Làm rõ vai trò của phương pháp kinh tế trong quản lý nhà nước

Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu về khái niệm quản lý nhà nước & Một số vấn đề quản lý nhà nước về kinh tế nhé!

Quản lý nhà nước là gì?

Trước khi trả lời câu hỏi “quản lý nhà nước là gì?”, khái niệm mà chúng ta cần làm rõ đầu tiên chính là “quản lý”. Trên thực tế, thuật ngữ quản lý được tiếp cận với nhiều cách thức khác nhau tùy theo từng góc độ khoa học. Mỗi lĩnh vực khoa học sẽ có một cách định nghĩa riêng về quản lý. Tuy nhiên, theo cách hiểu chung nhất, quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu quản lý. Còn về việc tác động theo cách nào sẽ phụ thuộc vào các lĩnh vực khác nhau, các góc độ khoa học khác nhau, cũng như cách tiếp cận của người nghiên cứu.

Khái niệm quản lý nhà nước: Cùng với sự xuất hiện của nhà nước, quản lý nhà nước là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực Nhà nước đối với hành vi hoạt động của con người và các quá trình xã hội nhằm duy trì và phát triển trật tự pháp luật và các mối quan hệ xã hội để thực hiện nhiệm vụ và chức năng của Nhà nước trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ tổ quốc Xã hội chủ nghĩa. Xét theo nghĩa rộng, quản lý nhà nước là tất cả hoạt động của bộ máy nhà nước, bao gồm: hoạt động lập pháp, hành pháp đến tư pháp.

Đặc điểm của quản lý nhà nước là gì?

Dựa trên khái niệm, ta có thể dễ dàng rút ra được một số đặc điểm nổi bật của quản lý nhà nước như sau:

• Mang tính quyền lực tối cao, tính mệnh lệnh đơn phương của nhà nước. Được thiết lập dựa trên cơ sở mối quan hệ “ủy quyền” và “sự phục tùng.
• Mang tính khoa học, tính kế hoạch: Đặc điểm này đòi hỏi nhà nước cần có sự tổ chức các hoạt động quản lý của mình lên đối tượng bị quản lý phải nhất quán, cụ thể dựa trên những kế hoạch đã được vạch ra từ trước và phải được nghiên cứu một cách khoa học.
• Mang tính tổ chức và điều chỉnh: Tính tổ chức ở đây có thể được hiểu là khoa học về cách thức thiết lập mối quan hệ giữa con người với con người phục vụ cho quá trình quản lý xã hội. Còn tính điều chỉnh chính là cách mà nhà nước sử dụng các công cụ pháp luật để buộc đối tượng bị quản lý phải tuân theo những quy luật xã hội khách quan.
• Mang tính liên tục, ổn định: Hoạt động quản lý nhà nước phải diễn ra thường xuyên, liên tục, không bị gián đoạn bắt kịp với sự vận động biến đổi của đối tượng quản lý. Các quyết định của nhà nước phải có tính ổn định, không được thay đổi quá nhanh. Điều này giúp cho các chủ thể quản lý có điều kiện kiện toàn hoạt động của mình và hệ thống hành vi xã hội được ổn định.

>>> Xem thêm:

Kho 500 Đề tài tiểu luận tình huống quản lý nhà nước ngạch chuyên viên 2020

Khái niệm quản lý nhà nước về kinh tế

Quản lý nhà nước về kinh tế là sự tác động mang tính tổ chức và pháp quyền của Nhà nước đối với nền kinh tế quốc dân nhằm mục đích sử dụng hiệu quả nhất nguồn lực kinh tế, các cơ hội để đạt được các mục tiêu về phát triển kinh tế quốc gia đặt ra.

Vì sao nói quản lý nhà nước về kinh tế vừa là một môn khoa học vừa là nghệ thuật, nghề nghiệp?

Quản lý Nhà nước về kinh tế là một bộ môn khoa học bởi nó có đối tượng nghiên cứu, nhiệm vụ nghiên cứu riêng. Đó là các quy luật và các vấn đề mang tính quy luật của các mối quan hệ trực tiếp, gián tiếp giữa các chủ thể tham gia vào hoạt động kinh tế của xã hội. Tính khoa học có nghĩa là hoạt động quản lý của Nhà nước trên thực tế không thể phụ thuộc vào ý chí chủ quan hay sở thích của một cá nhân hay một cơ quan Nhà nước nào mà phải dựa trên các phương pháp, nguyên tắc xuất phát từ thực tiễn và được kiểm nghiệm bằng thực tiễn. 

