Dương khí hư là gì
I. Định nghĩa
Mọi sự vật hiện tượng luôn luôn có mâu thuẫn nhưng thống nhất với nhau, không ngừng vận động, biến hoá để phát sinh phát triển, tiêu vong được gọi là học thuyết âm dương. II. Các quy luật căn bản trong học thuyết âm dương 1. Âm dương đối lập Đối lập là sự mâu thuẫn, chế ước và đấu tranh giữa hai mặt của âm dương. 2. Âm dương hỗ căn Hỗ căn là sự nương tựa lẫn nhau (để phát triển). Hai mặt âm và dương tuy đối lập nhưng phải nương tựa vào nhau mới tồn tại được, mới có ý nghĩa. Cả hai mặt đều là tích cực của một sự vật, không thể đơn độc phát sinh, phát triển. 3. Âm dương tiêu trưởng: Tiêu là sự mất đi, trưởng là sự phát triển. Quy luật này nói nên sự vận động không ngừng sự chuyển hoá lẫn nhau giữa âm và dương. VD chuyển hoá khí hậu 4 mùa. 4. Âm dương bình hành Hai mặt âm dương tuy đối lập, vận động không ngừng nhưng luôn luôn lập lại được thế thăng bằng, quân bình giữa hai mặt. Thăng bằng của hai mặt âm dương nói nên mâu thuấn thống nhất, vận động và nương tựa lẫn nhau của vật chất. a. Sự tương đối và tuyệt đối của hai mặt âm dương Sự đối lập giữa hai mặt âm dương là tuyệt đối, nhưng trong một điều kiện cụ thể nào đó có tính chất tương đối. VD Tuyệt đối : hàn thuộc âm đối lập nhiệt thuộc dương, b. Trong âm có dương, trong dương có âm Âm và dương có quan hệ hỗ căn, nương tựa vào nhau cùng tồn tại, có khi xen kẽ vào nhau trong sự phát triển. VD sự phân chia thời gian trong ngày (24h): ban ngay thuộc dương, nhưng từ 6 12 h trưa là phân dương trong dương, từ 12 18h là phần âm trong dương; ban đêm thuộc âm, nhưng từ 18 24h là phần âm trong âm, từ 0 6h là phần dương trong âm. c. Bản chất và hiện tượng Thông thường thì bản chất phải phù hợp với hiện tượng, khi chữa bệnh người ta chữa vào bản chất của bệnh: bệnh hàn dùng thuốc nhiệt, bệnh nhiệt dùng thuốc hàn. Nhưng có khi bản chất và hiện tượng không phù hợp với nhau, hiện tượng này gọi là sựthật giả hay chân giả, trên lâm sàng khi chẩn đoán bệnh cần phải xác định cho đúng bản chất để dùng thuốc chữa đùng nguyên nhân bệnh. III. Ứng dụng học thuyết âm dương trong y học 1. Về cấu tạo của cơ thể và sinh lý Âm bao gồm: tạng, kinh âm, huyết, bụng, bên trong, phía dưới. TK thực vật ( ức chế) ..
2. Về quá trình phát sinh và phát triển bệnh a. Bệnh tật phát sinh ra do sự mất thăng bằng về âm dương trong cơ thể được biểu hiện bằng thiên thắng và thiên suy: Hội chứng Thiên thắng: Hội chứng Thiên suy: Dương hư: các trường hợp lão suy, hội chứng hứng phấn TK giảm (ức chế) b. Trong quá trình phát triển của bệnh, tính chất của bệnh còn chuyển hóa lẫn nhau giữa hai mặt âm dương: Như bệnh tại phần dương ảnh hưởng dến phần âm (dương thắng tắc âm bệnh), VD như sốt cao kéo dài gây mất nước. c. Sự mất thăng bằng âm dương gây ra các chứng bệnh (tr chứng) ở những vị trí khác nhau tùy theo vị trí đó thuộc về phần âm hay dương: Dương thịnh sinh ngoại nhiệt:sốt, người và tay chân nóng, vì phần dương thuộc biểu, thuộc nhiệt 3. Về chẩn đoán bệnh a. Dựa vào tứ chẩn để khám bệnh: Vọng, văn, vấn thiết, để khai thác các triệu chứng thuộc hàn hay nhiệt, hư hay thực của các tạng phủ kinh lạc b. Dựa vào 8 cương lĩnh: Để đánh giávị trí nông sâucủa bệnh,tính chất bệnh,trạng thái người bệnhvàxu thế trung nhất của người bệnh(biểu- lý, hư thực, hàn nhiệt, âm dương), trong đó âm và dương là hai cương lĩnh tổng quát nhất gọi là tổng cương; thường bệnh ở biểu là thực, nhiệt thuộc về dương; bệnh ở lý là hàn , là hư thuộc về âm. 4. Về chữa bệnh và các phương pháp chữa bệnh a. Chữa bệnh: b. Về thuốc: Được chia thành 2 loại: c. Về châm cứu: Bệnh nhiệt dùng châm, hàn dùng cứu; bệnh hư thì bổ, thực thì tả. Bài giảng tổng hợp Bài giảng YHCT Y Hà Nội |