Thành tựu nổi bật của Liên Xô về khoa học vũ trụ
|
* Thành tựu khoa học - kĩ thuật của Liên Xô từ năm 1945 - 1970: Liên Xô đã chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao của khoa học - kĩ thuật thế giới, đặc biệt ngành khoa học vũ trụ, mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ cùa loài người. Những thành tựu tiêu biểu: + Năm 1949, chế tạo thành công bom nguyên tử. + Năm 1957, Liên Xô là nước đầu tiên phóng thành công vệ tinh nhân tạo lên khoảng không vũ trụ, mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người. + Năm 1961, Liên Xô phóng con tàu “Phương Đông” đưa nhà du hành vũ trụ Gagarin lần đầu tiên bay vòng quanh Trái Đất. * Chính sách đối ngoại nổi bật của Liên Xô sau Chiến tranh thế giới thứ 2 là: hòa bình, tích cực ủng hộ cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, giành độc lập tự do cho các dân tộc. Là nước xã hội chủ nghĩa hùng mạnh nhất sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Liên Xô được coi là thành trì của hoà bình thế giới và chỗ dựa của cách mạng thế giới.
Tiếp nối thành công của vệ tinh Sputnik-1, ngày 3-11-1957, chú chó Laika đã được đưa vào quỹ đạo Trái đất bằng vệ tinh Sputnik-2. Đây là lần đầu một sinh vật sống bay vào vũ trụ. Ngày 19-8-1960, hai chú chó Belka và Strelka tiếp tục thực hiện chuyến bay vào quỹ đạo trên con tàu Sputnik-5, với 17 vòng quanh quỹ đạo Trái đất trong 25 giờ đồng hồ, rồi trở về Trái đất an toàn. Từ đầu năm 1959, Liên Xô đã khởi động chương trình chinh phục Mặt trăng mang tên Luna, bằng việc phóng tàu Luna-1 lên quỹ đạo. Chương trình Luna kéo dài 18 năm (1958 - 1976), thực hiện vô số sứ mệnh thăm dò Mặt trăng. Trong đó, tàu Luna-3 (1959) đã làm được một việc vô cùng quan trọng là chụp ảnh được phần khuất của Mặt trăng, đưa Liên Xô trở thành quốc gia đầu tiên thực hiện việc quan trọng này. Lịch sử của ngành hàng không vũ trụ Liên Xô chứng kiến bước ngoặt trọng đại khi vào lúc 9 giờ 7 phút ngày 12-4-1961, tàu vũ trụ Vostok-1 (Phương Đông-1) cất cánh từ sân bay vũ trụ Baikonur mang theo nhà du hành vũ trụ Yuri Gagarin đã bay vào không gian. Liên lạc về Trái đất, Gagarin đã nói một câu bất hủ: “Từ vũ trụ, tôi không còn nhìn thấy biên giới các quốc gia. Trái đất xanh một mầu xanh vĩnh cửu”. Sau khi bay một vòng quanh Trái đất, tàu vũ trụ Phương Đông-1 hạ cánh an toàn xuống một cánh đồng bên sông Volga thuộc Liên Xô. Chuyến bay đầu tiên của con người vào vũ trụ đã kết thúc thắng lợi. Tiếp theo chuyến bay thế kỷ của Gagarin, bốn tháng sau, Liên Xô tiếp tục phóng thành công tàu vũ trụ Vostok-2 do Gherman Titov điều khiển. Sau 25 giờ 11 phút, tàu vũ trụ Vostok-2 đã bay được 17 vòng quanh Trái đất, với tổng quãng đường bay dài hơn 700 nghìn cây số. Bằng sự kiện này, nhà du hành vũ trụ Titov đã chứng minh rằng con người có thể sống và làm việc bình thường và lâu dài trong tình trạng không trọng lượng trong vũ trụ.
