Vùng nước nông ngoài khơi phía nam biển Florida, giáp Đại Tây Dương, vừa chạm tới ngưỡng 100⁰F [tương đương 37,8⁰C] trong vài ngày qua, và có thể lập kỷ lục thế giới mới.
Biển Địa Trung Hải cũng vừa đạt nhiệt độ cao kỷ lục vào ngày 24/7 vừa qua, khi toàn khu vực trải qua một đợt nắng nóng đỉnh điểm. "Chúng tôi đã đạt được kỷ lục mới về nhiệt độ mặt nước biển ở trung bình ở Địa Trung Hải, với 28,71⁰C", Viện Khoa học Hàng hải Tây Ban Nha cho biết.
Được biết, đây là mức cao nhất tại biển Địa Trung Hải trong 20 năm qua. Kỷ lục trước đó là vào ngày 23/8/2003, với giá trị trung bình đạt 28,25⁰C.
Nhiệt độ như phòng tắm hơi của nước biển có thể sẽ khiến nhiều người cảm thấy thú vị, song điều này đang tàn phá hệ sinh thái san hô và các loài sống dựa vào chúng.
Tổ chức Phục hồi San hô [CRF] cho biết ở Sombrero Reef, một địa điểm tái phục hồi san hô trong hơn 1 thập kỷ qua, đã ghi nhận tỷ lệ san hô chết đạt 100%.
Nhiệt độ liên tục gia tăng của nước biển đang tàn phá hệ sinh thái san hô và các loài sống dựa vào chúng [Ảnh: Getty].
Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ [NOAA], có khoảng 25% sinh vật biển được tìm thấy trong, hoặc xung quanh các rạn san hô. Chúng đóng vai trò là một trong những môi trường sống đa dạng nhất trên thế giới, bên cạnh rừng mưa nhiệt đới.
Theo nhà khí hậu học Gavin Schmidt của NASA, tháng 7/2023 đang trên đà trở thành tháng nóng nhất từng được ghi nhận. Đây có thể là kỷ lục trong hàng nghìn năm tới.
"Chúng ta đang chứng kiến những thay đổi chưa từng có trên toàn thế giới", Schmidt nhấn mạnh. "Những kỷ lục liên tục bị phá vỡ, cả trên đất liền và trên biển".
"Những tác động này là hệ quả của biến đổi khí hậu do con người gây ra", chuyên gia từ NASA cho biết thêm.
Nhiệt độ có thể hiểu là đại lượng dùng để thể hiện mức độ nóng hay lạnh của một vật thể hay một môi trường nào đó.
Đơn vị của nhiệt độ thường dùng là Centigrade [0C], Fahrenheit [0F] hay độ Kelvin [K].
2. PHÂN BỐ CHUNG CỦA NHIỆT TRONG BIỂN VÀ ĐẠI DƯƠNG
Nguồn nhiệt lớn nhất mà hành tinh nhận được là từ mặt trời. Phân bố của bức xạ mặt trời lại không đồng đều trên các khu vực địa đới khác nhau. Theo phương ngang cấu trúc nhiệt trong biển và đại dương mang tính địa lí, địa đới rất lớn. Gần xích đạo nhiệt độ nước biển cao và giảm dần về phía cực.
Hinh1. Phân bố nhiệt độ nước mặt Biển Đông trong mùa đông
Ví dụ minh hoạ là nhiệt độ nước mặt biển trên biển Đông giảm dần từ nam lên bắc [Hình 1]. Theo phương thẳng đứng [Hình 2], nhiệt độ mặt biển thường dao động mạnh theo nhiệt độ khí quyển do đó chịu ảnh hưởng nhiều của hoàn lưu khí quyển [hoạt động của các loại gió mùa].
Hinh 2. Phân bố đặc trưng nhiệt độ nước biển theo độ sâu
Lớp mặt này có nhiệt độ tương đối đồng nhất và có chiều dày từ vài chục đến vài trăm mét tuỳ vào mức độ xáo trộn của biển. Sâu hơn là tầng nước có nhiệt độ thay đổi nhanh theo độ sâu [Lớp đột biến về nhiệt độ hay lớp nêm nhiệt]. Cuối cùng là lớp nước sâu của biển có nhiệt độ tương đối ổn định.
3. Ý NGHĨA CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU NHIỆT ĐỘ NƯỚC BIỂN TRONG SINH HỌC VÀ SINH THÁI BIỂN
Nhiệt độ là một trong những đặc trưng vật lí của nước biển có vai trò rất quan trọng trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu. Đặc biệt trong hải dương học, nghiên cứu nhiệt độ, độ muối giúp tính toán mật độ riêng, thể tích riêng, phân chia các khối nước, nghiên cứu sự di chuyển của các khối nước, tính toán dòng chảy mật độ, vận tốc âm v.v… Trong nghiên cứu các hiện tượng thời tiết khí hậu như: hoạt động của gió mùa, dải hội tụ nhiệt đới, bão, El Nino, La Nina… Và trong sinh học sinh thái biển nghiên cứu ảnh hưởng của nhiệt độ tới đời sống sinh vật trong biển.
Khoảng nhiệt tồn tại trên hành tinh là 10000C, song sự sống chỉ có mặt ở dãy nhiệt từ âm 2000C đến 1000C. Đa số các loài chỉ sống được trong giới hạn hẹp của nhiệt độ, khoảng từ 00C đến 500C. Một số vi sinh vật và một số loài tảo ở suối nước nóng chịu được nhiệt độ 880C và 800C tương ứng. Một vài loài côn trùng và cá bống sống ở suối nước nóng có nhiệt độ khoảng 520C.
Nhiệt độ trong môi trường nước thường thấp hơn ở môi trường không khí và ổn định hơn, do đó những loài thuỷ sinh vật nói chung đều là những loài hẹp nhiệt, chúng có thể tồn tại trong một khoảng nhiệt độ nào đấy [gọi là khoảng nhiệt tồn tại], song chúng chỉ có thể phát triển được trong khoảng nhiệt độ thích hợp [gọi là khoảng nhiệt phát triển] và phát triển tốt nhất ở khoảng nhiệt độ tối ưu [khoảng nhiệt cực thuận]. Đại bộ phận thuỷ sinh vật là những loài biến nhiệt [trừ các loài chim, thú sống ở nước]. Do vậy, mọi quá trình hô hấp, trao đổi chất, sinh trưởng, phát triển... của chúng phụ thuộc vào nhiệt độ của môi trường và có những giới hạn về nhiệt độ rất đặc trưng.
Nhiệt độ cũng quyết định sự phân bố của các loài sinh vật trong biển. Hiện nay nhiều nghiên cứu về mối liên hệ giữa nhiệt độ và sự phân bố, di chuyển của một số loài cá giúp cho công việc đánh bắt khai thác hải sản có hiệu quả hơn. Có sự phân bố khác nhau về nhiệt độ trong nước biển do nhiều nguyên nhân như sự khác nhau về địa lý [vĩ độ], khí hậu [ngày đêm, mùa trong năm], do sự khác nhau về mức độ xáo trộn, khả năng truyền nhiệt [giữa các lớp nước, khối nước].v.v…Do đó cũng có sự phân bố rất đặc trưng của các loài sinh vật, loài ưa lạnh, loài ưa ấm, loài rộng nhiệt.
Sự thích nghi với sự biến đổi của nhiệt độ còn được thể hiện ở những dấu hiệu hình thái của thuỷ sinh vật như của một số loài động vật nổi trong mùa đông và mùa hè v.v...
Tất nhiên, nhiệt độ nước cũng ảnh hưởng gián tiếp tới đến các điều kiện vật lý và hóa học của nước mà những yếu tố này lại trực tiếp tác động lên đời sống của thuỷ sinh vật.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Bảng hải dương học, 1975. NXB Khí tượng thuỷ văn Lêningrat [Tài liệu bằng tiếng Nga].
- Hải dương học vật lý, 1981. NXB Đại học và trung học chuyên nghiệp.
- Phạm Văn Huấn, 2000. Tính toán trong hải dương học, trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội.
- Trần Công Minh, 2001. Khí tượng synop nhiệt đới, Đại học Quốc gia Hà Nội.
- Quy phạm quan trắc khí tượng hải văieọt nam trên tàu biển, 2001. NXB Nông nghiệp.
- Nguyễn Ngọc Toàn, Phan Tất Sắc, 1993. Khí hậu Việt Nam, NXB Khoa học và Kỹ thuật.
- Đinh Văn ưu, 1998. Tương tác biển – khí quyển, trường Đại học Khoa học tự nhiên - Đại học quốc gia Hà Nội.