Chúng ta biết, Trái đất quay chung quanh Mặt trời, một năm hết một vòng. Như vậy nhìn từ Trái đất của chúng ta, dường như Mặt trời đang từ từ di chuyển trên nền không gian đầy sao, một năm quay vừa đúng một vòng, trở về vị trí cũ. Tuyến đường Mặt trời chầm chậm đi qua gọi là “Hoàng đạo”. Vả lại, người xưa còn sớm phát hiện ra rằng tuyến đường mà Mặt trăng cùng 5 hành tinh lớn: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ đi qua đều ở gần Hoàng đạo. Bởi vì cần phải tính toán sự thay đổi vị trí của các thiên thể di động này. Cho nên, bầu trời sao gần Hoàng đạo trở nên vô cùng quan trọng. Vì vậy, người xưa men theo hoàng đạo, đại khái chia khoảng trời sao này thành 28 phần, mỗi một phần gọi là một “Tú”, kết hợp 28 vì sao này lại gọi là 28 vì tinh tú. “Tú” có nghĩa là “dừng lại”, “nghỉ lại”. Người xưa tưởng tượng rằng, nếu những vì sao này được chuẩn bị để ghi lại hành trình của Mặt trăng, thì cũng như ngựa, xe trong nhân gian lưu thông trên đường cái đều là ngày đi đêm nghỉ, tốt nhất là Mặt trăng cũng nên như thế. Do đó, những vì sao này được gọi là “Tú”, mỗi một “Tú” chính là một “trạm Trăng”. 28 vì tinh tú cũng gọi là 28 chòm sao, là do người Trung Quốc thời cổ đại vì muốn quan sát hiện tượng thiên văn và sự vận hành của Mặt trời, Mặt trăng, 5 hành tinh lớn mà chọn lấy 28 tinh quan [các vì sao thời Trung Quốc cổ đại không gọi là tinh tòa mà gọi là “tinh quan”] để làm mốc quan sát đo đạc. 28 tinh tú lại được chia đều thành 4 nhóm, mỗi nhóm 7 tinh tú, cùng 4 phương vị Đông, Tây, Nam, Bắc phối hợp hình tượng động vật Thương long, Bạch hổ, Chu tước, Huyền vũ [tên gọi chung rùa và rắn] gọi là “Tứ tượng”, Đạo giáo gọi là “Tứ linh”. Thương có nghĩa màu xanh. Thương long chính là “Thanh long”; Chu tước theo khảo cứu chứng minh của các học giả, chỉ cho chim cút [nhiều nơi gọi Chu tước là chim sẻ đỏ]; chỉ có Huyền vũ là đặc biệt nhất. Huyền vũ là biểu tượng hợp nhất của hai loại động vật – Rắn cuốn quanh thân Rùa [người ta quen gọi là Rùa đen]. Tứ linh ở bốn phương hướng, từ xưa đến nay được coi là thần bảo hộ, tức Tứ thần, là 4 loại thú thần trấn thủ 4 phương Đông, Tây, Nam, Bắc trong truyền thuyết cổ đại Trung Quốc. Các vị thần bốn hướng này, thời xưa từng được dùng vào việc bày binh trong quân trận. Thời Chiến Quốc có thuyết “Tiền Chu tước, hậu Huyền Vũ, tả Thanh long, hữu Bạch hổ”. Sau khi Đạo giáo được lưu truyền, Tứ tượng [Tứ linh] do 28 vì tinh tú hợp thành càng được tôn sùng và đây cũng là một trong những nguồn gốc của 12 con giáp.
