Khi bị ngứa tai, chúng ta thường có thói quen ngoáy tai, nhưng cũng phải thấy rằng càng ngoay lại càng ngứa. Các bác sĩ khuyến cáo không nên ngoáy tai, trừ khi thấy ráy đã chất đầy trong tai. Bởi vì nếu quá trình di chuyển tự nhiên của ráy tai bị rối loạn, hoặc khi bạn dùng tăm bông chọc vào trong tai, ráy tai có thể tích lại và chẹn một phần lỗ tai. Như vậy sẽ khó khăn hơn nếu phải lấy ráy tai. Hơn nữa thói quen này cũng hết sức nguy hiểm, vì có thể gây viêm tai, thủng màng nhĩ…
Ráy tai sinh ra từ đâu?
Ống tai ngoài được lót bởi da tương tự như da bên ngoài cơ thể. Ráy tai được hình thành do tế bào da chết. Các tuyến nhỏ xíu trong các kênh ở tai ngoài liên tục tiết ra chất nước vì vậy ráy tai thường là một chất lỏng dính có khả năng tự làm sạch với đặc tính kháng khuẩn, bôi trơn và bảo vệ tai. Ráy tai tạo tính acid trong ống tai giúp cơ thể tiêu diệt vi khuẩn.Ráy tai và những sợi lông nơi lỗ tai là cái bẫy để bụi và các hạt nước bên ngoài không vào được bên trong của tai. Vì vậy, ráy tai là cách để giữ tai sạch sẽ và ngăn ngừa vi khuẩn bên ngoài xâm nhập vào tai. Bên cạnh đó chúng còn có thể ngăn ngừa tắc nghẽn và nhiễm trùng.
Vì sao tai ngứa?
Vì ráy tai có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn, do đó nếu ngoáy tai thường xuyên, giữ tai quá sạch thì chúng ta đã vô tình làm mất ưu thế mà tạo hóa ban tặng. Khi đó, ống tai dễ bị viêm, nhiễm nấm, từ đó làm ngứa tai nhiều hơn. Trừ một số trường hợp ngứa tai là do bệnh lý, còn phần lớn là do chúng ta ngoáy tai tạo thói quen, thậm chí chỉ cần thấy người khác ngoáy là chúng ta đã cảm thấy ngứa và cần được ngoáy.
Cơ chế tự làm sạch của ống tai
Do cấu trúc tai chếch từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài tiếp giáp với khớp cắn và được phủ bằng một lớp lông tơ, nên khi nhai các khớp xương hàm tác động vào ống tai giúp đẩy ráy tai ra ngoài mang theo bụi và các chất bẩn. Sau đó nó khô thành cục và rơi ra khỏi vành tai trong khi tắm.Ngoáy tai dù ít hay nhiều cũng làm tổn thương ống tai và hệ thống lông tơ làm mất khả năng tự làm sạch của tai. Từ đó ráy đọng trong ống tai nhiều hơn làm cho chúng ta ngứa ngáy khó chịu hơn. Vì thế nếu bạn càng ngoáy thì lại càng có nhiều ráy tai hơn, càng ngoáy lại càng ngứa tai nhiều hơn.
Chỉ lên ngoáy tai vài tháng một lần?
Để tai khỏe và sạch, chúng ta chỉ lên làm sạch bên ngoài vánh tai, không nên ngoáy tai thường xuyên, tốt nhất vài ba tháng thì ngoáy một lần. Nếu ráy tai nhiều, nên đến các cơ sở y tế để được làm sạch một cách an toàn. Trường hợp tai bị ngứa nhiều kèm chảy dịch mủ, bạn cần đến bác sĩ Tai Mũi Họng để được khám và điều trị thích hợp.
Phần giải phẫu mô tả cấu trúc của tai. Phần sinh lý mô tả các bộ phận của tai hoạt động như thế nào để truyền và biến đổi âm thanh. Các bệnh liên quan tới tai và sự rối loạn chức năng các bộ phận của tai có thể ảnh hưởng trực tiếp tới cơ chế nghe hoặc ảnh hưởng tới toàn bộ cơ thể, bao gồm cả khả năng nghe.
Tai người có hai chức năng quan trọng. Chức năng đầu tiên và được biết nhiều nhất là nghe. Khả năng nghe hoạt động nhờ vào hệ thống thính giác. Hệ thống thính giác bao gồm 3 phần: Tai ngoài, tai giữa và tai trong. Chức năng thứ 2 của tai là giữ thăng bằng cho cơ thể. Khi chúng ta thay đổi chuyển động trong không gian, hệ thống tiền đình ảnh hưởng tới sự chuyển động của mắt và vị trí cơ thể [vì chúng ta chuyển động trong không gian]. Ngoại trừ tai ngoài, cấu trúc của tai nằm hoàn toàn trong xương thái dương của sọ.
