Mâu thuẫn giữa 2 thuộc tính của hàng hóa:
Người sản xuất hàng hoá là để bán, cho nên mục đích của họ là giá trị chứ không
phải giá trị sử dụng; trong tay họ có giá trị sử dụng nhưng cái mà họ quan tâm lại không
phải là nó mà là giá trị của hàng hoá. Nếu họ chú ý đến giá trị sử dụng thì cũng chính là để
đạt mục đích giá trị.
Ngược lại, người mua thì cần giá trị sử dụng nhưng nếu giá trị của nó quá cao, không
phù hợp với mức yêu cầu của xã hội thì hàng hoá đó cũng không tiêu thụ được.
=> Như vậy quá trình thực hiện giá trị và quá trình thực hiện giá trị sử dụng là hai quá
trình khác nhau về thời gian và không gian. Quá trình thực hiện giá trị được tiến hành
trên thị trường hàng hoá, còn quá trình thực hiện giá trị sử dụng được tiến hành trong
lĩnh vực tiêu dùng. Trước khi thực hiện giá trị sử dụng của hàng hoá cần phải thực hiện
giá trị của nó, nếu không thực hiện được giá trị thì cũng không thực hiện được giá trị sử
dụng. Đó chính là mâu thuẫn giữa giá trị và giá trị sử dụng.
=> Giá trị không được thực hiện => Giá trị sử dụng không được thực hiện
Đối với tư bản, mâu thuãn này biểu hiện rõ nhất trong các cuộc khủng hoảng kinh tế
sản xuất thừa. Hàng triệu người thất nghiệp, đói rét trong lúc lương thực vẫn nằm trong kho
hoặc bị đem đổ xuống sông. Họ không thực hiện được giá trị của hàng hoá nên không thể
chi phối được giá trị sử dụng của nó
Mâu thuẫn giữa hai mặt của lao động dẫn đến khủng hoảng thừa:
Tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hoá vừa là lao động cụ thể vừa là lao
động trừu tượng có quan hệ với tính chất tư nhân và tính chất xã hội của lao động sản xuất
hàng hoá.
Trong chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất, người sản xuất sản xuất cái gì, sản xuất bao
nhiêu là việc riêng của mỗi người, không ai có quyền can thiệp vào.Họ là người sản xuất
độc lập. Lao động sản xuất của họ, do đó có tính chất tư nhân và lao động cụ thể của họ là
biểu hiện của lao động tư nhân của họ.
Lao động cụ thể và lao động trừu tượng là hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa,
phản ánh tính chất tư nhân và tính chất xã hội của một lao động thống nhất.
Lao động cụ thể phản ánh tính chất tư nhân của lao động sản xuất hàng hóa
bởi việc sản xuất cái gì, ở đâu, bao nhiêu, bằng công cụ nào… là việc riêng của mỗi
người.