Căn cứ phương hướng xuất hiện của 28 tinh tú có thể phân chia như sau: – 7 sao Thanh long [Rồng Xanh phương Đông, hành Mộc]: STT Tên tinh tú Tiếng Hoa Tương đương chòm sao châu Âu Loài tượng trưng 01 Giác Mộc Giao 角木蛟 Spica [Sao sáng nhất trong chòm Xử Nữ] Giao long [thuồng luồng] 02 Cang Kim Long 亢金龍 Virgo [Chòm Xử Nữ] Rồng 03 Đê Thổ Hạc 氐土貉 Libra [Chòm Thiên Bình, còn gọi Thiên Xứng] Thú giống loài cáo 04 Phòng Nhật Thố 房日兔 Libra [Chòm Thiên Bình, còn gọi Thiên Xứng] Thỏ 05 Tâm Nguyệt Hồ 心月狐 Antares [Sao sáng nhất trong chòm Thiên Hạt] Cáo 06 Vĩ Hỏa Hổ 尾火虎 Scorpius [Chòm Thiên Hiết, còn gọi Thiên Hạt] Cọp
07 Cơ Thủy Báo 箕水豹 Sagittarius [Chòm Nhân Mã] Beo
7 sao Bạch hổ [Hổ Trắng phương Tây, hành Kim]: STT Tên tinh tú Tiếng Hoa Tương đương chòm sao châu Âu Loài tượng trưng 01 Khuê Mộc Lang 奎木狼 Andromeda [Chòm Tiên Nữ] Sói 02 Lâu Kim Cẩu 婁金狗 Aries [Chòm Bạch Dương] Chó 03 Vị Thổ Trĩ 胃土雉 Aries [Chòm Bạch Dương] Chim trĩ 04 Mão Nhật Kê 昴日鸡 Pleiades [Tua rua – sao Thất Nữ trong chòm Kim Ngưu] Gà 05 Tất nguyệt ô 畢月烏 Taurus [Chòm Kim Ngưu] Quạ 06 Chủy Hỏa Hầu 觜火猴 Orion [Chòm Xạ Thủ] Khỉ
07 Sâm Thủy Viên 參水猿 Orion [Chòm Xạ Thủ] Vượn
7 sao Chu tước [Chim cút Đỏ phương Nam, hành Hỏa]: STT Tên tinh tú Tiếng Hoa Tương đương chòm sao châu Âu Loài tượng trưng 01 Tĩnh Mộc Hãn 井木犴 Gemini [Chòm Song Tử] Tuần lộc [Đà lộc] 02 Quỷ Kim Dương 鬼金羊 Cancer [Chòm Cự Giải, còn gọi Bắc Giải] Dê 03 Liễu Thổ Chương 柳土獐 Hydra [Chòm Trường Xà] Hươu Nước 04 Tinh Nhật Mã 星日馬 Alphard [Sao sáng nhất trong chòm Trường Xà] Ngựa 05 Trương Nguyệt Lộc 張月鹿 Crater [Chòm Cự Tước] Nai 06 Dực Hỏa Xà 翼火蛇 Corvus [Chòm Ô Nha] Rắn
07 Chẩn Thủy Dẫn 軫水蚓 Corvus [Chòm Ô Nha] Giun Đất
7 sao Huyền Vũ [Rùa Đen phương Bắc, hành Thủy]: STT Tên tinh tú Tiếng Hoa Tương đương chòm sao châu Âu Loài tượng trưng 01 Đẩu Mộc Giải 斗木獬 Sagittarius [Chòm Nhân Mã] Quái thú cổ đại 02 Ngưu Kim Ngưu 牛金牛 Capricornus [Chòm Ma Kết, còn gọi Nam Dương] Trâu 03 Nữ Thổ Bức 女土蝠 Aquarius [Chòm Bảo Bình] Dơi 04 Hư Nhật Thử 虛日鼠 Aquarius [Chòm Bảo Bình] Chuột 05 Nguy Nguyệt Yến 危月燕 Aquarius/Pegasus [Bảo Bình/Phi Mã] Chim én 06 Thất Hỏa Trư 室火豬 Pegasus [Chòm Phi Mã] Heo
07 Bích Thủy Dũ 壁水貐 Algenib [Sao thuộc Chòm Phi Mã] Thú [truyền thuyết] giống cáo, to hơn chó
Mỗi một “Tú” sẽ do một số lượng hành tinh không đồng nhau hợp thành. Có tinh tú bao gồm mười mấy cho đến mấy chục ngôi sao, như sao Khuê và sao Dực. Có tinh tú chỉ do hai hoặc ba ngôi sao hợp thành, như sao Giác, sao Tâm. Người xưa dùng những đường vẽ giả tưởng liên kết các ngôi sao của mỗi một tinh Tú thành các hình trạng, đồ hình không giống nhau.
