MỤC LỤC1A. ĐẶT VẤN ĐỀLà một hiện tượng đặc biệt thuộc lĩnh vực đời sống tinh thần, dư luận xã hộiđã tồn tại và phát triển nhiều năm trong lịch sử song hành cùng với sự vận độngphát triển của xã hội loài người. Trong bất kỳ một xã hội nào, dư luận xã hội cũngđều có những ảnh hưởng nhất định và thông thường trong nhiều trường hợp tácđộng mạnh mẽ đến các quá trình chính trị, xã hội của đất nước, đến việc lãnh đạovà quản lý xã hội. Dư luận xã hội có sự tác động đối với lĩnh vực pháp luật, nhưngđồng thời pháp luật cũng có sự tác động trở lại với dư luận xã hội. Việc nghiên cứuvấn đề này đã trở nên hết sức cần thiết để có thể hiểu và hoàn thiện thêm về nó. Vìvậy em đã chọn đề tài: “ Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành dư luậnxã hội, cho ví dụ minh họa ở từng yếu tố? Ý nghĩa thực tiễn của việc nghiên cứu dưluận xã hội đối với lĩnh vực pháp luật”.B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀI. Dư luận xã hội1.1: Khái niệm dư luận xã hộiVề mặt thuật ngữ: dư luận xã hội xuất hiện từ rất sớm, nhưng đến tận thế kỷ thứ12 thì mới được một nhà văn – nhà hoạt động người Anh tên là Solsbery đưa rathuật ngữ “dư luận xã hội”, được ghép bởi 2 từ: Opinion [ý kiến] và Public [cộngđồng]. Nhưng phải kể từ năm 1744 thuật ngữ “dư luận xã hội” mới được sử dụngphổ biến, ở Việt Nam thường được dung là những cụm từ sau: ý kiến công luận, ýkiến cộng đồng, ý kiến công chung, ý kiến quần chung,… Dư luận xã hội là tập hợp các ý kiến, thái độ có tính chất phán xét, đánh giácủa các nhóm xã hội hay của xã hội nói chung trước những vấn đề mang tính thờisự có liên quan đến lợi ích chung, thu hút được sự quan tâm của nhiều người vàđược thể hiện trong các nhận định hoặc hành động thực tiễn của họ.21.2: Đối tượng của dư luận xã hộiDư luận xã hội chỉ nảy sinh khi có các vấn đề có ý nghĩa xã hội đụng chạmtới những lợi ích chung của cộng đồng xã hội, có tầm quan trọng và có tính cấpbách, đòi hỏi phải có ý kiến phát xét đánh giá hoặc cần phải đề xuất phương hướnggiải quyết cụ thể. Đó có thể là một vấn đề chính trị, kinh tế, pháp luật, xã hội, vănhóa hay đạo đức.1.3: Chủ thể của dư luận xã hộiChủ thể của dư luận xã hội là cộng đồng hay nhóm người mang dư luận xãhộ. Dư luận xã hội bao gồm mọi luồn ý kiến, luồn ý kiến của đa số cũng như thiểusố. Trong xã hội ở mỗi thời điểm nhất định sẽ có sự tồn tại của nhiều dư luận xã hộithuộc các cộng đồng lớn nhỏ. Chủ thể của dư luận xã hội có thể là tập hợp nhữngngười thuộc các giai cấp, tầng lớp khác nhau, thậm chí đối lập nhau về lợi ích. 1.4: Phân biệt dư luận xã hội với tin đồn Tin đồn cũng là một hiện tượng tâm lí xã hội nhưng khác với dư luận xã hộiở chỗ tin đồn không phải là sản phẩm của tư duy, phán xét của cá nhân mang đó.Tin đồn chỉ là một tin tức về một sự việc, sự kiện hay hiện tượng có thể có thật, cóthể không có thật hoặc chỉ có một phần sự thật được lan truyền từ người này sangngười khác. Dư luận xã hội, ngược lại là sản phẩm của tư duy phán xét của cá nhân mangnó thể hiện quan điểm, thái độ cá nhân mang nó trước các sự kiện, hiện tượng, vấnđề mà cá nhân đó quan tâm. Tin đồn có thể chuyển hóa thành dư luận xã hội khitrên cơ sở của tin đồn người ta đưa ra những phán xét, đánh giá, bày tỏ thái độ củamình, khi thông tin, sự kiện, hiện tượng được kiểm chứng và các nhóm xã hội cóthể được tiếp cận với nguồn tin, trao đổi, bày tỏ ý kiến của mình thông qua conđường công khai.3II. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành dư luận xã hộiSự hình thành dư luận xã hội phụ thuộc vào nhiều điều kiện, yếu tố khác nhau, cảchủ quan và khác quan về kinh tế, chính trị, xã hội, trình độ nhận thức… Dưới đâylà những yếu tố chính tác động đến sự hình thành của dư luận xã hội.2.1: Tính chất của các sự việc, sự kiện, hiện tượng xã hội, quá trình xã hộiđang diễn ra trong xã hộiTrong thực tế xã hội luôn diễn ra đa dang, phong phú, phức tạp, luôn biếnđổi không ngừng với nhiều sự việc, sự kiện, hiện tượng xã hội hay quá trình xã hội.Mà dư luận xã hội là hiện tượng tinh thần phản ánh sự tồn tại của xã hội. Sự phảnánh đó phụ thuộc vào quy mô, cường độ và tính chất của sự việc, sự kiện, hiệntượng xã hội mà nó phản ánh; phụ thuộc vào ý nghĩa của các sự việc, sự kiện đóđối với các nhu cầu, lợi ích về vật chat hay tinh thần của cộng đồng người mang dưluận. Cách thức để họ thực hiện điều này là bày tỏ sự tán thành, ủng hộ đối vớinhững sự việc, sự kiện phù hợp với nhu cầu, lợi ích của mình và lên tiếng phê phánhay phản đối những sự việc, sự kiện đi ngược lại, xâm hại tới lợi ích của chính họ.Qua thực tế, một sự việc, sự kiện xảy ra trong xã hội có thể ảnh hưởng tới mộtnhóm xã hội nhất định nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến nhiều nhóm xã hội. Khiđó, các nhóm xã hội sẽ bước vào cuộc trao đổi ý kiến, thảo luận tại các thời điểmkhác nhau. Ví dụ như: Trường hợp tăng giá xăng dầu trong những năm gần đây. Xăngdầu cung cấp nguyên liệu cho giao thông vận tải, cho gia dụng, các loại mày kỹthuật… Tăng giá xăng dầu kéo theo nhiều mặt hàng tăng giá, trong đó tiền lươnglại không tăng đồng nhất đã gây ra nhiều khó khăn cho người dân. Việc tăng giáxăng ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến quyền lợi của đại đa số người dân vìvậy nó nhanh chóng tạo nên làn song dư luận xã hội, chiếm được nhiều sự quantâm của xã hội.42.2: Hệ tư tưởng, trình độ học vấn, kiến thức, hiểu biết, kinh nghiệm thực tếxã hội của con ngườiHệ tư tưởng, trình độ học vấn, kiến thức, hiểu biết, kinh nghiệm thực tế xãhội của các cá nhân, các nhóm xã hội là mức độ chuẩn bị của cộng đồng người đểtiếp nhận các sự việc, sự kiện, hiện tượng cần thiết. Con người càng có hiểu biết,thông tin về đối tượng bao nhiêu thì tranh luận càng ít kéo dài bấy nhiêu, thông tinkhông đầy đủ thì sẽ dẫn đến tranh luận sẽ kéo dài, không hình thành dư luận xã hội.Khuynh hướng, chiều sâu, tính chất phản ánh đúng hay sai của các ý kiến, các quanđiểm phán xét, đánh giá đối với các sự việc, sự kiện cũng chịu ảnh hưởng của yếutố này. Nhóm xã hội có trình độ học vấn thấp có thể dễ dàng tin tưởng vào nhữngtin tức thất thiệt, tham gia vào những tin đồn nhảm, gây hậu quả xấu cho xã hội.Ngược lại, nhóm xã hội có trình độ học vấn cao có thể tiếp cận dễ dàng nguồnthông tin, phân tích một cách khoa học về các sự việc, sự kiện…đưa ra những phánxét, đánh giá phù hợp góp phần hình thành dư luận xã hội tích cực. Ví dụ: tình trạng người dân sử dụng thuốc kích thích tăng trưởng trong trồngrau, quả. Theo