Hầu hết mọi người khi nghĩ về tai, họ thường hình dung tai như một phần thịt nhìn thấy nhô ra 2 bên đầu người. Đây chỉ là một phần của tai và chúng ta thường gọi là vành tai hoặc loa tai. Bộ phận phức tạp và tinh vi nhất của tai nằm ẩn sâu trong các khoang sọ. Tai ngoài là bộ phận ít quan trọng nhất trong cơ chế nghe nhưng nó là bộ phận quan trọng không thể thiếu để gắn một thiết bị trợ thính phù hợp. Hầu hết các thiết bị trợ thính được gắn trong tai hoặc gắn phía sau tai.
Các đường cong và xoắn của loa tai nhận và hứng âm thanh [năng lượng âm] vào ống tai.
Thông thường, cả hai tai [loa tai] hoạt động đồng thời để định vị nguồn gốc âm thanh, hướng âm thanh và tách âm thanh này với âm thanh khác.
Vành tai bao gồm sụn và có lớp da phủ bên ngoài. Cấu tạo sụn ở mỗi người rất khác nhau, vì thế có người vành tai rất cứng nhưng cũng có người vành tai rất mềm.
Vành tai có rất ít mạch máu và lớp mỡ bảo vệ. Vì vậy vành tai rất dễ bị tê buốt khi trời lạnh.
Gờ ngoài hay nếp ngoài của vành tai là gờ luân nhĩ [Helix]. Vùng phía trong hay vành trong gọi là gờ đối luân [Anti helix]. Phần cuống của gờ luân nhĩ nằm chồng lên gờ đối luân ở mép trước trên. Gần đỉnh vành tai, giữa gờ luân nhĩ và gờ đối luân là hố tam giác.Phần rộng phía sau đường cong của tai là hố thuyền. Phía dưới cùng của vành tai là thùy tai. Gờ Bình tai [tragus] là phần nhô lên trước tai nối liền phía trên ống tai. Phần nhô lên phía sau đường viền cửa tai là gờ đối bình [antitragus]. Giữa gờ bình tai và gờ đối bình [antitragus] là hõm giữa bình. Hõm này tạo thành đáy trong vành tai. Lõm nhỏ nối trực tiếp vào ống tai gọi là concha. Cửa tai là lối vào ống tai. Ống tai là lỗ thính giác bên ngoài. Nó kéo dài từ concha tới màng nhĩ.
Ống Tai
Ống tai thường không thẳng. Nó cong giống như hình chữ S. Ở người lớn, ống tai hơi hướng lên, sau đó hơi nghiêng về phía trước và càng hướng xuống khi tới gần màng nhĩ.
Phần phía ngoài của ống tai có chứa các sợi lông nhỏ, các tuyến nhờn tạo ráy tai. Ở đây, có một lớp da dày bao quanh sụn, trong khi phần bên trong có một lớp da mỏng bao xương thái dương.
Ống tai có cơ chế tự làm sạch. Da phát triển ra từ màng nhĩ tới ống tai ngoài. Các sợi lông mềm chuyển động nhẹ nhàng liên tục đẩy ráy tai khô và da bong ra cửa tai.
Chiều dài, chiều rộng và hướng của ống tai ngoài mỗi người rất khác nhau. Ở người lớn, chiều dài ống tai khoảng 2,3 cm [1 inch] tới 2,9 cm [3/8 inch], đường kính khoảng 0,7 cm [gần 1/4 inch], bằng đường kính của một cây bút chì thông thường. Nửa đường từ cửa tai đến màng nhĩ, ống tai trở nên hẹp vì nó đi vào xương thái dương. Vùng hẹp này là eo tai. Càng xa eo tai, đường kính ống tai lại lớn như kích thước ban đầu. Eo này chỉ vừa qua đường cong thứ 2 khi lấy khuôn tai.
Ống tai thường ấm và ẩm, nhiệt độ và độ ẩm tương đối ổn định. Nhiều bệnh viện sử dụng nhiệt kế đo đường tai, tương tự như ống soi tai để xác định nhiệt độ cơ thể chỉ trong vài giây.
Cộng hưởng ống tai
Cộng hưởng ống tai là chức năng rất quan trọng của ống tai. Ống tai kết thúc tại màng nhĩ, có hình dạng ống đóng lại ở cuối ống. Mỗi ống đóng hay mở đều có tần số cộng hưởng tự nhiên. Ống tai cũng không ngoại lệ.
