Nội dung chính của bài Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương

Soạn bài Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương Chân trời sáng tạo

A. Soạn bài Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương ngắn gọn :

Chuẩn bị đọc

Câu hỏi [trang 62 SGK Ngữ văn 6 tập 1]: Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” thường khiến em nghĩ đến điều gì?

Trả lời:

Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” khiến em nghĩ tới miền quê tươi đẹp của mỗi người. Đó là nơi chôn nhau cắt rốn thiêng liêng. Đó là nơi chất chứa và ghi dấu những kỉ niệm đáng yêu của mỗi con người.

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu hỏi [trang 62 SGK Ngữ văn 6 tập 1]: Qua câu ca dao này, thành Thăng Long hiện lên trong tâm trí em như thế nào?

Trả lời:

Qua câu ca dao này, em cảm nhận được kinh thành Thăng Long là nơi đông đúc, nhộn nhịp, giàu có của vùng đất kinh đô thiêng liêng, là nơi hội tụ những tinh túy của đất nước. Đó là sự trù phú của cảnh đẹp phố phường cùng những tên gọi mang đặc trưng riêng của từng vùng.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 [trang 63 SGK Ngữ văn 6 tập 1]:

Trả lời:

- Điểm đặc biệt của kinh thành Thăng Long được gợi lên trong bài ca dao:

+ Kinh thành Thăng Long hiện lên với đầy đủ tên gọi của 36 phố phường.

+ Các tên phố phường đều gắn với sản vật riêng của nơi đó.

+ Cảnh vật và con người hiện lên đông đúc, náo nhiệt.

- Những từ ngữ như “phồn hoa thứ nhất Long Thành”, “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” đã góp phần thể hiện niềm tự hào về sự đông đúc, nhộn nhịp của phố phường Hà Nội và thể hiện tình cảm lưu luyến của tác giả khi phải xa Long Thành.

Câu 2 [trang 63 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Trả lời:

- Bài ca dao số 2 đã giới thiệu về đẹp về truyền thống giữ nước của dân tộc, tác giả dân gian đã giới thiệu địa danh lịch sử, gắn với những chiến công lịch sử oanh liệt của dân tộc.

- Cảm xúc của tác giả dân gian là niềm tự hào, yêu mến đối với dân tộc.

Câu 3 [trang 63 SGK Ngữ văn 6 tập 1]:

Trả lời:

- Bài ca dao 3 đã gợi lên vẻ đẹp của vùng đất Bình Định qua vẻ đẹp thiên nhiên, của lịch sử đấu tranh anh hùng [chiến công của nghĩa quân Tây Sơn ở đầm Thị Nại], của lòng chung thuỷ, sắt son của người phụ nữ [núi Vọng Phu], của những món ăn dân dã đặc trưng nơi đây.

- Tác giả đã sử dụng phép điệp từ “có” trong câu lục bát “Bình Định có núi Vọng Phu/ Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh.”

- Tác dụng: Điệp từ này có tác dụng tạo nhịp điệu cho văn bản, làm cho câu thơ gợi hình, gợi cảm và đã góp phần nhấn mạnh những nét đẹp đặc trưng của Bình Định và thể hiện lòng tự hào của tác giả dân gian về mảnh đất quê hương.

Câu 4 [trang 63 SGK Ngữ văn 6 tập 1]:

Trả lời:

- Câu lục 6 chữ và câu bát 8 chữ.

- Vần trong các dòng thơ: tiếng thứ 6 của câu lục hiệp với tiếng thứ 6 của câu bát: phu-cù, xanh-anh-canh]

- Nhịp thơ: Dòng 1 nhịp 2/4, dòng 2 nhịp 4/4, dòng 3 nhịp 4/2, dòng 4 nhịp 4/4

Câu 5 [trang 63 SGK Ngữ văn 6 tập 1]:

Trả lời:

- Những hình ảnh “cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn” thể hiện sự trù phú về sản vật mà thiên nhiên đã ban tặng cho Tháp Mười và cũng thể hiện sự hào phóng của người dân miền Tây Nam Bộ.

- Qua đó thể hiện niềm tự hào, trân trọng về thiên nhiên vùng Đồng Tháp Mười.

Câu 6 [trang 64 SGK Ngữ văn 6 tập 1]:

Trả lời:

- Bốn bài ca dao trên đã thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên, con người, truyền thống lịch sử đấu tranh, văn hoá của mỗi vùng đất.

- Qua đó tác giả thể hiện tình cảm yêu mến, trân trọng, sự tự hào về quê hương, đất nước.

