Thai kỳ là quá trình chứa rất nhiều nguy cơ phát sinh các tình trạng rối loạn sức khỏe. Trong đó đái tháo đường thai kỳ là tình trạng phổ biến. Bệnh có thể gây các biến chứng cho cả mẹ và bé nếu không được phát hiện kịp thời. Mỗi thai phụ nên được xét nghiệm tầm soát đái tháo đường thai kỳ để đảm bảo sức khỏe sinh sản. Vậy quy trình xét nghiệm tiểu đường thai kỳ xảy ra như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu thông qua bài viết này.
Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ là gì?
Tiểu đường thai kỳ là tình trạng bệnh lý mà sản phụ được chẩn đoán đái tháo đường từ 3 tháng giữa thai kỳ. Mặt khác mẹ bầu phải không có bằng chứng đã mắc bệnh trước đó. Nguyên nhân có thể bắt nguồn từ các hormon của nhau thai tác động lên quá trình hoạt động của insulin. Nếu không được điều trị đúng đắn, bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm.
Hiểu rõ quy trình xét nghiệm tiểu đường thai kỳ để có thể chủ động hơn. Một số thử nghiệm đòi hỏi sản phụ phải nhịn đói đủ 8 tiếng mới có thể chẩn đoán chính xác.
Mẹ bầu nào nên làm xét nghiệm tiểu đường thai kỳ?
Tất cả phụ nữ mang thai nên làm xét nghiệm tầm soát tiểu đường thai kỳ vào tuần thứ 24 -28. Tuy nhiên trong các trường hợp người mẹ có tiền căn thừa cân béo phì, có chế độ ăn mất cân bằng dinh dưỡng hoặc có các biểu hiện báo hiệu đái tháo đường [thường xuyên khát nước, miệng thấy vị ngọt, mệt mỏi quá mức…] thì cần được xét nghiệm sớm hơn để xác định mức đường huyết. Các nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc đái tháo đường thai kỳ là:
- Mẹ mang thai khi > 40 tuổi.
- Thể trạng béo phì.
- Tiền căn bị tiểu đường trong thai kỳ ở lần mang thai trước.
- Từng sinh con nặng ký ≥ 4000 gr.
- Tiền căn thai lưu 3 tháng cuối không rõ lý do.
- Từng sinh con có dị tật bẩm sinh không tìm được nguyên nhân.
- Tiền căn gia đình có người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
- Mắc chứng rối loạn phóng noãn kiểu buồng trứng đa nang.
- Sử dụng thuốc như corticosteroids trước.
Nắm rõ quy trình xét nghiệm tiểu đường thai kỳ là cần thiết đối với sản phụ khi bước vào thời kỳ mang thai.
Quy trình xét nghiệm tiểu đường thai kỳ
Quy trình xét nghiệm tiểu đường thai kỳ có thể thực hiện gồm hai phương pháp sau:
Phương pháp 1 bước
Thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống: uống 75g glucose sau đó đo nồng độ glucose huyết tương lúc đói và tại thời điểm 1 giờ, 2 giờ sau uống đường. Nghiệm pháp được thực hiện ở tuần thứ 24 đến 28 của thai kỳ đối với những thai phụ không được chẩn đoán đái tháo đường trước đó.
Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống phải được thực hiện vào buổi sáng khi sản phụ đói. Tức là sau khi nhịn đói qua đêm ít nhất 8 giờ. Các ngưỡng kết quả glucose để chẩn đoán tiểu đường thai kỳ là:
- Đường huyết lúc đói ≥ 92 mg/dL [5,1 mmol/L]
- Tại thời điểm 1 giờ ≥ 180 mg/dL [10,0 mmol/L]
- Tại thời điểm 2 giờ ≥ 153 mg/dL [8,5 mmol/L]
Phương pháp 2 bước
Bước 1: Thực hiện nghiệm pháp uống glucose 50g hoặc uống glucose 50 gam [ trước đó không cần nhịn đói], đo đường huyết tại thời điểm 1 giờ. Nghiệm pháp được thực hiện ở tuần thứ 24 đến 28 của thai kỳ đối với những thai phụ không được chẩn đoán đái tháo đường trước đó.
Nếu mức glucose huyết tương được đo lường tại thời điểm 1 giờ sau uống cao hơn 130 mg/dL thì tiếp tục với nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống 100g.
Bước 2: Thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống 100g. Nghiệm pháp được thực hiện khi bệnh nhân đang đói. Bệnh nhân đói uống 100 gam glucose pha trong 250-300 ml nước. Sau đó đo glucose huyết lúc đói và tại thời điểm 1 giờ, 2 giờ, 3 giờ, sau khi uống glucose.
Tiểu đường thai kỳ được chẩn đoán khi ít nhất có 2 trong 4 giá trị mức glucose huyết tương bằng hoặc vượt quá các ngưỡng sau đây:
| Thời điểm | Tiêu chuẩn chẩn đoán của Carpenter/ Coustan | Tiêu chuẩn chẩn đoán theo National Diabetes Data Group |
| Lúc đói | 95 mg/dL [5,3 mmol/L] | 105 mg/dL [5,8 mmol/L] |
| Tại thời điểm 1 giờ | 180 mg/dL [10,0 mmol/L] | 190 mg/dL [10,6 mmol/L] |
| Tại thời điểm 1 giờ | 155 mg/dL [8,6 mmol/L] | 165 mg/dL [9,2 mmol/L] |
| Ở thời điểm 3 giờ | 140 mg /dL [7,8 mmol/L] | 145 mg/dL [8,0 mmol/L] |
Những lưu ý khi đi xét nghiệm tiểu đường thai kỳ
Một số điều cần lưu ý khi thực hiện quy trình xét nghiệm tiểu đường thai kỳ như sau:
- Một số thai phụ có cảm giác buồn nôn khi uống dung dịch đường glucose. Tuy nhiên hoàn toàn không có hại gì và bắt buộc phải thực hiện nếu muốn làm xét nghiệm.
- Do trong các thử nghiệm sản phụ phải nhịn đói nên các mẹ có thể mang theo một ít bánh ngọt để ăn ngay sau khi lấy mẫu máu cuối cùng.
- Sản phụ nên mang theo ít sách, báo máy nghe nhạc hay bất kỳ thứ gì để giải trí trong lúc chờ đợi giữa các lần xét nghiệm.
- Duy trì chế độ dinh dưỡng và giấc ngủ bình thường. Không đột ngột thay đổi chế độ sinh hoạt.
- Nên có người thân đi cùng sản phụ vì khi nhịn đói quá lâu có thể bị choáng, mệt mỏi.
- Sản phụ cần tuyệt đối tuân thủ theo mọi sự hướng dẫn của bác sĩ, từ việc vận động đến chế độ ăn uống.
- Kết quả có thể có sai số nên bác sĩ có thể yêu cầu sản phụ xét nghiệm lại vào các tuần sau của thai kỳ.
Tiểu đường thai kỳ có thể gây các biến chứng nguy hiểm cho sản phụ và thai nhi nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Làm xét nghiệm tầm soát đái tháo đường thai kỳ là cần thiết đối với mỗi bà mẹ, đặc biệt ở nhóm đối tượng nguy cơ cao. Hiểu rõ các bước, cách thức và đối tượng giúp các sản phụ chủ động hơn trong quá trình thực hiện quy trình xét nghiệm tiểu đường thai kỳ.