Và thành công liên tiếp đến với ngành hàng không vũ trụ Liên Xô. Ngày 16-6-1963, trong một sứ mệnh chung, tàu vũ trụ Vostok-5 chở phi hành gia Valery Bykovsky và Vostok-6 chở nữ phi hành gia Valentina Tereshkova được phóng lên vũ trụ từ sân bay Baikonua. Tàu Vostok-6 hoạt động trên quỹ đạo Trái đất trong thời gian gần 3 ngày (70 giờ 50 phút), bay 48 vòng quanh Trái đất. Số lần bay quanh Trái đất của bà nhiều hơn tổng số lần của các nhà du hành vũ trụ Mỹ tính đến thời điểm đó. Valentina Tereshkova được xem là nhà nữ du hành vũ trụ đầu tiên trong lịch sử thám hiểm vũ trụ của loài người. Công việc của bà là ghi lại nhật ký chuyến bay và chụp ảnh đường chân trời, sau đó được dùng để phân biệt các tầng khí trong khí quyển. Tereshkova trên tàu Vostok-6 có lúc cách Vostok-5 chỉ 5 km, họ liên lạc với nhau bằng sóng radio. Đây cũng là lần đầu tiên các tàu vũ trụ liên lạc với nhau ngoài không gian. Năm 1971, thiết bị thăm dò của tàu Venera-7 do Liên Xô chế tạo đã hạ cánh thành công xuống sao Kim. Trên thực tế, đó là lần đầu loài người thả thiết bị thăm dò xuống bề mặt một hành tinh khác. Cùng năm, Liên Xô cho hạ cánh tàu thăm dò Mars-3 lên sao Hỏa. Sau đó tàu Mars-3 truyền dữ liệu về Trái đất. Quá trình truyền tải này kéo dài 14 giây. Ngoài ra, tàu cũng gửi về Trái đất bức ảnh đầu tiên chụp bề mặt sao Hỏa. Liên Xô là quốc gia hợp tác rất chặt chẽ với Việt Nam trong ngành hàng không vũ trụ, mà chương trình Interkosmos là một thí dụ, ra đời trong thập niên 70 của thế kỷ trước với mục đích giúp các quốc gia có quan hệ ngoại giao tốt với Liên Xô tham gia những chương trình không gian có người lái cũng như không người lái. Khi Liên Xô chuẩn bị đào tạo một nhóm các nhà du hành vũ trụ quốc tế từ các nước xã hội chủ nghĩa theo chương trình Interkosmos, nhà du hành Titov đã đề nghị Việt Nam tham gia và đề xuất cử phi công Phạm Tuân theo khóa huấn luyện của chương trình này. Năm 1980, Phạm Tuân trở thành người Việt Nam và châu Á đầu tiên bay vào vũ trụ cùng nhà du hành vũ trụ Liên Xô Viktor Gorbatko. Chuyến bay lịch sử bắt đầu vào ngày 23-7-1980 từ sân bay vũ trụ Baikonur trên tàu Soyuz-37. Họ thực hiện nhiệm vụ trên trạm không gian Salyut-6 cùng hai nhà du hành vũ trụ Liên Xô khác. Sau đó, họ trở về Trái đất ngày 31-7-1980. Trong 8 ngày bay trong vũ trụ, hai nhà du hành vũ trụ Gorbatko và Phạm Tuân đã thực hiện tổng cộng 142 vòng quanh quỹ đạo Trái đất. Hai nhà du hành đã tiến hành 30 cuộc thí nghiệm viễn thám hàng không, đo đạc và xây dựng bản đồ độ ẩm đất vùng sông Hồng, chuẩn bị xây dựng trạm mặt đất Hoa Sen phục vụ thông tin liên lạc qua hệ Intersputnik. Trong tình trạng không trọng lực, hai nhà du hành vũ trụ cũng đã tiến hành các thí nghiệm về hòa tan các mẫu khoáng chất, các thí nghiệm cây trồng trên bèo hoa dâu… Ngoài ra, nhà du hành vũ trụ Phạm Tuân còn tiến hành chụp ảnh Việt Nam từ quỹ đạo Trái đất. Với thành tích này, nhà du hành vũ trụ Phạm Tuân đã được trao tặng Huân chương Hồ Chí Minh và danh hiệu Anh hùng Lao động Việt Nam. Ông cũng vinh dự trở thành một trong những người nước ngoài đầu tiên được trao tặng danh hiệu Anh hùng Liên Xô, Huân chương Lê-nin. Ngoài ra, nhắc đến thành tựu của ngành hàng không vũ trụ của Liên Xô thì không thể không nhắc tới Trạm vũ trụ Mir (Trạm vũ trụ Hòa bình). Suốt 15 năm bay vòng quanh Trái đất (1986 - 2001), Trạm vũ trụ Mir đã đón nhận 104 lượt phi hành gia thực hiện gần 23.000 thí nghiệm khoa học.