nhận định của giới chuyên gia: việc sử dụng chất tăng trưởng quálớn thì sẽ dẫn tới nguyên nhân gây ung thư. Trong khi đó người nông dân do cótrình độ học vấn thấp không nhìn thấy được hậu quả mà thuốc gây ra cho con ngườimà chỉ thấy được những loại thuốc này rất rẻ, có độc lực cao, tiêu diệt sâu bọ tốthơn, kích thích sinh trưởng nhiều hơn và làm cho rau quả xanh hơn, rút ngắn thờigian thu hoạch nên người nông dân đổ xô vào dùng thuốc tăng trưởng cho cây.2.3: Thông tin đại chúng Hoạt động của hệ thống các phương tiện thông tin đại chúng bao gồm báo,tạp chí, phát thanh, truyền hình, ấn phẩm in, mạng máy tính có tác động, ảnhhưởng mạnh mẽ tới sự hình thành dư luận xã hội. điều đó thể hiện trên các phươngdiện sau:5Các phương tiện thông tin đại chúng cung cấp thông tin, truyền tải kịp thờivà đầy đủ thông tin về các mặt, các lĩnh vực của đời sống xã hội: việc đáp ứng nhucầu và sở thích thông tin của công chúng được coi là những tiền đề cơ bản cho sựphát triển của hệ thống truyền thông đại chúng. Trên phương diện này, hệ thốngtruyền thông đại chúng ở đất nước ta đã có những bước tiến nổi bật trong nhữngnăm đổi mới. các chương trình phát thanh, truyền hình, xuất bản phẩm trở nên đadạng, phong phú hơn, cập nhật hơn với các thông tin về đời sống chính trị, kinh tế,văn hóa, chính trị của đất nước; sự phản ánh của các thông tin cũng chân thực vàkhách quan hơn. Các phương tiện thông tin đại chúng là diễn đàn ngôn luận công khai : ngàynay, trình độ dân trí của người dân được nâng cao. Các tầng lớp nhân dân cũngngày càng tham gia rộng rãi hơn vào đời sống chính trị xã hội của đất nước. Trongbối cảnh đó, các phương tiện thông tin đại chúng có trách nhiệm truyền tải thôngtin về các ý kiến phán xét, đánh giá, thái độ của công chúng đối với các sự kiện,hiện tượng, diễn ra trong đời sống xã hội. bằng cách này, công chúng sẽ có đượccơ hội tham gia ngày càng tích cực và có trách nhiệm hơn vào quá trình chuẩn bị,thực hiện và giám sát và đánh giá các chủ trương, chính sách của đảng và Nhà nướccũng như các hoạt động cụ thể, thường xuyên của các tổ chức chính quyền. Các phương tiện thông tin đại chúng điều chỉnh, định hướng sự phát triểncủa dư luận xã hội:hệ thống truyền thông đại chúng phải dành phần thích đáng choviệc đăng tải các thông tin được kiểm chứng và mang tính định hướng xây dựng.Đặc biệt, khi các sự việc, sự kiện diễn ra có tầm quan trọng và liên quan đến lợi íchcủa đất nước, của dân tộc, đụng chạm đến các giá trị chuẩn mực của xã hội cơ bản,khi đó định hướng thông tin phải phản ánh được quan điểm của Đàng và Nhà nước,ý kiến chính thức của cơ quan chức năng và phản ánh được sự phán xét, đánh giáchung của xã hội6 Ví dụ: Trước đây chủ yếu là báo in nhưng ngày nay sự phát triển của báo điệntử đã nhanh chóng đưa thông tin đến người dân, họ nắm bắt thông tin, bày tỏ nhữngsuy nghĩ trên diễn đàn vì thế dư luận xã hội nhanh chóng được tạo ra là lan truyềnvới tốc độ chóng mặt.2.4: Những nhân tố thuộc về tâm lí xã hộiTrạng thái tâm lí xã hội biểu hiện ở thói quen, nếp sống, ý chí, tâm trạng haytình cảm của nhóm xã hội, cộng đồng người đã được hình thành do ảnh hưởng trựctiếp của điều kiện sống, sinh hoạt hàng ngày hoặc do tác động của công tác