Thực tế, lượng sữa trong cơ thể mỗi người sản sinh theo nhu cầu bú của bé. Nếu thường xuyên cho bé bú mẹ, sữa sẽ về nhiều dần và đáp ứng đủ. Thường trẻ đủ lớn bú mẹ sẽ hiệu quả hơn và cần 5-10 phút cho mỗi bầu vú, trong khi bé sơ sinh thường cần tới 20 phút cho mỗi bên nếu bé ngậm bắt vú đúng cách.
1. Bao lâu sữa về 1 lần?
Ngay cả trước khi mẹ sinh con, sữa của mẹ đã “sẵn sàng". Sữa non là sữa mẹ đã được tạo ra trong ngực mẹ từ ba tháng cuối thai kỳ. Có nghĩa là sữa mẹ đã về đủ cho con bú ngay những ngày sau sinh từ khi mẹ mang thai. Tuy nhiên, khi chúng ta nói bao lâu sữa về 1 lần thì lại thường đề cập đến sự tăng lượng sữa và sự thay đổi trong thành phần của sữa. Có nghĩa là chúng ta hay nói về sữa chuyển tiếp.
Bình thường, sau sinh sữa mẹ sẽ thay đổi và tăng về lượng. Do đó ngay sau khi sinh, sớm nhất có thể, mẹ hãy cho bé được da tiếp da. Và sau đó cho con bú mẹ trực tiếp. Thời điểm ngay sau sinh, bao giờ cũng ưu tiên số 1 là bé bú mẹ trực tiếp giúp cho việc kích thích tiết sữa của mẹ diễn ra nhanh hơn.
Ngày thứ 2 đến 5 sau sinh, sữa sẽ về nhiều hơn, ngực mẹ căng tức khó chịu. Quá trình xuống sữa kéo dài 1-2 ngày. Lúc này phải đảm bảo cho bé bú hoặc vắt sữa 8-12 lần/ngày kể cả ban đêm, tức là trung bình 3h/lần hoặc nhiều hơn nếu bé có nhu cầu hay sữa về ít.
Để duy trì nguồn sữa, tiếp tục vắt/cho bú ít nhất 8 lần/ngày. Khoảng cách giữa các lần không được quá 6 tiếng. Làm như vậy liên tục trong ít nhất 6 tuần đầu tiên.
Để duy trì nguồn sữa mẹ cần vắt hoặc cho bú ít nhất 8 lần/ngày
Sữa mẹ có sẵn trong các nang, sẽ về khi bé bú. Đồng thời sữa cũng được sản xuất tiếp khi có tín hiệu bé bú. Để kích thích sữa mạnh hơn nữa, sau khi bé bú xong, mẹ tiếp tục vắt sữa để cơ thể tưởng em bé cần bú nữa nên sẽ tự động sản xuất thêm. Sữa mẹ sẽ ngày càng dồi dào hơn.
2. Khoảng cách giữa các cữ bú thế nào là hợp lý?
Trong tháng đầu tiên, bé cần được bú sữa mẹ từ 8 - 12 lần mỗi ngày. Khi sữa chưa về đầy đủ, mẹ cần cho bé bú theo nhu cầu [khi bé đói], thường là 1 giờ rưỡi tới 3 giờ. Khi lớn hơn, bé sơ sinh có thể hình thành lịch bú ổn định, tuy nhiên cũng không nên để bé nhịn lâu hơn 4 giờ, kể cả ban đêm.
Khi được 1 - 2 tháng, trẻ thường bú từ 7 - 9 lần. Việc cho bé bú thường xuyên cũng giúp kích thích sản xuất sữa trong những tuần đầu.
Khoảng cách giữa các cữ bú được tính bằng thời gian từ khi bắt đầu cữ bú trước tới khi bắt đầu cữ bú sau. Nếu các cữ bú của bé thường bắt đầu vào 6h, 8h, 10h... người mẹ có thể cho bé bú 2 giờ một lần, hay nói cách khác là khoảng cách giữa các cữ bú cách nhau 2 giờ.
Về thời gian bú, bình thường với trẻ đủ lớn thường bú mẹ hiệu quả hơn và cần 5-10 phút cho mỗi bầu vú, trong khi bé sơ sinh thường cần tới 20 phút cho mỗi bên.
Tuy nhiên, có một số yếu tố khiến thời gian bú mẹ của trẻ kéo dài hơn cần thiết như:
- Bé ngậm bắt vú không đúng cách
- Bé ngủ thiếp đi khi đang bú mẹ, trường hợp đã thực sự no nê, bé có thể ngủ luôn một mạch.
- Bé bú chơi, nếu động tác này của con làm đau núm vú, mẹ có thể chọn cách ngừng cữ bú.
