Ngôi làng hơn 500 tuổi – làng Ngũ Xã, Hà Nội nổi tiếng với nghề đúc đồng từ bao đời nay. Xưa kia lịch sử của ông cha ghi lại rằng, khoảng thời Lê [1428 – 1527] người dân từ năm ngôi làng: Đông Mai, Châu Mỹ, Long Thượng, Đào Viên, Điện Tiền về gộp chung lại ở đất Thăng Long cho nên được đặt tên là Ngũ xã.
Dần dần về sau này làng được tổ chức thành phường nghề riêng, còn được gọi là phường đúc đồng Ngũ Xã, nay chính là phố Ngũ Xã, thuộc quận Ba Đình – Hà Nội. Họ mở lò đúc các sản phẩm bằng đồng như chuông, đỉnh, tượng, tiền đồng, đồ thừa…
Từ xa xưa, gắn liền với lịch sử và truyền thống của con người Việt Nam, người dân ngôi làng này đã gắn liền với nghề đúc đồng, làng đúc đồng Ngũ Xã luôn được đánh giá cao bởi những đường nét tinh xảo trên những chiếc chuông, hay những chiếc chuông với tiếng vang đi cùng năm tháng.
Trải qua thăng trầm thời gian cùng với những biến cố lịch sử, nghệ thuật đúc đồng Ngũ Xã đạt đến trình độ mà bất kì cơ sở hay làng nghề đúc đồng nào trên đất nước Việt Nam cũng không thể so sánh được.
Đã có một câu vè nói rằng: “Lĩnh hoa Yên Thái, đồ gốm Bát Tràng, Thợ vàng Định Công, thợ đồng Ngũ Xã” . Điều này có nghĩa là làng đúc đồng Ngũ Xã được đánh giá là một trong năm nghề đạt đến tinh hoa bậc cao trên đất Thăng Long xưa kia.
>> Xem thêm: Trong quan niệm thờ cúng của ông cha ta ngày xưa không thể không biết đến tượng đồng bởi những ý nghĩa mà nó mang lại.
2. Điểm đặc biệt tạo nên thương hiệu đúc đồng Ngũ Xã
Mỗi làng nghề đều có những bí quyết riêng để lưu giữ danh tiếng của mình trong lòng khách hàng mà chỉ khi nhắc đến, người ta sẽ nhắc ngay đến. Điều đặc biệt của sản phẩm đúc đồng Ngũ Xã Hà Nội chính là ở kỹ thuật đúc tiền khối. Việc đúc những khối nhỏ đơn giản đã vô cùng khó khăn, bởi vậy đối với những sản phẩm có kích thước lớn, mức độ khó của công việc này còn tăng lên nhiều lần.
Trình độ đúc đồng Ngũ Xã đã đạt đến trình độ cao và được đánh giá như là tinh hoa. Điều này được công nhận qua thời gian bởi những sản phẩm đi cùng năm tháng được sản xuất tại làng nghề này.
>> Xem thêm: Một trong những làng đúc đồng nổi tiếng hiện nay cũng không thể không nhắc đến làng đúc đồng Đại Bái? Cùng tìm hiểu và so sánh chất lượng của từng sản phẩm.
Bí quyết đúc đồng của những nghệ nhân ở đây được ông cha truyền lại và vẫn giữ nguyên vẹn cho đến ngày hôm nay. Cho dù thời gian và nhu cầu thực tại có nhiều thay đổi, nhưng với sự thông minh và nhạy bén của những nghệ nhân nơi đây, sản phẩm dù được đổi mới nhưng vẫn toát lên được vẻ đẹp truyền thống.
Người nghệ nhân đúc đồng Ngũ Xã Hà Nội luôn cẩn trọng và tỉ mỉ trong từng công đoạn làm ra sản phẩm. Ngay từ bước đầu chọn nguyên vật liệu làm khuôn cho đến bước cuối cùng chọn những hoa văn đẹp nhất cho sản phẩm. Điều này góp phần làm nên nét đặc biệt ở làng nghề này.