tuyêntruyền, giáo dục. Ảnh hưởng của nhân tố này có nhiều mặt đôi khi khó nhận bết,tùy từng thời điểm, tâm trạng của con người…Người đang trong tâm trạng chánnản, bi quan thì nội dung phán xét, đánh giá về sự kiện, hiện tượng xã hội khác vớingười đang trong tâm trạng phấn chấn, hồ hởi.Ví dụ: Trước đây, việc tình yêu đồng tính không được coi trọng, dư luận xãhội lúc bấy giờ không công nhận việc hai người đồng tính có tình cảm và bị phảnđối kịch liệt. Nhưng bây giờ tâm lý xã hội đã đổi mới, ở một số nước người ta đãcông nhận tình yêu đồng tính, và hai người đồng tính có thể kết hôn với nhau theoquy định của pháp luật. Như vậy, tâm lý xã hội đã ảnh hưởng trực tiếp đến dư luậnxã hội.2.5. Hoàn cảnh sinh hoạt chính trị- xã hội Mức độ dân chủ hóa đời sống xã hội, khả năng và sự tham gia thực tế củangười dân vào các sinh hoạt chính trị- xã hội của đất nước có ảnh hưởng rất quantrọng tới sự hình thành dư luận xã hội. trong điều kiện xã hội có dân chủ rộng rãi,có thông tin đa dạng, phong phú thì mọi người dân sẵn sàng thẳng thắn, cởi mở,bộc lộ các ý kiến, quan điểm của mình, tham gia bàn bạc các vấn đề chung, do vậy,dư luận xã hội có điều kiện hình thành thuận lợi. ngược lại, trong điều kiện xã hộithiếu dân chủ, thông tin nghèo nàn, thậm chí bị cắt xén, xuyên tạc thì dư luận xã7hội thường hình thành khó khăn, chậm chạp. Dưới các chế độ độc tài, phát xít, mọiquyền dân chủ bị tiêu diệt, dư luận xã hội càng khó hình thành và phát huy tácdụng, khi nó thường biểu hiện dưới dạng hình thức biểu tượng, hò vè, tiếu lâm,châm biếm. Ví dụ: Trong thời Pháp thuộc, người dân Việt Nam không có tự do dân chủ,cũng như không được phép can thiệp vào những việc mang tính chính trị và xã hội.Nhưng khi đất nước thống nhất, nước ta là một nước dân chủ, người dân có thể tựdo bày tỏ ý kiến, bàn bạc, thảo luận, bày tỏ nguyện vọng, yêu cầu về nhưng vấn đềliên quan đến chính trị, văn hóa, xã hội… Lúc này, xã hội có nhiều dư luận kháchquan hơn.2.6: các phong tục tập quán, hệ thống các giá trị, chuẩn mực xã hội đang hiệnhành trong xã hội Các phong tục tập quán, hệ thống các giá trị, chuẩn mực xã hội đang hiệnhành trong xã hội trong chừng mực nhất định tác động tới sự hình thành dư luận xãhội. về cơ bản, các phong tục tập quán, các giá trị, chuẩn mực xã hội hiện hành, tạora những khuôn mẫu tư duy, khuôn mẫu hành động làm cơ sở cho việc phán xét,đánh giá, khác nhau về cùng vấn đề. Điều này thể hiện rõ nét qua sự nhìn nhậnkhác nhau giữa các thế hệ đối với những biểu hiện của lối sống hiện đại như cáchăn mặc, các sản phẩm ca nhạc và phim ảnh, cách sinh hoạt, vui chơi, giải trí Ví dụ: Việc có thai trước hôn nhân hiện nay, dư luận xã hội về vấn đề nàyrất phức tạp. Có người cho rằng việc có thai trước hôn nhân là không chấp nhậnđược vì nó đi lại với thuần phong, mỹ tuc, quan niệm trinh tiết của người phụ nữ.Nhưng một số người khác lại ủng hộ việc có thai trước hôn nhân vì nó giải quyếtđược vấn đề có con, vì hiện nay có nhiều đôi vợ chồng sau khi lấy nhau một tronghai người vô sinh khiến họ không có con nên việc có thai trước hôn nhân là vấn đềthiết thực. Như vậy, phong tục, tập quán cũng tác động đến sự hình thành dư luận8xã hội. song trong cùng một xã hội không phải ai cũng nhìn