Tuy nhiên, nếu bé ngậm bắt vú đúng cách thì việc cữ bú kéo dài bao lâu hay khoảng cách giữa các cữ bú không hề quan trọng. Yếu tố duy nhất có thể gây tổn thương núm vú là ngậm bắt vú không đúng cách, không phải bú lâu hay nhanh.
Trong trường hợp bé ngậm bắt vú không đúng cách, bé sẽ không thể bú mẹ hiệu quả, thời gian cữ bú sẽ kéo dài và bé có thể đòi bú thường xuyên hơn. Ngậm bắt vú sai còn có thể gây tổn thương hoặc gây đau ở núm vú. Khi bé bú, bạn không nhất thiết phải luôn cho bé bú cả hai bầu sữa trong cùng một cữ bú. Nếu bé cảm thấy mãn nguyện sau khi bú một bên thì trong lần tiếp theo hãy cho bé bú bên còn lại, để đảm bảo cả hai bầu vú đều được kích thích và được bú cạn thường xuyên.
3. Cách vệ sinh bầu vú cho mẹ
Khi chăm sóc bầu vú, bà mẹ chỉ nên vệ sinh bầu vú bằng nước sạch. Tránh bôi trực tiếp xà phòng lên núm vú, các hóa chất này có thể làm mất các chất nhầy tự nhiên của da, khiến núm vú trở nên khô và nứt nẻ.
Khi chăm sóc bầu vú, bà mẹ chỉ nên vệ sinh bầu vú bằng nước sạch
Không nên chà xát mạnh vùng núm vú khi tắm rửa. Luôn rửa sạch tay trước khi chạm vào bầu vú.
Để bớt đau nhức và tránh nhiễm trùng khi sữa về, ngoài việc cho bé bú và vắt sữa thường xuyên, mẹ có thể tắm nước ấm, sữa từ 2 bầu ngực sẽ tự động chảy bớt.
Tuyệt đối không chườm nóng ngực, thay vào đó dùng một số khăn mặt thấm nước xâm xấp rồi cho vào ngăn đá để đông lạnh. Lúc đau, mẹ hãy lấy khăn ra đắp quanh ngực thì sẽ thấy đỡ đau hơn.
Trong trường hợp sữa của mẹ ra nhiều và phải dùng tấm lót sữa thì các mẹ nhất định phải thay tấm lót sữa thường xuyên để núm vú được khô ráo. Vì nếu núm vú ẩm ướt thì sẽ tạo môi trường tốt để vi khuẩn phát triển và khiến da bị phân hủy.
Lưu ý: Không nên dùng các tấm lót sữa có lớp lót nilon vì dễ gây ẩm ướt.
Sau mỗi cữ bú, mẹ có thể vắt một chút sữa lên núm vú và quầng sẫm xung quanh núm để bảo vệ da. Sữa có tác dụng làm ẩm da và tạo rào cản chống nhiễm trùng. Đợi núm vú khô rồi mới mặc áo ngực.
Sau sinh bao lâu sữa về và làm thế nào kích thích sữa về nhanh là vấn đề mà bất cứ bà mẹ nào cũng quan tâm. Dưới đây là câu trả lời và các hướng dẫn cơ bản cho mẹ.
Nhiều phụ nữ, ngay cả những người lần đầu làm mẹ có thể biết chính xác thời điểm sữa mẹ về chủ yếu nhờ các chỉ số như:
- Căng vú hoặc cảm giác đầy, nặng và/hoặc chắc
- Sưng vú
- Rò rỉ sữa mẹ, đặc biệt là qua đêm
- Núm vú dẹt và/hoặc da căng hoặc săn chắc xung quanh quầng vú
Sữa mẹ thường có nhiều dấu hiệu rõ ràng
Khi sữa của người mẹ không tăng thể tích dự kiến trong vòng 3 ngày sau khi sinh [72 giờ sau sinh] – điều này được gọi là bắt đầu tiết sữa chậm [DOL].
