Các trò chơi luân phiên cho trẻ
|
Trẻ sơ sinh tỏ ra thích thú với tất cả mọi thứ xung quanh con nhưng trẻ cũng sẽ nhanh chán. Một khi trẻ đã đoán được chính xác điều gì sẽ xảy ra tiếp theo trong nhiều lần con sẽ không còn cảm thấy thú vị nữa. Mẹ chỉ cần thay đổi nhỏ và sáng tạo thêm nhiều hoạt động để giờ chơi của con luôn vui nhộn. Mẹ chưa biết làm thế nào ư? Hãy đọc bài viết dưới đây ngay nhé! Show Đầu tiên, cùng tìm hiểu tại sao trẻ lại nhanh chán những trò chơi cũ! Hãy tưởng tượng mẹ đang chơi trò ú òa với bé. Đầu tiên, bé rất thích thú và vui mừng: Mỗi lần mẹ bỏ tay ra khỏi mặt là mắt bé mở to, bé cười và rồi bé đá chân như dấu hiệu bắt mẹ làm lại. Nhưng dần dần bé phản ứng ít hơn, và mẹ nhận ra bé không còn chú ý đến trò chơi này nữa. Có phải trẻ không còn thích trò chơi ú òa nữa? Tất nhiên là không! Điều này chỉ có nghĩa là bé cảm thấy mệt mỏi khi chỉ chơi trò đó theo mỗi một cách. Nếu mẹ giấu con thú nhồi bông yêu thích của bé sau lưng, kéo nó ra và nói “Ú òa”, bé sẽ lại thấy thú vị, sẽ lại phấn khích tham gia chơi và nhận được tất cả những lợi ích từ trò chơi truyền thống này. Thói quenThực tế là các bé rất dễ mất đi hứng thú trong những thứ quen thuộc được biết đến như là thói quen, hay một quá trình bỏ qua các thông tin cảm giác mà chúng ta đã quen thuộc. >> Mách ba mẹ các trò chơi cho trẻ em tại nhà theo từng giai đoạn  Trẻ dễ mất đi hứng thú với những trò chơi quen thuộc Bố mẹ có thể lo rằng việc con mất đi sự hứng thú trong một việc gì đó như là một dấu hiệu của vấn đề thiếu tập trung, nhưng thói quen cũng là một bước quan trọng giúp chúng ta bước vào tuổi trưởng thành. Ví dụ, hãy tưởng tượng mình đang trên máy bay. Khi bạn bay lần đầu, tiếng động cơ rất lớn và rất khó để có thể bỏ qua chúng. Tuy nhiên, sau vài phút, bạn điều chỉnh âm thanh đó để bạn có thể nói chuyện với người ngồi bên cạnh, đọc sách, hay thậm chí là ngủ. Hoặc bạn gặp một người bạn trong một nhà hàng đông đúng. Khi bạn mới tới, bạn để ý tới mỗi bước đi của người phục vụ xung quanh mình, nhưng rất nhanh thôi bạn bắt đầu vô thức lọc nó ra để có thể tập trung vào khuôn mặt của người đối diện. Thói quen là một dấu hiệu cho thấy hệ thần kinh cảm giác của bé đang học được những kỹ năng quan trọng là lọc các thông tin đến. Những điều này cũng có nghĩa là mẹ phải cố gắng tạo ra nhiều điều mới mẻ thú vị để thu hút con và kích thích bé khám phá. Mất đi thói quenViệc mất đi thói quen là việc chúng ta phản ứng với một thứ gì đó vốn đã rất quen thuộc nhưng lại được làm mới. Nếu đã ở cùng một người một thời gian, chúng ta có thể sẽ không nhìn chằm chằm vào khuôn mặt họ nữa (đã quen với khuôn mặt đó). Nhưng nếu một ngày người đó cắt một kiểu tóc mới, bạn sẽ thấy mình dùng nhiều thời gian để nhìn cô ấy/ anh ấy hơn (mất đi thói quen) – ít nhất cho đến khi bạn làm quen với kiểu tóc mới đó! Điều này diễn ra tương tự với trẻ em: Nếu mẹ bắt đầu hát bài hát mà con nghe đã nhàm chán với một tông giọng cao mới, con sẽ bắt đầu chú ý lại.
