Tại sao người bị nhiễm sán dây

Bệnh sán dây trưởng thành là bệnh truyền nhiễm do 2 loại sán dây chính gây nên, đó là sán dây lợn và sán dây bò. Đây là bệnh lý phổ biến ở hầu hết các nước trong khu vực châu Á, trong đó có Việt Nam. Bệnh gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe người bệnh và làm giảm chất lượng cuộc sống nên cần được chữa trị kịp thời.

Bệnh sán dây do một số loài sán dây trưởng thành gây nên, vì vậy chúng còn có tên gọi là bệnh sán dây trưởng thành. Bệnh gồm 3 tác nhân gây bệnh chính là Taenia Saginata, Taenia Solium và Taenia Asiatica. Sán dây trưởng thành có chiều dài rất lớn, có thể dao động trong khoảng 2 – 4m hoặc có khi lên đến 8 – 10m, cấu trúc gồm phần đầu hình cầu, phần cổ, và phần thân gồm rất nhiều đốt có chứa trứng sán bên trong nên những trứng sán này rất khó để tấn công vào chúng. Khác với ấu trùng của chúng thì sán dây trưởng thành thường ký sinh và gây bệnh trong ruột người, thời gian ủ bệnh của nó rơi vào 8 – 10 tuần.

Sau khi xâm nhập vào ruột non của ký chủ, sán dây trưởng thành với đốt sán có trứng bên trong khi già đi sẽ tự rụng vào theo đường phân ra ngoài. Sau đó, nếu ăn phải những thức ăn có trứng sán trong những đốt sán thải ra thì sẽ mắc bệnh. Bệnh sán dây phát triển ở hầu hết các nước thuộc khu vực châu Á trong đó có Việt Nam, đặc biệt ở những vùng có tập quán thả lợn rông hoặc môi trường sống chưa được vệ sinh sạch sẽ.

XEM THÊM: Sán dây bò trú ngụ trong nhiều món "khoái khẩu"

Bệnh sán dây thường xuất hiện với các triệu chứng rối loạn tiêu hóa rất nhẹ, không điển hình như đau bụng, cảm giác buồn nôn, ỉa chảy, táo bón... Rõ ràng hơn đó là bệnh nhân thường xuyên có sự khó chịu và bứt rứt do sán dây bò hay những đốt sáng trong hệ tiêu hóa vào bất cứ thời điểm nào trong ngày. Vì những triệu chứng lâm sàng không điển hình nên bệnh sán dây trưởng thành rất khó để phân biệt với những bệnh giun sán khác như bệnh giun đũa, bệnh giun tóc, bệnh giun móc..., Do vậy, để chẩn đoán chính xác bệnh thì cần thực hiện xét nghiệm tìm trứng giun trong phân của bệnh nhân theo 2 cách đó là xét nghiệm trực tiếp hoặc dựa vào phương pháp Kato.

Bệnh sán dây có thể gây ra các triệu chứng rối loạn tiêu hóa nhẹ như đau bụng

Nguyên tắc điều trị bệnh sán dây trưởng thành đó là:

• Điều trị trong thời gian sớm nhất bằng thuốc đặc trị, uống đủ liều, không tự ý bỏ thuốc.
• Điều trị hỗ trợ
• Lưu ý những thuốc trị sán chống chỉ định với các đối tượng đặc biệt như phụ nữ mang thai, bệnh nhân đang điều trị bệnh lý cấp tính, bệnh nhân suy gan, suy thận, dị ứng thuốc.

Điều trị cụ thể: Một số thuốc thường được dùng để trị bệnh sán dây đó là:

• Praziquantel viên 600mg, liều 15 – 20 mg/kg uống 1 lần/ngày sau bữa ăn 1 tiếng
• Niclosamide viên 500mg, liều 5 – 6 mg/kg, uống 1 lần/ngày sau bữa ăn 2 tiếng
• Magie sulphat 30mg, uống nhiều nước

Những biện pháp phòng tránh bệnh sán dây được khuyến khích đó là:

• Tuyên truyền cho người dân về những thông tin gây bệnh, đường lây truyền và tác hại của bệnh sán dây
• Vệ sinh môi trường sống và cá nhân sạch sẽ
• Không ăn thịt bò hay thịt lớn nếu chưa được nấu chín
• Rau trước khi ăn phải rửa sạch dưới vòi nước đang chảy.
• Xử lý phân hợp lý nếu có nuôi bò hay lợn
• Phân biệt thực phẩm còn sống và thực phẩm đã nấu chín để không lây lan nguồn bệnh.
• Giữ thức ăn ở nhiệt độ phù hợp, không tạo điều kiện thuận lợi cho trứng sán phát triển.

