VHO- Nhằm giới thiệu, quảng bá và bảo tồn những giá trị tinh hoa qua các làn điệu dân ca, ca dao, dân vũ, nhạc cụ dân tộc truyền thống của các vùng miền, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần của nhân dân, Hội diễn Đàn, Hát dân ca 3 miền năm 2023 sẽ bế mạc vào ngày 5.8 tại Quảng trường Hồ Chí Minh, thành phố Vinh [kết hợp các hoạt động Lễ hội đường phố và Bế mạc Festival dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh]. Sự kiện góp phần giới thiệu, quảng bá, bảo tồn, phát huy các giá trị nghệ thuật truyền thống; tôn trọng và bảo vệ sự biểu đạt đa dạng của văn hóa, của người dân, các dân tộc và các vùng miền. Từ đó, khẳng định vai trò chủ thể sáng tạo, chủ thể hưởng thụ văn hóa là nhân dân.
Gọi l� y�u S�i G�n th� c� phần hơi qu�! Kh�ng d�m gọi thứ t�nh cảm d�nh cho S�i G�n l� t�nh y�u, n� chưa thể đạt đến mức ấy. C�i t�nh với S�i G�n l� c�i t�nh của một thằng ăn ở với S�i G�n hơn 20 năm, c�i t�nh của một thằng m� với n�, S�i G�n c�n qu� nhiều điều n�u k�o, qu� nhiều chuyện để mỗi khi bất chợt nghĩ về S�i G�n, lại thấy nhơ nhớ, gần gũi...Hồi c�n đi học, vẫn hay chọc mấy đứa bạn bằng 2 c�u thơ nhại :
Đ�n S�i G�n ngọn xanh ngọn đỏ
G�i S�i G�n c�i mỏ cong cong
Chuyện con g�i S�i G�n "mỏ" c� cong kh�ng th� hổng c� biết, chỉ biết con g�i S�i G�n c� c�i đầu m�i cong cong dễ l�m chết người lắm, nhất l� khi c�nh m�i be b� ấy cong l�n một chữ "h�nggg..." khi đứa con trai rủ r� đi đ�u, năn nỉ g� đ�. L�c đ�, đem gương hay kiếng soi, chắc c�i mặt của đứa con trai đ� tội lắm.
M� con g�i S�i G�n c� điệu đ�, �ng ẹo ch�t th� mới đ�ng thiệt l� con g�i S�i G�n. Ai m� chẳng biết vậy. Gọi đ� l� c�i duy�n ngầm của người con g�i đất Gia Định cũng chẳng c� g� sai. Ai hiểu được, người đ� sẽ thấy sao m� y�u m� thương đến vậy...
Trong một b�i viết về S�i G�n � Gia Định của nh� văn Sơn Nam, c� thấy �ng viết giọng S�i G�n, cũng như văn h�a v� con người S�i G�n l� một sự pha trộn v� giao thoa đến hợp nhất của nhiều nơi. Đ� l� những người Chăm bản địa, những người kh�ch tr� [người Hoa hay ch� ba t�u], những người miền Trung đầu ti�n đến đất Gia Định�Từ đ� h�nh th�nh một loại ng�n ngữ vừa bản địa, vừa vay mượn của những người đi mở đất�
Giọng S�i G�n kh�ng ngọt ng�o �m�a l�i như một số người d�n T�y Nam Bộ ven v�ng s�ng nước m�nh mang ch�n rồng ph� sa, kh�ng nặng nề cục mịch như người miền Đ�ng Nam Bộ n�ng ch�y da thịt. Giọng người S�i G�n cũng ngọt, nhưng l� c�i ngọt thanh hơn, nhẹ hơn. Đ� l� chất giọng �th�nh thị� đầy ki�u h�nh của người S�i G�n, thứ giọng chẳng lẫn v�o đ�u được m� d� người kh�c c� bắt chước cũng kh� l�ng. Dường như qua nhiều năm c�ng với đất Gia Định � S�i G�n ph� hoa trong nhịp sống, trong đổi mới v� ph�t triển, th� giọng n�i của người S�i G�n cũng trở n�n �cao sang� hơn. D� vậy, n� ch�nh l� c�i �thanh� của một v�ng đất một thời l� thủ phủ Nam Bộ, nhưng cũng chẳng mất đi đ�u c�i mộc mạc kh�ng bỏ được của c�i gốc chung Nam Bộ.
