Dân chủ là gì? Chắc chắn là câu hỏi mà bạn đang muốn được giải đáp lúc này. Bởi nó thường xuyên xuất hiện ở nhiều trường hợp, trong nhiều văn bản quy phạm pháp luật, trong hợp đồng,… Nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về nó. Tất cả các thông tin cơ bản về vấn đề này đều được giải đáp cụ thể trong bài viết “Dân chủ là gì? Khái niệm và đặc điểm của Dân chủ” dưới đây:
Trả lời cho khái niệm Dân chủ là gì? Bạn có thể hiểu, đây là một chế độ chính trị mà trong đó toàn bộ quyền lực nhà nước đều thuộc về nhân dân. Tất cả các quyết định này đều do dân trưc tiếp thực hiện hoặc thông qua người đại diện do dân bầu ra.
Có thể xem dân chủ như một phương pháp ra quyết định tập thể trong đó tất cả thành viên đều có quyền ngang nhau khi tham gia ra quyết định. Đồng thời, thừa nhận quyền tự do trong chính kiến và bình đẳng về giới tính, về chính trị xã hội về dân tộc của công dân.
- Sự tham gia tích cực của công dân trong đời sống dân sự và chính trị
- Pháp quyền, trong đó tất cả công dân đều bình đẳng trước pháp luật, không ai đứng trên luật pháp
- Một hệ thống chính trị cho việc thay thế và lựa chọn các chính phủ thông qua bầu cử công bằng và tự do.
- Bảo vệ quyền con người của mọi công dân.
- Chính quyền của nhân dân hay sự thống trị của số đông nhân dân
- Chính phủ mà quyền lực tối cao được trao cho người dân và thực hiện bởi họ gián tiếp hoặc trực tiếp thông qua một hệ thống đại diện thường liên quan đến việc tổ chức định kỳ những cuộc bầu cử tự do
Đặc trưng của dân chủ xã hội chủ nghĩa là quyền dân chủ của công dân sẽ không ngừng được được mở rộng trong tất cả lĩnh vực hoạt động của xã hội, nhà nước. Thông qua hệ thống cơ quan nhà nước và các tổ chức xã hội và tổ chức chính trị, chính trị – xã hội với sự tham gia tích cực của đông đảo quần chúng nhận dân lao động vào các hoạt động chính trị hàng ngày Mục tiêu của dân chủ xã hội chủ nghĩa chính là xoá bỏ chế độ người bóc lột người, tạo các điều kiện thuận lợi để thực hiện triệt để dân chủ, công bằng xã hội, công lí cho mọi người, bình đẳng thực sự giữa nữ và nam, văn minh, giữa các dân tộc.
Từ đó, tạo ra cơ hội cho mọi người dân hạnh phúc thông qua việc khẳng định và thừa kế những quyền dân chủ đó một cách chính thức trong hiến pháp và các văn bản quy phạm pháp luật. Từ đó đặt ra những bảo đảm vật chất và tinh thần để thực hiện các quyền đó và không ngừng mở rộng các quyền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, luôn đề cao trách nhiệm cá nhân đối với Nhà nước và xã hội cũng như phát huy không ngừng quyền làm chủ của nhân dân lao động.
Nguyên tắc tập trung dân chủ có thể hiểu đơn giản là nguyên tắc quy định tất cả công việc của Đảng đều phải được toàn thể đảng viên cùng bàn bạc hoàn toàn dân chủ. Sau đó, tập trung mọi hành động và ý chí của từng đảng bộ cho tới đảng viên trong toàn Đảng vào các trung tâm lãnh đạo của từng cấp.
Theo Hồ Chí Minh:
Dân chủ là tất cả đảng viên đều được quyền tự do bày tỏ chính kiến của mình về những vấn đề trong sinh hoạt đảng để góp phần thống nhất về chủ trương, quan điểm trong chỉ đạo, lãnh đạo; để xây dựng và đưa được nghị quyết vào trong cuộc sống.
Tập trung thống nhất về tư tưởng, hành động và tổ chức. Biểu hiện của tập trung dân chủ là thiểu số phục tùng đa số, cấp dưới phục tùng cấp trên.
