Người lao động muốn hưởng lương hưu phải đáp ứng đầy đủ hai điều kiện về tuổi đời và số năm tham gia bảo hiểm xã hội [BHXH].
Bạn đọc Trần Đức hỏi: Cuối năm 2022, tôi đủ điều kiện nghỉ hưu. Cho tôi hỏi cách tính tỉ lệ hưởng lương hưu của năm nay?
Điều 74 trong Luật Bảo hiểm Xã hội 2014 quy định về mức lương hưu hằng tháng [theo cách tính áp dụng từ ngày 1.1.2018 trở đi].
Mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện nghỉ hưu được tính bằng 45% mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH và tương ứng với số năm đóng bảo hiểm xã hội như sau:
a] Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm;
b] Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm.
Sau đó cứ thêm mỗi năm, người lao động quy định tại điểm a và điểm b khoản này được tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75% tiền lương tháng đóng BHXH.
Cách tính số năm đóng bảo hiểm xã hội để nghỉ hưu được hưởng lương tối đa:
Số năm đóng BHXH để hưởng lương tối đa = [Số năm đóng BHXH để hưởng lương 45%, xét theo năm về hưu] + 15
Như vậy, lao động nam đóng đủ 35 năm BHXH, đủ điều kiện về hưu năm 2022 sẽ nhận được lương hưu với tỷ lệ 75% tiền lương tháng đóng BHXH, đây là tỷ lệ tối đa. Còn lao động nữ, đóng đủ 30 năm BHXH, đủ điều kiện về hưu từ năm 2022 sẽ nhận được lương hưu tối đa.
Trong trường hợp người lao động tham gia BHXH bắt buộc, nhưng về hưu trước tuổi do suy giảm khả năng lao động, sẽ bị trừ tỷ lệ hưởng lương hưu thì theo nguyên tắc mức hưởng lương hưu được tính như trên với mức tối đa 75%; sau đó cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 2%. Vì vậy những trường hợp bị trừ tỷ lệ lương hưu sẽ không được hưởng lương hưu với mức tối đa.
Lương hưu chính là khoản phí được chi trả cho những người lao động đã đến độ tuổi về hưu khi tham gia đóng bảo hiểm xã hội [BHXH] trước đó. Tuy nhiên nhiều người còn băn khoăn về cách tính lương hưu bảo hiểm mới nhất và không biết nên nhận BHXH một lần khi còn trẻ hay hưởng lương hưu và chăm sóc sức khỏe khi về già. Bài viết dưới đây sẽ giải đáp những mọi thắc mắc này nhé!
1. Điều kiện hưởng lương hưu bảo hiểm
1.1 Đối với NLĐ tham gia BHXH bắt buộc
Người lao động [NLĐ] đủ điều kiện hưởng lương hưu nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
Trường hợp 1
Nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên.
Đủ 60 tuổi 6 tháng đối với nam, đủ 55 tuổi 8 tháng đối với nữ.
Trường hợp 2
Nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên.
Có đủ 15 năm làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc có đủ 15 năm làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn.
Đủ 55 tuổi 6 tháng [đối với nam] và đủ 50 tuổi 8 tháng [đối với nữ].
1.2 Đối với người tham gia BHXH tự nguyện
- Công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì được tham gia BHXH tự nguyện để hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.
- Điều kiện để người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng lương hưu:
[1] Đủ 55 tuổi 8 tháng đối với nữ và đủ 60 tuổi 6 tháng đối với nam.
[2] Đủ 20 năm đóng BHXH trở lên.
Dù tham gia BHXH bắt buộc hay tự nguyện, người lao động đều có thể nhận lương hưu khi về già.
2. Cách tính lương hưu bảo hiểm mới nhất
2.1 Mức hưởng đối với NLĐ tham gia BHXH bắt buộc
- Cách tính lương hưu bảo hiểm hàng tháng
Mức lương hưu hàng tháng = Tỷ lệ [%] hưởng lương hưu hằng tháng x Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
Trong đó:
Tỷ lệ [%] hưởng lương hưu hằng tháng được xác định như sau:
Đóng BHXH đủ 20 năm [đối với nam] và 15 năm [đối với nữ] thì tỷ lệ là 45%. Sau đó, cứ thêm mỗi năm đóng BHXH, thì tỷ lệ này cộng thêm 2%.
Tỷ lệ [%] hưởng lương hưu hằng tháng tối đa là 75%.
Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH được xác định theo quy định tại:
Điều 62, Điều 64 Luật BHXH 2014.
Điều 9, Điều 10 Nghị định 115/2015.
Điều 20 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH.
Khoản 19 và 21 Điều 1 Thông tư 06/2021/TT-BLĐTBXH
- Trợ cấp 1 lần
Người lao động có thời gian đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, khi nghỉ hưu, ngoài lương hưu còn được hưởng trợ cấp một lần.
Mức trợ cấp một lần được tính theo số năm đóng bảo hiểm xã hội cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, cứ mỗi năm đóng BHXH thì được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
2.2 Mức hưởng đối với NLĐ tham gia BHXH tự nguyện
- Cách tính lương hưu bảo hiểm hàng tháng
Mức lương hưu hàng tháng = Tỷ lệ [%] hưởng lương hưu hằng tháng x Mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
Trong đó:
Tỷ lệ [%] hưởng lương hưu hằng tháng được xác định như sau:
Đóng BHXH đủ 20 năm [đối với nam] và 15 năm [đối với nữ] thì tỷ lệ là 45%. Sau đó, cứ thêm mỗi năm đóng BHXH, thì tỷ lệ này cộng thêm 2%.
Tỷ lệ [%] hưởng lương hưu hằng tháng tối đa là 75%.
Mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH được tính trung bình các mức thu nhập tháng đóng BHXH của toàn bộ thời gian đóng. Thu nhập tháng đã đóng BHXH để làm căn cứ tính mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH của NLĐ được điều chỉnh trên cơ sở chỉ số giá tiêu dùng của từng thời kỳ theo quy định của Chính phủ.
- Trợ cấp 1 lần
Người tham gia BHXH tự nguyện có thời gian đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, khi nghỉ hưu, thì ngoài lương hưu còn được hưởng trợ cấp một lần.
Mức trợ cấp một lần được tính theo số năm đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, cứ mỗi năm đóng BHXH thì được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.
3. Nên hưởng lương hưu hay nhận trợ cấp BHXH 1 lần?
Người lao động được yêu cầu hưởng BHXH 1 lần trong các trường hợp sau:
Đủ tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ thời gian đóng BHXH [ít hơn 20 năm].
Sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và không tiếp tục đóng BHXH.
Người đang mắc bệnh nguy hiểm ảnh hưởng đến tính mạng [HIV/AIDS, ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, lao và những bệnh khác theo quy định Bộ Y tế].
Định cư ở nước ngoài.
Khi hưởng trợ cấp BHXH 1 lần thì NLĐ nhận được số tiền lớn ngay trong một thời điểm. Tuy nhiên nếu so với hưởng lương hưu thì nhận BHXH 1 lần có thể thiệt thòi cho NLĐ. Cụ thể:
Số tiền nhận BHXH 1 lần thường thấp hơn so với mức hưởng lương hưu hàng tháng.
Hưởng BHXH 1 lần đồng nghĩa với việc NLĐ tự tước đi quyền an sinh cơ bản của bản thân như: được cấp thẻ BHYT miễn phí, hỗ trợ chế độ tử tuất, trợ cấp mai táng…
Như vậy để đảm bảo cuộc sống khi về già, bạn nên cân nhắc kỹ giữa hai quyết định này. Nếu không lựa chọn hưởng BHXH một lần, bạn có quyền bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH cho đủ số năm còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu, chăm sóc sức khỏe khi về già.
Nhiều chuyên gia nhận định chính lương hưu mới là chỗ dựa vững chắc cho người lao động khi về già.
Bên cạnh BHXH, các sản phẩm bảo hiểm hưu trí tự nguyện của công ty bảo hiểm nhân thọ cũng là giải pháp giúp tuổi nghỉ hưu thêm an nhàn.
Chúng ta không thể dự đoán được mọi thứ xảy ra trong tương lai, nhưng chúng ta có thể chuẩn bị tốt cho bản thân mình khi về già bằng cách lao động và tích lũy, trong đó có cách tích lũy bằng cách tính lương hưu bảo hiểm và tham gia bảo hiểm hưu trí tự nguyện ngay từ sớm.