Điều này có ý nghĩa như thế nào với việc nuôi dạy con cái hàng ngày?Tự sáng tạo thêm những trò chơi mới vừa kích thích trí tò mò không quá phức tạp của trẻ. Mẹ cũng sẽ không cần mua cả đống đồ chơi mới. Dưới đây là một số gợi ý để giúp cho việc chơi đùa của bé luôn mới lạ và thú vị. Thay đổi qua lại các vật: Hãy làm bé ngạc nhiên bằng cách chơi trò vỗ tay theo điệu nhạc với những chiếc găng tay đầy màu sắc. Đọc một quyển sách cũ với tông giọng mới cho mỗi nhân vật... Sắp xếp lại khu vực vui chơi của bé: Đôi lúc việc làm gián đoạn thói quen chỉ đơn giản là thay đổi nơi hoặc cách mẹ sắp xếp các đồ chơi của bé. Mẹ có thể di chuyển các đồ chơi ở kệ thấp lên cao, di chuyển thùng đồ chơi, hay thay đổi vị trí bàn của con đến một nơi khác trong căn phòng. Luân phiên thay đổi đồ chơi của bé: Cất một vài đồ chơi trong tủ đồ, và cứ mỗi vài tuần lại thay chúng cho các đồ chơi ở khu vực chơi của con. Khi mẹ giới thiệu lại những đồ chơi cũ, bé sẽ thấy thích thú với chúng vì đã lâu rồi bé chưa nhìn thấy chúng, hay bởi vì bé có thể chơi với chúng theo một cách mới nhờ các nhận thức và kỹ năng vận động mới. Dù sao đi nữa cách này cũng khá hiệu quả. Cùng với sự phát triển của con, bé sẽ luân phiên thay đổi đồ chơi và cách chơi. Ví dụ, bé có thể thích một bộ những khối hình có nhiều màu sắc, nhiều hình dạng hàng năm trời nếu mẹ luân phiên cho nó vào và ra khỏi đống đồ chơi của con. Khi còn nhỏ, bé sẽ vui vẻ xếp thành các tòa tháp cao dần. Khi bé quen thuộc với việc bỏ đồ chơi vào thùng chứa, bé có thể cho các khối vào một cái giỏ và mang chúng đi quanh nhà. Thậm chí bé có thể dùng các khối xếp hình đó khi bé học về các màu sắc, hình dạng và học đếm. Trẻ vẫn có thể chơi những trò này tới hết tiểu học, khi bé có thể dùng chúng để xây dựng các tòa tháp có cấu trúc phức tạp hơn. Đôi khi một số món đồ được bé cực kỳ yêu thích không cần phải luân phiên với đồ chơi khác. Hãy để một vài món tạo ra sự thân thuộc cho trẻ. Nguồn: Babycenter
Chơi là một phương tiện trung gian nhằm giúp trẻ phát triển kỹ năng nhận thức như giải quyết vấn đề, bắt chước,.... Chơi cũng hỗ trợ sự phát triển của ngôn ngữ,vận động, tương tác xã hội và giao tiếp. Trẻ tự kỷ thường có các rối loạn các quá trình cảm giác, chơi và đồ chơi có thể giúp cho trẻ điều hòa các giác quan. Để trẻ tự kỷ chơi được trước hết chúng ta cần phải: I. XÁC ĐỊNH KHẢ NĂNG CHƠI CỦA TRẺ Quan sát trẻ chơi sẽ giúp ta hiểu khả năng chơi của trẻ và xác định những lĩnh vực chơi cần triển khai thêm. Trẻ tự kỷ gặp khó khăn về chơi với những kỹ năng sau đây: - Quan sát và bắt chước trò chơi của người khác - Đọc ý của người khác - Hiểu qui tắc, luật lệ - Luân phiên - Theo một chuỗi hướng