Trong điều kiện các nhân tố khác không đổi, tổng cầu sẽ thay đổi ngược chiều với giá cả trung bình. Đường AD là đường biểu diễn mối quan hệ giữa tổng mức cầu và mức giá chung .
AD = F[P]
1. Tính chất của đường tổng cầu.
Đường tổng cầu có độ dốc âm phản ánh mức giá chung có ảnh hưởng âm đến tổng cầu. Độ dốc âm của tổng cầu được giải thích bởi các nguyên nhân sau:
• Mức giá và tiêu dùng - hiệu ứng của cải: ảnh hưởng tức thì của sự giảm giá là làm tăng giá trị thực tế của số tiền mà dân cư nắm giữ. Nếu như người ta giữ một khối lượng tiền nhất định, khi mức giá chung giảm, họ sẽ có thể mua được nhiều sản phẩm hơn trước.
• Mức giá và đầu tư - Hiệu ứng lãi suất: khi giá cả giảm, các hộ gia đình cần giữ ít tiền hơn để mua hàng hoá và dịch vụ mà họ muốn. Do đó họ sẽ giữ ít tiền hơn và cho vay nhiều hơn. Điều này làm giảm lãi suất và có tác động khuyến khích các doanh nghiệp vay tiền để đầu tư nhiều hơn vào máy móc, thiết bị.
• Mức giá và xuất khẩu ròng- Hiệu ứng thay thế quốc tế: trong nền kinh tế mở, sự giảm giá của hàng trong nước làm cho hàng nội trở nên rẻ tương đối so với hàng ngoại. Điều này có tác dụng khuyến khích xuất khẩu, hạn chế nhập khẩu.
Cả ba hiệu ứng này hàm ý rằng, với mọi yếu tố khác giữ nguyên, có một mối quan hệ ngược chiều giữa mức giá và khối lượng hàng hoá dịch vụ được yêu cầu. Nói cách khác đường tổng cầu có độ dốc âm.
2. Những thay đổi của tổng cầu.
Chúng ta vừa thấy GDP thực yêu cầu nghịch biến với mức giá. Những tác động của GDP thực yêu cầu được biểu thị bởi một chuyển động dọc theo đường tổng cầu, không tạo ra một thay đổi nào đối với đường tổng cầu trên đồ thị và biểu tổng cầu. Nhưng trong thực tế biểu tổng cầu và đường cầu không phải là cố định. Có nhiều yếu tố tác động làm thay đổi tổng cầu:
- Sự dịch chuyển phát sinh từ tiêu dùng. Bất cứ một sự kiện nào làm thay đổi tiêu dùng tại một mức giá nhất định cũng làm dịch chuyển đường tổng cầu. Một trong những chính sách có ảnh hưởng đến tiêu dùng là mức thuế. Khi chính phủ cắt giảm thuế, mọi người có xu hướng tiêu dùng nhiều hơn, làm cho đường tổng cầu dịch chuyển sang phải. Khi chính phủ tăng thuế mọi người tiêu dùng ít hơn, làm cho đường tổng cầu dịch chuyển sang trái.
- Sự dịch chuyển phát sinh từ đầu tư. Bất cứ sự kiện nào làm thay đổi đầu tư của các doanh nghiệp tại mỗi mức giá nhất định cũng làm dịch chuyển đường tổng cầu. Nếu các doanh nghiệp hoặc các nhà đầu tư lạc quan trong tương lai họ sẽ tăng đầu tư làm cho đường tổng cầu dịch chuyển sang phải. Nhưng khi các doanh nghiệp thấy bi quan thì đầu tư sẽ giảm lúc này tổng cầu sẽ dịch chuyển sang trái.
- Chính sách thuế cũng có ảnh hưởng đến tổng cầu thông qua đầu tư. Nếu chính phủ giảm thuế khi các doanh nghiệp chi tiêu đầu tư thì sẽ làm tăng lượng cầu về hàng đầu tư của các doanh nghiệp tại mỗi mức giá. Do đó, đường tổng cầu sẽ dịch chuyển sang phải. Việc hủy bỏ chính sách giảm thuế đầu tư làm giảm đầu tư và đường tổng cầu dịch chuyển sang trái.
Chính sách khác có thể ảnh hưởng đến tổng cầu là cung ứng tiền tệ. Sự gia tăng trong cung ứng tiền tệ sẽ làm cho lãi suất giảm trong ngắn hạn. Chi phí đi vay cho đầu tư giảm đi khiến đường tổng cầu dịch chuyển sang bên phải. Khi cung ứng tiền tệ giảm, lãi suất tăng lên, làm cho nhu cầu đầu tư giảm xuống và đường tổng cầu dịch chuyển sang trái.
- Sự dịch chuyển phát sinh từ chi tiêu chính phủ. Một trong những cách trực tiếp mà các nhà hoạch định chính sách có thể làm dịch chuyển đường tổng cầu là thông qua chi tiêu chính phủ.
Chính phủ cắt giảm chi tiêu thì tổng cầu sẽ dịch chuyển sang trái. Ngược lại chính phủ tăng chi tiêu thì tổng cầu sẽ dịch chuyển sang phải.
- Sự dịch chuyển phát sinh từ xuất khẩu ròng. Bất cứ biến cố nào làm thay đổi xuất khẩu ròng tại một mức giá nhất định đều làm cho đường tổng cầu dịch chuyển. Khi xuất khẩu ròng tăng do bùng nổ kinh tế ở nước ngoài, tỷ giá hối đoái giảm làm cho đường tổng cầu dịch chuyển sang phải. Một biến cố làm giảm xuất khẩu ròng như suy thoái ở nước ngoài, tỷ giá hối đoái tăng đẩy đường tổng cầu dịch chuyển sang trái
Nguồn: TS. Nguyễn Tri Khiêm [Quantri.vn biên tập và hệ thống hóa]
Sự di chuyển và dịch chuyển của đường AD• Dịch chuyển: Sự thay đổi vị trí của 1 đường.AD dịch chuyển do sự thay đổi của các yếu tố sau [trong khi Pkhông đổi]:- Thu nhập [Yd]- Kỳ vọng- Tổng giá trị tài sản- Chính sách kinh tế.Tổng cầu tăng => Đường AD dịch chuyển sang phảiTổng cầu giảm => Đường AD dịch chuyển sang trái Sự di chuyển và dịch chuyển của đường AD• VD: trường hợp Yd tăng làm AD tăng Tổng cung của nền kinh tế• Khái niệm :Tổng cung là toàn bộ mức sản lượng mà các doanh nghiệptrong nước sẵn sàng và có khả năng sản xuất và cung ứngtại mỗi mức giá. Tổng cung của nền kinh tế• Đường tổng cung AS: thể hiện mối quan hệ giữa lượng tổngcung với mức giá chung.• Đường tổng cung ngắn hạn [ASSR]: liên kết mức giá vớimức sản xuất, giả định chỉ có lao động thay đổi còn các nhântố sản xuất khác như máy móc thiết bị... không đổi.• Đường tổng cung dài hạn [ASLR]: liên kết mức giá với mứcsản xuất trong một thời gian dài, lúc này mọi yếu tố đều linhhoạt [giá lao động, tư bản, công nghệ, tài nguyên...].
Mô hình tổng cầu và tổng cung hay còn gọi là mô hình AD-AS là mô hình dùng để giải thích hai biến số.
Biến số thứ nhất là tổng sản lượng hàng hóa và dịch vụ được đo bằng GDP thực tế. Biến số thứ hai là mức giá được đo bằng chỉ số giá tiêu dùng CPI hay chỉ số điều chỉnh GDP.
Mục lục
- 1 Tổng cầu của nền kinh tế
- 1.1 Khái niệm
- 1.2 Phương trình
- 1.3 Đường tổng cầu
- 1.4 Độ dốc của đường tổng cầu
- 1.5 Đường tổng cầu dịch chuyển
- 2 Tổng cung của nền kinh tế
- 2.1 Khái niệm
- 2.2 Tổng cung dài hạn - LRAS
- 2.3 Tổng cung ngắn hạn - SRAS
- 3 Các cú sốc và giải pháp của chính phủ
- 3.1 Cú sốc cầu
- 3.2 Cú sốc cung
- 4 Xem thêm
- 5 Tham khảo
Khái niệmSửa đổi
Tổng cầu là lượng hàng hóa và dịch vụ được tạo ra trên lãnh thổ một nước[GDP] mà các tác nhân kinh tế sẵn sàng và có khả năng mua tại mỗi mức giá.