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các yếu tố nguy cơ gây chậm tiết sữa bao gồm:
- Những bà mẹ lần đầu sinh con có xu hướng có sữa muộn hơn khoảng một ngày so với những bà mẹ có nhiều con;
- Thuốc giảm đau khi chuyển dạ, bất kể phương pháp sinh nở;
- Sinh con qua đường âm đạo bị mệt mỏi [có thể do không có sức hoặc thời gian sinh con quá dài] hoặc sang chấn, mất quá nhiều máu [băng huyết];
- Mổ lấy thai: Bà mẹ sinh mổ thường có sữa muộn hơn bà mẹ sinh thường [có thể do thuốc hoặc do mất máu hoặc nhiều vấn đề khác nhau];
- Mất máu [hơn 500 mL/1 pint];
- Hót nhau thai bất cứ thứ gì ảnh hưởng đến chức năng của nhau thai. Nếu có nhau thai bị giữ lại, sữa thường sẽ vào bình thường sau khi các mảnh nhau thai được loại bỏ;
- Sức khỏe bà mẹ kém;
- Các vấn đề ảnh hưởng đến nội tiết tố của mẹ hoặc phản ứng với nội tiết tố, bao gồm kháng insulin, bệnh tiểu đường type I không ổn định hoặc kiểm soát kém, hội chứng buồng trứng đa nang, vô sinh, suy tuyến giáp hoặc các vấn đề về tuyến yên bao gồm Hội chứng Sheehan, tăng huyết áp, u nang buồng trứng theca lutein trong thai kỳ…
- Béo phì;
- Các vấn đề về vú của bà mẹ, vú kém phát triển [giảm sản/mô tuyến không đủ, phẫu thuật hoặc chấn thương vú, giải phẫu núm vú…];
- Sinh non
- Ngực kém phát triển – Giảm sản / Mô tuyến không đủ
Sự thay đổi nội tiết tố đột ngột xảy ra khi nhau thai tách khỏi tử cung là tín hiệu báo hiệu sữa về. Vì vậy, cơ thể mẹ sẽ nhận được tín hiệu tương tự cho dù mẹ sinh mổ hay sinh thường. Những bà mẹ sinh thường căng thẳng [sinh mổ hoặc qua đường âm đạo] có xu hướng sữa về muộn hơn một chút.
Sữa của mẹ có thể về bất cứ nơi nào từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 6 [thường là khoảng ngày thứ 2-3].
Sau sinh thường bao lâu sữa về?
Sản phụ đẻ thường khoảng 2-4 tiếng sau sinh thì có sữa về.
Sau sinh mổ bao lâu sữa về?
Sinh mổ bao lâu thì có sữa thông thường là 5 – 6 giờ sau khi hồi sức cho mẹ [tính thời gian từ phòng hồi sức sau mổ về phòng bệnh nghỉ ngơi].
Sữa non
Sữa non là loại sữa cô đặc ban đầu chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng quan trọng và kháng thể chống lại bệnh tật, được sản xuất từ khoảng tuần thứ 16-22 của thai kỳ. Lượng sữa non được sản xuất vào thời điểm những ngày đầu sau sinh là hoàn hảo cho nhu cầu của bé.
Lượng sữa non trung bình của trẻ khỏe mạnh tăng từ 2-10mL mỗi lần bú trong 24 giờ đầu lên 30-60mL mỗi lần bú vào cuối ngày thứ ba.
Giai đoạn sữa chuyển tiếp
Sản lượng sữa thường bắt đầu tăng từ 30 đến 40 giờ sau khi sinh nhau thai. Có thể mất nhiều thời gian hơn thực tế một chút để nhận thấy những thay đổi trong sản xuất sữa. “Sữa về” thường xảy ra từ hai đến ba ngày sau khi sinh, nhưng có đến 25% bà mẹ mất nhiều hơn ba ngày.
Sữa mẹ về nhanh hay chậm khác nhau ở từng mẹ, sinh thường, sinh mổ
Da kề da và bắt đầu cho con bú càng sớm càng tốt sau khi sinh
Nếu mẹ được gây tê ngoài màng cứng hoặc tủy sống, mẹ sẽ tỉnh táo để có thể cho con bú ngay. Tuy nhiên, nếu cần thiết phải gây mê toàn thân, quá trình hồi phục sẽ lâu hơn. Nếu mẹ không thể cho con bú ngay lập tức, hãy yêu cầu ôm con của da kề da. Sau đó, đặt trẻ vào vú mẹ càng sớm càng tốt.
- Tiếp xúc da kề da với em bé ngay sau khi sinh sẽ giúp giữ ấm và làm dịu và ổn định nhịp thở của em bé.
- Da kề da có nghĩa là ôm con trần truồng hoặc chỉ mặc tã sát vào da mẹ, thường là dưới áo hoặc dưới chăn.
- Thời gian da kề da có thể là một trải nghiệm gắn kết giữa mẹ và con. Đây cũng là thời điểm tuyệt vời để mẹ cho con bú đầu tiên.
- Tiếp xúc da kề da là tốt bất cứ lúc nào. Nó sẽ giúp mẹ và em bé an ủi trong vài ngày và vài tuần đầu tiên khi làm quen với nhau. Nó cũng giúp bé ngậm vú mẹ theo phản xạ bò và ngậm vú tự nhiên.
- Bạn sẽ vẫn có thể gắn bó và cho con bú sữa mẹ nếu việc tiếp xúc da kề da bị trì hoãn vì một lý do nào đó, chẳng hạn như nếu con cần được chăm sóc đặc biệt một thời gian.