Ống tai khác nhau ở chiều dài và bán kính. Âm thanh vào tới tai sẽ tăng lên bởi chức năng cộng hưởng của ống tai. Sự cộng hưởngâm thanh ở tai mỗi người khác nhau 1 ít vì kích thước và hình dáng ống tai khác nhau.
Hầu hết cộng hưởng ống tai có tần số dao động từ 2000 tới 3000 Hz. Tần số cộng hưởng trung bình khoảng 2700 Hz. Tần số trung bình này bao gồm sự kết hợp của cộng hưởng vành tai [2000 - 5000Hz].
Một nhánh của dây thần kinh sọ số X nằm dọc theo đáy của ống tai, giữa cửa tai và eo tai. Các dây thần kinh này dễ bị chạm phải khi sử dụng tăm bông để ngoáy tai, khi lấy ráy tai, khi sử dụng ni tai hoặc thiết bị trợ thính, gây ra phản ứng ho tự nhiên - phản xạ Arnold. Tỷ lệ 1/7 người có phản xạ này và không nhất thiết phải có ở cả 2 tai.
Phonak Việt Nam
Rút ráy tai là một hỗn hợp của chất béo tiết ra từ tuyến bã nhờn và tuyến mồ hôi ở thành ống tai ngoài, nó cũng bao gồm các mảnh vụn ở lớp da chết bị bong ra. Chuyển động của hàm từ động tác nhai hoặc nói chuyện giúp đẩy những chất dịch đó qua ống tai ra ngoài lỗ tai thông qua hệ thống lông chuyển, nơi đây chúng sẽ khô và bong ra tự nhiên.
Nếu quá nhiều ráy tai tích tụ và trở nên cứng, nó có thể tạo thành một nút chặt chặn ở trong tai, gây ra nhiều khó chịu, được gọi là nút ráy tai.
1. Tác dụng của ráy tai là gì?
Ráy tai bôi trơn, làm sạch, bảo vệ niêm mạc ống tai. Vì bản chất là sáp, nên nó có khả năng ngăn ngừa thấm nước, giữ bụi bẩn, cũng như đảm bảo côn trùng, nấm, vi khuẩn không xâm nhập vào ống tai và gây hại cho màng nhĩ. Ráy tai cúng có tính a-xít nhẹ, nên nó có đặc tính kháng khuẩn. Không có ráy tai, ống tai sẽ bị khô, úng nước, dễ bị nhiễm trùng.
>> Có thể bạn quan tâm:
Chảy dịch tai là một triệu chứng thường gặp ở cả người lớn và trẻ em. Dịch có thể có dạng trong, lẫn máu hoặc giống như mủ. Chảy dịch tai có thể cấp hoặc mạn, nó biểu hiện cho bệnh lý ở các thành phần của tai. Vậy đâu là những nguyên nhân thường gặp gây chảy dịch tai? Nó có nguy hiểm không? Khi nào cần tới khám bác sĩ? Cùng cập nhật những kiến thức cơ bản về tình trạng thường gặp này với bài viết: “Chảy dịch tai: Những nguyên nhân thường gặp“
2. Tại sao người châu Á thường bị ráy tai khô hơn?
Ráy tai khô hay ướt tùy thuộc vào hoạt động của tuyến ráy tai khác nhau. Dù ở dạng khô hay ướt, ráy tai đều có nhiệm vụ bảo vệ ống tai.
Theo các nhà nghiên cứu, ráy tai ướt hay khô thường do gen quyết định. Ráy tai khô xuất hiện ở 95% người Đông Á, còn ráy tai ướt chiếm ưu thế ở người châu Âu lẫn châu Phi. Do đó, người Việt Nam chúng ta có xu hướng bị ráy tai khô nhiều hơn.
3. Ráy tai không phải là dấu hiệu của vệ sinh kém!!!
Chúng ta thường hiểu lầm như vậy. Thật ra ráy tai hay “earwax” – Thuật ngữ y khoa là “cerumen” – bao gồm các ý nghĩa sau:
- Là một loại kem dưỡng ẩm tự nhiên, ngăn ngừa da bên trong tai trở nên quá khô
- Bẫy bụi bẩn trước khi chúng có thể vào sâu trong ống tai
- Hấp thụ các tế bào da chết, các mảnh vụn
- Ngăn chặn vi khuẩn, các sinh vật truyền nhiễm khác đến tai trong.
Một số người tiết nhiều ráy tai, trong khi những người khác tiết ít hơn. Điều này cũng thay đổi tùy theo dân tộc [gen], độ tuổi, môi trường và thậm chí cả chế độ ăn uống. Trên thực tế, ráy tai là một dấu hiệu của đôi tai khỏe mạnh.