Không ăn thịt bò hay thịt lợn nếu chưa được nấu chín giúp phòng tránh bệnh sán dây

Bệnh sán dây trưởng thành tuy không có những triệu chứng đặc hiệu và nặng nề trên lâm sàng nhưng nếu không được điều trị sẽ gây ảnh hưởng nặng nề đến hệ tiêu hóa của người bệnh, đặc biệt là tình trạng rối loạn tiêu hóa kéo dài. Vì vậy, trong gia đình nếu phát hiện ai nhiễm sán dây thì cần đưa đến những trung tâm y tế có chuyên khoa Tiêu hóa để được thăm khám ngay, tránh lây truyền cho những thành viên còn lại.

Khoa Tiêu hóa của Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec luôn nhận được sự hài lòng và đánh giá cao của khách hàng bởi chất lượng điều trị, trang thiết bị y tế và dịch vụ chăm sóc bệnh nhân.

• Trang thiết bị hiện đại hàng đầu Việt Nam: Máy nội soi tiêu hóa ống mềm độ phân giải cao giúp phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm và các bệnh lý tiêu hóa chính xác. Robot phẫu thuật của Mỹ có độ chính xác cao, ít xâm lấn, thời gian hồi phục của bệnh nhân nhanh.
• Đội ngũ bác sĩ có trình độ chuyên môn cao: Các bác sĩ được đào tạo bài bản tại các Trung tâm ngoại khoa hàng đầu của Việt Nam, Hàn Quốc, Singapore, Nhật Bản, có trình độ chuyên môn cao. Được tham gia các khóa đào tạo ngắn hạn tại nước ngoài, cập nhật các kỹ thuật, phác đồ điều trị mới nhất trên thế giới.
• Chẩn đoán và điều trị bệnh tiêu hóa với kỹ thuật mới nhất: Phẫu thuật nội soi bằng robot với tỉ lệ thành công lên đến 95%. Nội soi tiêu hóa gây mê không đau, không khó chịu.
• Chăm sóc người bệnh toàn diện: Là bệnh viện đầu tiên tại Việt Nam áp dụng chương trình phục hồi sớm sau phẫu thuật [ERAS], giúp rút ngắn thời gian nằm viện chỉ còn sau 3 - 5. Tỷ lệ biến chứng, chi phí của người bệnh giảm, đem lại nhiều lợi ích cho khách hàng.

Để khám và điều trị với các bác sĩ hàng đầu của khoa Tiêu hóa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách vui lòng nhấn vào nút “Liên hệ” trên website, hoặc đăng ký khám trực tuyến.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!

XEM THÊM:

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Nhật - Bác sĩ Chuyên khoa truyền nhiễm - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng

Bệnh nhân bị nhiễm sán lợn có khả năng phải đối mặt với nguy cơ tai biến ở não và mắt, gây hôn mê, ảo giác và thậm chí là tử vong. Nếu thịt nhiễm sán dây lợn nhưng đã được nấu chín thì nguy cơ lây bệnh rất hiếm khi xảy ra.

Nhiễm sán dây lợn, hay sán lợn gạo là một bệnh lý ký sinh trùng có khả năng lây nhiễm giữa động vật và người. Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu bắt nguồn từ việc ăn phải thịt lợn mang ấu trùng sán hoặc ăn phải thực phẩm có nhiễm trứng sán từ phân người. Trong đó, lợn đóng vai trò là vật chủ trung gian truyền bệnh cho người.

Nguy cơ mắc bệnh sán dây lợn liên quan rất nhiều đến tập quán ăn uống, bao gồm việc ăn thịt lợn sống, nấu chưa chín [tập tục uống tiết canh, nem chua, nem chạo...] và nguồn thịt lợn này vô tình có chứa nang sán lợn gạo. Ngoài ra, người có thói quen ăn thực phẩm chưa nấu chín, rau sống, củ quả không rửa sạch, nước chưa đun sôi sẽ có nhiều khả năng bị nhiễm trứng sán lợn.

Ăn phải thịt lợn nhiễm sán có thể dẫn đến tình trạng nhiễm sán dây lợn. Tuy nhiên cần phải hiểu rằng, nhiễm sán lợn có nguy hiểm không còn tùy thuộc vào khả năng gây bệnh của sán có còn hay không. Cụ thể, nếu thịt có sán, ấu trùng sán nhưng đã được nấu chín kỹ, thì khi đó nếu người ăn phải cũng không còn nguy cơ gây bệnh.

