Tại sao chọn đê tài tình yêu trong game theory

Lý thuyết trò chơi (Game Theory)
Nguyễn Hoài Bảo
November 6, 2007

Hoai Bao

1

Nội dung hôm nay
 Những tình huống mà chúng ta phải ứng
xử hàng ngày
 Lý thuyết trò chơi là gi?
 Trò chơi động với thông tin đầy đủ
 Trò chơi tĩnh với thông tin đầy đủ
 Phân tích tình huống.

Hoai Bao

2

Lưu ý:
Những hình ảnh sử dụng trong bài giảng này được lấy về từ
và chỉ có tính minh hoạ.

Hoai Bao

3

Hồ Ngọc Hà vs Đức Trí
Tiếp tục hợp
tác hay
không?

Tiếp tục hợp
tác hay
không?

Hoai Bao

4

Ai gọi ai?

Hoai Bao

5

Tuổi Trẻ vs Thanh Niên

Chọn tin gì để đăng trên
trang bìa hôm nay???

Hoai Bao

6

Attila Elizabeth (SYM) vs. Air Blade (Honda)

Hoai Bao

7

Ghen hay không?

Hoai Bao

8

Trả tiền nhậu hay Karaoke?

Hoai Bao

9

Làm thế nào để có câu trả lời cho các tình
huống trên?
 Mình phải biết mình,
 và cũng phải biết người
– Người là ai?
– Họ đang nghĩ gì?
– Mục tiêu của họ là gì?
– Họ có những lựa chọn nào?

 Trả lời các câu hỏi trên và đưa ra quyết
định cho chính mình đó là “một trò chơi”
Biết mình biết người, trăm trận trăm thắng.
Hoai Bao

10

Lý thuyết trò chơi là gì?
 Game Theory: Nghiên cứu các tình huống ra quyết định có
liên quan đến nhiều người và các quyết định của mỗi người
ảnh hưởng đến quyết định của người khác.
 Hay nói các khác: Lý thuyết trò chơi sẽ xác định xác suất
thành công khi cho trước một không gian chiến lược. Nghĩa
là mỗi người đều có hơn 1 sự lựa chọn và lựa chọn của họ
ảnh hưởng lẫn nhau.
 Ví dụ: Hồ Ngọc Hà sẽ đoán xem Đức Trí có hợp tác với
mình nữa hay không. Nếu có thì mình được gì và mất gì,
nếu không thì được gì và mất gì. Đức Trí cũng toan tính
như vậy.
 Ví dụ: Nếu hai người cùng gọi, thì máy của cả hai đều bận.
Tốt nhất là một người gọi và một người thì đợi. Vấn đề là ai
đợi?

Lý thuyết trò chơi là gì?
 Ví dụ: Ban Biên tập báo Thanh Niên sẽ phải có một cuộc
họp kín để quyết định chọn tin gì đưa lên trang 1 của
báo ngày hôm nay. Và họ cũng biết ban Biên tập báo

Tuổi Trẻ cũng họp ở đâu đó để bàn về việc này.
 Ví dụ: Có hai dòng xe, một dòng dành cho “phái yếu” và
một dòng dành cho “phái mạnh”. Với ngân sách có hạn,
bản thân Honda lẫn SYM đề không thể đầu tư cùng một
lúc cả hai dòng này và họ lại là đối thủ cạnh tranh của
nhau. Nếu cả hai cùng tung ra cùng lúc 1 dòng xe cho
phái mạnh (hoặc phái yếu) thì cả hai đều thiệt. Chiến
lược tốt nhất là mỗi hãng chọn dòng xe để đầu tư. Vấn
đề là làm sao biết đối thủ của mình đang đầu tư dòng xe
nào?
Hoai Bao