dẫn - Thay đổi trò chơi - Hiểu điều trẻ muốn làm và người khác muốn làm có thể khác nhau - Linh động trong vai trò của mỗi người trong trò chơi - Chơi giả vờ. Khi quan sát trẻ chơi, ta cần tự đặt các câu hỏi dưới đây: 1.Trẻ có thích vài đồ chơi nào không? Đồ chơi nào được trẻ thích nhất? Trẻ có thích những đồ chơi quay, chuyển động, hay đồ chơi có chất liệu đặc biệt? thứ gì trẻ sợ hoặc gét nhất? 2.Trẻ dùng đồ chơi như thế nào? Quan sát xem trẻ có xếp thành hàng hoặc phân loại đồ chơi, có hành động lặp đi lặp lại, dùng đồ chơi không phù hợp … 3.Trẻ thích loại trò chơi nào?Trò chơi ồn ào, im lặng, xây dựng, trốn tìm hoặc tương tác với người khác… 4.Trẻ có chơi với ai không? Quan sát cách trẻ tương tác với người lớn và các trẻ khác. Xác định các mức độ chơi của trẻ tự kỷ 1.Mức độ phát triển chơi - Chơi tạo cảm giác và thăm dò: Trẻ bỏ đồ chơi vào miệng, vẫy, ném, đập đồ chơi lặp đi lặp lại; hoặc dành nhiều thời gian lật úp hoặc thao tác đồ vật một cách rập khuôn. - Chơi quan hệ : Như đập đồ vật với nhau, xếp hàng đồ vật bên cạnh nhau, phân loại đồ vật hoặc chơi xây dựng như tập hợp hay tháo rời, hoặc nối kết các mảnh của một đồ vật. - Chơi chức năng: Trẻ dùng đồ vật với chủ đích như đẩy xe hoặc đặt tách vào miệng. - Chơi biểu tượng/tưởng tượng: Tưởng tượng đồ vật vô tri vô giác( Vd: búp bê và thú nhồi bông) và khả năng giả vờ (áp một khối gỗ vào tai và giả vờ là điện thoại). Tuy nhiên, các nghiên cứu trẻ tự kỷ cho thấy trẻ kém khả năng phát triển trò chơi biểu tượng 2. Mức độ chơi xã hội - Chơi một mình: Trẻ chơi một mình với đồ chơi , không khởi xướng chơi tương tác với người khác. - Chơi song song: Ở giai đoạn này, trẻ ý thức hơn về những người lớn và trẻ em trong không gian chơi của trẻ. Trẻ có thể ngưng chơi để quan sát nhanh hành động của người khác, nhưng không tự động đến gần người khác để cùng chơi. Trẻ có thể chia sẻ một đồ chơi trong thời gian ngắn, nhưng mỗi trẻ tiếp tục chơi theo “chủ đề” của trẻ. - Chơi hợp tác: Ở mức độ này trẻ chứng tỏ khả năng hợp tác trong một chuỗi trò chơi với các bạn. Chơi xã hội phát triển từ chơi luân phiên với người lớn như chơi trốn tìm, đuổi bắt... Trẻ tự kỷ khó chơi hợp tác vì sự khiếm khuyết xã hội và giao tiếp. II. NHỮNG CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CHƠI DỰA VÀO KỸ NĂNG CHƠI CỦA TRẺ TỰ KỶ 1. Phát triển kỹ năng ở mỗi mức độ phát triển chơi Đối với chơi tạo cảm giác: Động viên trẻ thám hiểm môi trường chơi bằng cách củng cố việc cầm và quan sát đồ chơi, rồi thực hiện một số thao tác đơn giản với đồ vật bằng một tay, trong khi làm một cử chỉ khác với tay kia (vd. vịn tủ trong nhà búp bê trong khi mở và đóng cửa). Đối với chơi quan hệ: Củng cố trò chơi nối kết hai vật hoặc những phần khác nhau của một đồ vật ví dụ: đập các đồ vật với nhau; xếp hàng, cặp đôi hoặc tập hợp những đồ vật cùng loại. Đối với chơi chức năng: Chơi chức năng đơn giản - Dạy trẻ dùng một đồ vật với một chủ đích vd.