Mặt khác, nếu như do tập quán ăn uống hoặc điều kiện chế biến chưa được đảm bảo, dẫn đến việc thịt lợn nhiễm sán chưa được nấu chín thì sau khi người ăn hay nuốt phải, trứng sán sẽ vào dạ dày, nở ra ấu trùng sán. Ấu trùng chuyển đến ruột non, xuyên qua thành của ống tiêu hóa, vào máu, sau đó theo máu di chuyển đến các cơ vân, não, mắt... và bắt đầu ký sinh tại đó rồi hóa nang.

Tùy thuộc vào vị trí ký sinh của nang sán mà cơ thể sẽ có những biểu hiện và mức độ nguy hiểm khác nhau. Trường hợp nang sán dây lợn nằm trong cơ, sẽ nhận thấy có những u nhỏ bất thường, cứng, lặn dưới da, nhưng có thể di động khi ta tác động vào, kích thước khoảng 1 - 2 cm, không gây ngứa, không đau, nằm ở vị trí cơ vân.

Nếu nang sán di chuyển đến và ký sinh trong não, người bệnh có khả năng sẽ bị co giật, động kinh, liệt tay, chân hay liệt nửa người, biểu hiện nói ngọng, loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội. Khi nang sán xuất hiện trong mắt, sẽ dẫn đến tình trạng tăng nhãn áp, giảm thị lực hoặc thậm chí mù lòa.

Nang sán di chuyển vào não có thể gây đau đầu dữ dội

Trong trường hợp sán dây lợn trưởng thành ở ruột, chúng bắt đầu nảy chồi, sinh đốt mới từ cổ, sau đó tạo ra hàng nghìn đốt sán mới, mỗi đốt có khoảng 50.000 trứng, dẫn đến chiều dài của sán trưởng thành có khả năng lên tới 2-12 m. Chu trình phát triển của chúng có thể kéo dài trong nhiều năm và không có biểu hiện rõ ràng. Về mặt lâm sàng, người bệnh thường có cảm giác khó chịu, bứt rứt.

Ngoài ra, một vài trường hợp khi quan sát trong phân có thể phát hiện thấy trứng sán hoặc những đốt sán tự rụng theo phân ra ngoài [các đốt sán dây lợn thường là những đoạn nhỏ, dẹt, có màu trắng ngà như xơ mít, đầu sán phẳng, có thể nhận ra bằng mắt thường].

Nhiễm sán lợn có nguy hiểm không còn do thời gian nhiễm bệnh và thời điểm chữa trị. Bởi vì nhiễm sán thường không có bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng điển hình gì, cũng không gây sốt, nên đa số người bệnh sán lợn gạo thường không đi khám và điều trị. Hậu quả dẫn đến tình trạng nhiễm sán lợn dài ngày, gây suy giảm sức khỏe, rối loạn tiêu hoá, cơ thể dần trở nên gầy mòn, suy kiệt.

Phòng chống bệnh sán dây lợn đúng cách

Thông thường, khi phát hiện nhiễm sán dây lợn, bệnh nhân cần điều trị nội khoa [sử dụng thuốc để diệt sán]. Trong trường hợp sán lợn gây chèn ép thần kinh, gây tắc mạch, giãn não thất hay ứ nước trong não, thì người bệnh cần thực hiện phẫu thuật.

Chủ động phòng ngừa nhiễm sán lợn gạo bằng cách vệ sinh môi trường sạch sẽ, quản lý nguồn chất thải thật tốt. Trong sinh hoạt hàng ngày, cần sử dụng nguồn nước sạch, đặc biệt là ở các vùng sâu vùng xa nhu cầu nước sạch còn khá hạn chế. Bên cạnh đó, vệ sinh an toàn thực phẩm là điều vô cùng quan trọng trong việc phòng bệnh sán dây lợn. Cần ăn chín uống sôi [nguồn nước phải được đun sôi, để nguội, rồi mới được sử dụng trực tiếp]. Tuyệt đối không được ăn thịt lợn và các sản phẩm từ thịt lợn [tiết canh, nem] khi chưa nấu chín, tránh xa thịt lợn gạo và hạn chế ăn rau sống.

Chủ động phòng chống nhiễm sán dây lợn cho bản thân cũng là một cách để ngăn ngừa nhiễm sán cho người thân, gia đình và những người chung sống trong cùng khu vực.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!

Ấu trùng sán lợn gạo chết ở nhiệt độ nào?

Dấu hiệu khi nhiễm sán lợn | Sán lợn có nguy hiểm không?

XEM THÊM: