Câu 1 [trang 27 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2]:
Đọc
Câu 2 [trang 28 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2]:
| Đặc điểm nổi bật | Thể hiện qua những hình ảnh, từ ngữ | Câu văn có sự liên tưởng, so sánh | |
| Đoạn 1 | Dế Choắt gầy gò, ốm yếu | Gầy gò, lêu nghêu, bè bè, nặng nề, ngẩn ngẩn ngơ ngơ... | - người gầy gò và dài lêu nghêu như...
- ...cánh chỉ ngắn củn...
- Đôi càng bè bè... - Râu ria gì mà cụt... |
| Đoạn 2 | Vùng Cà Mau thơ mộng, hùng vĩ | Bủa giang chi chít những mạng nhện, trời xanh, nước xanh, rừng xanh, rì rào bất tận, mênh mông, ầm ầm, như thác... | - ...chi chít như mạng nhện
- ...trời xanh,...
- ...ngày đêm như thác, cá bơi... - ...con sông rộng hơn ngàn thước, ... rừng đước... |
| Đoạn 3 | Sức sống mùa xuân | Chim ríu rít, cây gạo – tháp đèn khổng lồ, ngàn bông hoa – ngàn ngọn lửa, ngàn búp nõn – ngàn ánh nến trong xanh... | -...sừng sững như một tháp đèn... - hàng ngàn bông hoa ... ngọn lửa hồng ... búp nõn ... ánh nến trong xanh... |
Các hình ảnh tưởng tượng và so sánh ấy đều rất đặc sắc vì thể hiện tính chân thực, tinh tế, mở ra những liên tưởng lí thú cho người đọc. Phải quan sát kĩ càng và tưởng tượng phong phú, các tác giả mới có thể viết được như vậy.
Câu 3 [trang 28 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2]:
- Những từ bị lược: ầm ầm, như thác, nhô lên hụp xuống như người bơi ếch, như hai dãy trường thành vô tận.
- Những từ bị lược là động từ mạnh, là những hình ảnh so sánh ấn tượng. Những từ đó tạo nên sự sinh động, giàu hình ảnh, gợi trí tưởng tượng.
II. Luyện tập
Câu 1 [trang 28 -29 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2]:
| a | - Mặt hồ sáng long lanh.
- cầu Thê Húc màu son.
- đền Ngọc Sơn.
- gốc đa già, rễ lá xum xuê. Tháp Rùa xây trên gò đất giữa hồ. |
| b | - Hồ Gươm như một chiếc gương lớn - cong cong như con tôm - Mái đền lấp ló bên gốc đa già - tường rêu cổ kính - cỏ mọc xanh um |
Câu 2 [trang 29 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2]:
Những hình ảnh tiêu biểu, đặc sắc: rung rinh, bóng mỡ; đầu to, nổi từng tảng; răng đen nhánh, nhai ngoàm ngoạp; râu dài, cong; trịnh trọng, khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu.
Câu 3 [trang 29 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2]:
Cần chú ý đến:
- Hình thức bên ngoài.
- Đồ đạc và cách bài trí bên trong.
Câu 4 [trang 29 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2]:
Hình ảnh liên tưởng quang cảnh buổi sáng:
- Mặt trời: quả cầu lửa khổng lồ.
- Bầu trời: Lăng kính xanh ngắt, chiếc lồng bàn tím phớt, nửa quả cầu xanh.
- Hàng cây: hàng quan xanh chỉnh tề.
- Núi: bát úp, mâm xôi.
- Những ngôi nhà: chấm sáng nhấp nhô.
Câu 5 [trang 29 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2]:
Gợi ý
Đoạn văn cần có ý sau:
1. Tả khái quát
- Dòng sông dài ngoằn nghèo.
- Dòng sông có nước trong veo.
- Dòng sông nằm cạnh cánh đồng bao la.
- Hai bên dòng sông có các cây cối um tùm.
2. Tả chi tiết
a. Buổi sáng
- Mặt trời mọc hòa mình vào dòng sông.
- Dòng sông nhộn nhịp với tàu thuyền đánh cá.
- Tấp nập người qua sông
- Rồi người làm việc trên sông
b. Buổi trưa
- Dòng sông nằm phẳng lặng
- Những đứa trẻ nghịch ngợm không ngủ trưa ra sông nghịch nước
- Những người già ra sông tìm bóng mát nghỉ trưa
c. Buổi chiều
- Dòng sông lấp lánh ánh vàng của những vệt nắng cuối ngày
- Bọn trẻ nhỏ nô đùa quanh sông
- Các chú chèo thuyền đi thả lờ để đặt cá
- Màn đêm bắt đầu buôn xuống
d. Buổi tối
- Dòng sông hiền hòa dưới ánh trăng
- Những người đi thả cá, bắt tôm
- Những ánh đèn mập mờ trên sông
- Rồi dòng sông chìm trong giấc ngủ êm đềm
3. Vai trò của dòng sông
- Cung cấp nước sinh hoạt
- Mang lại lương thực thực phẩm
- Điều hòa nguồn nước
- Điều hòa không khí
4. Nêu cảm nghĩ của em về dòng sông
Hôm nay, Tech12h sẽ tóm tắt kiến thức trọng tâm và hướng dẫn giải bài tập bài “Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả”. Thông qua bài học, hi vọng các bạn sẽ nắm rõ hơn về thể loại văn miêu tả và từ đó có được những bài văn miêu tả thực sự hay và hấp dẫn. Mời các bạn cùng tham khảo.