- Dựa vào những hình ảnh, từ ngữ, giọng điệu, biện pháp nghệ thuật được các tác giả dân gian thể hiện qua từng bài ca dao.

Câu 7 [trang 64 SGK Ngữ văn 6 tập 1]:

Trả lời:

Câu 8 [trang 64 SGK Ngữ văn 6 tập 1]:

Trả lời:

- Các em tự chọn bài ca dao mình thích nhất và đưa ra lí do mình lựa chọn.

- Ví dụ: Em thích nhất là bài ca dao số 1, bài thơ đã thể hiện được vẻ đẹp phồn hoa đô thị của phố phường Hà Nội xưa. Đó chính là niềm tự hào về mảnh đất kinh thành, nơi hội tụ tinh hoa của đất nước.

B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương

II. Tác phẩm

1. Khái niệm:

- Ca dao, dân ca là những khái niệm tương đương, chỉ các thể loại trữ tình dân gian, kết hợp lời và nhạc, dùng để diễn tả đời sống nội tâm của con người.

- Để phân biệt ca dao và dân ca, hiện nay, người ta đưa ra hai khái niệm như sau:

+ Dân ca là những sáng tác kết hợp lời và nhạc, tức là những câu hát dân gian trong diễn xướng

+ Ca dao là lời thơ của dân ca. Ca dao còn bao gồm cả những bài thơ dân gian mang phong cách nghệ thuật chung với lời thơ của dân ca. Khái niệm ca dao còn được dùng để chỉ một thể thơ dân gian – thể ca dao.

2. Bố cục:

- Đoạn 1 [Từ đầu … đến “thơ lưu truyền”]: Vẻ đẹp của kinh thành Thăng Long.

- Đoạn 2 [Tiếp theo … đến “trong ngàn bước ra”]: Vẻ đẹp lịch sử của đất nước.

- Đoạn 3 [Tiếp theo … đến “nấu canh nước dừa”]: Vẻ đẹp của quê hương Bình Định.

- Đoạn 4 [Đoạn cuối]: Vẻ đẹp của Tháp Mười.

3. Thể loại: Ca dao dân ca.

Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người:

- Thường gợi nhiều hơn tả, hay nhắc đến tên núi, tên sông, tên vùng đất với những nét đặc sắc về hình thể, cảnh trí, lịch sử, văn hóa của từng địa danh.

- Đằng sau những câu hỏi, lời đáp, lời mời, lời nhắn gửi và các bức tranh phong cảnh là tình yêu chân chất, tinh tế và lòng tự hào đối với con người và quê hương, đất nước.

 5. Giá trị nghệ thuật:

- Sử dụng thể thơ lục bát, lục bát biến thể

- Sử dụng hình thức đối đáp, ướm hỏi quen thuộc trong ca dao

- Hình ảnh so sánh, ẩn dụ, ước lệ, tượng trưng,...

- Các địa danh gần gũi, nổi tiếng,...

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 6 sách Chân trời sáng tạo hay, ngắn gọn khác:

Việt Nam quê hương ta

Về bài ca dao Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng

Thực hành tiếng Việt

Hoa bìm

Làm một bài thơ lục bát 

Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương

• Chuẩn bị đọc
• Trải nghiệm cùng văn bản
  • Tưởng tượng trang 62 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
• Suy ngẫm và phản hồi
  • Câu 1 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
  • Câu 2 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
  • Câu 3 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
  • Câu 4 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
  • Câu 5 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
  • Câu 6 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
  • Câu 7 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo
  • Câu 8 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Soạn văn 6 Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hươnggồm có phần yêu cầu, phần đáp án chuẩn và phần giải thích, hướng dẫn chi tiết cho từng câu hỏi có trong cuốn sách giáo khoa Ngữ văn lớp 6 tập 1 thuộc bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống.

>> Xem thêm: Soạn bài Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương ngắn nhất

Bản quyền tài liệu thuộc về VnDoc. Nghiêm cấm mọi hành vi sao chép với mục đích thương mại.

Chuẩn bị đọc

Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” thường khiến em nghĩ đến điều gì?

Xem đáp án

Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” khiến em nghĩ đến những khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, những danh lam thắng cảnh hùng vĩ trên khắp đất nước ta, đó là những bãi biển rộng lớn, những đồi núi trập trùng, những dòng sông đầy ắp, những cánh đồng lúa mênh mông, những thác nước hùng vĩ, những hang động thăm thẳm…

Trải nghiệm cùng văn bản

Tưởng tượng trang 62 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Qua câu ca dao này, hình ảnh thành Thăng Long hiện lên trong tâm trí em như thế nào?