Giải bài tập câu hỏi thảo luận số 1 trang 5 SGK Lịch sử 9 Đề bài Hãy nêu những thành tựu chủ yếu của Liên Xô trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của thế kỷ XX.
Phương pháp giải - Xem chi tiết
Dựa vào sgk Lịch sử 9 trang 4,5 để trả lời. Lời giải chi tiết * Về kinh tế: - Trong hai thập niên 50 và 60 của thế kỉ XX, nền kinh tế Xô viết tăng trưởng mạnh mẽ. - Sản xuất công nghiệp bình quân hàng năm tăng 9,6%. - Chiếm khoảng 20% sản lượng công nghiệp của toàn thế giới ⟹ Liên Xô đã trở thành cường quốc công nghiệp đứng thứ hai thế giới sau Mĩ. * Về khoa học - kỹ thuật: - Năm 1957, Liên Xô là nước đầu tiên phóng thành công vệ tinh nhân tạo lên khoảng không vũ trụ, mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người. - Năm 1961, Liên Xô phóng con tàu “Phương Đông” đưa nhà du hành vũ trụ Ga-ga-rin lần đầu tiên bay vòng quanh Trái Đất và đây cũng là nuớc dẫn đầu thế giới về những chuyến bay dài ngày trong vũ trụ... * Đối ngoại: - Chủ trương duy trì hòa bình thế giới, thực hiện chính sách chung sống hòa bình, quan hệ với tất cả các nước - Tích cực ủng hộ cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, giành độc lập tự do của các dân tộc áp bực. Loigiaihay.com Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Lịch sử lớp 9 - Xem ngay Chuyến bay đầu tiên tiếp cận Mặt trăng Liên Xô là quốc gia đầu tiên đưa một vệ tinh lên quỹ đạo (4-10-1957). Hai năm sau, ngày 2-1-1959, Liên Xô khởi động chương trình Luna, được truyền thông phương Tây gọi là Lunik, bằng việc phóng tàu Luna-1 lên quỹ đạo để chinh phục Mặt trăng. Luna-1 đã trở thành tàu vũ trụ đầu tiên trên thế giới có khả năng vượt qua lực hấp dẫn của Trái đất.
Tuy nhiên, do quá trình đốt tên lửa đẩy trên không bị thực hiện sai thời điểm trong thời gian phóng, Luna-1 đã bỏ lỡ và chỉ đi sát qua Mặt Trăng. Theo Russia Beyond, Luna-1 đã bay 6.000km quanh vùng lân cận của Mặt trăng và trở thành phi thuyền đầu tiên rời khỏi quỹ đạo quanh Trái đất. Bức ảnh đầu tiên về bề mặt bị che lấp của Mặt trăng Trong năm 1959, Liên Xô lần lượt thực hiện thành công các chương trình thăm dò Mặt Trăng qua các chuyến bay Luna-1 (tháng 1-1959), Luna-2 (9-1959) và Luna-3 (10-1959). Nếu như Luna-1 không thành công trong việc hạ cánh xuống Mặt trăng thì tàu Luna-2 đã làm được điều đó. Trong khi đó, Luna-3 đã làm được một việc vô cùng quan trọng là chụp ảnh được phần khuất của Mặt trăng, đưa Liên Xô trở thành quốc gia đầu tiên thực hiện được việc quan trọng này.
