Tại sao cõng người lại nhẹ hơn bê đồ
|
Mục đích khóa học Huấn luyện cho người học làm chủ các kỹ thuật vận chuyển bằng tay không, vận chuyển bằng cáng và vận dụng vào thực tiễn vận chuyển nạn nhân ra khỏi nơi bị thương, bị nạn.
Show Mục tiêu học tập
KHÁI QUÁT CHƯƠNG TRÌNH, NỘI DUNG HỌC TẬPPHẦN LÝ THUYẾTKỹ thuật chuyển thương cấp cứu cần thiết như thế nào?Tai nạn giao thông, tai nạn lao động, tai nạn sinh hoạt, các thảm họa thiên và bệnh dịch đang không ngừng gia tăng, khiến hàng triệu người đột ngột phải đối diện với nguy cơ tử vong, tàn phế, đặc biệt là khi họ không được sơ cấp cứu và vận chuyển kịp thời, đúng cách, an toàn đến các cơ sở y tế để cứu chữa, điều trị. Chuyển thương cấp cứu là kỹ thuật vận chuyển người bị thương, bị bệnh từ ngay hiện trường đến cơ sở y tế (trạm xá, bệnh viện…) để họ được cấp cứu, điều trị sớm nhất, nhanh nhất. Đây là công việc khó khăn, phức tạp; bản thân các tổn thương hoặc bệnh lý luôn có nguy cơ diễn biến nặng lên hoặc xuất hiện các biến chứng xấu (có thể do chính tổn thương ban đầu hoặc do quá trình vận chuyển không đúng kỹ thuật). Vì vậy, việc vận chuyển người bệnh cần được đặc biệt coi trọng, đảm bảo đúng chỉ định, kịp thời, đúng kỹ thuật để hạn chế thấp nhất các biến chứng có thể xảy ra. Chuyển thương cấp cứu cần tuân thủ những nguyên tắc nào?Trong chuyển thương cấp cứu, chỉ nên vận chuyển người bệnh khi có chỉ định từ người có chuyên môn, chú ý tuân thủ chỉ định về thời gian, phương pháp, phương tiện vận chuyển, tư thế người bệnh khi di chuyển và các hướng dẫn, lưu ý kèm theo. Phải kiểm tra phương tiện vận chuyển người bệnh trước khi sử dụng; bảo đảm có đầy đủ đồ dùng giữ ấm, dụng cụ che mưa, che nắng cho người bệnh (nếu cần); ghi nhớ mốc thời gian di chuyển, chú ý theo dõi nắm bắt các diễn biến của người bệnh trong quá trình vận chuyển để thông tin cho cơ sở y tế tiếp nhận người bệnh khi bàn giao. Quá trình chuyển thương phải đảm bảo nhẹ nhàng, cẩn thận, đúng kỹ thuật; đặc biệt khi vận chuyển những người bị bệnh tim mạch, suy hô hấp, xuất huyết; người bị vết thương mạch máu, tổn thương cột sống, gãy xương đùi…; những người này dễ tử vong trên đường vận chuyển do các tai biến khi việc vận chuyển không tốt. Trường hợp nạn nhân vừa vận chuyển vừa cần cấp cứu trên đường, nhất thiết phải có nhân viên y tế có năng lực cấp cứu đi cùng. Cần thực hiện những bước nào để chuyển thương cấp cứu tốt nhất?Khi vận chuyển người bệnh về tuyến sau, để đảm bảo việc vận chuyển an toàn, không gây biến chứng xấu cho người bệnh, người làm công tác vận chuyển cần lưu ý thực hiện các bước sau: 1. Đánh giá để chỉ định vận chuyển đúngTrước khi vận chuyển, để có chỉ định vận chuyển đúng, người chịu trách nhiệm trong việc vận chuyển người bệnh cấp cứu cần trả lời một số câu hỏi quan trọng về:
2. Tổ chức vận chuyểnNgười có chuyên môn là người tổ chức, chỉ huy vận chuyển. Người chỉ huy vận chuyển cần căn cứ vào chỉ định vận chuyển để lên kế hoạch tổng thể; huy động, chuẩn bị đầy đủ nguồn lực, phân công công việc rõ ràng cho những người tham gia vận chuyển, có kiểm tra, giám sát, hỗ trợ để việc vận chuyển diễn ra thuận lợi, nhanh chóng, bảo đảm an toàn. 3. Vận chuyển người bệnhKhi vận chuyển, cần triệt để tuân thủ nguyên tắc vận chuyển người bệnh cấp cứu. Những điểm cần đặc biệt lưu ý là, phải tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định về phương