Sao Cơ trong 28 tinh tú do 4 ngôi sao kết thành, giống hình cái ki xúc đất; sao Tĩnh do 8 ngôi sao kết thành, giống hình cái giếng,…
Nhật Tuệ
Em, Em có biết trên bầu trời kia có bao vì tinh tú không? Có lẽ em và tôi chẳng biết được trong bao la kia có bao nhiêu sự kỳ vĩ của tạo hóa mà con người thì chỉ mới đặt bút viết nên những con chữ đầu tiên cho quyển sách mang tên “Vũ trụ”.
Vũ trụ bao la làm cho người mơ mộng sẵn sàng dâng tặng đôi mắt của mình cho khoảng trời chốc chốc lại lấp lánh ấy. Người ta nói màu đen là một màu buồn và u tối, như người ta vẫn dùng những tính từ “tối đen”, "tối tăm" để diễn tả những thứ tiêu cực. Nhưng màu đen vũ trụ của em và của tôi lại khác, nó đen một màu đen trí tuệ, thông thái như những hiền triết Hy Lạp, La Mã ngày xưa.
Màu đen của bầu trời thì nhiều khi trăng sao, đôi khi đậm đặc, lúc thì đầy giọt mưa. Nhưng màu đen của vũ trụ lại luôn được điểm xuyết bởi những vì tinh tú lấp lấp lánh. Em có thích ngắm nhìn màu đen huyền bí ấy chứ? Riêng tôi thì thích lắm, nhưng những ngày cuối năm, nhìn lên bầu trời kia tôi chẳng thấy gì nhiều ngoài một màu đen lạ lẫm, có lẽ tôi sẽ chờ khi tháng ba tháng tư đến, bởi khi ấy tôi sẽ lại thấy được trăng sao trên vũ trụ của tôi.
Người ta sống ở những nơi khác nhau thì cảnh núi đồi lại khác nhau, họ gặp những người khác nhau và có những câu chuyện khác nhau. Nhưng điểm chung vĩnh hằng của loài người, của em, của tôi - đó là chúng ta đang cùng được sống trong vòng tay bao la của vũ trụ. Bầu trời của chúng ta nhiều khi khác nhau lắm chứ, tôi lấy ví dụ nhé: Nếu bầu trời bên này của tôi đang mưa, thì bầu trời của em có khi là nắng; bầu trời của tôi lắm mây mù, có lẽ bầu trời bên em thì lại mát lành. Nhưng vũ trụ thì luôn luôn đồng nhất ở nơi em và nơi tôi. Vũ trụ xa lạ lắm mà lại gần gũi lắm, vũ trụ ôm lấy đôi ta như vòng tay một người ông đang ôm lấy những đứa cháu nhỏ. Vũ trụ của tôi và của em không còn trẻ nhưng nó chẳng bao giờ già - chúng ta và những thế hệ con cháu chúng ta sẽ bắt đầu và kết thúc như những chuỗi mắt xích nối tiếp nhau, chỉ có duy nhất vũ trụ vẫn là vũ trụ, mãi ở đó và mở dần về vô tận.
