Thuốc chống co giật cho trẻ số sinh

Nhiệt độ bình thường của cơ thể người trưởng thành trung bình là 36.5 độ C, còn ở trẻ em trung bình là 37 độ C. Sốt là kết quả của quá trình phản ứng tự nhiên của cơ thể nhằm tiêu diệt tác nhân gây bệnh. Song sốt cao có thể gây ra nhiều biến chứng sức khỏe, trong đó có co giật do sốt ở trẻ nhỏ. Tình trạng này khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng và cần biết cách xử lý khi gặp trường hợp này.

1. Co giật do sốt ở trẻ nhỏ có đặc điểm gì?

Các bậc phụ huynh thường lo lắng khi trẻ nhỏ bị sốt, tuy nhiên phản ứng này thường có lợi cho sức khỏe. Tại sao lại như vậy? Sốt xảy ra khi cơ thể nhận diện được tác nhân gây bệnh, hệ miễn dịch hoạt động mạnh mẽ hơn để tiêu diệt chúng. Như vậy, sốt là cơ chế bảo vệ chống lại các tác nhân gây bệnh, khi nhận biết được thì việc tăng cường chăm sóc, điều trị giúp quá trình phản ứng miễn dịch của cơ thể hoạt động hiệu quả hơn.

Sốt là phản ứng bảo vệ của cơ thể trẻ

Trẻ được coi là sốt khi nhiệt độ cơ thể [cặp nách] từ 37.5 độ C trở lên, nhiệt độ sốt càng cao thì càng nguy hiểm và gây nhiều biến chứng. Theo đó, mức độ sốt được chia thành 3 loại gồm:

• Sốt nhẹ: Khi nhiệt độ cơ thể trẻ nhỏ hơn 38 độ C.

• Sốt vừa: Khi nhiệt độ cơ thể trẻ nhỏ vào khoảng 38 - 39 độ C.

• Sốt cao: Khi nhiệt độ cơ thể trẻ từ 39 độ C trở lên.

Các trường hợp trẻ sốt trên 40 độ C là sốt cao vô cùng nguy hiểm, cần được theo dõi y tế sát sao để phòng ngừa biến chứng. Sốt có thể do nhiều nguyên nhân bệnh lý khác nhau như: viêm tai giữa, viêm họng cấp, bệnh suy giảm miễn dịch, Lupus ban đỏ, nhiễm vi khuẩn, virus,… Tùy vào từng bệnh lý mà sốt sẽ đi kèm với các triệu chứng khác nhau.

Co giật do sốt cao thường gặp ở trẻ sơ sinh

2. Nhận biết co giật do sốt ở trẻ nhỏ

Chẩn đoán trẻ bị co giật do sốt cao khi:

• Trẻ bị co giật khi có sốt.

• Trẻ không bị nhiễm khuẩn hệ thần kinh.

• Loại trừ các trường hợp bị sốt sau khi tiêm vắc xin hoặc độ tố.

• Trẻ chưa bị co giật sơ sinh hoặc co giật khi không sốt.

• Độ tuổi của trẻ là 1 - 5 tuổi.

[theo tiêu chuẩn của Hiệp hội chống động kinh Quốc tế].

Co giật do sốt ở trẻ nhỏ thường xảy ra khi trẻ có sốt, thường nhiệt độ trên 38 độ C và sốt không do nhiễm trùng thần kinh và có các dấu hiệu bất thường hệ thần kinh.

Thường co giật do sốt sẽ là cơn co giật toàn cơ thể, thời gian của cơn co giật dưới 15 phút, xuất hiện ở những trẻ hoàn toàn bình thường và không có dấu hiệu thần kinh cục bộ. Cơn co giật sẽ không xuất hiện lại trong vòng 24h.

Cần phân biệt co giật do sốt thể đơn giản hoặc phức tạp để xử lý đúng cách, đảm bảo sức khỏe cho trẻ:

Co giật do sốt thể đơn giản: gồm những cơn co giật toàn thân ngắn, kéo dài dưới 15 phút. Ngoài ra, trẻ không có bất cứ rối loạn tri giác hoặc dấu hiệu thần kinh nào sau cơn co giật.