Tập thể lãnh đạo là dân chủ. Cá nhân phụ trách là tập trung. Tập thể cá nhân, lãnh đạo phụ trách tức là dân chủ tập trung.
Nguyên tắc tập trung dân chủ mang ý nghĩa là quyết định của tổ chức Đảng cấp trên là bắt buộc đối với những tổ chức Đảng cấp dưới. Và là sự bắt buộc mà mỗi đảng viên phải chấp hành. Mỗi vấn đề của Đảng đều được thảo luận cho đến khi đưa ra nghị quyết.
Sau khi có nghị quyết, mỗi đảng viên sẽ phải chấp hành nghiêm chỉnh nghị quyết và không được truyền bá ý kiến trái với nghị quyết. Đảng viên dù có những ý kiến khác thì khi phát biểu công khai vẫn phải nói theo Nghị quyết chứ không hành động theo ý mình.
Trên thực tế, ý nghĩa của tập trung dân chủ thể hiện rất mạnh mẽ vì nó tạo ra sự lãnh đạo thống nhất. Đồng thời, có thể tập trung sức mạnh của tập thể vào một mục tiêu cụ thể cũng như che giấu các bất đồng trong nội bộ.
XEM THÊM: Cải cách hành chính là gì? Những thông tin cơ bản cần biết
Qua bài viết này, hẳn quý đọc giả đã có câu trả lời thỏa đáng cho câu hỏi dân chủ là gì? Cũng như một số nhưng thông tin thêm xoay quanh vấn đề dân chủ. Hi vọng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích đến bạn đọc.
Quy định pháp luật về dân chủ
Dân chủ là gì? Khái niệm về dân chủ 2022. Dân chủ là quyền của nhân dân. Tuy nhiên, người dân không nắm được các quy định pháp luật mà tự làm mất đi quyền tự chủ của bản thân mình. Vậy Dân chủ là gì? Biểu hiện của dân chủ ra sao? Dân chủ là quyền lực thuộc về ai? Dân chủ nhân dân là gì? Mời các bạn tham khảo bài viết để giải đáp thắc mắc này cùng HoaTieu.vn.
Dân chủ được pháp luật quy định như thế nào?
Dân chủ không chỉ là chế độ chính trị trong đó toàn bộ quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, do dân thực hiện trưc tiếp hoặc thông qua đại diện do dân bầu ra, dân chủ còn là hình thức tổ chức thiết chế chính trị của xã hội dựa trên việc thừa nhận nhân dân là nguồn gốc của quyền lực, thừa nhận nguyên tắc bình đẳng, tự do và quyền con người.
Ngoài ra, dân chủ còn được vận dụng vào các tổ chức chính trị của nhà nước trong các hình thái ý thức xã hội, dân chủ còn tồn tại do phương thức sản xuất vật chất của xã hội quyết định.
Tuy nhiên, dân chủ lại là thành quả giá trị nhân văn được sinh ra từ phương thức tổ chức hợp tác sản xuất vật chất và cấu kết cộng đồng giữa người với người. Do đó, dân chủ sẽ tồn tại và phát triển cùng với sự tồn tại và phát triển của con người, là một hình thức tồn tại của con người ngay cả khi nhà nước không còn.
2. Đặc điểm của dân chủ
- Dân chủ là hình thức chính phủ trong đó quyền lực và trách nhiệm công dân do công dân trưởng thành trực tiếp thực hiện hoặc thông qua các đại diện của họ được bầu lên một cách tự do.
- Các xã hội dân chủ cam kết với các giá trị khoan dung, hợp tác và thỏa hiệp.
- Dân chủ dựa trên các nguyên tắc đa số cai trị và các quyền cá nhân. Các nền dân chủ chống lại các chính phủ trung ương tập quyền và phi tập trụn hóa chính quyền ở cấp khu vực và địa phương, với nhận thức rằng tất cả các cấp độ chính quyền đều phải được tiếp cận và phải đáp ứng người dân khi có thể.
- Các nền dân chủ nhận thức rằng một trong những chức năng chính của họ là bảo vệ các quyền con người cơ bản như tự do ngôn luận và tự do tôn giáo; quyền được pháp luật bảo vệ bình đẳng và cơ hội được tổ chức và tham gia đầy đủ vào đời sống kinh tế, chính trị và văn hóa xã hội
- Các nền dân chủ thường xuyên tổ chức các cuộc bầu cử tự do và công bằng cho công dân ở dộ tuổi bầu cử tham gia.
- Công dân ở một nền dân chủ không chỉ có các quyền mà còn có trách nhiệm tham gia hệ thống chính trị. Đổi lại, hệ thống chính trị đó bảo vệ các quyền lợi và sự tự do của họ.
3. Ví dụ về dân chủ
- Đủ 18 tuổi được đi bầu cử
- Trưng cầu ý kiến người dân trước khi ban hành, sửa đổi một bộ luật mới
- Người dân được tự do sinh sống, kinh doanh, học tập theo quy định của pháp luật.
- Các cán bộ tự phê bình trước nhân dân khi mắc khuyết điểm
- Cơ quan, tổ chức công khai mình bạch các khoản thu chi...
4. Biểu hiện của dân chủ là gì?
Biểu hiện của một chế độ dân chủ thường bao gồm bốn yếu tố chính:
- Có một hệ thống chính trị mà việc lựa chọn và thay thế các chính phủ thông qua bầu cử tự do và công bằng;
- Bảo đảm sự tham gia tích cực của công dân trong chính trị và đời sống dân sự;
- Bảo vệ quyền con người, quyền công dân;
- Bảo đảm pháp quyền, trong đó tất cả mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật, không ai đứng trên luật pháp.
Dân chủ được biểu hiện trên các mặt của đời sống xã hội, xuất hiện ngay cả trong chương trình giáo dục của các em học sinh trung học dưới dạng câu hỏi trắc nghiệm. Ví dụ như:
Câu hỏi: Biểu hiện của dân chủ là như thế nào?
- A. Phát biểu tại hội nghị.
- B. Đóng góp ý kiến tại buổi sinh hoạt lớp.
- C. Góp ý vào Luật Giáo dục.
- D. Cả A,B, C.
Đáp án: Chọn D. Cả A,B, C. là đáp án đúng.
Lý do: Cả 3 đáp án A B C đều là trường hợp thể hiện sự tham gia tích cực của công dân trong chính trị và đời sống dân sự. Vì thế chọn tất cả các đáp án đều đúng là đáp án D.
5. Dân chủ là quyền lực thuộc về ai?
Dân chủ được định nghĩa thêm như "chính quyền của nhân dân, đặc biệt là: sự thống trị của số đông" hoặc "một chính phủ trong đó quyền lực tối cao được trao cho người dân và thực hiện bởi họ trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua một hệ thống đại diện thường liên quan đến việc tổ chức định kỳ các cuộc bầu cử tự do.
Vì vậy, có thể khẳng định Dân chủ là quyền lực thuộc về sống đông - thuộc về nhân dân.
Hiện nay, trong điều kiện toàn cầu hóa, sự lan truyền của tư tưởng dân chủ tư sản từ các nước phương Tây sang các nước khác đang hình thành những làn sóng. Tuy nhiên, sự tồn tại của nền dân chủ phụ thuộc vào những yếu tố nội tại của một quốc gia, vào quá trình phát triển của lịch sử, xã hội ở quốc gia đó qua nhiều thế hệ chứ không thể áp đặt từ bên ngoài.
Do đó, việc thực hiện dân chủ, thực thi quyền lực của nhân dân cũng phải tuân thủ theo khuôn khổ pháp luật, không thể áp đặt một cách vô căn cứ giá trị dân chủ tư sản với các nước khác, trong đó có Việt Nam. Hệ thống pháp lý nước ta cũng ngày càng hoàn thiện hơn để đảm bảo phát huy tối đa quyền làm chủ của nhân dân.
Dân chủ nhân dân là gì?Trên đây là ý kiến tư vấn cá nhân của Hoatieu.vn. Mời các bạn tham khảo thêm một số bài viết hữu ích khác từ chuyên mục Là gì? mảng Hỏi đáp pháp luật của trang Hoatieu.vn.
Cập nhật: 26/03/2022