Kim tự tháp lớn nhất thế giới ở đâu

Không phải Ai Cập, Sudan mới là quốc gia có nhiều kim tự tháp nhất trên thế giới. [Nguồn: CNN]

Sudan có tới 255 kim tự tháp, gần gấp đôi Ai Cập [138]. Tương tự, Sudan cũng nổi tiếng với nhiều đền thờ trải dài từ El Kurru, Jebel Barkal tới Meroe, với số lượng, quy mô nhỉnh hơn người láng giềng ở Bắc Phi.

Song giống với Ai Cập, người Kushite xây kim tự tháp để chôn cất khoảng 60 vị vua [còn được gọi là các pharaoh da đen], hoàng hậu Nubia và các công dân giàu có.

Có tới 200/255 kim tự tháp được xây dựng vào thời kỳ Meroitic tại thành phố cổ Meroe, nằm giữa sa mạc Sudan. Một trong ba thủ phủ của Vương quốc Kush cổ đại từng cai trị vùng Nubia, khu vực dọc sông Nile ở Sudan và miền Nam Ai Cập, từ thế kỷ X trước Công nguyên đến thế kỷ IV sau Công nguyên, nơi đây từng là một đô thị trù phú và thịnh vượng. Vì thế, quần thể kim tự tháp ở đây được gọi chung là Meroe.

Giờ đây, chỉ sau 4 giờ lái xe từ thủ đô Khartoum, du khách đã có thể chiêm ngưỡng thành phố cổ được coi là viên ngọc văn hóa của Sudan, Di sản thế giới được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc [UNESCO] công nhận từ năm 2011.

Điểm nhấn riêng

Không chỉ áp đảo về số lượng, kim tự tháp tại Sudan còn có điểm nhấn, làm nên sự khác biệt so với những kiến trúc tương tự ở nước láng giềng Ai Cập.

Đầu tiên, quần thể kim tự tháp ở Meroe chỉ có chiều cao trung bình từ 6 – 30m, thấp hơn đáng kể so với Đại kim tự tháp Ai Cập cao trung bình 138m tại Giza, Ai Cập.

Về cấu trúc, khác với “đàn anh” ở nước láng giềng, kim tự tháp Sudan không đứng một mình mà thường được xây liền kề đền thờ với thiết kế đậm nét kiến trúc Nubian: Bề mặt dốc, không nhẵn, chân đế hẹp và tường dốc ở góc 70 độ.

Các kiến trúc này cũng có màu sắc đặc trưng do làm từ đá kim sa, đá granite với hàm lượng sắt cao.

Vậy bên trong thì sao? Kim tự tháp thường chứa nhà nguyện, phòng chôn, với tường được bao phủ bởi chữ tượng hình và phù điêu, miêu tả cuộc sống của Vương quốc Kush, trong đó hoàng hậu mới là người phụ trách thờ cúng các vị thần Ai Cập. Đây chắc chắn là tư liệu lịch sử quý hiếm giới khảo cổ chẳng thể bỏ qua.

Bên trong kim tự tháp ở Meroe, Sudan là nhà nguyện, phòng chôn với các bức tường phủ đầy chữ tượng hình, điêu khắc về cuộc sống của người Kushite. [Nguồn: DocumentaryTube]

Khám phá các kim tự tháp vào thế kỷ XIX, những nhà thám hiểm cũng tìm thấy vô số đồ tạo tác được bảo quản tốt như đồ gốm, thủy tinh màu, mũi tên...

Đơn cử như lăng mộ Vua Tanutamun nổi tiếng của triều đại Nubia, El Kurru. Du khách tham quan không khỏi choáng ngợp bởi những bức tranh tinh xảo, vừa tô điểm các bức tường, vừa kể lại nhiều câu chuyện trong vương triều.

Chẳng vậy mà từ năm 2003, quần thể kim tự tháp Meroe đã được UNESCO công nhận là Di sản thế giới, trở thành biểu tượng, niềm tự hào của người Sudan, chứng minh cho lịch sử lâu đời và nền văn hóa rực rỡ của đất nước này.

Ngoài ra, du khách tinh mắt đến thăm các kim tự tháp ở Sudan có thể nhận ra rằng một số di tích bị mất phần ngọn trên cùng.

Đâu là nguyên nhân cho chuyện này?

Gần 40 kim tự tháp của Sudan đã bị nhà thám hiểm người Italy Giuseppe Ferlini [1797-1870] tàn phá bằng cách cho nổ tung để tìm kho báu và cổ vật những năm 1880. Trong số đó, có thể kể tới mộ của Amanishkheto, một nữ hoàng chiến binh Nubia. Đồ tạo tác, trang sức bằng vàng và bạc khai quật sẽ được người này bán lại cho bảo tàng châu Âu. Một số được Vua Louis I của Bavaria mua lại và hiện đặt trong Bảo tàng Ai Cập ở Berlin.