Co giật do sốt thể phức tạp cần theo dõi phòng ngừa biến chứng

Co giật do sốt thể phức tạp: gồm những cơn co giật ở 1 vùng của cơ thể [co giật cục bộ], thường kéo dài hơn 15 phút. Đặc biệt, co giật do sốt thể này sẽ xảy ra >= 2 cơn trong vòng 24 giờ. Sau đó trẻ hoàn toàn phục hồi các chức năng của hệ thần kinh trong vòng 60 phút và sẽ tái phát lại các cơn co giật khi bị sốt trở lại.

3. Bác sĩ hướng dẫn cách xử lý đúng khi trẻ bị co giật do sốt

Cha mẹ thường lo lắng, mất bình tĩnh khi trẻ sốt cao và kèm theo dấu hiệu co giật. Tuy nhiên cần nhận biết, đánh giá đúng tình trạng bệnh và xử lý đúng cách mới đảm bảo trẻ an toàn, được can thiệp kịp thời tránh biến chứng nặng.

3.1. Sơ cứu khi trẻ bị sốt co giật

Đầu tiên về tâm lý, các bậc phụ huynh phải giữ bình tĩnh, không sợ hãi và thực hiện sơ cứu theo các bước sau:

Bước 1: Đặt tư thế nằm phù hợp cho trẻ

Trẻ bị sốt cao co giật nên được đặt nằm xuống giường hoặc nơi bằng phẳng, nên loại bỏ vật cứng, vật sắc nhọn có thể gây tổn thương xung quanh. Đặt trẻ ở tư thế đầu nghiêng về một bên vì trẻ có thể bị nôn, lúc này chất nôn đi vào đường thở khiến trẻ ngạt thở.

Đồng thời cha mẹ cần nới lỏng hoặc cởi bớt quần áo để trẻ dễ thở hơn. Dù co giật có thể khiến trẻ nghiến răng nhưng không dùng vật cứng ngáng miệng.

Dùng khăn ấm lau toàn thân giúp trẻ hạ sốt

Bước 2: Làm mát cơ thể

Cách hạ sốt, làm mát tức thời cho cơ thể trẻ như sau:

• Phụ huynh nên sử dụng khăn sạch, nhúng vào nước ấm và vắt sạch nước.

• Dùng khăn ấm lau người cho trẻ, nhất là các vùng nách và bẹn.

• Cần lau liên tục cho đến khi trẻ hết cơn co giật, lưu ý cần nhúng khăn ấm thường xuyên khi nước đã nguội bớt.

Bước 3: Hạ sốt cơ thể

Trẻ đang bị sốt cao và co giật không nên uống thuốc và nước để hạ sốt vì dễ gây sặc. Cách hạ sốt phù hợp lúc này là đặt thuốc vào hậu môn, thuốc hạ sốt thường dùng là Paracetamol với hàm lượng 10 - 15 mg/kg cân nặng.

Bước 4: Đưa trẻ đi thăm khám

Khi trẻ hết co giật, cha mẹ có thể tạm thời yên tâm song vẫn cần theo dõi xem trẻ có bị biến chứng rối loạn tri giác hay liệt chi hay không. Nên đưa trẻ đi cấp cứu để được kiểm tra, điều trị sớm bệnh, đề phòng tái phát.

Nếu trẻ bị nghiến răng vào lưỡi, cha mẹ hãy chú ý đặt một chiếc khăn sạch mềm được quấn lại thành hình trụ dài vào giữa hai hàm răng của trẻ. Việc này sẽ hạn chế việc chấn thương ở lưỡi do răng cắn vào cũng như thấm đờm dãi, tránh bị ngạt.

3.2. Điều trị nguyên nhân gây sốt

Như đã trình bày ở trên, sốt cao không phải là bệnh lý mà chỉ là một triệu chứng có thể do rất nhiều bệnh gây ra. Cần xác định chính xác nguyên nhân bệnh lý và điều trị triệt để. Đa số trường hợp sốt cao đi kèm với co giật ở trẻ là do nhiễm trùng nặng như: viêm não, viêm màng não, viêm phổi, sốt virus,…

Cần đưa trẻ đi thăm khám để tìm nguyên nhân và điều trị

Như vậy sau khi sơ cứu cho trẻ bị sốt cao co giật, cần đưa trẻ đi kiểm tra để tìm nguyên nhân, điều trị theo phác đồ phù hợp. Sau sốt co giật, nên chăm sóc trẻ như sau để hạ sốt, phòng ngừa tái phát:

• Cho trẻ bú hoặc uống nhiều nước hơn, ưu tiên nước cam, chanh hoặc nước điện giải.

