Tác nhân vật lí dùng để gây đột biến gồm 3 loại chính: các tia phóng xạ, tia tử ngoại và sốc nhiệt.
1. Các tia phóng xạ
Tia X, tia gamma, tia anpha, tia bêta... khi xuyên qua các mô, chúng tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên ADN trong tế bào gây ra đột biến gen hoặc làm chấn thương NST gây ra đột biến NST.
2. Tia tử ngoại
Tia tử ngoại không có khả năng xuyên sâu như tia phóng xạ nên chỉ dùng để xử lí vi sinh vật, bào tử và hạt phấn, chủ yếu dùng để gây các đột biến gen.
3. Sốc nhiệt
Sốc nhiệt là sự tăng hoặc giảm nhiệt độ môi trường một cách đột ngột làm cho cơ chế tự báo vệ sự cân bằng của cơ thể không kịp điều chỉnh nên gây chấn thương trong bộ máy di truyền hoặc làm tổn thương thoi phân bào gây rối loạn sự phân bào thường phát sinh đột biến sô lượng NST.
- Hóa chất: êtyl mêtan sunphônat [EMS], nitrôzô mêtyl urê [NMU], nitrôzô êtyl urê [NEU]...
- Cơ chế: Người ta có thể ngâm hạt khô hay hạt nảy mầm ở thời điểm nhất định trong dung dịch hoá chất có nồng độ thích hợp; tiêm dung dịch vào bầu nhụy; quấn bông có tầm dung dịch hoá chất vào đỉnh sinh trưởng của thân hoặc chồi. Đối với vật nuôi, có thể cho hoá chất tác dụng lên tinh hoàn hoặc buồng trứng.
Người ta thường dùng dung dịch cônsixin để tạo thể đa bội.
- Chú ý: Các hoá chất gây đột biến đều có tính độc cao, nguy hiểm đối với người sử dụng nên khi dùng cần đeo khẩu trang và mang găng tay cao su, mặc quần áo bảo hộ lao động,...
- Chọn các thể đột biến tạo ra chất có hoạt tính cao: Từ thể đột biến cho hoạt tính pênixilin cao, tạo ra bằng chiếu xạ bào tử người ta tạo được chủng nấm pênixilin có hoạt tính cao hơn 200 lần dạng ban đầu.
- Chọn các thể đột biến sinh trường mạnh để tăng sinh khối ở nấm men và vi khuẩn.
- Chọn các thể đột biến giảm sức sống [yếu hơn dạng ban đầu] không còn khả lăng gây bệnh mà đóng vai trò một kháng nguyên, gây miễn dịch ổn định cho vật chỉ chống được loại vi sinh vật đó. Trên nguyên tắc này, người ta đã tạo được các acxin phòng bệnh cho người và gia súc.
Những thành tựu nào dưới đây là kết quả ứng dụng của công nghệ gen?
A. Tạo chủng vi sinh vật mới
B. Tạo cơ thể động vật nhân bản vô tính.
C. Tạo cơ quan nội tạng từ các tế bào động vật đã được chuyển gen người để thay thế cho các bệnh nhân có cơ quan tương ứng bị hỏng.
D. Tạo ra các giống cây trồng có nhiều đặc tính quý từ các dòng tế bào xôma biến dị.
Lời giải
Ứng dụng của công nghệ gen là tạo chủng vi sinh vật mới
Các ứng dụng B, C, D là ứng dụng của công nghệ tế bào
Đáp án A
Ứng dụng công nghệ gen. 1. Tạo ra các chủng vi sinh vật mới. 2. Tạo giông cáy tróng biến đổi gen. 3.Tạo động vật biến đổi gen
Trong sản xuất và đời sống, kĩ thuật gen được ứng dụng trong các lĩnh vực chính như sau :
1. Tạo ra các chủng vi sinh vật mới
Kĩ thuật gen được ứng dụng để tạo ra các chủng vi sinh vật mới có khả năng sản xuất nhiều loại sản phẩm sinh học [axit amin, prôtêin, vitamin, enzim, hoocmôn, kháng sinh...] với số lượng lớn và giá thành rẻ.
Như ta đã biết, tế bào nhận được dùng phố biến hiện nay là E. coli [vi khuẩn đường ruột] và nấm men. Chúng có ưu điểm là để nuôi cấy và có khá năng sinh sản rất nhanh, dẫn đến tăng nhanh số bản sao của gen được chuyển. Tế bào E. coli sau 30 phút lại nhân đôi. Sau 12 giờ, một tê bào ban đầu sẽ sinh ra 16 triệu tê bào.
Những điều nêu trên giúp ta hiểu rõ tại sao dùng chủng E. coli được cấy gen mã hoá hoocmôn insulin ở người trong sản xuất thì giá thành insulin đê chữa bệnh đái tháo đường rẻ hơn hàng vạn lần so với trước đây phải tách chiết từ mô động vật. Tương tự như vậy, người ta đã sừ dụng vi khuẩn E. coli được chuyển gen từ xạ khuẩn để nâng cao hiệu quả sản xuất các chất kháng sinh.
2. Tạo giống cây trồng biến đổi gen
Trên thế giới, bằng kĩ thuật gen người ta đã đưa nhiều gen quy định nhiều đặc điểm quý như năng suất và hàm lượng dinh dưỡng cao, kháng sâu bệnh, kháng thuốc diệt cỏ dại và chịu được các điểu kiện bất lợi, tăng thời hạn bảo quản, khó bị dập nát khi vận chuyển... vào cây trồng.
Người ta đã chuyển được gen quy định tổng hợp [β — carôten [tiền vitamin A] vào tế bào cây lúa và tạo ra giống lúa giàu vitamin A. góp phần cải thiện tình trạng thiếu vitamin A của hơn 100 triệu trẻ em trên thế giới [hằng năm có 2 triệu trẻ em từ vong vì thiếu vitamin A]; chuyển được gen từ một giống đậu của Pháp vào tế bào cây lúa làm tăng hàm lượng sắt trong gạo lên 3 lần, khắc phục tình trạng thiếu sắt và thiếu máu ở người. Ở Anh, gen tạo chất flavônol chống bệnh ung thư và bệnh tim mạch từ thuốc lá cảnh [Petunia hybrida] đã được cấy vào cà chua; chuyển gen kháng sâu từ đậu tương dại vào đậu tương trồng và ngô, chuyển gen kháng được nhiều loại thuốc diệt cỏ từ thuốc lá cảnh vào cây đậu tương, chuyển gen kháng virut gây thối củ vào khoai tây...
Ở Việt Nam trong điều kiện phòng thí nghiệm đã chuyển được gen kháng rầy nâu, kháng sâu kháng bệnh bạc lá, kháng một số loại nấm, gen tổng hợp vitamin A, kháng virut, gen chín sớm... vào một số cây trồng như lúa, ngô, khoai tây, cải bắp, thuốc lá, đu đủ.
3.Tạo động vật biến đổi gen
Thành tựu chuyển gen vào động vật còn rất hạn chế vì các hiệu quả phụ do gen được chuyển gây ra ở động vật biến đổi gen.
Trên thế giới, người ta đã chuyển gen sinh trường ở bò vào lợn, giúp cho hiệu quả tiêu thụ thức ăn cao hơn, hàm lượng mỡ ít hơn lợn bình thường. [Nhưng ở con lợn trên lại xuất hiện các vấn đề như tim nở to, hay bị loét dạ dày, viêm da]. Đã chuyển được gen xác định mùi sữa ở người vào tế bào phôi bò cái làm cho sữa bò có mùi sữa nguời và dễ tiêu hoá dùng để nuôi trẻ trong vòng 6 tháng tuổi. Đã chuyển được gen tổng hợp hoocmôn sinh trưởng và gen chịu lạnh từ cá Bắc Cực vào cá hồi và cá chép.
Ở Việt Nam, đã chuyển được gen tổng hợp hoocmôn sinh trưởng ở người vào cá trạch. Đến nay, động vật biến đổi gen chủ yếu dùng trong nghiên cứu sự biểu hiện của một số gen và sản xuất thử nghiệm một số prôtêin có giá trị cao.
Sơ đồ tư duy công nghệ gen:
Loigiaihay.com
Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Sinh lớp 9 - Xem ngay
Tạo cơ quan nội tạng của người từ các tế bào động vật không phải là kết quả ứng dụng của công nghệ gen mà là kết quả của công nghệ tế bào
Đáp án cần chọn là: C
CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ
Những thành tựu không phải là kết quả ứng dụng của công nghệ gen là tạo cơ quan nội tạng của người từ các tế bào động vật.
Đáp án C
Câu hỏi trên thuộc đề trắc nghiệm dưới đây !
Số câu hỏi: 40
Câu hỏi
Nhận biết
Những thành tựu nào dưới đây là kết quả ứng dụng của công nghệ gen?
A.
Tạo chủng vi sinh vật mới
B.
Tạo cơ thể động vật nhân bản vô tính.
C.
Tạo cơ quan nội tạng từ các tế bào động vật đã được chuyển gen người để thay thế cho các bệnh nhân có cơ quan tương ứng bị hỏng.
D.
Tạo ra các giống cây trồng có nhiều đặc tính quý từ các dòng tế bào xôma biến dị.
Tải trọn bộ tài liệu tự học tại đây
Phân tử ADN tái tổ hợp được tạo ra trong kĩ thuật gen là:
Người ta sử dụng yếu tố nào để cắt và nối ADN lại trong kĩ thuật gen?
Mục đích của việc sử dụng kĩ thuật gen là:
Chất kháng sinh được sản xuất phần lớn có nguồn gốc từ:
Hoocmon insulin được dùng để:
Cá trạch được biến đổi gen ở Việt Nam có khả năng
Hoạt động nào sau đây không phải là lĩnh vực của công nghệ sinh học
Tại sao công nghệ sinh học đang được ưu tiên phát triển?