12

Lý thuyết trò chơi là gì?
 Ví dụ: Nên ghen ra mặt hay không? Nó tuỳ thuộc vào
“cô kia” có “để ý” anh ấy hay không? Nếu cô kia đang để
ý thì mình ghen và mất tình bạn (được tìn yêu); còn
ngược lại thì không cần ghen (được cả tình yêu lẫn tình
bạn). Và ngược lại.
 Ví dụ: Ai là người sẽ trả tiền trong buổi họp mặt hôm
nay. Nếu hội “con gái” dành trả tiền cho buổi tiệc nhậu
thì “hội con trai” trả tiền cho chầu karaoke; và người lại.
Hội nào sẽ hành động trước? Tiền trả cho nhậu (bình
quân đầu người) là ít hay nhiều hơn tiền trả cho karaoke
(bình quân đầu người)?

Hoai Bao

13

Những khái niệm cơ bản
 Người chơi (Players): Là những người tham gia vào một hay
nhiều trò chơi. Ví dụ: Hà và Trí, Honda và SYM; hai cô gái …
 Luật chơi (Rules): Là những nguyên tắc và chế tài trong một cuộc
chơi.
 Kế cục (Payoff): Là lượng hữu dụng (thường là tiền) mà một người
chơi khi thắng hoặc thua của một chiên lược cụ thể trong trò chơi.
 Chiến lược (Strategy): Là một tập các phải ứng của người chơi có
thể xảy ra trong một trò chơi. Một chiến lược phải trọn vẹn, xác định
rõ ràng trong các tình huống bất ngờ.
 Chiến lược áp đảo (Dominant Strategy): Là chiến lược có kết cục
tốt nhất bất chấp các chiến lược của đối thủ
 Chiến lược bị áp đảo (Dominated Strategy): Là chiến lược có kết
cục tệ nhất bất chấp các chiến lược của đối thủ

Những khái niệm cơ bản
 Chiến lược thuần tuý (Pure Strategy): Là chiến lược dự trên phán
đoán các chiến lược của đối thủ
 Chiến lược hỗn hợp (Mixed Strategy): Là chiến lược khi không
dự đoán được chiến lược của đối thủ.
 Cân bằng (Equilibrium): Là một kết quả (outcome) mà trong đó
các bên tham gia cuộc chơi không muốn thay đổi.
 Cân bằng áp đảo (Dominant Strategy Equilibrium): Là một cân
bằng mà trong đó mỗi người chơi đều sử dụng chiến lược áp đảo
của mình.
 Cân bằng Nash (Nash Equilibrium): Là cân bằng mà trong đó các

người chơi hành động điều tốt nhất mà họ có thể làm khi đối với
hành động của đối phương.
 Tình thế lưỡng nan của người tù (Prinsoner’s dlemma): Là một
kết cục mà mặc dù mọi người hành động khônn ngoan theo tư lợi
của mình nhưng kết nhận được thì không khôn ngoan
Hoai Bao

15

Các dạng trò chơi
 Trò chơi đồng thời (Simultaneous-move game): hay
còn gọi là trò chơi tĩnh: là dạng trò chơi mà các nguời
chơi phải hành động cùng lúc.
– Ban biên tập báo Thanh Niên và Tuổi Trẻ phải ra quyết định
đồng thời.
– Hai cô gái phải cùng quyết định

 Trò chơi luôn phiên (Sequential-move game): hay
còn gọi là trò chơi động, là dạng trò chơi có nhiều giai
đoạn và mỗi người chơi sẽ hành động ở mỗi giai đoạn.
– Nếu Honda ra quyết định trước thì SYM sẽ rất dễ dàng có quyết
định.
– Trả tiền nhậu hay karaoke là trò chơi luôn phiên.
Hoai Bao

16

Các dạng trò chơi

Căn cứ vào thông tin
 Trò chơi với thông tin đầy
đủ (complete
information): là mỗi người
chơi có thể tính toán
được kết cục (payoff) của
các người chơi còn lại.
 Trò chơi với thông tin
không đầy đủ (incomplete
information).