• Lau người cho trẻ bằng nước ấm.

• Nếu trẻ sốt cao trên 38,5 độ C cần dùng thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của bác sĩ.

• Cho trẻ ăn thức ăn lỏng như sữa, cháo,… vừa dễ ăn vừa giúp trẻ phục hồi sức khỏe.

• Theo dõi thân nhiệt trẻ thường xuyên.

• Tăng cường dinh dưỡng, nhất là các loại thực phẩm giúp tăng cường sức đề kháng, cải thiện tình trạng sức khỏe cho trẻ.

Co giật do sốt ở trẻ ở trẻ sẽ để lại những di chứng nặng nề nếu không được xử lý kịp thời và đúng cách. Do đó, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý vấn đề sức khỏe này để trẻ có thể phát triển khỏe mạnh và toàn diện.

• 04:00 19/02/2022
• Xếp hạng 4.97/5 với 20418 phiếu bầu

Sốt cao co giật là bệnh hay gặp ở trẻ 12 - 18 tháng. Đại đa số trường hợp bệnh khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, một số trường hợp cần dùng thuốc chống co giật để tránh những tổn hại về não do sốt cao gây nên. Việc sử dụng thuốc cho trẻ bị sốt cao co giật cần chú ý tới một số vấn đề quan trọng để ngăn ngừa những tác dụng phụ có thể xảy ra.

Sốt cao co giật là cơn giật xuất hiện khi có đợt sốt cao trên 38°C [đo ở hậu môn], do nhiễm khuẩn hoặc virus nhưng không có rối loạn chuyển hóa và không có tổn thương ở não. Bệnh thường gặp ở trẻ em từ 6 tháng đến 5 tuổi [chủ yếu ở lứa tuổi 12 - 18 tháng] khi có đợt sốt cao, chiếm tỷ lệ khoảng 5%.

Hầu hết các cơn co giật do sốt xảy ra trong những ngày đầu tiên trẻ bị sốt. Trong một cơn co giật do sốt, trẻ thường mất cảm giác, chân tay có những cơn co giật, lắc trong một khoảng thời gian nhất định. Sốt co giật đa số là lành tính, không ảnh hưởng tới não bộ hay trí tuệ của trẻ. Trẻ bị sốt cao co giật không phải bị bệnh động kinh vì động kinh có đặc điểm là co giật tái diễn và nguyên nhân gây bệnh không bắt nguồn từ cơn sốt.

1.2 Biểu hiện trẻ bị sốt cao co giật

Triệu chứng của sốt co giật phụ thuộc vào 2 loại sốt: đơn giản và phức tạp. Cụ thể là:

• Sốt co giật đơn giản: Thường gặp. Khi bị co giật, trẻ mất ý thức, co giật toàn thân, các cơn co giật thường không kéo dài quá 2 phút, đôi khi có thể kéo dài đến 15 phút. Khi co giật trẻ có thể có thêm các biểu hiện như nôn ói, sùi bọt mép, mắt trợn trắng, tiêu tiểu không kiểm soát. Sau cơn co giật, trẻ có thể buồn ngủ nhưng không bị yếu các chi;
• Sốt co giật phức tạp: Ít gặp hơn. Khi trẻ bị co giật, cơn co giật có thể kéo dài trên 15 phút, bị sốt co giật lặp lại trong vòng 24 giờ, co giật 1 bên cơ thể, có thể bị yếu tạm thời một cánh tay hoặc một chân sau cơn co giật.