Giọng người S�i G�n n�i l�n nghe l� biết liền. Ngồi nghe hai người S�i G�n n�i chuyện c�ng nhau ở một qu�n nước, b�n đường hay qua điện thoại, dễ d�ng nhận ra họ. C�i giọng kh�ng cao như người H� Nội, kh�ng nặng như người Trung, m� cứ ngang ngang, sang sảng ri�ng�M� điều đặc biệt trong c�ch người S�i G�n n�i chuyện c�ng nhau l� mấy từ �nghen, hen, h�n� ở cuối c�u... Người miền kh�c c� th�ch hay kho�i, c� y�u người S�i G�n th� cũng v� c�ch d�ng từ �nghen, hen� n�y.
Kh�ch đến nh� chơi, chủ nh� tiếp. Kh�ch về, cười rồi bu�ng một c�u �Th�i, t�i d�a nghen!� - Chủ nh� cũng cười �Ừ, dzậy anh d�a hen!�.
N�i chuyện điện thoại đ� đời, để kết c�u chuyện v� c�p m�y, một người n�i �Hổng c�n g� nữa, dzậy th�i hen!�. �Th�i� ở đ�y nghĩa l� dừng lại, kết th�c, chấm dứt g� đ�. Hai đứa bạn n�i chuyện c�ng nhau, bắt gặp c�i g� vui, quay đầu sang đứa kế b�n l�n tiếng �Hay h�n mậy?� bằng giọng điệu thoải m�i�
Giọng người S�i G�n đ�i khi diễn đạt c�ng một c�u n�i, nhưng lại bằng nhiều cung bậc giọng điệu kh�c nhau, lại mang � nghĩa kh�c nhau. Đ�m nhỏ quậy, nghịch ph�, người chị mắng, giọng hơi gằn lại v� từng tiếng một, c� ch�t h�m hỉnh trong đ� �Dzui dzữ hen!�.
Đ�m bạn c�ng tuổi, ngồi chơi chung, cười đ�a, một người n�i giọng cao cao vui vẻ �Dzui dzữ hen!�� Người S�i G�n c� th�i quen hay �đ�i� giọng ở chữ cuối l�m c�u n�i mang một sắc th�i kh�c khi hờn giận, khi đ�a vui như �Hay dzữuuu�, �Giỏi dzữưưu�!�
Nghe người S�i G�n n�i chuyện, trong c�ch n�i, bắt gặp �Th�i � nghen� �Th�i �!� kh� nhiều, như một th�i quen, như c�i �duy�n� trong giọng S�i G�n. Người S�i G�n n�i chuyện, kh�ng ph�t �m được một số chữ, v� hay l�m người nghe lẫn lộn giữa �m �d,v,gi� cũng như người H� Nội ph�t �m lẫn c�c từ c� phụ �m đầu �r� �xong dzồi�.
N�i th� đ�ng l� sai, nhưng viết v� hiểu th� chẳng sai đ�u, đ� l� giọng S�i G�n m�, nghe l� biết liền. M� cũng chẳng biết c� phải l� do thật sự người S�i G�n kh�ng ph�t �m được những chữ ấy kh�ng nữa, hay l� do c�ch n�i lẫn từ �d,v,gi� ấy l� do quen miệng, thuận miệng v� hợp với chất giọng S�i G�n..
V� như n�i �Đi chơi dzui dzẻ hen mậy!� th� người S�i G�n n�i n� thuận miệng v� tự nhi�n hơn nhiều so với n�i �Đi chơi vui vẻ hen!�. N�i l� �vui vẻ� vẫn được đấy chứ nhưng cảm gi�c n� ngường ngượng miệng l�m sao đ�. Nghe một người S�i G�n ph�t �m những chữ c� phụ �m "v" như "về, vui, vườn, v�ng" c� cảm gi�c sao sao ấy, kh�ng đ�ng l� giọng S�i G�n ch�t n�o...
Tiếng n�i của người S�i G�n kh�ng chỉ thuần l� tiếng Việt, m� c�n l� sự học hỏi, vay mượn nhiều từ ngữ của c�c d�n tộc bạn, đ�m ra mang nhiều �h�nh ảnh� v� �m�u sắc� hơn. Những từ như �l� x�, th�o l�o, x� mụi, cũ x�,c�i ki �� l� tiếng mượn của kh�ch tr�, những từ như �x� quầng, m�nh �n�� l� tiếng của người Kh�mer. N�i riết đ�m quen, dần dần những từ ngữ đ�, những tiếng n�i đ� được người d�n S�i G�n sử dụng một c�ch tự nhi�n như của m�nh, điều đ� chẳng c� g� lạ�Th�m v�o đ�, n� được sửa đổi nhiều cho ph� hợp với giọng S�i G�n, th�nh ra c� những n�t đặc trưng ri�ng.