NỘI DUNG TRẮC NGHIỆM
I. Quan sát, tưởng tượng, so sánh, và nhận xét trong văn miêu tả.
1. Đọc và tìm hiểu
2. Trả lời câu hỏi
a. Đặc điểm nổi bật của sự vật và phong cảnh được miêu tả:
- Đoạn 1: Hình ảnh ốm yếu, tội nghiệp của Dế Choắt
- Đoạn 2: Cảnh đẹp thơ mộng, mênh mông hùng vĩ của sông nước Cà Mau.
- Đoạn 3: Hình ảnh đầy sức sống của cây gạo vào mùa xuân.
b. Những hình ảnh, từ ngữ thể hiện điểm nổi bật:
Đoạn 1: Người gầy gò, dài lêu nghêu , cánh ngắn củn, hở cả mạng sườn, càng bè bè, râu ria cụt, mặt mũi ngẩn ngẩn ngơ ngơ.
Đoạn 2 : Sông ngòi, kênh rạch bủa giăng chi chít như mạng nhện , trời xanh , nước xanh , sắc xanh cây lá , rì rào bất tận của rừng cây , tiếng sóng , " Dòng sông Năm Căn ... hai dãy trường thành vô tận"
Đoạn 3 : Cây gạo sừng sững ... ngọn nến trong xanh , chào mào , sáo sậu ... ồn mà vui.
c. Những câu văn có sự liên tưởng và so sánh trong mỗi đoạn.
- Đoạn 1: Người gầy gò và dài lêu khêu như một gã nghiện thuốc phiện; cánh ngắn củn như người cởi trần mặc áo ghi lê
=>Gợi lên hình ảnh một chú Dế choắt đi đứng xiêu vẹo, lờ đờ, ngật ngưỡng…trông rất thảm hại.
- Đoạn 2: Nước đổ như thác; cá bôi như người bơi ếch; rừng đước như hai dãy trường thành vô tận
=>Tạo nên sự mênh mông, hùng vĩ của dòng sông và rừng đước.
- Đoạn 3: Cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ, hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ánh lửa hồng, hàng ngàn búp nõn là hàng ngàn ánh nến trong xanh.
=> gợi hình ảnh cây gạo lung linh rực rỡ.
=>Tác dụng của sự so sánh trong văn miêu tả là tạo nên sự sinh động, giàu hình tượng mang đến sự thú vị.
3. Ghi nhớ
- Muốn miêu tả được, trước hết người ta phải biết quan sát, rồi từ đó nhận xét, liên tưởng, tưởng tượng, ví von, so sánh…để làm nổi bật ên những đặc điểm tiêu biểu của sự vật.
Câu 1: Trang 28,29 sgk Ngữ văn 6 – tập 2
Điền các từ ngữ: gương bầu dục, mảnh kính, cong cong, uốn, lấp ló, xám xịt, cổ kính, xanh um, xanh biếc. Hãy chon năm từ thích hợp để điền vào những chỗ trống trong ngoặc đơn ở đoạn văn sau:
"Nhà tôi cách Hồ Gươm không xa. Từ trên gác cao nhìn xuống, hồ như một chiếc[1 ....................] lớn, sáng long lanh.
Cầu Thê Húc màu son,[2 ..............] như con tôm, dẫn vào đền Ngọc Sơn. Mái đền [3......... ] bên gốc đa già, rễ lá xum xuê. Xa một chút là Tháp Rùa, tường rêu [4........], xây trên gò đất giữa hồ, cỏ mọc [5 ..........]."
[ Theo Ngô Quân Miện]
Câu 2: Trang 29 sgk, Ngữ văn 6 – tập 2
Trong đoạn văn sau đây, nhà văn Tô Hoài tập trung miêu tả chú Dế Mèn có thân hình đẹp, cường tráng nhưng tính cách rất ương bướng, kiêu căng. Tìm những hình ảnh tiêu biểu và đặc sắc đã làm nổi bật điều đó:
" Lúc tôi đi bách bộ thì cả người tôi rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn. Đầu tôi to và nổi từng tảng, rất bướng. Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc. Sợi râu tôi dài và uốn cong một vẻ rất đỗi hùng dũng. Tôi lấy làm hãnh diện với bà con về cặp râu ấy lắm. Cứ chốc chốc tôi lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu."
[Tô Hoài]
Câu 3: Trang 29 sgk Ngữ văn 6 – tập 2
Em hãy quan sát và ghi chép lại những đặc điểm ngôi nhà hoặc căn phòng em ở. Trong những đặc điểm đó, đặc điểm nào là nổi bật nhất?
Tuỳ vào đặc điểm của ngôi nhà hoặc căn phòng mình đang ở mà mỗi người lại có thể lựa chọn những đặc điểm riêng [của nơi mình ở] để mà miêu tả. Chú ý những điểm nổi bật cần lưu ý là: màu sơn, khung cửa sổ, góc học tập, cách bố trí nội thất trong phòng, ...
Câu 4: Trang 29 sgk Ngữ văn 6 – tập 2
Nêu lại quang cảnh một buổi sáng trên quê hương em thì em sẽ liên tưởng và so sánh các hình ảnh, sự vật sau đây với những gì?
Mặt trời
Bầu trời
Những hàng cây
Núi [đồi]
Những ngôi nhà
Câu 5: Trang 29 sgk Ngữ văn 6 - tập 2
Đề luyện tập
Từ bài sông nước Cà Mau của Đoàn Giỏi, hãy viết một đoạn văn tả lại cảnh một dòng sông, hay khu rừng mà em đã có dịp quan sát. [chú ý nêu lên những đặc điểm nổi bật của dòng sông hoặc khu rừng mà em miêu tả]?
Câu 1: Trình bày những nội dung chính trong bài: " Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả". Bài học nằm trong chương trình ngữ văn 6 tập 2