vào chuẩn mực đểđánh giá vì thế dẫn đến sự nhìn nhận khác nhau giữa các thế hệ.III. Tác dụng của dư luận xã hội đối với lĩnh vực pháp luật.Trong bất kỳ một xã hội nào, dư luận xã hội đều có ảnh hưởng nhất định vàtrong nhiều trường hợp còn có tác động mạnh mẽ đến các quá trình chính trị, xãhội, đến việc lãnh đạo và quản lý xã hội. Trong lịch sử xã hội loài người, dư luậnxã hội đóng vai trò là yếu tố điều hoà các mối quan hệ xã hội và điều chỉnh hành vicủa con người. Trong xã hội chưa có giai cấp, nhà nước và pháp luật, dư luận xãhội chỉ tồn tại với tư cách những ý kiến, quan điểm. thái độ, sự phán xét chung củacộng đồng người, giữ vai trò vừa là phương tiện giáo dục vừa là công cụ địnhhướng, đieèu tiết hành vi của con người. Trong xã hội có giai cấp, vai trò điều hòacác quan hệ xã hội của dư luận xã hội được thể hiện cùng với pháp luật.3.1. Sự tác động của dư luận xã hội đến hệ tư tưởng pháp luật.Hệ tư tưởng pháp luật là tổng hợp các tư tưởng, quan điểm, quan niệm có tínhchất lý luận và khoa học về pháp luật, phản ánh về pháp luật và các hiện tượngpháp luật một cách sâu sắc, tự giác dưới dạng các khái niệm, các phạm trù khoahọc.Dư luận xã hội tác động trực tiếp và gián tiếp đến sự hình thành và phát triểncủa hệ tư tưởng pháp luật. Với tư cách một hiện tượng xã hội, dư luận xã hội phảnánh tồn tại xã hội nói chung, đồng thời phản ánh các sự kiện, hiện tượng pháp lýxảy ra trong đời sống xã hội. Sự bàn luận, trao đổi ý kiến giữa các thành viên trongxã hội về các sự kiện, hiện tượng pháp lý đưa tới kết quả là, họ đạt tới sự nhận thứcchung, thống nhất trong các phán xét, đánh giá về sự việc, sự kiện pháp. Khi đãhình thành, dư luận xã hội biểu thị thái độ, quan điểm, cảm xúc, ý chí tập thể củađại đa số người trong cộng đồng xã hội trước thực tiễn đời sống pháp luật của xã9hội, thể hiện trình độ nhận thức cao, có tính hệ thống về các vấn đề mang tính bảnchất của pháp luật và các hiện tượng pháp luật.Như vậy, dư luận xã hội làm nảy sinh trong nhận thức của mọi người nhữngkhái niệm cơ sở, mang tính bề ngoài, ngẫu nhiên và sau đó là những tri thức phảnánh đúng đắn bản chất của các hiện tượng pháp lý. Từ đó, hình thành nên các quanđiểm, quan niệm, tư tưởng phản ánh những vấn đề có liên quan đến pháp luật vàcác hiện tượng pháp luật một cách sâu sắc, có tính hệ thống trong xã hội. Điều đónói lên sự tác động mạnh mẽ của dư luận xã hội đối với quá trình hình thành vàphát triển của hệ tu tưởng pháp luật.Một trong những đặc điểm cơ bản của dư luận xã hội là tính lan truyền. Dư luậnxã hội lan truyền càng rộng thì càng có xu hướng thống nhất về nội dung các phánxét, đánh giá, càng làm cho mọi người trong xã hội nhận thức sâu sắc hơn nhữngvấn đề mang tính bản chất của pháp luật và các hiện tượng pháp luật. Do đó, dưluận xã hội tham gia vào việc phổ biến, tuyên truyền trong các tầng lớp xã hộinhững giá trị pháp luật, các tư tưởng, quan điểm pháp luật.Hệ tư tưởng pháp luật chính thống của một xã hội nhất định bao giờ cũng là hệtư tưởng của giai cấp thống trị. Khi giai cấp thống trị là lực lượng tiến bộ trong xãhội, có lợi ích giai cấp phù hợp với lợi ích cơ bản của các lực lượng xã hội khác thìtính dân chủ, tính khoa học và tính xã hội của hệ tư tưởng pháp luật sẽ thể hiện nổitrội, rõ nét. Trong điều kiện như vậy, ý chí của giai cấp cầm quyền có nhiều néttương đồng với dư luận xã hội của các tầng lớp nhân dân. Qua đó, dư luận xã hộicó tác động mạnh mẽ và tích cực tới sự hình thành, phát triển và phổ biến hệ tưtưởng pháp luật trong xã hội.Đối với đại đa số quần chúng nhân dân, lợi ích quốc gia, dân tộc luôn có tầmquan trọng hàng đầu. Dư luận xã hội đóng vai trò là "người lính canh giữ", bảo vệ10những quyền lợi, các giá trị phổ biến của xã hội, cũng như các giá trị, lợi ích cánhân chính đáng của con người. Mỗi khi quyền lợi, các giá trị của quốc gia, dân tộcbị xâm hại thì dư luận xã hội lập tức xuất hiện với thái độ lên án, phản đối gay gắt.Mỗi khi các cá nhân hoặc nhóm xã hội nào đó có hành vi xâm phạm đến lợi íchquốc gia, dân tộc, dư luận xã hội cũng lập tức lên án, gây sức ép nhằm ngăn chặnhành vi đó.3.2. Sự tác động của dư luận xã hội đến tâm lý pháp luật.Tâm lý pháp luật hình thành một cách tự phát dưới dạng tình cảm, cảm xúc,tâm trạng của các cá nhân và các nhóm xã hội đối với pháp luật, cũng như nhữnghiện tượng pháp lý diễn ra trong đời sống xã hội. Tâm lý pháp luật là sự phản ánhtrực tiếp các sự kiện, hiện tượng bên ngoài có liên quan đến pháp luật. Những sựkiện, hiện tượng pháp luật đồng thời cũng là đối tượng phản ánh của dư luận xãhội. Vì vậy, ảnh hưởng của dư luận xã hội đến tâm lý pháp luật được thể hiện trêncác phương diện sau:Dư luận xã hội có tác động mạnh mẽ tới tình cảm pháp luật. Tình cảm pháp luậtlà yếu tố cơ bản của tâm lý pháp luật, thường được hình thành một cách tự phátdưới ảnh hưởng của hoạt động giao tiếp hàng ngày của con người với môi trườngpháp lý xung quanh. Và do là yếu tố mang tính tự phát, chịu sự chi phối của phongtục, tập quán, kinh nghiệm sống và nếp sống của con người, nên tình cảm pháp luậtcó thể được bộc lộ dưới dạng các phản ứng tích cực, cũng như tiêu cực của mỗingười trước những sự kiện, hiện tượng pháp lý diễn ra trong thực tế như thái độphản ứng lại các hành vi vi phạm pháp luật, yêu công lý, đề cao công bằng xã hội,đề cao trách nhiệm pháp lý cũng có thể biểu hiện dưới dạng tiêu cực, như cổ vũcho hành vi phạm pháp, chống đối người thi hành .công vụ, làm ngơ trước người bịhại Tất cả những biểu hiện đó của tình cảm pháp luật đều là đối tượng phán xét,đánh giá của dư luận xã hội.11Trong thực tiễn đời sống pháp luật, dư luận xã hội thường nảy sinh và biểu hiện ởhai xu hướng: khen ngợi, biểu dương tinh thần đấu tranh trước các hành vi vi phạmpháp luật, ủng hộ những việc làm phù hợp với quyền và nghĩa vụ pháp lý của côngdân và phê phán, lên án các hành vi sai trái, phạm pháp, phạm tội. Về mặt tình cảm,không ai muốn mình trở thành đối tượng phán xét của dư luận xã hội. Mỗi cá nhânđều mong muốn có thể kiểm soát, điều chỉnh tình cảm và hành vi của mình sao chophù hợp với ý chí chung của cộng đồng xã hội. Với ý nghĩa đó, dư luận xã hội tácđộng mạnh mẽ tới tình cảm pháp luật, góp phần định hướng cho sự hình thành tìnhcảm pháp luật tích cực, đúng đắn của mỗi công dân.Dư luận xã hội tác động tới tâm trạng của con người trước luật pháp. Tâm trạngcủa con người trước luật pháp là sự thể hiện trạng thái tâm lý của các cá nhân trướccác sự kiện, hiện tượng pháp