Quản lý Nhà nước về kinh tế còn là một nghệ thuật và là một nghề vì nó chịu ảnh hưởng rất lớn từ trình độ nghiệp vụ, bản lĩnh, phẩm chất và phong cách làm việc của đội ngũ cán bộ quản lý kinh tế; khả năng thích nghi, phương pháp và hình thức tổ chức của bộ máy quản lý kinh tế của Nhà nước. Tính nghệ thuật thể hiện ở việc linh hoạt xử lý các tình huống thực tiễn kinh tế xảy ra trên cơ sở các nguyên lý khoa học. Bởi bản thân khoa học không thể đưa ra sự giải đáp cho mọi tình huống phát sinh trong hoạt động thực tiễn, nó chỉ có thể chỉ ra các nguyên lý khoa học làm cơ sở cho các hoạt động quản lý thực tế. Còn vận dụng một cách hiệu quả, tối ưu nhất những nguyên lý này vào thực tiễn lại phụ thuộc nhiều vào kiến thức, tài năng của các nhà quản lý kinh tế. Nó đồng thời cũng là một nghề nghiệp bởi bộ máy quản lý Nhà nước là hệ thống tổ chức bao gồm nhiều cơ quan, nhiều bộ phận, cá nhân có những quyền hạn, chức năng khác nhau nhằm đảm bảo tổ chức và quản lý có hiệu quả các lĩnh vực kinh tế. 

Sự cần thiết và vai trò của quản lý nhà nước về kinh tế

Thứ nhất, trong nền kinh tế thị trường, nhiều doanh nghiệp không có đủ khả năng để tự giải quyết các vấn đề của chính mình nảy sinh trong quá trình hoạt động sản xuất, kinh doanh. Vì vậy cần đến sự tác động của Nhà nước nhằm điều chỉnh, giải quyết các “ách tắc”, trở ngại trong hoạt động của doanh nghiệp. Một vài vấn đề chủ yếu như: 

• Hợp đồng, giải quyết hợp đồng
• Môi trường kinh doanh: Nhà nước xây dựng khung pháp lý phù hợp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp có một môi trường kinh doanh thuận lợi, không xâm hại lẫn nhau và đồng thời cũng không gây ảnh hưởng đến đời sống của người dân xung quanh. Sự can thiệp của Nhà nước còn nâng cao hiệu lực quản lý vĩ mô nền kinh tế quốc dân, đảm bảo thị trường được vận động ổn định, phát huy tối đa vai trò tự chủ, năng động của các thành phần kinh tế trong sản xuất kinh doanh.

Thứ hai, quản lý nhà nước đóng vai trò hạn chế, ngăn ngừa những các lỗ hổng tiêu cực, các mặt trái của nền kinh tế thị trường. Chẳng hạn như:

• Thị trường cạnh tranh độc quyền, thị trường cạnh tranh không hoàn hảo
• Lạm phát, suy thoái, khủng hoảng kinh tế
• Ranh giới giàu nghèo rõ rệt, bất công xã hội
• Mất ổn định, nảy sinh nhiều vấn đề xã hội khác
• …

Như vậy, Nhà nước cần tạo ra những công cụ điều tiết thị trường ở tầm vĩ mô để sửa chữa và khắc phục, những “khuyết tật” tồn tại và kiềm chế tính tự phát của nền kinh tế thị trường. 

Thứ ba, đối với đặc thù riêng của nền kinh tế của Việt Nam: Việt Nam đang là một quốc gia có xuất phát điểm thấp và phát triển trong điều kiện nền kinh tế có nhiều biến động. Do đó, việc thực hiện tốt vai trò quản lý kinh tế – xã hội là một tất yếu, đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với Nhà nước. Thể hiện rõ nét ở các điểm chính như:

• Thực hiện mục tiêu phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
•  Tạo hành lang pháp luật an toàn bảo vệ lợi ích chính đáng cho mọi thành phần kinh tế tham gia.
• Hỗ trợ người dân trong làm ăn kinh tế.
• Can thiệp vào những lỗ hổng của thị trường
• Bảo vệ môi trường sinh thái