pháp, phương tiện vận chuyển, tư thế người bệnh khi di chuyển và các hướng dẫn, lưu ý khi vận chuyển người bệnh có những tổn thương nguy hiểm; quá trình chuyển thương phải đảm bảo nhẹ nhàng, cẩn thận, đúng kỹ thuật; quá trình di chuyển cần theo dõi sát diễn biến bất thường để xử trí cấp cứu kịp thời, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người bệnh. Chuyển thương cấp cứu bằng những phương pháp nào?Có nhiều phương pháp chuyển thương, căn cứ vào tính chất tổn thương của người bệnh; mục đích, yêu cầu, quãng đường vận chuyển mà lựa chọn phương pháp vận chuyển cho phù hợp. Các phương pháp thường được sử dụng gồm: 1. Bế người bệnhÁp dụng khi vận chuyển trên quãng đường ngắn, người bệnh không tổn thương cột sống, không gãy xương chi dưới và không có tổn thương cần bất động khác. Áp dụng khi vận chuyển trên quãng đường ngắn, người bệnh không tổn thương cột sống, không gãy xương chi dưới và không có tổn thương cần bất động khác. Nielsen, Sylvester, Schaeffer... Kỹ thuật tiến hành các phương pháp như sau: Bước 1. Tư thế, vị trí chuẩn bị bếNhẹ nhàng đặt người bệnh ở tư thế nằm ngửa. Người vận chuyển tiếp cận ngang người của người bệnh (thường tiếp cận bên không bị tổn thương) ở tư thế quỳ chân thấp, chân cao (chân phía dưới người bệnh quỳ thấp, chân phía đầu người bệnh quỳ cao). Bước 2. Chuyển người bệnh từ tư thế nằm sang tư thế ngồiNgười vận chuyển luồn tay trên dưới nách, sau lưng sang nách bên đối diện của người bệnh, kết hợp tay phía dưới vòng qua người đỡ dưới nách đối diện của người bệnh. người vận chuyển đỡ người bệnh ngồi dậy, cho lưng người bệnh dựa vào đùi của chân quỳ cao. Bước 3: Bế người bệnhTay dưới của người vận chuyển luồn qua khoeo chân người bệnh, gấp đùi người bệnh vào sát bụng; kết hợp 2 tay nâng người bệnh lần lượt lên đùi thấp, đùi cao của người vận chuyển, rồi dồn sức bế người bệnh đứng dậy. Bước 4. Di chuyển về nơi an toàn và đưa người bệnh xuốngKhi bế người bệnh về nơi an toàn người vận chuyển đưa người bệnh xuống ngược lại so với kỹ thuật bế người bệnh. Chú ý: Khi bế, thao tác nhẹ nhàng, tránh thô bạo. 2. Cõng người bệnhKhông áp dụng cho người tổn xương cột sống, gãy xương khác (trừ xương nhỏ), các vết thương ngực, bụng mà khi cõng gây biến chứng, đau đớn cho người bệnh.  Sau khi cơ động tiếp cận, đánh giá tình trạng người bệnh, xử trí tổn thương và quyết định hình thức vận chuyển; quy trình vận chuyển người bệnh bằng kỹ thuật cõng người bệnh trên lưng được tiến hành như sau: Bước 1. Chuẩn bị tư thế người bệnh, người vận chuyểnNhẹ nhàng đặt người bệnh ở tư thế nằm ngửa, tách 2 chân, 2 tay người bệnh sang hai bên thân mình; người vận chuyển tiếp cận từ phía dưới chân người bệnh, chân thuận bước lên đặt bàn chân sát bẹn nạn nhân; chân không thuận bước lên đặt bàn chân sát nách nạn nhân. Bước 2. Chuyển người bệnh từ tư thế nằm sang tư thế đứngNgười vận chuyển hạ thấp trọng tâm luồn 2 tay qua nách xuống dưới vai người bệnh, nâng nạn nhân ngồi dậy, kết hợp thu chân trước về sau đỡ nạ nhân đứng dậy (ngả người cho người bệnh dựa vào người vận chuyển). Bước 3. Đưa nạn nhân lên lưng người vận chuyểnNgười vận chuyển nắm một tay người bệnh đồng thời xoay người, hạ thấp trọng tâm cho thân nạn nhân dựa vào lưng, rồi luồn 2 tay dưới khoeo chân nạn nhân, dồn sức cõng người bệnh đứng dậy Bước 4. Chuyển người bệnh đến nơi an toàn và đưa người bệnh xuốngNgười vận chuyển di chuyển đưa nạn nhân tới nơi an toàn, rồi hạ người bệnh xuống ngược lại với lúc cõng người bệnh. Chú ý: Thao tác cõng phải nhẹ nhàng, tránh thô bạo. 3. Vác người bệnhKhông áp dụng cho người tổn xương cột sống, gãy xương khác (trừ xương nhỏ), các vết thương ngực, bụng mà khi cõng gây biến chứng, đau đớn cho người bệnh. Sau khi tiếp cận, đánh giá tình trạng người bệnh, xử trí tổn thương và quyết định hình thức vận chuyển; quy trình vận chuyển người bệnh bằng kỹ thuật vác người bệnh được tiến hành như sau: Bước 1. Chuẩn bị tư thế người bệnh, người vận chuyểnNhẹ nhàng đặt người bệnh ở tư thế nằm ngửa, tách 2 chân, 2 tay người bệnh sang hai bên thân mình; người vận chuyển tiếp cận từ phía dưới chân người bệnh, chận thuận bước lên đặt bàn chân sát bẹn nạn nhân; chân không thuận bước lên đặt bàn chân sát nách nạn nhân. Bước 2. Chuyển người bệnh từ tư thế nằm sang tư thế đứngNgười vận chuyển hạ thấp trọng tâm luồn 2 tay qua nách xuống dưới vai người bệnh, nâng nạn nhân ngồi dậy, kết hợp thu chân trước về sau đỡ nạ nhân đứng dậy (ngả người cho người bệnh dựa vào người vận chuyển). Bước 3. Đưa nạn nhân lên vai người vận chuyểnNgười vận chuyển tay trên nắm một tay người bệnh đồng thời xoay người, hạ thấp trọng tâm, luồn tay dưới luồn qua háng, ghé vai sát khớp mu, cho thân nạn nhân dựa lên hai vai, một tay chống gối dồn sức vác người bệnh đứng dậy. Bước 4. Chuyển người bệnh đến nơi an toàn và đưa người bệnh xuốngNgười vận chuyển di chuyển đưa nạn nhân tới nơi an toàn, rồi hạ người bệnh xuống ngược lại với lúc vác lên. Chú ý: Thao tác vác phải kỹ thuật nhẹ nhàng, tránh thô bạo. 4. Dìu người bệnhÁp dụng cho những người còn tự đi bộ được, người vận chuyển đóng vai trò là người hỗ trợ, làm chỗ dựa để nâng đỡ, tránh ngã cho người bệnh. Sau khi tiếp cận, đánh giá tình trạng người bệnh, xử trí tổn thương và quyết định hình thức vận chuyển; quy trình vận chuyển người bệnh bằng kỹ thuật dìu người bệnh được tiến hành như sau: Bước 1. Chuẩn bị tư thế người bệnh, người vận chuyểnNhẹ nhàng đặt người bệnh ở tư thế nằm ngửa, tách 2 chân, 2 tay người bệnh sang hai bên thân mình; người vận chuyển tiếp cận từ phía dưới chân người bệnh, chận thuận bước lên đặt bàn chân sát bẹn nạn nhân; chân không thuận bước lên đặt bàn chân sát nách nạn nhân. Bước 2. Chuyển người bệnh từ tư thế nằm sang tư thế đứngNgười vận chuyển hạ thấp trọng tâm luồn 2 tay qua nách xuống dưới vai người bệnh, nâng nạn nhân ngồi dậy, kết hợp thu chân trước về sau đỡ nạ nhân đứng dậy (ngả người cho người bệnh dựa vào người vận chuyển). Bước 3: Dìu người bệnh di chuyểnNgười vận chuyển xoay chân về tư thế song song với người bệnh, tựa hông người bệnh vào hông mình. Để tay người bệnh khoác vai người vận chuyển, một tay của người vận chuyển nắm lấy cổ tay người bệnh (trên vai người vận chuyển), tay còn lại vòng ra sau lưng nắm đai quần người bệnh bên đối diện. Di chuyển: Chân phía ngoài của người vận chuyển bước trước, sau đó chân phía trong di chuyển cùng chân của người bệnh. Khi dìu người bệnh về nơi an toàn, cứu thương cho người bệnh nằm xuống bằng các động tác ngược lại so với kỹ thuật khi chuyển người bệnh từ tư thế nằm sang tư thế đứng. Người vận chuyển xoay người đứng đối diện với người bệnh, 2 tay luồn qua nách ôm sau lưng người bệnh, đồng thời đưa 1 chân lên phía trước, giữa 2 chân người bệnh. Người vận chuyển