lý diễn ra trong đời sống xã hội thường ngày. Đây làyếu tố rất linh động, dễ thay đổi của tâm lý pháp luật. Do sự tác động, ảnh hưởngcủa các yếu tố, như điều kiện sống, lao động, sinh hoạt hàng ngày mà tâm trạng củacon người thường được thể hiện ra ở các trạng thái đối lập: hưng phấn - ức chế, lạcquan - bi quan, hy vọng - thất vọng trước thực tiễn cuộc sống. Tuỳ thuộc đangtrong tâm trạng hưng phấn, nhiệt tình, người ta dễ có những phản ứng mạnh mẽ,tích cực trước các hành vi vi phạm pháp luật ở nơi công cộng, còn khi không tintưởng vào sự công bằng, nghiêm minh của pháp luật, người ta thường thờ ơ trướccác sự kiện pháp lý Những tâm trạng đó được bộc lộ trong nội dung các phán xét,đánh giá của dư luận xã hội và qua đó, dư luận xã hội tác động tới tâm trạng củacon người trước luật pháp.Dư luận xã hội có thể tác động, làm nảy sinh trong mỗi người tâm trạng xúc độngtrước hành vi thể hiện ý thức tự giác chấp hành pháp luật. Thông qua việc tạo ranhững "khuôn mẫu tư duy", "khuôn mẫu hành động" cho các thành viên trong xãhội, dư luận xã hội hướng con người theo gương người tốt, việc tốt trong lĩnh vực12chấp hành pháp luật. Điều đó nói lên rằng, dư luận xã hội có ảnh hưởng tích cực tớitâm trạng của con người trước luật pháp.Thông qua dư luận xã hội, các cá nhân tự đánh giá về hành vi ứng xử của mìnhtrong phạm vi điều chỉnh của các quy phạm pháp luật hiện hành. Cách thức mà mỗicá nhân tự đánh giá về hành vi ứng xử của mình có thể biểu hiện dưới dạng cảmxúc, như tự hào, phấn khởi hay e ngại, xấu hổ, lo lắng Những phán xét, đánh giá[khen - chê, biểu dương - lên án ] của dư luận xã hội đối với hành vi của các cánhân, ở một mức độ nào đó, đều tham gia vào việc điều chỉnh hành vi pháp luật củacá nhân. Nói cách khác, dư luận xã hội, trong trường hợp này, là "tấm gương" đểmỗi cá nhân tự soi mình vào đó mà định hướng, điều chỉnh hành vi ứng xử của bảnthân. Sức mạnh đặc trưng của dư luận xã hội khiến cho mỗi cá nhân luôn phải suynghĩ, xem xét trước khi thực hiện một hành vi pháp luật nào đó. Điều đó cho thấy,dư luận xã hội luôn có tác động tới cách thức mà mỗi cá nhân tự đánh giá về hànhvi ứng xử của mình.3.3.Sự tác động của dư luận xã hội đối với hoạt động xây dựng pháp luật: thểhiện ở các phương diện sau:Dư luận xã hội là sự thể hiện lợi ích chung thông qua tiếng nói chung của nhândân, nên nó là điều kiện cần thiết để các tầng lớp nhân dân phát huy quyền làmchủ, mở rộng nền dân chủ xã hội, tích cực tham gia vào hoạt động xây dựng phápluật. Các tầng lớp nhân dân là chủ thể rộng rãi của hoạt động xây dựng pháp luật.Hiến pháp Nhà nước ta đã khẳng định nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc vềnhân dân, đảm bảo cho việc thực thi quyền lực nhà nuóc phục vụ cho lợi ích củanhân dân và nằm dưới sự kiểm soát của nhân dân. Nhân dân thực thi quyền lực nhànước thông qua hai hình thức cơ bản là dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện. Dânchủ trực tiếp là hình thức hữu hiệu tạo cho nhân dân, với tư cách là chủ thể tối caovà duy nhất của quyền lực nhà nước, khả năng tham gia tích cực và chủ động vào13các hoạt động của Nhà nước, trong đó có hoạt động xây dựng pháp luật. Qua hìnhthức dân chủ đại diện, nhân dân thực hiện quyền lực