Dù thứ ánh sáng le lói em thấy trên bầu trời mỗi đêm chỉ là hình ảnh của một ngôi sao đã chết, nhưng bằng cách nào đó, người ta đã tưởng tượng và liên kết những “cái chết” lại với nhau để tạo nên những chòm sao hộ mệnh cho loài người nhỏ bé. Nếu tôi là một ngôi sao nhỏ trên bầu trời, tôi hẳn sẽ bất ngờ khi biết ở một hành tinh xinh đẹp kia lại có đám người đang lúc nhúc sinh sống và họ đang tưởng tượng tôi và những ngôi sao hàng xóm của tôi là những vị thần hộ mệnh. Có lẽ lúc đó tôi sẽ “Ồ”, “Quao” hệt như cách người ta “Ồ”, “Quao” mỗi khi các phi hành gia mang những điều mới lạ từ vũ trụ về. Nhưng em hãy hi vọng tôi không “Ồ” ra thiên thạch hay “Quao” ra bão mặt trời vào hành tinh xinh đẹp của bọn mình nhé.
Em có biết chòm sao nào là thần hộ mệnh của mình không?
Được nhìn thấy sao băng thì may mắn lắm. Tôi và một người bạn đã từng thấy sao băng, nhưng chỉ khi nó xẹt mất rồi thì tôi và người bạn mới hiểu được chuyện gì vừa xảy ra. Người ta bảo điều ước sẽ thành hiện thực nếu có sao băng làm chứng. Nhưng tôi lại nghĩ, chỉ cần nhìn thấy sao băng thì cũng may mắn rồi, may mắn như chúng ta đang sở hữu đôi mắt để nhìn qua bầu trời, có được lá phổi để hít tràn những làn khí mát lành của buổi đêm ngước lên vũ trụ. Cả việc sinh ra và thấy những điều đẹp đẽ cũng đã là một sự may mắn lớn. Nhiều khi chúng ta được đắm mình trong những điều giản dị cũng là hạnh phúc, em có nghĩ như tôi không?
Nhưng có lẽ em chẳng cần sao băng nếu trong em có một niềm tin lớn vào điều ước của em.
Tôi trèo lên ngọn đồi xaBăng qua sông cạn, vượt rừng tối đen,Tôi đi xuyên những màn đêmBăng qua núi đá, ngược về non cao,Đến nơi thung lũng lao xao
Gió về gió hát, mây mù mất tăm.
Ngước lên vũ trụ lặng câmMắt tôi phản rọi mọi hình phía xa:Sao kia dù ở rất xaMà sao giờ đã lạc vào mắt đen;Sao kia lại ở góc đây
Mà sao sao đã gọn nằm con ngươi.
Ngắm nhìn vũ trụ đêm khuyaTôi như về lại cội nguồn cổ xưa:Big-bang, ly - hợp - hợp - lyNhững hành tinh lạ sinh rồi lại tan,Vạn ngàn cây số mở toang
Vũ trụ như thể tiến về viễn phương.
Sao Mai, Bắc Đẩu, sao HômÁnh sao chiếu rọi xuyên vào thinh không,Trên trang vũ trụ màu đenSao như đá quý sáng màu kim cương.Những khi nhìn lại cố hươngTôi đây, sao đó, vô vạn điểm chung:Đều là thực thể cô đơnSống trong vũ trụ, dạt về nơi đâu?Mấy khi đời có bể dâuSao kia vẫn sáng, tôi thì lặng im,Sao kia mãi vẫn là saoTôi đây sinh tử một lần rồi thôi.Rồi khi thân xác rã tanPhân tử tan biến vào trời thế gian,Rồi tôi lại được quá giangChuyến đi với gió về miền cố hươngBay theo những cánh chim trời
Bay qua mây trắng, bay vào khoảng không.
Nhưng thôi nghĩ ngợi làm chi?Cứ rằng sống thật những ngày tháng nay:Đi xuyên qua những bão giông,Đặt tên cho những con đường phía xa,Vượt trên con sóng biển sâu,Đứng từ phương Bắc, nhìn về phương Nam,Ngược lên những núi trùng cao,
Chạy về những chốn biên thùy xa xôi.
Sống trọn từng phút từng hồiNhà cao cửa rộng cũng bằng trăm năm,Sống cho một sống bằng ba
Sống không hối tiếc lúc mình rời đi.