Trẻ bị sốt cao co giật không phải bị bệnh động kinh vì động kinh có đặc điểm là co giật tái diễn và nguyên nhân gây bệnh không bắt nguồn từ cơn sốt

• Nhiễm trùng: Co giật do sốt có thể xảy ra do sốt kèm theo nhiễm trùng do virus hoặc vi khuẩn như thủy đậu, cúm, viêm tai giữa, viêm amidan,...;
• Chích ngừa: Sốt co giật có thể xảy ra do tác dụng phụ của một số loại thuốc hoặc vac-xin [ít gặp];
• Tiền sử gia đình: Nếu một thành viên trong gia đình có tiền sử bị sốt co giật thì trẻ sẽ có nguy cơ cao bị co giật khi sốt cao

• Đặt trẻ nằm xuống sàn hoặc giường, tránh xa vật cứng, sắc nhọn vì có thể va phải và làm trẻ bị thương;
• Nghiêng đầu trẻ sang một bên để chất nôn hoặc nước bọt chảy ra từ miệng dễ hơn;
• Không cho bất cứ thứ gì vào miệng trẻ trong cơn co giật, bao gồm cả thuốc để tránh nguy cơ hít sặc;
• Nới lỏng quần áo cho trẻ, không trùm chăn mền;
• Hạ sốt cho trẻ bằng cách dùng thuốc hạ sốt dạng viên đặt hậu môn, liều lượng 10 - 15mg/kg cân nặng;
• Lưu ý tới thời gian của cơn co giật, nếu cơn co giật kéo dài trên 5 phút thì gọi cấp cứu ngay.

Khi cơn co giật kết thúc, phụ huynh nên đưa bé đi khám để tìm nguyên nhân gây sốt. Trẻ có thể phải nhập viện để theo dõi và làm các xét nghiệm nếu bị sốt co giật phức tạp, dưới 12 tháng tuổi bị sốt co giật hoặc trẻ bị sốt co giật kèm theo các triệu chứng bất thường như li bì, cổ cứng, nôn ói,...

Dùng thuốc gì dự phòng cơn co giật khi sốt cao?

Khi trẻ bị sốt, cần kiểm soát chặt chẽ để thân nhiệt của trẻ không vượt quá 37,5°C. Thuốc hạ sốt có tác dụng làm giảm bớt những tổn thương do sốt cao gây ra. Bên cạnh đó, phụ huynh cần chú theo dõi đề phòng cơn co giật tái phát. Trẻ càng nhỏ, có tiền sử gia đình có sốt cao co giật càng dễ tái phát. Ở những trẻ đã có bệnh động kinh đang điều trị, sốt cũng là yếu tố làm cơn co giật tái diễn. Do đó, ngoài việc tránh cho trẻ bị sốt, phụ huynh cần cho trẻ dùng thuốc kháng động kinh theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Có thể cho trẻ dùng thuốc hạ sốt paracetamol và aspirin xen kẽ nhau với liều lượng phù hợp với độ tuổi. Bên cạnh đó, cần điều trị nguyên nhân gây sốt ở trẻ. Tuy nhiên, thực tế việc kiểm soát chặt chẽ thân nhiệt không dễ dàng vì nhiệt độ cơ thể trẻ có thể tăng lên rất nhanh. Trong một số trường hợp, nếu trẻ xuất hiện 2 hay nhiều cơn co giật khi sốt cao, có thể cho trẻ uống thuốc chống co giật trong thời gian 18 - 24 tháng. Thuốc được sử dụng là valproate de sodium [depakine] hoặc phenobarbital [gardenal] theo chỉ định của bác sĩ.

2.2 Những lưu ý khi dùng thuốc chống co giật khi sốt cao cho trẻ

Chỉ định sử dụng khi có các triệu chứng đau và sốt từ nhẹ đến vừa. Dù không độc với liều điều trị nhưng nếu dùng paracetamol liều cao và dài ngày sẽ gây ảnh hưởng xấu tới chức năng gan. Đặc biệt, nếu dùng paracetamol kết hợp với một số loại thuốc chống co giật khi sốt cao như phenytoin, barbiturat hoặc carbamazepin có thể làm tăng tính độc hại của thuốc lên gan.

Vì vậy, không dùng paracetamol quá 5 ngày ở trẻ em và quá 10 ngày ở người lớn trừ khi có chỉ định của bác sĩ. Để giảm nguy cơ dùng thuốc quá liều, không nên cho trẻ em dùng quá 5 liều thuốc/24 giờ và phải tuân thủ liều dùng chặt chẽ theo cân nặng hoặc chỉ định của bác sĩ;

Paracetamol được chỉ định sử dụng khi có các triệu chứng đau và sốt từ nhẹ đến vừa.