Xem đáp án

Qua câu ca dao:

Phồn hoa thứ nhất Long Thành
Phố giăng mắc cửi, đường quanh bàn cờ.

Hình ảnh thành Thăng Long hiện lên với sự tấp nập, đông đúc, nhộn nhịp với nhiều cửa hàng cửa hiệu lớn, hàng hóa đa dạng phong phú, kẻ mua người bán cười nói rộn ràng, náo nhiệt. Đặc biệt, em còn liên tưởng đến những đường phố, cửa hàng xếp thành các đường thẳng vuông góc với nhau, trật tự như là các đường kẻ trên bàn cờ.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Hình ảnh kinh thành Thăng Long được gợi lên trong bài ca dao 1 có điểm gì đặc biệt? Những từ ngữ như “phồn hoa thứ nhất Long Thành”, “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” đã góp phần thể hiện sắc thái cảm xúc gì của tác giả về đất Long Thành?

Xem đáp án

- Hình ảnh kinh thành Thăng Long được gợi lên một cách đặc biệt: gọi tên đầy đủ lần lượt cả 36 phố phường có ở đây.

- Những từ ngữ "phồn hoa thứ nhất Long Thành", "người về nhớ cảnh ngẩn ngơ": khắc họa vẻ đẹp trù phú, giàu có, đông đúc, nhộn nhịp, tưng bừng, náo nhiệt của kinh thành Thăng Long, khiến ai đã đến cũng phải say mê, thích thú, nhớ mãi không thôi.

Câu 2 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Bài ca dao 2 giới thiệu vẻ đẹp gì của quê hương? Cảm xúc của tác giả dân gian về quê hương được thể hiện như thế nào qua bài ca dao này?

Xem đáp án

- Bài ca dao 2 giới thiệu vẻ đẹp thiên nhiên để khắc họa vẻ đẹp của truyền thống yêu nước, đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc của ông cha ta, qua 3 lần chiến thắng vẻ vang trên sông Bạch Đằng và khởi nghĩa Lam Sơn.

- Cảm xúc của tác giả dân gian về quê hương qua bài ca dao: sự yêu thích, tự hào về quê hương, lịch sử đất nước mình.

Câu 3 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Em cảm nhận như thế nào về vẻ đẹp của vùng đất Bình Định qua bài ca dao 3? Xác định và nêu hiệu quả của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu lục bát “Bình Định có núi Vọng Phu/ Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh.”

Xem đáp án

- Cảm nhận về vẻ đẹp của vùng đất Bình Định:

• Vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên [núi Vọng Phu, đầm Thị Nại, cù lao Xanh]
• Khắc họa vẻ đẹp tâm hồn thủy chung, son sắt của những người phụ nữ nơi đây [núi Vọng Phu]
• Thể hiện niềm tự hào về lịch sử, truyền thống đấu tranh anh hùng của mảnh đất [các chiến công lừng lẫy của nghĩa quân Tây Sơn gắn với đầm Thị Nại]
• Vẻ đẹp ẩm thực dân dã, thân thuộc với người dân nơi đây [canh bí đỏ, nước dừa]

- Biện pháp tu từ trong câu lục bát là điệp từ [có]. Hiệu quả của biện pháp tu từ đó là: nhấn mạnh, liệt kê những nét đẹp đặc sắc, ấn tượng, nổi bật của vùng đất Bình Định, từ đó, thể hiện lòng tự hào của người dân nơi đây về quê hương mình.

Câu 4 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Em hãy chỉ ra đặc điểm của thể thơ lục bát thể hiện qua bài ca dao 3.

Xem đáp án

Đặc điểm của thể thơ lục bát:

- Hình thức: cứ 1 cặp câu lục bát sẽ gồm 1 dòng 6 tiếng [lục] và 1 dòng 8 tiếng [bát]

- Cách gieo vần:

• tiếng thứ 6 của dòng lục hiệp vần với tiếng thứ 6 của dòng bát kế nó
• tiếng thứ 8 của dòng bát hiệp vần với tiếng thứ 6 của dòng lục tiếp theo

- Ngắt nhịp: thơ lục bát thường ngắt nhịp chẵn [2/2/2, 2/4/2, 4/4]

- Thanh điệu:

• Câu lục: Tiếng 2 [B] - Tiếng 4 [T] - Tiếng 6 [B]
• Câu bát: Tiếng 2 [B] - Tiếng 4 [T] - Tiếng 6 [B] - Tiếng 8 [B]

[Các tiếng còn lại gieo tùy ý tác giả]

Câu 5 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Những hình ảnh “cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn” thể hiện đặc điểm gì của vùng Tháp Mười? Từ đó, cho biết tình cảm của tác giả đối với vùng đất này.