Khả năng hợp tác:
 Trò chơi hợp tác
(cooperative games): các
người chơi cùng lập
chương trình hành động
và có biện pháp chế tài
cho những thoả thuận
chung.
 Trò chơi bất hợp tác
(non- cooperative
games): không có hợp
đồng (khế ước), hoặc
nếu có thì rất khó chế tài.

Hoai Bao

17

Trong bài giảng này:

Trò chơi có thông tin hoàn hảo;
Trò chơi không hợp tác; và
Trò chơi luôn phiên và đồng thời.

Hoai Bao

18

Năm giả định quan trọng
1. Mỗi người ra quyết định (người chơi – player) luôn có hai hay nhiều lựa
2.
3.

4.

5.

chọn.
Mỗi lựa chọn phải dẫn đến một kết cục rõ ràng (thắng, thua hay hoà) khi
kết thúc cuộc chơi.
Kết cục cụ thể cho mỗi người chơi phải gắn với mỗi giai đoạn kết thúc
(một trò chơi có tổng bằng không – zero sum game nghĩa là tổng tất cả
các kết cục của các người chơi là bằng zero khi kết thúc mỗi giai đoạn
chơi).
Các người chơi đều có kiến thức hoàn hảo về trò chơi cũng như về đối
phương của họ. Nghĩa là anh ta/chị ta biết đầy đủ chi tiết các luật lệ của
trò chơi cũng như kết cục của tất cả các người khác.

Tất cả những quyết định của người chơi là duy lý (rational), mỗi người
chơi, chẳng hạn có hai lựa chọn, thì khi đó họ sẽ lựa chọn cái nào đem
lại kết cục tốt nhất.

Trò chơi luôn phiên
(Sequential-move game)

Hoai Bao

20

Tình huống của Honda vs. SYM

Nam

SYM

Honda

Nam
(-5; -5)
Nữ
(10;20)
Nam
(20;10)

Nữ

SYM

Hoai Bao

Nữ
(-5-5)

21

Qui luật 1:
Nhìn xa hơn và suy luận ngược về
(Look ahead and reason backward)

Hoai Bao

22

Người tiên phong là người khôn?
Không chắc!
 Trong chợ, nếu gian hàng của bạn là người niêm yết giá
cố định trước, đối thủ của bạn sẽ có cơ hội hạ giá để
dành khách hàng.
 Trong một trận đánh, nếu một bên ra quân trước có thể
bọc lộ yếu điểm và bia kia sẽ khai thác.
 Khi công ty quyết định tung ra một sản phẩm mới trên thị
trường. Bạn phải đầu tư để người tiêu dùng hiểu nó là
gì, công dụng mới, chức năng vượt trột so với các sản
phẩm hiện hành…người đi sau không cần phải làm như

vậy nữa! Họ sẽ cưỡi trên lưng (piggyback) trên lưng của
người đi trước).
Hoai Bao

23

Chiến thuật
 Đe doạ (a threat): là chiến lược tác động vào
chi phí để đối phương thay đổi hành vi hay niềm
tin.
 Lời hứa (a promise): là chiến lược tác động
vào lợi ích để đối phương thay đổi hành vi hay
niềm tin.
 Mức độ tin cậy (credibility) của “đe doạ” hay
“lời hứa” trong trò chơi là yếu tố then chốt.
 Ví dụ: đội mũ bảo hiểm hay không?
Hoai Bao

24

Đe doạ không tin cậy và tin cậy
XYZ
Gia nhập

Không gia nhập

Tấn công

$30 (ABC)
$-10 (XYX)

$40 (ABC)
$0 (XYX)

Không tấn công

$50 (ABC)
$10 (XYX)

$100 (ABC)
$0 (XYX)

ABC

XYZ
Gia nhập

Không gia nhập

Tấn công

$30 (ABC)
$-10 (XYX)

$40 (ABC)
$0 (XYX)

Không tấn công

$20 (ABC)
$10 (XYX)

$70 (ABC)
$0 (XYX)

ABC

Hoai Bao

25