nhà nuóc, vận hành theo quyđịnh của Hiến pháp. Nhân dân bầu ra cơ quan đại diện một cách trực tiếp. Đây là cơquan quyền lực nhà nước, trong đó Quốc hội là cơ quan quyền lực nhà nước caonhất, Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương.Dư luận xã hội là nguồn thông tin phản hồi có ý nghĩa quan trọng và thiết thựcđối với quá trình xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật và v ăn bản quy phạmpháp luật dưới luật, đối với việc ban hành các quyết định của các cá nhân, nhà chứctrách có thẩm quyền. Để có các văn bản pháp luật sát thực tế, đúng đắn ,có tính khảthi cao, trước khi xây dựng, soạn thảo các dự án luật hay ban hành các quyết định,các cơ quan quản lí, hành pháp phải nắm bắt thực trạng tư tưởng, tâm lý của các đốitượng xá hội mà văn bản pháp luật, quyết định nhằm vào. Chỉ có hợp lòng dân,được nhân dân ủng hộ thì các chủ trương, chính sách pháp luật mới có thể trở thànhhiện thực. Dư luận xã hội là một trong những thông tin phản hồi phát hiện nhữngthiếu hụt, khe hở trong các văn bản quy phạm pháp luật từ đó Nhà nước có biệnpháp sửa đổi, bổ sung và điều chỉnh một cách kịp thời.Dư luận xã hội không mang tính pháp lý nhưng nó có sức mạnh to lớn trongđịnh hướng và điều chỉnh hành vi, hoạt động cảu các thành viên trong xã hội.Trong khi xây dựng pháp luật, các nhà làm luật phải biết lắng nghe dư luận xã hộimột cách nghiêm túc và phân tích khoa học để có thể rút ra được những kết luậnchính xác về thực của những lĩnh vực quan hệ xã hội đang cần có pháp luật điềuchỉnh. Nhờ đó, Nhà nước ban hành pháp luật một cách kịp thời, đồng bộ và hiệuquả, đúng phạm vi, đúng đối tượng; góp phần tăng cường vai trò và hiệu lực củacông tác quản lỷ xã hội bằng pháp luật.C. KẾT LUẬN Trong lịch sử xã hội loài người, dư luận xã hội đã từng đóng vai trò điều hoàcác mối quan hệ xã hội, định hướng hành vi xã hội của con người ngay cả khi trong14xã hội chưa có sự phân hoá giai cấp, chưa xuất hiện nhà nước và pháp luật, cũng cónghĩa là chưa có ý thức pháp luật đó là xã hội nguyên thuỷ. Ph.Ăngghen đã nhậnxét rằng, trong chế độ xã hội này không hề có các phương tiện ép buộc nào khácngoài dư luận xã hội. Từ lập trường của chủ nghĩa duy vật lịch sử, triết học Mác -Lênin đã chỉ rõ vai trò to lớn, sự tác động mạnh mẽ của các yếu tố tinh thần đối vớihoạt động sống của con người, trong đó có dư luận xã hội. Sức mạnh to lớn của dưluận xã hội xuất phát từ vai trò quyết định của quần chúng nhân dân trong lịch sử.15161. Trường Đại học Luật Hà Nội, Ngọ Văn Nhân [chủ biên], Tập bài giảng xãhội học, Nxb. CAND, Hà Nội, 2010.2. Ngọ Văn Nhân, Xã hội học pháp luật, Nxb. Tư pháp, Hà Nội, 2010.3. Trường Đai học Khoa học xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội,Phạm Tất Dong – Lê Ngọc Hùng [đồng chủ biên], Xã hội học, Nxb. ĐHQGHà Nội, Hà Nội, 2007.4. Vai trò của pháp luật đến đời sống – Nguyễn Minh Đoan5. hp://ebook.ringring.vn/xem-tai-lieu/cac-buoc-hinh-thanh-va-cac-yeu-to-anh-huong-den-su-hinh-thanh-du-luan-xa-hoi-nhan-xet-tac-dung-cua/33838.html6. hp://phamquy93.wordpress.com/2013/03/27/lam-ro-khai-niem-du-luan-xa-hoi-nhung-nhan-to-anh-huong-den-su-hinh-thanh-du-luan-xa-hoi-nha-nuoc-va-du-luan-xa-hoi-co-moi-quan-he-bien-chung-khong-tai-sao/17