Người S�i G�n n�i ri�ng v� miền Nam n�i chung, c� th�i quen d�ng từ "dạ" khi n�i chuyện, kh�c với người miền Bắc lại d�ng từ "v�ng".
Khi n�i chuyện với người lớn hơn m�nh, người dưới thường đệm từ "dạ" v�o mỗi c�u n�i. "M�y ăn cơm chưa con ? - Dạ, chưa!"; "Mới d�a/dzề hả nh�c? - Dạ, con mới!"� C�i tiếng "dạ" đ�, kh�ng biết sao trong cảm gi�c nghe của một người S�i G�n với một người S�i G�n thấy n� "thương" lạ...dễ chịu m� gần gũi, nhẹ nh�ng m� t�nh cảm lắm lắm. Cảm gi�c n� thật ri�ng so với những nơi kh�c. Nghe một tiếng "dạ" l� biết ngay t�n n�y l� d�n miền Nam c�i đ� rồi hẵng hay...
Một người miền kh�c, c� thể l� Bắc hoặc Trung, diễn tả một khoảng thời gian ngắn v�i ng�y th� n�i �Từ bữa đ� đến bữa nay�, c�n người S�i G�n th� n�i �Hổm nay�, �dạo n�y��người kh�c nghe sẽ kh�ng hiểu, v� n�i chi m� ngắn gọn gh�. [Lại ph�t hiện th�m một điều l� người S�i G�n hay d�ng từ �gh� ph�a sau c�u n�i để diễn tả một sắc th�i t�nh cảm ri�ng. Tiếng �gh� đ� chẳng h�m � g� nhiều, n� mang � nghĩa l� �nhiều�, l� �lắm�. N�i �Nhỏ đ� xinh gh�!� nghĩa l� khen c� b� đ� xinh lắm vậy.]
Lại so s�nh từ �hổm nay� với �hổm r�y� hay nghe ở c�c v�ng qu� Nam Bộ, cũng một � nghĩa như nhau, nhưng lại kh�ng ho�n to�n giống nhau.. Nghe người S�i G�n d�ng một số từ �hổm r�y, miết�� l� người S�i G�n bắt chước người miền s�ng nước vậy. Nhưng nghe vẫn kh�ng tr�i tai, kh�ng cảm thấy gượng, v� trong người S�i G�n vẫn c�n c�i chất Nam Bộ chung m�.
Nghe một đứa con trai S�i G�n n�i về đứa bạn g�i n�o đ� của m�nh xem��Nhỏ đ� xinh lắm!�, �Nhỏ đ� ngoan!��Tiếng �nhỏ� mang � nghĩa như tiếng �c�i� của người H� Nội. Người S�i G�n gọi �nhỏ Thu�, nhỏ L�, nhỏ Uy�n� th� cũng như �c�i Thu�, c�i Uy�n, c�i L�� của người H� Nội th�i.
N�i một ai đ� chậm chạp, người S�i G�n k�u �Thằng đ� l�m g� m� cứ c� rề c� rề�nh�n ph�t bực!� Nghe cứ như l� đ�a, chẳng l�m c�u n�i nặng nề lắm. Một người lớn hơn gọi ��, nh�c lại n�i nghe!� hay gọi người b�n h�ng rong ��, cho ch�n ch� nhiều nhiều, tiền �t coi!�� �ʔ l� tiếng S�i G�n đ�, kiểu bắt chước T�y, coi gọi trổng kh�ng vậy m� chẳng c� � g� đ�u, c� thể n�i đ� l� th�i quen trong c�ch n�i của người S�i G�n. M� người S�i G�n cũng lạ, mua h�ng g� đ�, thường �qu�n� mất từ �b�n�, chỉ n�i l� �cho ch�n ch�, cho t� phở�� �cho� ở đ�y l� mua đ� nghen.