Theo Russia Beyond, tìm hiểu về bề mặt bị che lấp của Mặt trăng luôn là thách thức lớn trong cuộc chinh phục không gian của các cường quốc. Năm 1958, Mỹ là nước đầu tiên phóng tàu thăm dò lên Mặt trăng nhưng không thành công do tính toán sai hành trình. Liên Xô đã nhận ra nỗ lực này của Washington nên bí mật chạy đua và đã thành công. Có điều, thành công này có được lại nhờ "sự giúp đỡ" của Mỹ, cụ thể là phim chụp ảnh vũ trụ. Thực tế là, để có phim chụp ảnh Mặt trăng là vấn đề lớn. Tuy nhiên, vào nửa cuối thập kỷ 1950, trên lãnh thổ Liên Xô xuất hiện nhiều khinh khí cầu do thám của Mỹ, trên đó được trang bị máy ảnh chuyên dụng. Một số khinh khí cầu đã bị bắn hạ và Liên Xô đã thu được những cuộn phim trên khinh khí cầu. Những cuộn phim này sau đó đã được gửi đến Học viện Vũ trụ quân sự Nga để nghiên cứu. Tháng 10-1959, tàu Luna-3 được phóng lên mang theo máy ảnh phù hợp để chụp Mặt trăng. Ba ngày sau, thiết bị đã chụp 40 bức ảnh và gửi về Trái đất. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, chất lượng ảnh kém nhưng 17 trong số ảnh đó vẫn có thể dùng phân tích được. Chuyến bay đầu tiên bị lạc Trong những năm 1961-1984, Liên Xô đã từng phóng các tàu thăm dò không người lái đến sao Kim. Con tàu đầu tiên thực hiện nhiệm vụ này là tàu Venera-1, tuy nhiên Venera-1 đã sớm bỏ cuộc vào tháng 2-1961.
Cũng trong năm 1961, Liên Xô đã phóng tàu thăm dò lên Mặt trăng nhưng thất bại do mất tín hiệu liên lạc. Tàu thăm dò không thể điều chỉnh hành trình của mình và trôi vô định trong không gian, đi qua phía trước sao Kim ở khoảng cách 100.000km. Việc nối lại liên lạc được thực hiện khi tàu thăm dò trên cách Trái đất 2 triệu km. Lần đầu tiên hạ cánh trên hành tinh khác Nhiệm vụ chinh phục sao Kim - hành tinh gần Trái đất nhất - của Liên Xô kéo dài một thập kỷ. Sau 17 lần không thành công, năm 1971, thiết bị thăm dò của tàu Venera-7 do Liên Xô chế tạo đã hạ cánh mềm mại xuống sao Kim. Trong thực tế, đó là lần đầu tiên loài người đã thả thiết bị thăm dò xuống bề mặt một hành tinh khác. Do nhiệt độ cực cao trên sao Kim, khoang chứa thiết bị thăm dò được tàu vũ trụ Liên Xô thả xuống năm 1970 chỉ tồn tại được trong khoảng 2 giờ trên bề mặt của hành tinh này. Dù xảy ra một số sự cố, thiết bị thăm dò đã truyền được hình ảnh về Trái đất.
Đặc biệt là, cùng chinh phục sao Kim lần này còn có một tàu thăm dò khác có hình dáng tương tự Venera-7. Tàu Venera-7 “phiên bản 2” được phóng lên quỹ đạo chỉ sau lần phóng Venera-7 có 5 ngày. Tuy nhiên, con tàu này không thể hỗ trợ “người chị” của mình do bị nổ động cơ. Thiết bị đầu tiên trên sao Hỏa và bức ảnh đầu tiên về hành tinh này Trước khi người Mỹ đưa tàu Curiosity lên sao Hỏa vào năm 2012, Liên Xô đã làm công việc tương tự từ năm 1971 (cùng năm chinh phục sao Kim).
Trên thực tế, vào thời điểm đó, tàu thăm dò Mariner 9 của Mỹ đã bay tới sao Hỏa và thậm chí đã đi vào quỹ đạo Hành tinh Đỏ sớm hơn 2 tuần so với tàu thăm dò của Liên Xô, nhưng việc thu thập dữ liệu gặp cản trở bởi một cơn bão bao phủ thiên thể. Bất chấp điều kiện thời tiết xấu, Liên Xô vẫn quyết định cho hạ cánh tàu thăm dò Mars-3 và thành công. Tàu Mars-3 sau đó phát angten truyền dữ liệu về Trái đất. Quá trình truyền tải này kéo dài 14 giây, sau đó bị gián đoạn mãi mãi mà đến nay không tìm ra được nguyên nhân. Ngoài ra, tàu này cũng gửi về Trái đất bức ảnh đầu tiên chụp trên đất sao Hỏa nhưng không được rõ lắm. HÒA AN (theo Russia Beyond) |
