xưa, người thầy thuốc có luôn gần gũi trong cuộc sống của người thường dân cho đến cuộc sống của các bậc vua chúa chốn cung đình. Bạn muốn biết người xưa khám bệnh, chữa bệnh ra sao từ người dân thường đến các vị vua chúa; Muốn tìm hiểu các dụng cụ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh; Thế nào là dao cầu, thuyền tán, cân thuốc, chày cối giã thuốc, ấm sắc thuốc, hũ rượu ngâm thuốc...? Hãy đến với Fito Museum. Tại đây có nhiều bộ sưu tập quý qua nhiều thời đại đã mang đến cho người xem nhiều điều thú vị. Bên cạnh điểm nhấn của gian phòng tôn thờ hai vị y tổ Tuệ Tĩnh và Hải Thượng Lãn Ông còn có phòng trưng bày bức tranh điêu khắc bằng gỗ quý tôn vinh 100 vị danh y có công đóng góp cho sự nghiệp y học dân tộc từ thế kỷ XII đến XX, phòng trưng bày bộ sưu tập sách y học Hán Nôm cùng bảng thống kê tên và mô tả gần 2.000 cây thuốc Việt Nam.

Không gian trưng bày ấm cúng của Bảo tàng Fito Museum.

Hiện tại, Bảo tàng Fito có hơn 3.000 hiện vật quý liên quan đến y học cổ truyền Việt Nam từ thời kỳ đồ đá cho đến nay như: dao cầu - thuyền tán dùng để cắt thuốc, tán thuốc có tuổi đời khoảng 2.500 năm,. Đặc biệt, trong đó có một số hiện vật quý hiếm như dao cầu được mang về từ quê hương của thiền sư Tuệ Tĩnh và đại danh y Hải Thượng Lãn Ông - Lê Hữu Trác.

Bên cạnh đó, Bảo tàng còn có bộ sưu tập ấm chén thuốc cổ từ thế kỷ 16, các loại cân - giã thuốc gồm chày cối, cân ta, cân tây, cân tiểu ly, bào thuốc, ván gỗ, triện gỗ để in hóa đơn thuốc và toa thuốc. Những bộ ấm hay siêu sắc thuốc từ khắp các địa phương như Hà Đông (Hà Nội), Hội An (Quảng Nam), Lái Thiêu (Bình Dương)... cũng được giới thiệu tại đây.

Một góc trưng bày thuốc Đông y của Bảo tàng.

Với những ai cần nghiên cứu sâu về lịch sử nền y học cổ truyền của Việt Nam thì Fito còn có cả một kho tàng sách Hán – Nôm đồ sộ về y học cổ truyền với hơn 100.000 trang, trong đó có nhiều sách quý như Nam dược thần hiệu, Y tông tâm tĩnh của Hải Thượng Lãn Ông (28 tập, 66 quyển), đây được xem là bộ bách khoa toàn thư về y học cổ truyền Việt Nam. Đến thăm Bảo tàng, chúng ta sẽ hiểu và tự hào rằng: Lịch sử y học cổ truyền Việt Nam cũng có bề dày không thua kém các nước láng giềng có nền y học phát triển rực rỡ như: Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan… Nhiều du khách nước ngoài, thậm chí nhiều chuyên gia về nghề thuốc của các nước Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc đã đến thăm bảo tàng và họ đều rất ngưỡng mộ, thích thú.

Đến Fito, du khách còn chiêm ngưỡng tác phẩm Việt Nam bách gia y được chạm bằng gỗ, ghi tên tuổi 100 vị danh y và những người có công với nền y học cổ truyền Việt Nam từ thế kỷ 12 đến thế kỷ 20. Độc đáo nhất là bức tranh cẩn xà cừ mô tả về y học cổ truyền trong cuộc sống cộng đồng người Việt với phố Thuốc Bắc, chợ Bến Thành, kinh thành Huế và hồ Gươm đã được ghi vào kỷ lục Guinness Việt Nam.... Được biết, chủ nhân bảo tàng này cũng đã dày công hệ thống hóa nhóm các cây thuốc, động vật, khoáng sản làm thuốc rất bài bản, khoa học.

Sau một vòng tham quan Fito, du khách có thể tham gia trải nghiệm trực tiếp quá trình bào chế thuốc như: cắt thuốc, tán thuốc, nếm thử vị thuốc và các dịch vụ về khám chữa bệnh đông y, bán thuốc tại đây. Không có nhiều thời gian, dù chỉ vào thăm bảo tàng được mấy chục phút, nhưng đây là một bảo tàng tư nhân rất ấn tượng và thú vị. Nếu ai đến Thành phố Hồ Chí Minh và có ý thích thăm các bảo tàng tư nhân của thành phố mang tên Bác, thì hãy nhớ đến thăm Bảo tàng Fito.

Minh Vượng