Nghe người S�i G�n n�i chuyện với nhau, thường bắt gặp thế n�y �Lấy c�i tay ra coi!� �Ngon l�m thử coi!� �Cho miếng coi!� �N�i nghe coi!�� �L�m thử� th� c�n �coi� được, chứ �n�i� th� l�m sao m� �coi� cho được n� ? Vậy m� người S�i G�n lại n�i, từ �coi� cũng chỉ như l� một từ đệm, d�n S�i G�n n�i dzậy m�.
Ngồi m� nghe người S�i G�n n�i chuyện c�ng nhau th� qu�i lắm, lạ lắm, kh�ng �t người sẽ hỏi �mấy từ đ� nghĩa l� g� dzậy ta ?� � M� �dzậy ta� cũng l� một thứ �tiếng địa phương� của người S�i G�n �. Người S�i G�n c� th�i quen hay n�i �Sao kỳ dzậy ta?� �Sao rồi ta?� �Được h�ng ta?��Nghe như l� hỏi ch�nh m�nh vậy đ�, m��hổng phải dzậy đ�u nghen, kiểu như l� nửa hỏi người, nửa đ�a đ�a vậy m�. �coi dzậy m� hổng phải dzậy�
Người S�i G�n c� c�i kiểu gọi �M�y� xưng �Tao� rất �ngọt�. Một v�i lần gặp nhau,n�i chuyện � hợp t�m đầu một c�i l� người Saigon m�y tao liền. Nếu đ�ng l� d�n S�i G�n, hiểu người S�i G�n, y�u người S�i G�n sẽ thấy c�ch xưng h� ấy chẳng những kh�ng c� g� l� th� thiển m� c�n rất ư l� th�n thiện v� gần gũi.
M�y-tao l� kiểu xưng h� hay thấy trong mối quan hệ bạn b� của người S�i G�n. C�ch xưng-h� n�y thấy d�n trải từ đủ c�c mối quan hệ bạn b�; từ bạn học giữa mấy đứa nh�c ch�t x�u, cho đến mấy b�c mấy anh lớn lớn tuổi. Hổng biết c�i m�u d�n S�i G�n n� chảy mạnh qu� hay sao m� thấy mấy c�ch gọi n�y n�...tự nhi�n v� dễ n�i hơn l� mấy từ như "cậu cậu - tớ tớ" của miền Bắc. N�i chuyện bạn b� với nhau, th�n thiết m� gọi mấy tiếng m�y m�y tao tao th� nghe thật sướng, thật thoải m�i tự nhi�n, v� khoai kho�i l�m sao ấy. Gọi thế th� mới thiệt l� d�n S�i G�n.
Đấy l� ngang h�ng, ngang vai vế m� gọi nhau, chứ c�n như đ�m nho nhỏ m� gặp người lớn tuổi hơn, đ�ng bậc cha, ch� th� kh�c. Khi ấy �tụi nhỏ� sẽ gọi l� ch�, th�m, c�, d�, hay b�c v� xưng �con� ngọt xớt. C� vẻ như người S�i G�n "ưa" tiếng ch�, th�m, d�, c� hơn; cũng như đa phần d�n miền Nam kh�c vậy m�. M� c� lẽ c�ch gọi n�y cũng c�n tuỳ v�o việc ước lượng tuổi của người đối diện. Gặp một người phụ nữ m� m�nh nhắm chừng tuổi nhỏ hơn mẹ m�nh ở nh� th� "D� ơi d�...cho con hỏi ch�t...!" - c�n lớn hơn th� dĩ nhi�n l� "B�c ơi b�c..." rồi. Khi gọi một c�ch th�n mật c� � khuy�n bảo với một em nhỏ, người S�i g�n thường n�i �Nầy, ch� em��
Những tiếng mợ, th�m, cậu,... cũng tuỳ v�o vai vế v� người đối diện m� gọi. C� người chẳng b� con th�n thuộc g�, nhưng l� bạn của ba m�nh, lại nhỏ tuổi hơn, thế l� gọi l� ch� v� vợ của ch� đ� cứ thế gọi lu�n l� th�m. Gọi th� gọi thế, c�n xưng th� xưng �con� chứ kh�ng phải �ch�u ch�u� như một số v�ng kh�c. C�i tiếng �con� cất l�n n� tạo cho người nghe cảm gi�c khoảng c�ch giữa m�nh với đứa nhỏ đang n�i kia tự dưng� gần xịt lại. Nghe sao m� quen thuộc, v� gần gũi đến lạ l�ng. Tự dưng l� thấy c� cảm t�nh liền.