từ từ cúi về phía trước, đỡ người bệnh chuyển từ tư thế đứng sang tư thế ngồi; sau đó chuyển một tay ra phía sau gáy, đỡ cổ và đầu người bệnh; tiến chân còn lại lên 1 bước đồng thời nhẹ nhàng đỡ người bệnh chuyển sang tư thế nằm an toàn. Chú ý: Thao tác kỹ thuật dìu cần nhẹ nhàng, tránh thô bạo. 5. Vận chuyển người bệnh bằng cáng cứng (phương pháp 2 người)Có thể áp dụng cho mọi người bệnh khi có điều kiện; là phương pháp vận chuyển bắt buộc với người tổn thương cột sống, gãy xương chậu, xương đùi… Sau khi tiếp cận, đánh giá tình trạng người bệnh, xử trí tổn thương và quyết định hình thức vận chuyển; quy trình vận chuyển người bệnh bằng cáng cứng có 2 người vận chuyển được tiến hành như sau: Bước 1. Chuẩn bị tư thế người bệnh, cứu thươngNhẹ nhàng đặt người bệnh ở tư thế nằm ngửa. Đặt cáng bên cạnh người bệnh, cùng bên với bên có vết thương, mở rộng cáng. Hai cáng thương tiếp cận người bệnh bên phía đối diện với cáng ở tư thế quỳ, chân cao chân thấp, một người ngang ngực, một người ngang hông người bệnh. Bàn chân chân cao và đầu gối chân thấp của 2 cáng thương sát vào thân người bệnh. Bước 2. Đưa người bệnh vào cángHai cáng thương luồn tay xuống dưới nâng đỡ người bệnh. Cáng thương phía trên một tay đỡ cổ - vai, một tay đỡ thắt lưng; cáng thương phía dưới một tay đặt đỡ vùng hông, một tay đỡ khoeo người bệnh. Hai cáng thương phối hợp nhịp nhàng, nâng người bệnh lên, bước chân cao về phía trước 1 bước rồi cùng nhẹ nhàng đặt người bệnh vào cáng ở tư thế nằm ngửa. Đệm dưới vùng lưng, thắt lưng một gối nhỏ hoặc quần áo cuộn lại làm cột sống hơi ưỡn ra. Bước 3: Cáng người bệnhHai cáng thương ở 2 đầu cáng, quỳ chân thấp chân cao, cùng hướng; cầm đòn cáng, dùng sức nâng cáng lên, đồng thời chuyển từ tư thế quỳ sang tư thế đứng. Bước 4. Di chuyển về nơi an toàn và đưa người bệnh xuốngKhi di chuyển, hai cứu thương bước chân so le nhau. người đi trước phải giữ tốc độ đều đặn, báo cho người đi sau biết những chỗ khó đi để tránh. Khi cáng trên đường dốc, phải giữ cáng thăng bằng hoặc đầu người bệnh hơi cao hơn chân. Khi cáng lên dốc phải cho đầu người bệnh đi trước, khi cáng xuống dốc, phải cho đầu người bệnh đi sau. Khi cáng người bệnh về nơi an toàn cứu thương đưa người bệnh ra khỏi cáng ngược lại so với kỹ thuật cáng người bệnh lên. - Hai cứu thương phối hợp nhịp nhàng đặt cáng xuống đất. - Đưa người bệnh ra khỏi võng: Hai cáng thương tiếp cận người bệnh như khi đưa người bệnh vào cáng; bàn chân quỳ cao áp sát cáng, đầu gối chân quỳ thấp cách bàn chân quỳ cao 1 bước chân. Hai cáng thương phối hợp nhẹ nhàng nâng người bệnh lên đồng thời thu chân quỳ cao về phía sau 1 bước sao cho bàn chân chân này ngang gối chân quỳ thấp, cùng nhẹ nhàng đặt người bệnh xuống. Chú ý: Đây là kỹ thuật thường áp dụng với những người bệnh bị tổn thương cột sống, gãy xương đùi, bị thương nặng nên khi vận chuyển phải rất cẩn thận, không nên đổi cáng trong quá trình vận chuyển nếu không bắt buộc phải đổi. 6. Vận chuyển người bệnh bằng cáng cứng (phương pháp 4 người)Có thể áp dụng cho mọi người bệnh khi có điều kiện; là phương pháp vận chuyển bắt buộc với người tổn thương cột sống, gãy xương chậu, xương đùi… Sau khi tiếp cận, đánh giá tình trạng người bệnh, xử trí tổn thương và quyết định hình thức vận chuyển; quy trình vận chuyển người bệnh bằng cáng cứng có 4 người vận chuyển được tiến hành như sau: Bước 1. Chuẩn bị tư thế người bệnh, cứu thươngNhẹ nhàng đặt người bệnh ở tư thế nằm ngửa. Đặt cáng bên cạnh người bệnh, cùng bên với bên có vết thương, mở rộng cáng. Bốn cáng thương tiếp cận bên cạnh người bệnh, mỗi bên 2 người ở tư thế quỳ chân cao chân thấp, hai người ngang ngực, hai người ngang hông người bệnh. Bước 2. Đưa người bệnh vào cángBốn cáng thương luồn tay xuống dưới nâng đỡ người bệnh. Cáng thương phía trên một tay đỡ vai - cổ, một tay đỡ thắt lưng; cáng thương phía dưới một tay đặt đỡ vùng hông, một tay đỡ khoeo cho người bệnh. Bốn cáng thương phối hợp nhịp nhàng nâng người bệnh lên, động tác phối hợp thật tốt để giữ cho người bệnh thật thẳng. Nhấc từ từ lên khỏi mặt đất rồi đưa vào cáng hoặc luồn cáng xuống dưới người bệnh rồi lại từ từ đặt người bệnh xuống cáng tư thế nằm ngửa. Luôn chú ý không được nâng vai và hai chân cao hơn lưng. Đệm dưới vùng lưng, thắt lưng một gối nhỏ hoặc quần áo cuộn lại làm cột sống hơi ưỡn ra. Bước 3: Cáng người bệnhBốn cáng thương di chuyển về 2 đầu cáng (mỗi đầu 2 người), ở tư thế quỳ chân thấp chân cao, cùng hướng; mỗi người cầm một tay cán, dùng sức nâng cáng lên, đồng thời chuyển từ tư thế quỳ sang tư thế đứng. Bước 4. Di chuyển về nơi an toàn và đưa người bệnh xuốngKhi di chuyển không bước đều. người đi trước phải giữ tốc độ đều đặn, báo cho người đi sau biết những chỗ khó đi để tránh. Khi cáng trên đường dốc, phải giữ cáng thăng bằng hoặc đầu người bệnh hơi cao hơn chân. Khi cáng lên dốc phải cho đầu người bệnh đi trước, khi cáng xuống dốc, phải cho đầu người bệnh đi sau. Khi cáng người bệnh về nơi an toàn cứu thương đưa người bệnh ra khỏi cáng ngược lại so với kỹ thuật cáng người bệnh lên. - Bốn cứu thương chuyển phối hợp nhịp nhàng đặt cáng xuống đất. - Đưa người bệnh ra khỏi cáng: Bốn cáng thương tiếp cận người bệnh như khi đưa người bệnh vào cáng. Bốn cáng thương phối hợp nhẹ nhàng nâng người bệnh lên, nhẹ nhàng đưa người bệnh ra khỏi cáng và đặt người bệnh xuống. Chú ý: Đây là kỹ thuật thường áp dụng với những người bệnh bị tổn thương cột sống, gãy xương đùi, bị thương nặng nên khi vận chuyển phải rất cẩn thận, không nên đổi cáng trong quá trình vận chuyển nếu không bắt buộc phải đổi. Khi cần chuyển người bệnh từ cáng sang giường hoặc đổi cáng:
Khi chuyển cáng lên xe cứu thương:
PHẦN THỰC HÀNH
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN KỸ THUẬT MẪUI. VẬN CHUYỂN NGƯỜI BỆNH BẰNG TAY KHÔNG
II. VẬN CHUYỂN NGƯỜI BỆNH BẰNG CÁNG
TỔ CHỨC RÈN LUYỆN
LƯỢNG GIÁGiáo viên tổ chức cho đại diện các nhóm bốc tình huống vết thương, trên cơ sở đó, các nhóm tổ chức thi chạy trạm thực hành kỹ thuật băng. Khi các nhóm thực hiện kỹ thuật, giáo viên và thành viên còn lại của các nhóm cùng sử dụng bảng kiểm đánh giá kết quả, nhóm thực hiện kỹ thuật chính xác và nhanh nhất sẽ nhận giải thưởng của khóa học (túi cứu thương/sách/khác…). KẾT LUẬNChuyển thương cấp cứu là kỹ thuật y tế đầu tay của cán bộ, nhân viên y tế; của những người làm công tác cứu hộ, cứu nạn; cũng là kỹ thuật y tế sinh tồn mà mỗi người dân cần làm được. Vì vậy, mỗi học viên phải rèn luyện thành thạo những kỹ thuật này để trong mọi hoàn cảnh có thể vận dụng để vận chuyển nạn nhân, vận chuyển người bệnh được nhanh chóng và an toàn, hạn chế đến mức thấp nhất tỷ lệ tử vong, tàn phế do không được chuyển thương kịp thời hoặc chuyển thương không đúng kỹ thuật gây ra. |