Xem đáp án

- Hình ảnh "cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn" thể hiện đặc điểm: thiên nhiên vùng Tháp Mười rất trù phú các sản vật, mưa thuận gió hòa, phù hợp cho cuộc sống của con người

- Tình cảm của tác giả đối với vùng đất này: vừa yêu quý, lại tự hào và biết ơn về những điều tuyệt diệu mà mảnh đất này mang lại cho con người nơi đây

Câu 6 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Những vẻ đẹp nào của quê hương được thể hiện xuyên suốt trong bốn bài ca dao trên? Qua đó, tác giả dân gian thể hiện tình cảm gì với quê hương, đất nước? Dựa vào đâu, em nhận định như vậy?

Xem đáp án

- Những vẻ đẹp của quê hương được thể hiện xuyên suốt trong bốn bài ca dao: vẻ đẹp thiên nhiên, vẻ đẹp về con người, vẻ đẹp về truyền thống văn hóa, lịch sử đấu tranh của dân tộc.

- Qua đó, tác giả thể hiện tình yêu thương, quý trọng và tự hào của mình đối với quê hương, đất nước.

- Em nhận định như vậy, dựa vào những chi tiết, hình ảnh thiên nhiên, đất nước, con người trong các bài ca dao, cùng giọng điệu thơ mà tác giả dân gian thể hiện.

Câu 7 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Điền vào bảng sau [làm vào vở] ít nhất một từ ngữ hoặc hình ảnh độc đáo của mỗi bài ca dao và giải thích vì sao em chọn từ ngữ, hình ảnh ấy:

Xem đáp án

Học sinh tham khảo bảng sau:

Câu 8 trang 63 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Trong bốn bài ca dao trên, em thích nhất bài nào? Vì sao?

Gợi ý chi tiết:

Bài ca dao 1:

Em thích nhất là bài ca dao thứ nhất. Vì qua bài ca dao ấy, em được biết đến tất cả 36 phố phường của kinh thành Thăng Long xưa, với vẻ đẹp hào hoa, tráng lệ, đông đúc, nhộn nhịp. Không khí náo nhiệt và vẻ đẹp ấy khiến ai đã đến là không thể nào mà quên được.

Bài ca dao 2:

Em thích nhất là bài ca dao thứ hai. Vì qua bài ca dao, em cảm nhận được lòng tự hào và yêu mến những trang sử hào hùng của tác giả dân gian, đồng thời giúp khơi gợi, khắc họa được vẻ đẹp truyền thống lịch sử, đấu tranh chống giặc ngoại xâm của cha ông ta.

Bài ca dao 3:

Em thích nhất là bài ca dao thứ ba. Bởi bài ca dao đã gợi tả được những vẻ đẹp về con người với tấm lòng thủy chung, son sắt; về thiên nhiên; về lịch sử hào hùng qua những chiến tích của nghĩa quân Tây Sơn... Tất cả được kể với giọng điệu tự hào, mến yêu khôn cùng của một người con dành cho quê hương của mình.

Bài ca dao 4:

Em thích nhất là bài ca dao thứ 4. Câu ca dao giúp em hình dung được một vùng đất có thiên nhiên thuận hòa, đất đai màu mờ, tài nguyên trù phú, giúp người dân sống thoải mái, đủ đầy. Từ đó, cảm nhận được tấm lòng biết ơn, kính yêu và tự hào của người dân nơi đây.

-------------------------------------------------

>> Tiếp theo: Soạn Việt Nam quê hương ta

Ngoài bài Soạn văn 6 Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hươngtrên đây, chúng tôi còn biên soạn và sưu tầm chọn lọc nhiều đề thi KSCL đầu năm lớp 6, đề thi giữa kì 1 lớp 6, đề thi học kì 1 lớp 6, đề thi giữa kì 2 lớp 6 và đề thi học kì 2 lớp 6 tất cả các môn. Mời quý thầy cô, phụ huynh và các em học sinh tham khảo.

Để tiện trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về giảng dạy và học tập các môn học lớp 6, cùng các tài liệu học tập hay lớp 6, VnDoc mời các thầy cô giáo, các bậc phụ huynh và các bạn học sinh truy cập nhóm dành riêng cho lớp 6:

• Tài liệu học tập lớp 6
• Sách Chân Trời Sáng Tạo THCS: Giáo án, tài liệu dạy và học miễn phí

Rất mong nhận được sự ủng hộ, đóng góp tài liệu của các thầy cô và các bạn.