Bí ẩn về kim tự tháp mất ngọn đã hé lộ, nhưng nhiều uẩn khúc khác về quần thể kiến trúc này thì chưa. Liệu người Kushite có sử dụng phương pháp làm kim tự tháp của người Ai Cập? Mất bao lâu để xây kim tự tháp như vậy? Điều gì đã xảy ra với nền văn hóa người Kushite? Đây đều là những câu hỏi chưa có lời giải đáp.

Nhiều kim tự tháp ở Meroe, Sudan đã bị tàn phá nặng nề do ảnh hưởng của thời gian và một số kẻ trộm mộ. [Nguồn: Sues Travel]

Đi cùng năm tháng

Ít nổi tiếng hơn quần thể kiến trúc ở Ai Cập, nhưng kim tự tháp Sudan đã được bảo tồn đáng kinh ngạc sau hàng nghìn năm. Song giờ đây, nỗ lực của Khartoum nhằm gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa từ di sản này đang đối diện nhiều thách thức.

Biến đổi khí hậu khiến đất đai khô cằn hơn và bão cát xảy ra thường xuyên hơn. Các trận bão cát và những cồn cát dịch chuyển là mối đe dọa lớn nhất đối với nhiều di sản cổ xưa của Sudan.

Cát di chuyển có thể chôn vui toàn bộ ngôi nhà ở vùng nông thôn Sudan, bao phủ các cánh đồng, kênh rạch tưới tiêu và bờ sông. Cát bị gió thổi cũng làm xói mòn nhiều tác phẩm điêu khắc và đồ đá tinh xảo trên bề mặt kim tự tháp.

Hiện tượng này không phải là mới. Thậm chí, nó đã được người Sudan ghi lại từ hàng nghìn năm. Dòng chữ được tìm thấy trong một ngôi đền từ thế kỷ V trước Công nguyên đã mô tả một vị vua Kushite đang ra lệnh dọn sạch cát trên đường.

“Bệ hạ cử vô số nam nữ, cùng con cái hoàng tộc và các tù trưởng để mang cát đi. Bệ hạ đã tự tay mình mang cát đi, đứng đầu đoàn dân trong nhiều ngày”.

Tuy nhiên, một số nhà khảo cổ tin rằng chuyển động của cát giúp bảo vệ đồ tạo tác khỏi những kẻ trộm luôn rình rập khai quật các ngôi mộ cổ giữa lòng sa mạc.

Một trong những cách tốt nhất để chống lại sự di chuyển của cát và sa mạc hóa là tăng độ phủ thực vật. Do đó, Sudan và láng giềng đang thực hiện một dự án hạn chế tần suất bão bụi, làm chậm sự di chuyển của cát lên các vùng đất màu mỡ, địa điểm có giá trị lịch sử văn hóa được UNESCO công nhận ở Bắc Sudan.

Đồng thời, dự án sẽ góp phần giải quyết những đợt nắng nóng khắc nghiệt ở các khu vực bán khô hạn như thủ đô Khartoum, nơi nhiệt độ có thể lên tới hơn 40°C vào mùa hè.

Nếu thành công, dự án sẽ góp phần bảo tồn quần thể kim tự tháp Meroe, để du khách thế giới tận mắt chứng kiến, cảm nhận biểu tượng, niềm tự hào của người Sudan, chứng minh cho lịch sử lâu đời cùng nền văn hóa rực rỡ của đất nước này.

P.V [Theo Petrotimes]

TPO - Trong các kim tự tháp Ai Cập vẫn chứa nhiều bí ẩn mà con người vẫn chưa khám phá ra.

1. Công dụng và ý nghĩa của kim tự tháp Ai Cập

Theo nhiều tài liệu ghi lại, người Ai Cập cổ đại có niềm tin mãnh liệt về sự hồi sinh và bất tử. Họ chuẩn bị rất cẩn thận và chu đáo cho cái chết của bản thân mình và những người trong gia đình, dòng họ bằng cách xây dựng lăng mộ. Kim tự tháp đóng vai trò là lăng mộ cho các Pharaoh và hoàng hậu trong hai thời kỳ Cổ vương quốc và Trung vương quốc.

Hình dạng của kim tự tháp Ai Cập được cho là tượng trưng cho mô đất nguyên thủy mà người Ai Cập tin là từ đó Trái Đất được tạo ra, cũng như những tia nắng Mặt Trời chiếu xuống. Tên của các kim tự tháp cũng có liên hệ tới ánh sáng mặt trời. Chẳng hạn như kim tự tháp Cong tại Dahshur có tên là kim tự tháp Tỏa sáng ở phía Nam, còn kim tự tháp Senwosret ở el-Lahun có tên là Senwosret đang Tỏa sáng.

Đến nay, các nhà khoa học đã tìm ra 138 kim tự tháp ở Ai Cập. Chúng đa phần đều được xây trên tả ngạn sông Nile, nơi mặt trời lặn và được xem là có liên quan tới thế giới của người chết trong thần thoại Ai Cập. Sông Nile là sông chính của khu vực Bắc Phi, thường được coi là con sông dài nhất trên thế giới, với chiều dài 6.853 km và đổ nước vào Địa Trung Hải. Sông Nile có ảnh hưởng nhất ở châu Phi, gắn liền với sự hình thành, phát triển và lụi tàn của nhiều vương quốc cổ đại, góp phần tạo dựng nên nền Văn minh sông Nile.

Trong số các kim tự tháp ở Ai Cập, đại kim tự tháp Giza hay còn gọi là kim tự tháp Khufu là kim tự tháp cổ đại và lớn nhất nằm ở quần thể kim tự tháp Giza của Ai Cập, chỉ có duy nhất kim tự tháp này là nằm trong danh sách bảy kì quan thế giới cổ đại. Đại kim tự tháp Giza được xây trong khoảng thời gian 24 năm từ khoảng năm 2560 TCN, là lăng mộ của Pharaoh Cheops thuộc Triều đại thứ 4 thời Ai Cập cổ đại.

2. Nhiệt lượng dị thường bên trong các Kim tự tháp

Dù bên ngoài nhiệt độ rất nóng nhưng bên trong các kim tự tháp, cụ thể là kim tự tháp Giza nhiệt độ luôn ổn định ở khoảng 20 độ C. Theo sách lịch sử văn minh thế giới, các nhà khoa học mang những đồng xu hoen gỉ vào trong kim tự tháp và sau hơn 1 tháng thì những đồng tiền đó đã trở nên sáng bóng và mới tinh.

Họ tiếp tục mang một cốc sữa tươi vào bên trong kim tự tháp và sau 1 tháng thì mùi vị và màu sắc của ly sữa vẫn không hề thay đổi, hay hoa quả mang vào đó để nửa tháng vẫn còn rất là tươi, không hề bị mất nước, khô héo hay hư hỏng. Đó vẫn là một bí ẩn lịch sử mà chưa nhà khoa học nào giải thích được.

3. Cách xây dựng kim tự tháp

Kim tự tháp được xây dựng từ 2,3 triệu khối đá, mỗi khối đá có trọng lượng từ 2,5 – 15 tấn. Con người đã đưa ra rất nhiều giả thuyết về quá trình xây dựng các kim tự tháp. Một số cho rằng các kim tự tháp do các sinh vật ngoài trái đất xây dựng, còn những người khác lại tin rằng người Ai Cập cổ đại đã sở hữu một bí quyết thất truyền nào đó qua nhiều thế hệ để xây dựng các kim tự tháp.

Các Pharaoh đều bắt đầu xây dựng các kim tự tháp dành cho mình ngay khi họ lên ngôi. Thường những lăng mộ đặc biệt này được đặt bên bờ tây sông Nile, với quan niệm rằng linh hồn của các Pharaoh sẽ hòa cùng với ánh mặt trời và tiếp tục chu trình bất diệt cùng vầng thái dương.

Phần trung tâm của các kim tự tháp thường được xây dựng từ đá vôi có chất lượng tốt, những lớp đá vôi này được dùng để xây lớp ngoài của kim tự tháp giúp chúng có một màu trắng lấp lánh có thể nhìn được từ cách xa hàng dặm. Đá đặt trên đỉnh thường là đá granit, bazan hoặc bất kì loại đá cứng nào khác có thể mạ được vàng, bạc hoặc electrum – hợp kim vàng và bạc. Đặc biệt những viên đá đó phải phản chiếu tốt với ánh sáng Mặt Trời.

Phương pháp cắt và vận chuyển đá của người Ai Cập cổ đại hiện vẫn đang được nghiên cứu. Các nhà khoa học đã tìm được bằng chứng người Ai Cập cổ sử dụng những cái đục bằng đồng đỏ để khai thác sa thạch và đá vôi. Đối với những loại đá cứng hơn như granit hay diorit đòi hỏi phải có những dụng cụ mạnh hơn. Dolerit – một loại đá lửa màu đen rất cứng được người Aswa sử dụng để lấy đá granit.

Để vận chuyển đá đến công trường, một nhóm người đàn ông hoặc đàn bò sẽ kéo những tảng đá trên một con đường được bôi trơn bằng dầu trước đó. Kế tiếp, người ta sẽ dùng những con dốc nhỏ được làm từ gạch bùn rồi phủ vữa lên trên để làm cứng bề mặt và vận chuyển những tảng đá lên trên kim tự tháp.

4. Các loại bẫy bên trong kim tự tháp

Có rất nhiều loại bẫy khác nhau được đặt trong các lăng mộ cổ nhằm mục đích bảo vệ các vua chúa khỏi sự quấy nhiễu, làm phiền của những người không mong muốn. Bẫy dây làm từ những sợi thép vô cùng mỏng, sắc được treo ngang tầm cổ. Bẫy rắn cũng thường xuất hiện trong nhiều lăng mộ cổ Ai Cập, chúng thường là những con rắn hổ mang cực độc, được huấn luyện để coi giữ lăng mộ. Loại bẫy không thể thiếu là bẫy chất độc, người ta sẽ rải rất nhiều bột hematite - loại bụi kim loại sắc nhọn, nếu vô tình hít phải bột hematite thì cơ thể sẽ bị bào mòn dần và chết từ từ trong đau đớn.

Bảo Tuấn