Dấu hiệu ung thư tuyến tiền liệt
Ung thư tuyến tiền liệt là loại bệnh lý có nguy cơ gây tử vong rất cao ở giai đoạn cuối. Vậy thì các triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối là gì? Người bệnh có thể được chữa khỏi ở giai đoạn này hay không? Mời quý bạn đọc tham khảo bài viết sau đây để hiểu hơn về vấn đề này nhé! Show
1. Ung thư tuyến tiền liệt là bệnh gì?1.1 Khái quát về bộ phận tuyến tiền liệtVị trí của tuyến tiền liệt là bao bọc quanh phần niệu đạo, nằm ở phía dưới bàng quang (hay còn gọi là niệu đạo sau). Về hình dáng, ở nam giới trưởng thành tuyến tiền liệt giống hình thù của quả lê nhỏ, nặng khoảng 15 - 25 gam, rộng khoảng 4cm, dày 2,5cm và cao 3cm. Về chức năng, tuyến tiền liệt là một thành phần chủ đạo góp phần trong việc sản sinh ra tinh dịch, đồng thời cung cấp năng lượng cho “đội quân” tinh trùng, giúp cho tinh trùng có thể thực hiện nhiệm vụ của nó. 1.2. Bệnh ung thư tuyến tiền liệtTrường hợp xảy ra ung thư tuyến tiền liệt là khi trong tuyến tiền liệt có các tế bào phát triển bất thường. Hầu hết đó là các tế bào ung thư biểu mô tuyến. Mặc dù các tế bào ung thư này phát triển khá nhanh nhưng biểu hiện về bệnh lý của ung thư tuyến tiền liệt lại chậm ở giai đoạn đầu. Vì thế mãi tới khi bệnh đã ở giai đoạn muộn bệnh nhân mới phát hiện ra, điều này gây nên nhiều khó khăn trong công tác điều trị và có thể khiến bệnh nhân tử vong. Các tế bào ung thư ác tính trong tuyến tiền liệt có khả năng di căn đến các vùng cơ quan khác của cơ thể (như xương hay máu) gây ra nhiều biến chứng nặng nề khác. Đây được coi là căn bệnh ung thư rất nguy hiểm thế nhưng bệnh có thể được chữa trị một cách đơn giản ở giai đoạn đầu của bệnh. Trong trường hợp người bệnh đã xuất hiện các triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối thì khả năng điều trị là rất khó khăn. Ung thư tuyến tiền liệt được chia làm 4 giai đoạn bệnh chính là:
Tuyến tiền liệt có chức năng sản sinh ra tinh trùng 2. Nguyên nhân bệnh ung thư tuyến tiền liệt?Đến nay các chuyên gia y tế vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng ung thư tuyến tiền liệt, thế những những yếu tố sau đây có thể sẽ là tác nhân khiến nam giới dễ có nguy cơ mắc bệnh hơn:
Người mắc bệnh béo phì dễ có nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt
Ở giai đoạn đầu, khoảng 47% bệnh nhân mắc ung thư tiền liệt tuyến không biểu hiện triệu chứng, vì vậy khả năng phát hiện bệnh sớm để điều trị là rất khó khăn. Trong khi gần 20 - 25% bệnh nhân có biểu hiện bí tiểu, 20 - 40% bệnh nhân bị đau lưng, đau chân và khoảng 10 - 15% bị đái máu. Căn bệnh này thường chỉ được phát hiện khi người bệnh đã xuất hiện các triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối hoặc giai đoạn gần cuối (giai đoạn III và IV). Chính vì vậy, việc chữa trị căn bệnh này sẽ không hề dễ dàng. 3. Các triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối là gì?Một số triệu chứng điển hình của căn bệnh ung thư tuyến tiền liệt ở giai đoạn cuối như sau:
Bệnh ung thư tuyến tiền liệt thực chất có mức độ phát triển bệnh khá chậm, thế nhưng ảnh hưởng mà bệnh gây ra lại rất nặng nề. Khi người bệnh đã xuất hiện các triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối thì khả năng các cơ quan như xương, phổi hay gan đều đã bị ảnh hưởng.
Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối có thể di căn đến phổi
Một khi cơ thể người bệnh đã xuất hiện các triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối thì khả năng chữa khỏi hẳn bệnh là rất khó, chủ yếu bệnh nhân sẽ được điều trị để giảm thiểu các cơn đau cho người bệnh cũng như giảm thiểu khả năng di căn bệnh nhiều hơn. Các bác sĩ sẽ chỉ định điều trị bệnh bằng các loại thuốc giảm viêm giảm đau, sử dụng liệu pháp nội tiết tố, tia xạ tại ổ di căn, hóa trị hoặc cắt bỏ phần u ở niệu đạo,... Tùy thuộc vào mức độ nặng của người bệnh và tình trạng sức khỏe hiện tại để các bác sĩ đưa ra những phương pháp chữa bệnh phù hợp nhất. Quý bạn đọc hãy liên hệ ngay tới Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC qua số hotline 1900 56 56 56 để đặt lịch khám chữa bệnh nếu cơ thể có bất kỳ triệu chứng bất thường nào được kể trên. Tuyệt đối không nên thờ ơ trước những triệu chứng bất thường của cơ thể, đặc biệt là những triệu chứng liên quan đến hệ sinh dục.
Ung thư tuyến tiền liệt hay còn gọi là ung thư tiền liệt tuyến (UTTLT) ngày nay là một trong những bệnh ung thư hay gặp nhất ở nam giới. Tại Mỹ, từ những năm 1975 tỉ lệ mắc của UTTLT rơi vào khoảng 90/100.000 nam giới và tỉ lệ tử vong do loại ung thư này vào khoảng 35/100.000 nam giới mỗi năm. Cùng với sự sử dụng rộng rãi kháng nguyên đặc hiệu tiền liệt tuyến PSA và siêu âm trong tầm soát và chẩn đoán, thống kê về tỉ lệ mắc và tử vong tại Mỹ đã có dấu hiệu tăng vọt, đạt đỉnh vào năm 1992 với lần lượt 2 tỉ lệ này là 250/100.000 và gần 50/100.000 nam giới mỗi năm, gây ra nỗi sợ hãi cho người dân. Tuy nhiên, với sự quan tâm đúng mực và sự tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị UTTLT, tỉ lệ mắc và tỉ lệ tử vong tại Mỹ nói riêng và toàn thế giới nói chung đã có những chuyển biến tích cực. Hình 2: Biểu đồ tỉ lệ mắc mới và tỉ lệ tử vong do UTTLT tại Mỹ Dù vậy UTTLT vẫn là một gánh nặng bệnh tật trên thế giới. Theo Globocan (một dự án của cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế - trực thuộc Tổ chức Y Tế Thế Giới), năm 2018 có khoảng 350.000 nam giới chết mỗi năm vì UTTLT và khoảng 1,1 triệu ca mắc mới, xếp thứ 5 về tỉ lệ tử vong và xếp thứ 2 về tỉ lệ mắc mới. Tuy nhiên, tại Việt Nam dường như UTTLT vẫn chưa được quan tâm đúng mực. Cũng theo ghi nhận của Globocan, tại Việt Nam năm 2018 chỉ phát hiện 3959 ca mắc mới, nhưng có tới 1873 ca tử vong do UTTLT. Điều này có thể được giải thích là do việc tầm soát ung thư tuyến tiền liệt tại Việt Nam chưa được quan tâm đúng mức, do đó các ca mắc mới đa phần ở giai đoạn muộn nên tỉ lệ tử vong còn cao. Để giải quyết vấn đề này, bên cạnh việc triển khai các chương trình khám sàng lọc ở những đối tượng nguy cơ cao, bản thân người dân cũng cần có ý thức hơn trong việc chủ động đến các cơ sở y tế để khám tầm soát định kỳ. Vậy đâu là những đối tượng cần khám tầm soát UTTLT? 1. Nguyên nhân gây bệnh Ngày nay, người ta vẫn chưa thể xác định được nguyên nhân cụ thể gây ra UTTLT. Cũng như tất cả các loại ung thư khác, sự sinh sản của những tế bào bị đột biến gen nhiều lần được xem như là nguyên nhân gây ra UTTLT. Sự sinh sản này xảy ra liên tục và không ngừng do các tế bào đột biến không còn chịu sự kiểm soát của cơ thể. Vì thế, bệnh luôn có khuynh hướng lan rộng tại chỗ cũng như lan sang các cơ quan khác (di căn). Tuy nhiên, qua những thống kê dịch tễ học, người ta nhận thấy có một số yếu tố nguy cơ như sau : - Tuổi càng cao càng dễ bị UTTLT. - Tiền sử gia đình: nếu trong gia đình đã có người mắc bệnh thì cần chú ý đến những người cao tuổi trong gia đình. - Những người mà điều kiện làm việc tiếp xúc nhiều với các chất phóng xạ. - Ăn nhiều thịt, mỡ động vật: vì thịt động vật nấu ở nhiệt độ cao sẽ sinh ra chất heterocyclic amines, hoặc khi nướng trên lửa sẽ sinh ra polycyclic aromatic hydrocarbons, là những chất gây ra ung thư. Dầu thực vật, mỡ cá và các sản phẩm từ sữa như bơ, phô-mai không có nguy cơ gây UTTLT. - Các thực phẩm giàu năng lượng dễ gây ra UTTLT. Một số nghiên cứu cho thấy có sự liên hệ giữa UTTLT và những người có khối lượng cơ thể quá khổ, chỉ số BMI cao (body mass index). - Hoạt động tình dục nhiều cũng có thể gây ra UTTLT, tuy nhiên vấn đề này còn đang gây nhiều tranh cãi. - Phì đại tiền liệt tuyến cũng góp phần trong UTTLT. - Những người thắt ống dẫn tinh sẽ tăng nguy cơ UTTLT hơn người bình thường sau 20 năm. - Thiếu sinh tố D. Các yếu tố giúp giảm nguy cơ UTTLT - Lycopene là một chất carotenoid có nhiều trong cà chua. Ăn nhiều lycopene giúp giảm UTTLT 21%. - Sinh tố A với chất beta-carotene giúp giảm nguy cơ UTTLT. - Sinh tố E (alpha-tocopherol) và chất selenium cũng giúp giảm UTTLT. - Phytoestro-gens có tác dụng như một estrogens yếu và là một chất chống ôxy hóa gồm 2 nhóm hợp chất giống nội tiết tố sinh dục nữ: Isoflavonoids và lignans có nhiều trong đậu nành và những loại rau khác sẽ giúp chống UTTLT. - Hoạt động thể dục thể thao. 2. Dấu hiệu lâm sàng khi mắc UTTLT Có thể gặp các triệu chứng tại chỗ và triệu chúng toàn thân: Triệu chứng tại chỗ: - Bí đái gặp 20-25%. - Đau lưng, đau chân gặp 20-40% - Đái máu gặp 10-15%. - 47% bệnh nhân mắc ung thư tiền liệt tuyến không có triệu chứng. Triệu chứng toàn thân - Sút cân, ăn mất ngon - Đau xương hoặc gãy xương bệnh lý - Đau phù chi dưới - Suy thận nếu ung thư tiền liệt tuyến xâm lấn hai lỗ niệu quản và các hạch sau phúc mạc. Hình 3: khám tiền liệt tuyến qua đường trực tràng 3. Một số phương pháp để chẩn đoán UTTLT Khám TLT bằng tay qua trực tràng có thể phát hiện thấy tiền liệt tuyến có nhân rắn, các thuỳ không đối xứng, mật độ không đều hoặc tiền liệt tuyến rắn chắc không còn ranh giới rõ ràng với tổ chức xung quanh.Xét nghiệm máu PSA - một loại kháng nguyên đặc hiệu của tiền liệt tuyến (PSA trong máu bình thường thay đổi từ 0 - 4 nanograms/ml). PSA do các tế bào TLT tiết ra, đặc biệt là các tế bào UTTLT tiết ra rất nhiều PSA trong máu bệnh nhân. Phần lớn PSA trong máu đều gắn với protein huyết tương. Chỉ có khoảng 30% ở dạng tự do. Vì vậy PSA được coi là dấu ấn của ung thư TLT. Giá trị bình thường của PSA dưới 4 ng/ml. Khi PSA trên 10 ng/ml thì thật sự có bất thường và phải kiểm tra TLT ngay. Từ 4 - 10 ng/ml là giá trị trung gian cần phải theo dõi thường xuyên( cần đánh giá thêm tỷ lệ PSA tự do/ PSA toàn phần, < 15% nguy cơ UTTLT là rất cao). Tuy nhiên, PSA toàn phần sẽ gia tăng trong trường hợp có bệnh lý ở tiền liệt tuyến như viêm, phì đại nhưng thường gặp nhất trong ung thư và tăng theo tuổi. PSA là xét nghiệm tương đối chính xác trong các xét nghiệm hiện nay về ung thư, có thể đánh giá chính xác về UTTLT. Nếu xét nghiệm PSA được thực hiện rộng rãi trong sàng lọc UTTLT, rất có thể sẽ tăng tỉ lệ UTTLT phát hiện ở giai đoạn sớm. Tuy nhiên, 10-20% UTTLT lại có trị số PSA bình thường nên thường phải kết hợp thêm những phương pháp khác. Siêu âm qua đường bụng hoặc siêu âm nội trực tràng: sẽ có tác dụng chẩn đoán tương đối đặc hiệu. Sinh thiết tuyến tiền liệt: là xét nghiệm quan trọng nhất để chẩn đoán một trường hợp mắc UTTLT hay không, được chỉ định khi kết quả sàng lọc nghi ngờ có sự tồn tại của ung thư tiền liệt tuyến. Sinh thiết TLT giúp đánh giá độ biệt hóa tế bào qua vi thể. Độ biệt hóa có ý nghĩa tiên lượng rất rõ rệt. Tỷ lệ di căn hạch chiếm khoảng 20 – 30% các ung thư tiền liệt tuyến, tuy nhiên ung thư tuyến tiền liệt hay di căn vào xương, di căn vào phổi và đôi khi gặp di căn vào gan. Một số xét nghiệm khác giúp chẩn đoán giai đoạn bệnh như: chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ, chụp xạ hình xương, chụp PET/CT. 4. Các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt
Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội tự hào là Bệnh viện tuyến cuối về ung bướu, với đội ngũ bác sỹ giàu kinh nghiệm và hệ thống trang thiết bị đồng bộ hiện đại, có thể chẩn đoán và điều trị UTTLT hiệu quả. Hiện tại bệnh viện đã thiết kế Gói khám sức khỏe định kỳ và phát hiện sớm ung thư tiền liệt tuyến. Nếu bạn hoặc người nhà có nguy cơ hoặc dấu hiệu bệnh lý tiền liệt tuyến, đừng ngại đặt lịch hẹn khám vào một ngày sớm nhất. ThS. BSNT. Phạm Anh Đức - Khoa Xạ trị |