đẩy xe tải quanh phòng, chạm cốc để lên miệng như để uống “khà”, cho búp bê ăn... Chơi chức năng phức tạp – Trẻ được dạy cách thực hiện tối thiểu hai hành động để tạo một tác động vd.đẩy hộp đồ chơi, nhắm mắt và nhấn nút… Đối với chơi tưởng tượng: Chơi tưởng tượng đơn giản: dùng một đồ vật tượng trưng cho một vật khác, như dùng khối tượng trưng cho xe lửa, ghế tượng trưng cho ngựa...Chơi tưởng tượng đơn giản, hành động trên người khác: ví dụ: cho búp bê uống sữa… Chơi tiêu biểu bằng cách dùng tối thiểu 2 hành động trên bản thân.Vd: giả vờ rót nước và uống bằng ly; đội nón và đẩy xe tải chứa đồ chơi quanh nhà, chất khối lên xe rồi đổ khối xuống khi xe dừng lại… 2. Phát triển kỹ năng xã hội Đối với chơi một mình Nguyên tắc chính là hỗ trợ trẻ tương tác với người khác: Người chăm sóc ngồi bên cạnh trẻ cố gắng gây sự chú ý của trẻ đang chơi bằng cách bắt chước hành động và âm thanh của trẻ, hoặc chơi với một đồ vật trẻ thích và giúp trẻ tham gia chơi khi trẻ đến gần để lấy lại món đồ chơi.Người lớn chơi ở tầm mức của trẻ với những đồ chơi trẻ thích như: Nước/cát, khối, âm nhạc… Đối với chơi song song: Nguyên tắc chính ở giai đoạn này là giới thiệu trò chơi khám phá và xã hội nhiều hơn. Vd: Chia sẻ sự chú ý liên kết, đáp ứng với những nhu cầu cơ bản, động viên chơi luân phiên. Đối với chơi hợp tác: Được phân ra nhiều bước cụ thể. Một trong những nguyên tắc khi chơi với trẻ tự kỷ ở giai đoạn này là nới rộng nhu cầu tương tác với người khác; động viên sự chọn lựa; tiếp tục nhấn mạnh chia sẻ chú ý liên kết; phát triển kỹ năng đương đầu với việc thay đổi sinh hoạt/chuyển tiếp; và chờ đến phiên. Ví dụ: Giới thiệu sinh hoạt nhóm như hát/chơi nhạc, chơi nước/cát, trò chơi xây dựng chung. Dùng lời nói đơn giản và/hoặc công cụ nhìn để minh họa những hành động trẻ cần thực hiện trong sinh hoạt, làm mẫu cho trẻ xem . Dùng “rổ xong rồi” để cho trẻ biết khi nào kết thúc trò chơi. III. MỘT SỐ ĐỒ CHƠI DÀNH CHO TRẺ TỰ KỶ Đồ chơi hấp dẫn về thị giác: điểm mạnh của trẻ tự kỷ là học bằng thị giác, vì vậy những đồ chơi, đồ vật hấp dẫn về thị giác có kết hợp với chuyển động và âm thanh kết hợp vận động của tay đóng vai trò rất quan trọng trong phát triển chú ý chung của trẻ tự kỷ. Một số ví dụ về đồ chơi: - Thổi bóng xà phòng - Ô tô dây cót có âm thanh và ánh sáng, đóng mở cửa - Chóng chóng - Lô gô, đồ chơi chồng lắp. - Thả hình vào cột hoặc hộp - Đàn gõ - Vòng lò xo ngũ sắc - Bóng gai phát sáng. - Các đèn phát sáng màu khác nhau - Ghép hình. - Tranh ảnh (ánh chụp, lô tô, sách tranh, truyện, tranh chủ đề...) Đồ chơi giả vờ: để phát triển chơi tương tác với người khác và khả năng tưởng tượng. Ví dụ một số đồ chơi: - Búp bê, thú bông - Bộ cốc chén, nấu ăn... - Bộ cắt hoa quả - Bàn chải, lược, bát thìa, giấy ăn... - Nhà, ô tô, .... - Trò chơi giả vờ: đóng vai Đồ chơi vận động tinh: để phát triển kỹ năng vận động phối hợp tay mắt, bắt chước, sự kiên trì, điều hòa rối loạn cảm giác. - Bảng từ, giấy, bút sáp và chì mầu... - Đất nặn - Kéo cắt, giấy màu - Xâu con giống, hạt.. - Lô gô, lắp ghép - Nhặt vật nhỏ, gấp, xé, bóc, kẹ Các trò chơi tạo sự uyển chuyển: có tác dụng tạo không khí vui nhộn, tương tác và điều hòa vận động - Bài hát đồng giao kết hợp với các động tác cơ thể: Nu na nu nống, kéo cưa, nhong nhong, chi chành, đập “je”, dung dăng dung dẻ... - Bài hát về cơ thể kết hợp động tác... - Bài hát về con vật kết hợp với các động tác. Đồ chơi vận động cơ thể: trẻ thích tham gia vào loại trò chơi này hơn là vì ít cần óc tưởng tưởng, ít phải dùng ngôn ngữ, nó làm giảm hành vi định hình, cải thiện điều hòa vận động. Ví dụ: - Cầu trượt, xích đu, bập bênh...; Đá, ném bóng... - Lăn hoặc nhún trên bóng to; Bàn nhún, câu thăng bằng... - Kéo dây Đồ chơi để điều hoà cảm giác vận động IV. MỘT SỐ HƯỚNG DẪN KHI CHƠI VỚI TRẺ - Tạo ra ngang tầm mắt với trẻ, cố gắng tạo ra sự chú ý của trẻ vào người chơi và người chơi cũng phải chú ý vào hành động trẻ đang làm - Dùng từ thật đơn giản hướng tới vật trẻ đang nhìn hoặc hành động trẻ đang làm. Ví dụ trẻ nhìn thổi bóng thì nói “bóng”, chọc ngón tay vào bòng nổ thì nói “bùm”... - Chơi hồn nhiên, bắt chước hành động chơi của trẻ, tạo không khí vui nhộn, hào hứng mới thúc đẩy được trẻ tương tác với người chơi. - Có thể lặp đi lặp lại một số từ lệnh, tạo sự tiên lượng ở trẻ, ví dụ: môt, hai...ba “mở”, giơ tay chờ đợi hành động đập “je”. - Có phần thưởng: Khi trẻ làm được phần thường là lời khen ngợi và kết hợp tác động vui nhộn vào cơ thể hoặc đồ ăn hoặc thứ trẻ thích. - Các đồ chơi nên xếp riêng từng loại vào từng hộp nhựa có nắp và dán nhãn bên ngoài là ảnh hoặc biểu tượng về đồ chơi đó, trẻ chơi từng thứ một, chơi xong dạy trẻ cất phải cất gọn gàng ngăn nắp. Nên có rổ có biểu tượng “xong rồi” đi cùng mỗi khi chơi để yêu cầu trẻ kết thúc trò chơi. Hỗ trợ trẻ nếu trẻ không biết chơi theo cách “ cầm tay chỉ việc và giảm dần sự giúp đỡ” - Với trẻ chưa biết chơi hoặc mức độ nặng thì ban đầu khi chơi cần 2 người: một người là đối tác chơi, một người hỗ trợ trở chơi, sâu đó đổi lại vai. - Các trò chơi nhóm nên tạo cho trẻ sự chờ đợi và biết lượt chơi. |