Phải mất rất nhiều thời gian và phải thực sự tâm huyết với chính sản phẩm của mình thì làng đúc đồng Ngũ Xã mới được người tiêu dùng tin tưởng và hết lòng ca ngợi đến như thế.
Từ bí quyết gia truyền được giữ lại cùng với kỹ năng điêu luyện, sự tâm huyết và đam mê với nghề đã giúp cho ngôi làng này phát triển được nghề đúc đồng đến tận ngày hôm nay.
3. Sản phẩm của làng đúc đồng Ngũ Xã Hà Nội
Xuất phát ban đầu chỉ với quy mô nhỏ, nhưng dần theo thời gian, các xưởng đúc đồng Ngũ Xã Tây Hồ Hà Nội đã phát triển thành làng đúc đồng Ngũ Xã với những tuyệt tác đồng mà người đời hết sức ca ngợi.
Đầu tiên chắc chắn phải kể đến Tượng Huyền Thiên Trấn Vũ ở đền Quán Thánh [Hà Nội], pho tượng này được đúc vào năm 1677. Tượng nặng khoảng 4 tấn và cao gần 3,9m. Tượng Huyền Thiên Trấn Vũ là một công trình nghệ thuật độc đáo, đánh dấu kỹ thuật đúc đồng và kỹ nghệ của nghệ nhân đúc đồng Ngũ Xã cách đây 300 năm.
Một kiệt tác nữa được các nghệ nhân nơi đây tạo ra nữa phải kể đến pho tượng Phật Di Đà được đặt tại chùa Thần Quang, trên chính đất làng Ngũ Xã.
>> Xem ngay: Những mẫu tranh đồng tượng đồng sắc nét nhất chỉ có tại Lộc Nam.
Hơn thế nữa, ngôi làng này còn có những kiệt tác nghệ thuật được người đời công nhận bởi chính những chi tiết sắc sảo và chất lượng không thể chê vào đâu được. Ngoài tượng đồng, chuông đồng, đỉnh đồng hay những đồ đồng khác cũng là thế mạnh của ngôi làng này.
Những sản phẩm của thợ đúc đồng Việt Nam nổi tiếng đã ra đời trong suốt gần 500 năm qua và trở thành những tác phẩm lớn, tiêu biểu của nghệ thuật dân tộc.
Chỉ với một pho tượng mà đã có thể nói lên được tay nghề, trí tuệ và tài năng đỉnh cao của các nghệ nhân.
4. Vậy bí quyết giữ nghề của họ như thế nào?
4.1 Tạo khuôn
Để tạo ra được 1 sản phẩm đúc đồng với mẫu mã bắt mắt và chất lượng là không hề dễ dàng, phải là 1 người có trình độ tay nghề cao và dày kinh nghiệm. Thành công của người Ngũ Xã khi tiến hành đúc đồng đã khẳng định được sự tài năng và thông minh trong ngành nghề này.
Bí quyết của họ là ở những khâu làm khuôn, nấu đồng và rót đồng thành phẩm. ngay từ những lúc đặt đơn hàng của khách, họ đã phải tiến hành làm 2 công đoạn: đó chính là tạo mẫu và làm khuôn.
Mẫu thường được đắp bằng sáp hoặc nến, đối với họ, việc khó nhất trong công đoạn đó chính là làm khuôn. Khi làm khuôn phải căn cứ vào hình tượng mẫu, và có nhiều chất liệu, nhưng chất liệu thường dùng hơn cả đó chính là đất sét, vôi, trấu, và bùn ao.
Người ta dùng đất bùn ao để phơi sấy khô, rồi sàng lọc thật mịn, tiếp đến là trộn với tro trấu để luyện đồng tinh chất.
Quy trình luôn là nung khuôn trước khi đúc. Điều chỉnh nhiệt độ khi nung khuôn là 1 kỹ thuật khó, đòi hỏi sự tinh ý, cẩn thận và nhiều kinh nghiệm.
Khi nung phải làm sao để các đường vân trên khuôn không bị xây xước, căn giữ nhiệt độ để chín không bị rạn nứt, khi gắn các giáp ranh giữa 2 mảnh vào với nhau không bị gờ rợn lên.
4.2 Nấu đồng
Khi đúc các nghệ nhân luôn luôn cố gắng và tập trung hết mình vào 2 việc nấu đồng và rót đồng vào khuôn.
Nấu đồng nguyên chất và phải pha thêm các kim loại khác theo tỉ lệ rất nghiêm ngặt thì mới có đồng hợp kim. Họ thường cân đo lượng đồng bằng mắt, bằng tay mà không hề có 1 máy móc hiện đại nào trợ giúp. Nói đến đây, quả là những bí quyết kỹ thuật thật đặc sắc với làng nghề Ngũ Xã nói riêng và các làng nghề khác nói chung.
Đặc biệt với sản phẩm chuông đúc đồng, cần cho thêm kim loại quý hiếm như vàng, bạc vào hỗn hợp hợp kim đồng nhằm tạo thêm âm thanh vang trong hơn khi đánh lên.
Chúng ta phải chú ý khâu nấu đồng, phải nấu đồng thời cùng lúc dù phải tập trung rất nhiều lò. Vì có như vậy thì khi ra thành phẩm sẽ không bị khác biệt khi rót đồng. Đó chính là lý do phải rót đồng liên tục và liên tay, không ngừng nghỉ. Có như vậy thì sản phẩm khi ra lò sẽ không có vết chắp nối dù lớn đến mấy.
Kỹ thuật đúc đồng của làng nghề từ lâu đã được đánh giá rất cao và làm cho chúng ta cũng như khách tham quan nước bạn cũng phải khâm phục. Người dân nơi đây luôn tự hào về làng nghề đúc đồng của mình và ngày nay đã trở thành truyền thống quý báu của dân tộc.
4.3 Làng đúc đồng Ngũ Xã ngày nay
Cùng với sự phát triển của công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Làng đúc đồng Ngũ Xã nay đã là phố xá tấp nập, đường sá xe cộ cũng nhiều và đông hơn. Người ta cùng ít nhắc đến những xưởng đúc đồng Ngũ Xã Tây Hồ Hà Nội xưa kia.
Nhưng không phải vì lý do đó mà họ đánh mất đi truyền thống. Làng đúc đồng Ngũ Xã tuy có thay đổi nhưng vẫn lưu giữ và thừa kế truyền thống ông cha. Vẫn có những nghệ nhân tiếp tục công việc đúc đồng với mong muốn bảo vệ truyền thống xa xưa.
Ngày nay, để mở rộng sự hòa nhập và đem các sản phẩm chất lượng và uy tín nhất đến với tay người dùng, sản phẩm đồng Ngũ Xã luôn đa dạng hóa, có cả những sản phẩm truyền thống và hiện đại ngày nay.
Dù cầm trên tay những sản phẩm mẫu mã đẹp mắt mà mấy ai hay rằng để làm ra những sản phẩm như vậy cần mất rất nhiều thời gian và đòi hỏi nghệ nhân phải có tay nghề cao, tỉ mỉ và kiên trì. Để làm ra 1 sản phẩm tốt và lưu giữ nét đặc biệt của làng nghề thì mỗi nghệ nhân cũng như những người con có tâm huyết theo nghề phải có những sự nỗ lực hàng ngày.
Tiếng vang đọng lại cùng với thời gian. Sản phẩm của làng nghề Ngũ Xã vẫn giữ được nét tinh tế, thanh cao và đậm tính truyền thống, được khách hàng mọi lứa tuổi yêu thích và lựa chọn.
Cho dù còn nhiều khó khăn về việc phát triển làng nghề truyền thống nhưng với niềm tự tôn và tâm huyết, những người nghệ nhân lâu năm ở ngôi làng này vẫn ngày ngày cố gắng, sáng tạo ra những sản phẩm mang dấu ấn riêng để không làm phai mờ đi nét đẹp truyền thống.
Điều này đã giúp phần góp thêm để khẳng định lại sự yêu nghề, tâm huyết cũng như sự gắn bó cùng với tài năng, thông minh, khéo léo, sáng tạo và sự chuẩn xác của đôi mắt nhìn của người dân Ngũ Xã.
Chính những yếu tố này đã tạo nên sự khác biệt và kết nối tiếp nối truyền thống thêm danh tiếng và lưu giữ đến ngày nay. Chính những hành động đẹp đẽ này đã giữ được dư âm của gần 500 năm tồn tại làng nghề đúc đồng, cũng như 1 lời nhắn nhủ khẳng định rằng tinh hoa của nghề đúc đồng sẽ vẫn mãi tồn tại trên chính mảnh đất Ngũ Xã xinh đẹp ngày nay!
>> Xem thêm: Nơi sản xuất đồ đồng mỹ nghệ uy tín nhất bạn đã biết chưa? Cùng theo chân chúng tôi qua bài viết sau để hiểu hơn về nơi này nhé!
4.4. Kỹ thuật đúc liền khối
Bất kỳ sản phẩm nào cũng cần có kỹ thuật sản xuất riêng. Với đồng Ngũ Xã, khoảng thời gian 500 năm đã nói lên tất cả. Trong suốt 5 thế kỷ qua, sản phẩm đồng nơi đây vẫn luôn giữ được bản sắc riêng của mình. Tất cả đều nhờ vào kỹ thuật đúc đồng mà những nghệ nhân nơi đây đã nghiên cứu ra. Kỹ thuật đúc chi tiết phức tạp nguyên khối đem lại đặc trưng riêng, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm của làng nghề nơi đây. Thế nhưng nó cũng đòi hỏi khá nhiều thời gian, kỹ thuật cùng tâm huyết của nghệ nhân đúc đồng.
Khó khăn nhất mà thợ đồng Ngũ Xã phải đối mặt phải kể đến những sự cố về chi tiết bị biến dạng, đồng không đầy khối, dãn nở nhiệt không đồng đều. Do đó chất lượng sản phẩm không đạt chuẩn. Một khi gặp phải trường hợp này, thợ đồng phải chấp nhận hủy bỏ sản phẩm bởi không thể chỉnh sửa lại theo ý muốn. Để tránh gặp phải trường hợp trên, yêu cầu thợ đùa đồng Ngũ Xã kết hợp tính toán tỉ mĩ từ khâu tạo hình đến độ dày chi tiết nhằm xác định được tỷ lệ nguyên liệu phù hợp nhất khi tiến hành nấu đồng.
4.5. Kỹ thuật pha trộn nguyên liệu
Nguồn nguyên liệu luôn là yếu tố quyết định đến sản phẩm. Với các sản phẩm bằng đồng, pha trộn nguyên liệu như thế nào trở thành bí quyết riêng của mỗi làng nghề. Với làng đồng Ngũ Xã, mỗi sản phẩm được làm từ loại nguyên liệu khác nhau. Nét đặc trưng này đem đến danh tiếng lâu nay cho vùng đất này.
Đặc biệt, các nghệ nhân đúc đồng xưa kia của Ngũ Xã đã tìm được loại nguyên liệu riêng biệt cho quá trình đúc tượng đồng. Đó chính là đồng đúc cua. Loại đồng nâu đỏ như mắt cua, sở hữu đặc điểm nổi bật về độ cứng, không chỉ khó ghỉ mà lại dễ lên hoa văn. Vì thế, tượng đồng Ngũ Xã nổi tiếng gần xa bấy lâu nay. Danh tiếng nghệ nhân đúc đồng tại làng nghề truyền thống Ngũ Xã cũng vang danh mọi nơi.
Làng nghề đúc đồng truyền thống Ngũ Xã – Hà Nội xứng đáng là ngôi làng Việt được bảo tồn và ca ngợi!
Mọi thông tin chi tiết, quý khách vui lòng liên hệ vào bộ phận chăm sóc khách hàng của chúng tôi để được hướng dẫn!
Công ty TNHH Cơ Khí Đúc Lộc Nam
Hotline: 0836.122.222
Cơ trở 1: 57A – Thị trấn Lâm – Ý Yên – Nam Định
Cơ sở 2: Chi nhánh 1 khu công nghiệp – Thị trấn Lâm – Ý Yên – Nam Định
Mail:
Website: dodongbatien.com