Nếu sinh mổ, mẹ vẫn có thể tiếp xúc da kề da với con ngay sau khi sinh.
Da kề da với con ngay sau sinh
Cho con bú đúng cách
Hãy xin sự trợ giúp của bác sĩ hay điều dưỡng về việc cho con bú đúng cách để mẹ thoải mái và con bú được.
Cho trẻ bú thường xuyên
Cho trẻ bú mẹ rất thường xuyên ít nhất một đến ba giờ một lần. Mặc dù mẹ có thể kiệt sức và đau đớn sau sinh, nhưng mẹ sẽ hồi phục nhanh hơn và sữa về nhanh hơn nếu cho con bú sớm và thường xuyên.
Mẹ gần gũi em bé
Mặc dù mẹ có thể chưa tự mình chăm sóc được em bé ngay nhưng để em bé bên cạnh mẹ sẽ đánh thức bản năng làm mẹ, kích thích sữa về nhanh hơn.
Kích sữa
Sử dụng máy hút sữa nếu mẹ không thể ở bên con để hút và kích sữa. Hút hai đến ba giờ một lần để kích thích sản xuất sữa mẹ.
Mẹ sinh mổ làm gì để sữa về nhanh và nhiều hơn?
- Tiếp xúc da kề da với con trong 24 giờ đầu sau khi sinh giúp mẹ gắn kết với con và có thể giúp mẹ bắt đầu cho con bú.
- Cho trẻ bú thường xuyên và bao lâu tùy thích. Điều này có nghĩa là con nhận được lượng sữa thích hợp vào đúng thời điểm và nó sẽ giúp cơ thể mẹ sản xuất đủ sữa.
- Yêu cầu sự giúp đỡ của nữ hộ sinh hoặc chuyên gia cho con bú nếu con bạn gặp vấn đề với việc bú sữa hoặc nếu mẹ cần giúp đỡ khi nằm viện. Họ cũng có thể dạy mẹ cách vắt sữa bằng tay hoặc hút sữa. Đừng ngại hỏi nếu điều này là có thể.
- Cần sự chăm sóc của người thân nếu mẹ không thể tự xoay sở sau khi sinh, nhờ họ giúp bạn những việc khác để mẹ có thể tập trung vào việc cho con ăn và nghỉ ngơi.
- Thử các tư thế cho bú khác nhau để tìm tư thế cho con bú thoải mái nhất. Hai tư thế cho con bú tốt nhất sau sinh mổ để tránh gây áp lực lên vết thương là giữ dưới cánh tay [bóng bầu dục] và giữ nằm nghiêng.
Đối với phần giữ dưới cánh tay:
- Đặt em bé ở bên cạnh, dưới cánh tay
- Sử dụng đệm để hỗ trợ lưng mẹ
- Đặt một tấm đệm ở bên cạnh để giúp nâng đỡ em bé
Trong trường hợp giữ nằm nghiêng:
- Nằm nghiêng trên giường
- Nâng đỡ đầu và lưng của mẹ bằng gối
- Cho bé nằm sao cho bé quay mặt về phía mẹ, rướn sát vào cơ thể mẹ
Cho bé bú đúng tư thế giúp sữa về nhanh và nhiều hơn
Nghỉ ngơi, dinh dưỡng, uống đủ nước
Sau sinh, mẹ có thể sẽ rất mệt mỏi do vừa phải trải qua cơn vượt cạn vô cùng đau đớn và mất sức. Hơn nữa, việc có con cũng khiến mẹ mất ngủ vì phải chăm sóc bé suốt cả ngày. Vì vậy, lúc này, mẹ nên:
- Nghỉ ngơi thật nhiều, cố gắng nhờ gia đình trợ giúp để được ngủ và nghỉ ngơi. Cơ thể thoải mái thì sữa mới có thể về nhanh hơn;
- Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, hạn chế việc kiêng khem quá độ hay ăn uống thiếu chất. Mẹ đủ dinh dưỡng thì sữa mới có dưỡng chất cho em bé;
- Uống đủ nước: Sau sinh, mẹ nên uống nhiều nước ấm để kích thích sản xuất sữa. Không uống nước lạnh và các loại nước giải khát sớm. Mẹ chỉ cần uống nước lọc ấm hoặc sữa dành cho mẹ là đủ để sữa về dồi dào.
**Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc là một trong những địa chỉ uy tín về sản – phụ khoa. Quy trình chăm sóc thiết yếu bà mẹ và trẻ sơ sinh ngay sau sinh đã và đang được bệnh viện áp dụng theo đúng khuyến cáo của WHO và Bộ Y tế. 100% mẹ bầu sinh con [kể cả sinh thường và sinh mổ] tại đây đều được da kề da với con sau sinh, trẻ được bú mẹ ngay trong vòng vài giờ đầu sau sinh.
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: //www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/