Các phương pháp quản lý nhà nước về kinh tế

Phương pháp quản lý nhà nước về kinh tế là toàn bộ những cách thức tác động có ý đồ lên hệ thống kinh tế nhằm mục đích đạt được các mục tiêu mà Nhà nước đặt ra. Để quản lý hiệu quả, nhà quản lý phải biết lựa chọn phương pháp quản lý đúng đắn, biết cách kết hợp linh hoạt các phương pháp quản lý đó vào từng trường hợp, từng đối tượng, từng giai đoạn cụ thể của nền kinh tế. Các phương pháp quản lý của Nhà nước về kinh tế chủ yếu:

• Các phương pháp kinh tế
• Các phương pháp hành chính
• Các phương pháp giáo dục
• Vận dụng tổng hợp các phương pháp quản lý kinh tế
• Nghệ thuật quản lý kinh tế của nhà nước

Trên đây là toàn bộ những kiến thức hữu ích liên quan đến quản lý nhà nước về kinh tế mà Luận Văn 2S. Mong rằng bài viết hữu ích và giải đáp được tất cả các câu hỏi mà bạn đang khúc mắc.

Nói chung, hầu hết các quốc gia tuân theo các nguyên tắc của thông luật đã phát triển các thủ tục rà soát tư pháp hạn chế khả năng xem xét lại các quyết định của các cơ quan hành chính. Thông thường, các thủ tục này được kết hợp với pháp luật hoặc các học thuyết thông luật khác nhằm thiết lập các tiêu chuẩn cho việc xây dựng quy tắc phù hợp, điều chỉnh một số lĩnh vực trong đời sống, trong đó có quản lý hành chính.  Luật hành chính, phương pháp hành chính cũng có thể áp dụng để xem xét các quyết định của những cơ quan được gọi là bán công, chẳng hạn như các tập đoàn phi lợi nhuận , hội đồng kỷ luật và các cơ quan ra quyết định khác có ảnh hưởng đến quyền hợp pháp của các thành viên của một nhóm hoặc tổ chức cụ thể. Do đó, có thể thấy phương pháp hành chính trong quản lý kinh tế có vai trò vô cùng quan trọng. Để tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này, bài viết dưới đây của Luật Dương Gia sẽ cung cấp cho bạn đọc nội dung liên quan đến: ” Phương pháp hành chính trong quản lý kinh tế là gì? Nội dung và vai trò”

Tư vấn luật trực tuyến miễn phí qua tổng đài điện thoại: 1900.6568

1. Phương pháp hành chính trong quản lý kinh tế là gì? 

– Phương pháp hành chính trong quản lý kinh tế [ Administrative Methods] được hiểu là sử dụng những phương pháp của cơ quan quản lý kinh tế tác động đến các đối tượng bị quản lý kinh tế bằng những mệnh lệnh, những quyết định hành chính. Phương pháp hành chính trong quản lý kinh tế thường mang tính chất bắt buộc, vì đó là mối liên hệ cấp dưới phục tùng cấp trên. Trong khi các cơ quan ra quyết định hành chính thường được kiểm soát bởi các đơn vị chính phủ lớn hơn, các quyết định của họ có thể được xem xét bởi một tòa án có thẩm quyền chung theo một số nguyên tắc xem xét tư pháp dựa trên thủ tục tố tụng [Hoa Kỳ] hoặc công lý cơ bản [Canada]. Hoạt động tái thẩm đối với quyết định hành chính khác với kháng nghị hành chính. Khi xem xét một quyết định, Tòa án sẽ chỉ xem xét phương thức đưa ra quyết định, trong khi trong một vụ kháng nghị hành chính, tính đúng đắn của quyết định đó sẽ được cơ quan cao hơn của cơ quan này xem xét.  Sự khác biệt này có ý nghĩa sống còn trong việc đánh giá cao luật hành chính ở các nước thông luật.

– Phạm vi xem xét của cơ quan tư pháp có thể bị giới hạn trong một số câu hỏi về tính công bằng hoặc liệu hành động hành chính có vi phạm thẩm quyền hay không . Về các hành động vi phạm pháp luật theo nghĩa rộng, một tòa án tái thẩm có thể dành một quyết định hành chính nếu nó không hợp lý [theo luật của Canada, sau khi Tòa án tối cao ở Dunsmuir v New Brunswick bác bỏ tiêu chuẩn “Không hợp lý” ], Thứ tư không hợp lý [theo luật của Anh], hoặc độc đoán và thất thường [theo Đạo luật Thủ tục Hành chính Hoa Kỳ và luật củaBang New York]. Luật hành chính, do Tòa án tối cao Ấn Độ đặt ra, cũng đã công nhận thêm hai căn cứ xem xét tư pháp đã được các Tòa án Anh công nhận nhưng không được áp dụng, đó là kỳ vọng chính đáng và tính tương xứng .

– Các quyền hạn để quyết định hành chính rà soát thường được thành lập bởi đạo luật, nhưng ban đầu được phát triển từ các hoàng gia writs đặc quyền của luật pháp Anh, chẳng hạn như lệnh của mandamus và lệnh của certiorari. Ở một số khu vực pháp lý theo luật thông thường, chẳng hạn như Ấn Độ hoặc Pakistan , quyền thông qua các văn bản đó là quyền được bảo đảm theo Hiến pháp. Quyền lực này được coi là nền tảng cho quyền lực phản biện tư pháp và là một khía cạnh của cơ quan tư pháp độc lập .

2. Nội dung và vai trò.

* Nội dung:

– Thủ tục hành chính bao gồm ba yếu tố, đó là:

[1] Lặp lại các giao dịch theo quy định hoặc thông lệ;

[2] Phối hợp các nỗ lực khác nhau thành một tổng thể rộng lớn;

Xem thêm: Cơ chế quản lý kinh tế là gì? Nội dung và chính sách hiện nay?

[3] Duy trì tổ chức hoạt động và đạt được mục tiêu.

Các quy tắc của thủ tục có thể được hiểu như một cơ quan của các lệnh thường trực áp dụng chung cho các nhóm trường hợp nhất định.

Đó là thủ tục điều chỉnh các mối quan hệ bên trong và bên ngoài thường lệ giữa cá nhân này với cá nhân khác; giữa đơn vị tổ chức này với đơn vị tổ chức khác; giữa quy trình này với quy trình khác, giữa kỹ năng hoặc kỹ thuật này với kỹ thuật khác; giữa tổ chức và công chúng và giữa tất cả sự kết hợp và hoán vị của những thứ này.  Công việc hàng ngày của chính quyền được thực hiện thông qua thủ tục.

– Trong hành chính công, thủ tục đóng vai trò quan trọng hơn bất kỳ tổ chức quy mô lớn nào khác vì nó phải chịu trách nhiệm trước người dân. Đối với tất cả các hoạt động của mình, nhân viên nhà nước phải chịu trách nhiệm trước một số cấp trên và cuối cùng là trước cơ quan lập pháp và công chúng. Như vậy, tất cả các hành vi công phải được ghi lại và lưu vào hồ sơ. Nhìn từ bên trong, các thủ tục tạo thành thói quen hoặc phương thức ứng xử của các đơn vị tổ chức. Chúng là những hành động lặp đi lặp lại mà nói chung biểu hiện và hình thành nên tính cách và đặc điểm của một tổ chức.

– Hơn nữa, họ tự động hóa và đảm bảo sự ổn định cho công việc hàng ngày của các đơn vị tổ chức. Họ đóng góp đáng kể vào việc đạt được các mục tiêu trước mắt và “giải phóng năng lượng để đối phó với những gì mới lạ hoặc cao hơn.”

– Thủ tục hành chính cũng có thể được mô tả như sinh lý của tổ chức. Nó làm cho các cấu trúc trở nên sống động. Thủ tục hợp nhất các kỹ năng chuyên môn hoặc khoa học được phát triển cao với một tổ chức và mục đích của nó. “Tuy nhiên, nó không ảnh hưởng hoặc tiếp cận đáng kể đến các kỹ năng hoặc kỹ thuật của nhân viên chuyên môn và khoa học.” Một số hoạt động nhất định, phân loại, đóng gói và chất hàng hoàn toàn phải tuân theo các kỹ thuật phân tích và cải tiến quy trình được phát triển tốt.