>> Xem thêm: Nấm tai và những điều cần biết
4. Tại sao bạn có nhiều ráy tai hơn người bình thường?
Một số người tiết nhiều ráy tai hơn bình thường. Một số yếu tố ảnh hưởng bao gồm:
- Bản thân có ống tai hẹp hoặc không hình thành đầy đủ
- Những người ống tai có rất nhiều lông
- Người mắc bệnh xương khớp, hoặc tăng trưởng xương lành tính ở phần ngoài ống tai
- Người có bệnh lý tình trạng da, hay gặp: chàm
- Người già, vì ráy tai có xu hướng trở nên khô hơn và cứng hơn theo tuổi tác, điều này làm tăng nguy cơ bị nút ráy tai
- Người bị viêm tai thường xuyên
- Những người mắc hội chứng Lupus ban đỏ hệ thống…
- Bơi có thể khiến một số người sản xuất ráy tai nhiều hơn.
5. Việc tắc nghẽn ráy tai dẫn đến hình thành nút ráy tai do đâu?
Những người tiết nhiều ráy tai có khả năng bị tắc nghẽn, hình thành nút ráy tai.
Máy trợ thính và dụng cụ đặt trong tai ngăn không cho ráy tay bong ra khỏi tai một cách tự nhiên, dẫn đến sự tích tụ bên trong tai.
Việc tự ý sử dụng các vật dụng để loại bỏ ráy tai hoặc giảm ngứa có thể làm cho tình trạng tích tụ tồi tệ hơn. Những mặt hàng này bao gồm:
- Bông gòn, hoặc Q-tips
- Móc tai
- Chìa khóa
- Góc khăn ăn
Khi bạn dùng không đúng, chúng có xu hướng đẩy ráy tai vào sâu hơn. Chúng cũng có thể gây tổn thương các vùng nhạy cảm của tai, tổn thương hệ thống lông chuyển, có thể dẫn đến tổn thương vĩnh viễn.
6. Nút ráy tai có thể gây ra những khó chịu gì?
Khi một tai của bạn bị chặn bởi nút ráy tai sẽ gây đau và ảnh hưởng đến thính giác.
Tắc nghẽn nút ráy tai có thể gây ra các triệu chứng sau:
7. Nút ráy tai có thể gây ra biến chứng không?
Nút ráy tai có thể dẫn đến nhiễm trùng tai nếu không được điều trị. Rất hiếm khi nhiễm trùng này lan đến nền sọ và gây ra biến chứng nội sọ do tai khác.
Tuy nhiên, chóng mặt có thể xảy ra nếu ráy tai đẩy vào màng nhĩ hoặc sát màng nhĩ. Triệu chứng này có thể gây buồn nôn và cảm giác đầu óc di chuyển. Chính điều nay mới gây ra những nguy hiểm thứ phát cho người bệnh.
>> Có thể bạn quan tâm: Một số bác sĩ, phòng khám Tai Mũi Họng tốt tại TP.HCM
8. Nên loại bỏ nút ráy tai như thế nào để đảm bảo an toàn
Nút ráy tai luôn gây khó chịu cho người bệnh, do đó cần phải được thăm khám, can thiệp bởi bác sĩ chuyên khoa.
Tùy vào vị trí, mật độ cũng như tình trạng ống tai của người bệnh, bác sĩ có thể dùng dụng cụ chuyên dụng lấy nút ráy tai ra ngoài ngay trong lần đầu tiên thăm khám.
Với các trường hợp nút ráy tai quá cứng, nằm sát màng nhĩ, bác sĩ có thể kê đơn hướng dẫn bạn sử dụng một số thuốc xịt làm mềm ráy tai chuyên dụng tại nhà. Sau đó, khi ráy tai đã mềm hơn, chúng sẽ được hút ra ngoài dễ dàng bởi dụng cụ chuyên dụng, đảm bảo an toàn cho người bệnh.
Chỉ sử dụng đầu tăm bông mềm để làm sạch các phần bên ngoài của tai, và không bao giờ chọc vào bên trong.
Như vậy, ráy tai không phải chất dư thừa, thậm chí còn đóng vai trò làm “người bảo vệ” cho tai. Vì một lý do nào đó, bạn bị tăng tiết ráy tai nhiều, hãy đi khám để điều trị nguyên nhân đó. Nút ráy tai luôn cần sự can thiệt của các bác sĩ chuyên khoa. Việc tự ý lấy nút ráy tai vừa làm chúng bị đẩy vào sâu hơn, vừa có thể gây tổn thương ống tai, thậm chí thủng màng nhĩ.