Aspirin có tác dụng giảm đau, chống viêm và hạ sốt. Tuy nhiên, aspirin có tác dụng không mong muốn trên hệ tiêu hóa, thần kinh và cơ chế đông máu.

Cụ thể, trên hệ tiêu hóa, thuốc gây buồn nôn, khó tiêu, khó chịu vùng thượng vị, ợ nóng và thậm chí gây loét dạ dày - ruột. Trên hệ thần kinh trung ương, aspirin gây mệt mỏi, yếu cơ. Đối với cơ chế đông máu, aspirin gây khó cầm máu, chảy máu ẩn, thời gian chảy máu dài dẫn đến thiếu máu. Ngoài ra, aspirin còn gây độc cả trên gan và thận. Tuy nhiên, các tác dụng phụ này phụ thuộc vào liều lượng và thời gian sử dụng.

Do vậy, người dùng cần tuân thủ chặt chẽ theo chỉ định của bác sĩ, thông báo cho bác sĩ biết về loại thuốc đang dùng để tránh tương tác thuốc. Ở trẻ em, khi dùng aspirin có thể gây hội chứng Reye [gây sưng phù ở gan và não] nên chỉ được sử dụng trong một số trường hợp đặc biệt;

• Valproate de sodium [depakine]

Là loại thuốc chống động kinh có tác dụng chủ yếu trên hệ thần kinh trung ương. Thuốc cũng được chỉ định trong cơn co giật do sốt cao ở trẻ em, đặc biệt là trẻ có nguy cơ tái phát cao, đã có ít nhất 1 cơn cơ giật.

Sử dụng thuốc có thể gặp phải một số tác dụng phụ không mong muốn như buồn ngủ, lú lẫn [hiếm gặp], rối loạn tiêu hóa trong giai đoạn đầu điều trị [kiểm soát bằng cách tăng liều dần dần], tăng cân do ăn ngon miệng, giảm tiểu cầu mức độ nhẹ, tăng nhẹ men gan, dị ứng da [hiếm gặp], viêm gan hủy hoại tế bào gan rất nặng [thường xuất hiện trong 6 tháng đầu điều trị, hay gặp ở trẻ em dưới 6 tuổi phối hợp nhiều loại thuốc].

Valproate de sodium [depakine] đặc biệt gây độc cho gan nên chống chỉ định với các trường hợp viêm gan cấp tính và viêm gan mạn tính, tiền sử gia đình có viêm gan mạn [đặc biệt là viêm gan do thuốc]. Đa số trường hợp tổn thương gan trong 6 tháng đầu điều trị.

Do vậy, khi cho trẻ sử dụng thuốc, cần theo dõi chức năng gan định kỳ hoặc khi có các dấu hiệu như mệt mỏi, chán ăn, nôn mửa, đau bụng,... Cần uống thuốc trước bữa ăn, uống vào giờ nhất định, tránh quên hoặc bỏ thuốc đột ngột.

Đây là thuốc chống co giật, an thần và gây ngủ thuộc nhóm barbiturates. Thuốc được chỉ định để phòng co giật do sốt cao tái phát ở trẻ nhỏ. Tác dụng phụ của loại thuốc này bao gồm ngủ gà, rối loạn chức năng nhận thức, kích động ở trẻ em, còi xương và nhuyễn xương [do thoái giáng vitamin D], nhiễm độc da. Khi sử dụng thuốc cần chú ý uống 1 lần trong ngày vào một giờ nhất định, tránh quên hoặc bỏ thuốc đột ngột.

Tốt nhất khi trẻ bị sốt cao nhưng chưa có biểu hiện co giật, phụ huynh nên cho trẻ uống thuốc hạ sốt và thuốc an thần dự phòng trước theo đúng chỉ định của bác sĩ. Đồng thời, cần chú ý phân biệt sốt co giật ngoài hệ thần kinh với sốt cao co giật có biểu hiện thần kinh như mê sảng, mất ý thức, hôn mê, co giật liên tục,... để đưa trẻ đi viện ngay.

Để thăm khám và điều trị sốt cao, co giật ở trẻ nhỏ, Quý khách hàng có thể đến tại Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc.

Nguồn tham khảo: webmd.com; mayoclinic.org

XEM THÊM: