Người bị sốc thuốc thì phải làm sao
Sốc ma túy là tình trạng người nghiện sử dụng ma túy quá liều lượng trung bình hoặc sử dụng chung với một số chất kích thích khác như: rượu, thuốc an thần... Tình trạng này gây ra những triệu chứng rối loạn tâm thần, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng. Hoàn cảnh dùng ma túy thường đặc trưng tại các hoạt động vui chơi tự tổ chức của một nhóm thanh thiếu niên, tại sàn nhảy.
Show Ảnh: Roar Ông La Đức Cương, nguyên giám đốc Bệnh viện Tâm thần Trung ương cho biết, phần lớn bệnh nhân bị sốc ma túy có biểu hiện hoang tưởng bộc phát và nhanh, không có triệu chứng báo trước. Có người dùng một thời gian ngắn, một vài lần đã bị tình trạng này. Ngày nay, các loại ma túy mới còn có thể gây ngộ độc, co giật, kích thích không thể kiểm soát được. Người bị sốc ma túy sẽ rơi vào trạng thái lơ mơ, da tái xanh, vã mồ hôi, hạ thân nhiệt, rối loạn nhịp tim, tâm thần hoang tưởng, ảo giác, có những hành vi nguy hiểm cho bản thân và người xung quanh, cần được cấp cứu kịp thời. Xử trí bệnh nhân bị sốc ma túy Ngay khi phát hiện người có biểu hiện sốc ma túy, lập tức gọi sự trợ giúp từ những người xung quanh. Liên hệ ngay với cấp cứu 115 để gọi xe cấp cứu hoặc chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ. Trong khi chờ xe cấp cứu, lập tức nới lỏng quần áo của nạn nhân, lấy tất cả những vật có trong miệng, mũi của nạn nhân để khai thông đường thở. Đặt nạn nhân vào nơi thoáng mát và nằm ở tư thế hồi sức. Quan sát xem nạn nhân còn thở không bằng cách nhìn lồng ngực và bụng người đó có di động lên xuống hay không, hoặc đặt tay lên bụng và ngực xem có di động không. Ngoài ra có thể ghé tai vào tim hay để một nhúm tóc nhỏ gần lỗ mũi xem tóc có lung lay hay không. Nếu không lay động có nghĩa người ấy đã không còn thở. Bắt mạch cổ tay, mạch bẹn, mạch cảnh (ở cổ) để xem còn mạch hay không. - Nếu người ngất nhưng còn thở, còn mạch, cần đặt nằm nghiêng, ngửa đầu ra phía sau, nâng nhẹ hàm trước, tránh chất nôn tràn vào đường thở. Có nôn thì dùng ngón tay móc chất nôn ra làm thông đường thở. Ảnh: Mayo Clinic - Nếu người ngất và ngừng thở nhưng còn mạch, lập tức tiến hành hô hấp nhân tạo. Cách làm: Bóp chặt hai lỗ mũi người ngất, hít sâu sau đó áp sát môi vào nhau, thổi cho lồng ngực phồng lên, sau đó bỏ ra để người đó tự thở ra, làm khoảng 10-12 lần/1 phút. Ảnh: Mayo Clinic - Trường hợp nạn nhân ngưng thở, mất mạch, tiến hành làm hô hấp nhân tạo bóp tim ngoài lồng ngực. Đặt một tay lên giữa xương ức, tay kia đặt lên trên vuông góc với bàn tay trước, ấn xuống bằng lực của cơ thể, làm lồng ngực lõm xuống khoảng 5 cm, làm như vậy 70-90 lần trong một phút. Ảnh: Shutterstock Những việc không nên làm đối với người bị sốc ma túy: Không tự ý chích bất kỳ thứ gì vào ven nạn nhân kể cả nước muối, sữa, hay chất ma túy khác. Không đổ nước lạnh hay tát mạnh vào người bị sốc. Chú ý những diễn biến muộn xảy ra sau sốc phản vệ như viêm cơ tim dị ứng, viêm thận, viêm cầu thận. Những biến chứng này có thể dẫn đến tử vong. Có trường hợp sốc phản vệ đã được xử lý nhưng 1-2 tuần sau đó xuất hiện hen phế quản, mày đay, phù Quincke tái phát nhiều lần.Cấp cứu sốc phản vệ cần thực hiện càng sớm càng tốt, đây được xem là tình trạng y tế khẩn cấp. Do đó, thời gian cứu người tính bằng giây, nếu không những biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong có thể xảy ra do suy hô hấp cấp và tụt huyết áp. Tại sao cần cấp cứu người bị sốc phản vệ ngay lập tức?Dị ứng là tình trạng phản ứng của cơ thể khi lần đầu tiếp xúc với một trong số những chất gây dị ứng (dị nguyên). Đây cũng là lúc hệ thống miễn dịch học cách nhận ra kẻ xâm lược bên ngoài. Sốc phản vệ là tình trạng phản ứng dị ứng cấp tính nguy hiểm, xảy ra sau vài giây đến vài phút tiếp xúc với dị nguyên. Tùy cơ địa nhạy cảm ở mỗi người mà cơ thể sẽ phản ứng với những chất gây dị ứng nhất định. Sốc phản vệ gây ra những tác động tiêu cực đến toàn bộ cơ thể như hệ thống miễn dịch, hệ hô hấp, da, hệ thống tuần hoàn, hệ thống tiêu hóa, hệ thống thần kinh trung ương nên các triệu chứng cũng phân bố khắp cơ thể, phổ biến như: Ngứa da, môi bị sưng vù, hắt hơi, chảy nước mắt, nôn mửa, tiêu chảy,… (1) Ngoài ra, sốc phản vệ còn gây ra các vấn đề nghiêm trọng khác như:
Khi rơi vào tình trạng sốc phản vệ, nạn nhân phải nhanh chóng được đưa tới các cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu khẩn, tránh những biến chứng không kiểm soát, đe dọa tính mạng người bệnh. Thời gian vàng cấp cứu người bệnh bị sốc phản vệ là trong vòng 30 phút. Đặc biệt, sau khi đã xử lý sốc phản vệ và điều trị kịp thời vẫn có thể tái diễn sau 8 – 72 giờ tiếp theo. Do đó, người bệnh cần phải được theo dõi kỹ bằng máy móc hiện đại, chuyên gia giàu kinh nghiệm. Quy trình cấp cứu sốc phản vệ đúng kỹ thuậtNguyên tắc cấp cứu sốc phản vệNguyên tắc cấp cứu sốc phản vệ là nhanh chóng, chính xác và linh hoạt. Thực hiện cấp cứu tuần hoàn ngay tại chỗ nhằm đảm bảo duy trì tình trạng ổn định đường thở, tuần hoàn, hô hấp,… rồi mới vận chuyển người bệnh. Nhanh chóng xác định chất gây dị ứng dẫn đến sốc phản vệ để cách xa người bệnh như các loại thuốc uống, bôi hay nhỏ; dịch truyền,… Sốc phản vệ là một cấp cứu nguy cấp, cần được xử trí nhanh chóng, hiệu quả, phòng ngừa biến chứng Các bước xử lý cấp cứu sốc phản vệCách cấp cứu sốc phản vệ có thể chia thành 2 giai đoạn: Giai đoạn sơ cấp cứu và giai đoạn đến bệnh viện. Giai đoạn sơ cấp cứuNếu cảm thấy cơ thể đang rơi vào tình trạng sốc phản vệ nghiêm trọng, hãy lập tức gọi dịch vụ cấp cứu khẩn cấp. Kế đến, thực hiện các bước sơ cứu cấp cứu sốc phản vệ như sau:
Giai đoạn đến bệnh việnNgay khi người bệnh được đưa đến khoa Cấp cứu, bác sĩ sẽ tiêm ngay epinephrine qua đường tĩnh mạch hoặc cơ bắp đùi bên ngoài nhằm làm giảm mức độ nghiêm trọng của phản ứng dị ứng. (3)
Tiêm nhắc lại sau mỗi 5-15 phút/lần (có thể sớm hơn 5 phút nếu cần) đến khi huyết áp trở lại bình thường (người lớn và trẻ em hơn 12 tuổi thì huyết áp tâm thu > 90 mmHg; trẻ 1-12 tuổi là > 70 mmHg + (2 x tuổi); trẻ từ 1 đến 12 tháng tuổi là > 70 mmHg).
Nếu không có máy truyền dịch có thể thay thế bằng adrenalin theo liều lượng adrenalin (1mg/ml) 2 ống + 500ml dung dịch glucose 5% (dung dịch adrenalin 4µg/ml). Tốc độ truyền với liều adrenalin 0,1 µg/kg/phút theo bảng sau: Cân nặng (kg) Tốc độc truyềnCân nặng (kg)Tốc độ truyềnml/ giờGiọt/ phútml/ giờGiọt/ phút6 93406020101555075252030106090303045157010545Trường hợp không đặt truyền adrenalin tĩnh mạch có thể dùng dung dịch adrenalin 1/10.000 (pha loãng 1/10) tiêm qua ống nội khí quản hoặc màng nhẫn giáp với liều 0,1ml/kg/lần, tối đa 5ml ở người lớn và 3ml ở trẻ em.
Theo dõi và điều trị sau khi sơ cứu sốc phản vệMột số lưu ý cho người từng bị sốc phản vệ (cách phòng tránh tái sốc phản vệ): Sau khi trải qua tình trạng sốc phản vệ, người bệnh có thể đối diện nguy cơ gặp rủi ro tái sốc, vì vậy, người bệnh cần: Tránh xa các chất gây dị ứng, phòng tránh nguy cơ tái sốc phản vệ
Ngoài ra, khi bị ong tấn công, hãy che kín vùng đầu, dùng tay bới đất cát hất lên để xua đuổi ong hoặc nếu biết bơi thì nên nhảy xuống ao, hồ gần đó và lặn xuống để tránh bị ong đốt. Dùng những chất tạo nhiều khói khi đốt như mùn rơm, giẻ tẩm dầu,… để xua ong đi nơi khác. Không nên dùng quần áo, vật dụng như que gậy để xua ong sẽ càng khiến ong tấn công ồ ạt hơn.
Trong trường hợp khẩn cấp cần sự trợ giúp của bác sĩ, bạn có thể liên hệ khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa Khoa Tâm Anh: HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH Điều cuối cùng bạn cần lưu ý, cần phải thực hiện cấp cứu sốc phản vệ ngay cả khi nạn nhân có biểu hiện tốt hơn sau khi dùng bút tiêm tự động epinephrine. Bởi khả năng tái sốc có thể xảy ra sau đó khi thuốc hết tác dụng hoặc nạn nhân tiếp xúc lại với chất gây dị ứng. |