– Thủ tục của một tổ chức cũng có thể được hiểu là một cơ quan luật áp dụng chủ yếu cho các thành viên của tổ chức đó nhưng cũng ở các mức độ và cách thức khác nhau – tùy thuộc vào quyền hạn và hoạt động của tổ chức – đối với những người bên ngoài”. Nếu các thủ tục được quy định bởi hiến pháp, quy chế và quyết định của tòa án thì chúng có thể được mô tả như luật theo nghĩa pháp lý đầy đủ. Như vậy chúng có thể thực thi được. Nhiều thủ tục chỉ là các phương thức ứng xử do tổ chức đặt ra nhằm mục đích điều chỉnh các mối quan hệ làm việc của các thành viên. Các phương thức ứng xử này phải phù hợp với quy định của pháp luật. Chúng không thể được phân loại là luật theo nghĩa kỹ thuật.

– Các thủ tục có thể được viết hoặc bất thành văn. Nếu các tổ chức quy mô lớn có đơn vị tổ chức chuyên môn, để phân tích và thay đổi thủ tục, đưa ra các hướng dẫn thủ tục bằng văn bản, thì các tổ chức nhỏ phụ thuộc vào tập quán bất thành văn. Waldo đã cho rằng quy trình vận hành tiêu chuẩn có thể không nhất thiết phải được đưa ra trong sách hướng dẫn.

– Các loại thủ tục hành chính : Các thủ tục hành chính có thể được phân loại là thành văn hoặc bất thành văn, do các cơ quan trung ương hoặc cơ quan ban hành, thủ tục thể chế và thủ tục làm việc.

Xem thêm: Viện nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương là gì? Chức năng và nhiệm vụ

[1] Thủ tục thể chế:  Các thủ tục thể chế liên quan đến nhân viên, dịch vụ dọn phòng hoặc chức năng phụ trợ. Các thủ tục như vậy được quy định theo luật mặc dù chúng khác nhau đáng kể giữa các cơ quan. Các thủ tục thể chế bao gồm thư tín và thông tin liên lạc, các cuộc họp và hội nghị, đi lại, báo cáo nội bộ, chuẩn bị, phát hành và phân phối tài liệu, không gian, dịch vụ thư viện, hồ sơ và hồ sơ, dịch vụ văn thư, mua sắm, giải phóng mặt bằng và xem xét, quản lý ngân sách và tài chính và tất cả các khía cạnh của quản trị nhân sự.

[2] Quy trình làm việc:  Các thủ tục nhằm hoàn thành các mục tiêu cụ thể của cơ quan có hai loại, viz., Những thủ tục được ban hành công khai và những thủ tục không được ban hành công khai. Các thủ tục được ban hành công khai tạo thành một bộ quy tắc cơ bản cho cơ quan và bất kỳ cá nhân nào bị ảnh hưởng bởi quy chế. Chúng chỉ rõ ý thức của cơ quan về các yêu cầu thủ tục của luật và cũng như quan niệm của cơ quan về những gì là tập quán, công bằng và hợp lý khi luật không rõ ràng.

– Lý tưởng nhất là họ nói với tất cả những người bị ảnh hưởng cái gì, ở đâu, khi nào và như thế nào.Ví dụ, làm thế nào để trình báo với cảnh sát, nhận một học sinh vào trường, khiếu nại chống lại việc đánh thuế, nộp đơn vào chính phủ, đệ đơn kiện lên tòa án luật, nộp hồ sơ đấu thầu hợp đồng, xin giấy phép hoặc nhượng bộ khác, v.v.

* Vai trò:

– Phương pháp hành chính trong quản lý kinh tế đem lại những vai trò vô cùng to lớn, các mục đích mà chính quyền tìm kiếm rất phức tạp và vô hình. Do đó, thường rất khó xác định chúng sẽ được phục vụ theo thủ tục nào và với tỷ lệ như thế nào. Tuy nhiên, nói chung, thủ tục phải đơn giản để đảm bảo quyết định nhanh chóng. Nó không nên quá cứng nhắc để không có quyền quyết định trong những trường hợp ngoại lệ. Ngôn ngữ của nó phải rõ ràng và rõ ràng dễ hiểu đối với một người dân bình thường.

– Nó nên cố gắng cắt ngắn các kênh càng xa càng tốt. Nó sẽ giúp ích hơn là cản trở tiến độ công việc. Thậm chí có thể không quên rằng thủ tục là một phương tiện để kết thúc chứ không phải tự nó kết thúc. Việc quá khăng khăng vào quy tắc tố tụng sẽ dẫn đến tệ nạn cờ bạc và nhiều tệ nạn khác.