Trong nền kinh tế mở thì tổng cầu bao gồm 4 nhân tố:
- C: Tiêu dùng của các hộ gia đình
- I: Đầu tư của doanh nghiệp
- G: Chi tiêu của chính phủ
- NX: Xuất khẩu ròng
Phương trìnhSửa đổi
Phương trình đường tổng cầu trong một nền kinh tế mở có dạng: AD = C + I + G + NX
Đường tổng cầuSửa đổi
Đường tổng cầu[AD]
Độ dốc của đường tổng cầuSửa đổi
Đường tổng cầu dốc xuống. Được giải thích bởi ảnh hưởng của giá đối với tiêu dùng, đầu tư, xuất khẩu ròng:
- Mức giá và tiêu dùng[Hiệu ứng Pigou]: với mức giá thấp, lượng tiền mà các hộ gia đình nắm giữ có giá trị hơn, các hộ gia đình cảm thấy giàu có hơn nên họ chi tiêu nhiều hơn trước => tăng tiêu dùng.
- Mức giá và đầu tư [hiệu ứng Keynes]: Với mức giá thấp các hộ gia đình cần giữ ít tiền hơn để tiêu dùng. Nên họ cho vay số tiền thừa, làm lãi suất giảm => kích thích đầu tư.
- Mức giá và xuất khẩu ròng[Hiệu ứng tỷ giá hối đoái]: với mức giá thấp, làm cho hàng trong nước rẻ tương đối so với hàng ngoại. Điều này có tác dụng khuyến khích xuất khẩu, hạn chế nhập khẩu =>tăng xuất khẩu ròng.
Kết luận: Cả ba hiệu ứng này đã cho thấy mối quan hệ ngược chiều giữa giá và sản lượng hàng hóa. Hay: đường tổng cầu dốc xuống.
Đường tổng cầu dịch chuyểnSửa đổi
Đường tổng cầu sẽ dịch chuyển khi có sự thay đổi của các yếu tố cấu thành tổng cầu là C, I, G và NX.
Khái niệmSửa đổi
Tổng cung là lượng hàng hóa và dịch vụ được cung ứng trên thị trường. Nó thể hiện mối quan hệ giữa mức giá chung và khối lượng hàng hóa được cung ứng.
- Tổng cung dài hạn - LRAS - Long Run Aggregate Supply
- Tổng cung ngắn hạn - SRAS - Short Run Aggregate Supply
Tổng cung dài hạn - LRASSửa đổi
- Đường tổng cung về hàng hóa, dịch vụ trong dài hạn [LRAS] thẳng đứng tại mức sản lượng tự nhiên.
- Cung hàng hóa, dịch vụ trong dài hạn phụ thuộc vào công nghệ, khối lượng tư bản, lực lượng lao động sẵn có.
- Cung hàng hóa, dịch vụ trong dài hạn không phụ thuộc vào mức giá trong nền kinh tế.
Sự dịch chuyển của đường tổng cung dài hạn: đường tổng cung dài hạn dịch chuyển khi có sự thay đổi của những yếu tố sau
- Lao đông
- Tư bản
- Tài nguyên
- Công nghệ
Tổng cung ngắn hạn - SRASSửa đổi
- Đường tổng cung ngắn hạn dốc lên.
- Phương trình cơ bản về đường tổng cung gắn hạn: Y =
Y
¯
{\displaystyle {\bar {Y}}\ }
+ α [P - Pe]
- Y: sản lượng
- Y ¯ {\displaystyle {\bar {Y}}\ } : sản lượng tự nhiên
- α: số dương
- Pe: mức giá kỳ vọng
- P: giá thực tế
- Kết luận rút ra từ phương trình:
- Đường tổng cung có độ dốc dương.
- Vị trí của đường tổng cung phụ thuộc vào Pe. Vì đường tổng cung ngắn hạn cắt đường tổng cung dài hạn ở Pe. Do đó khi Pe tăng thì đường tổng cung sẽ dịch chuyển lên trên và sang trái.
- Tham số α đo lường phản ứng của sản lượng với chênh lệch giữa giá cả thực tế và giá cả kỳ vọng.
- α = 0: đường tổng cung có dạng thẳng đứng.
- α rất lớn: đường tổng cung gần như nằm ngang.
- Một số mô hình giải thích về đường tổng cung ngắn hạn dốc lên:
- Mô hình tiền lương cứng nhắc: Tiền lương danh nghĩa thường cứng nhắc và chậm thay đổi hơn so với giá là do hợp đồng lao động, vì vậy khi giá sản phẩm tăng nhưng lương công nhân chưa tăng, doanh nghiệp được lợi nên sản xuất nhiều hơn. Kết luận: Giá tăng làm sản lượng tăng. Đường cung ngắn hạn dốc lên
- Mô hình nhận thức sai lầm: Khi mức giá chung tăng doanh nghiệp dễ tưởng rằng hàng hoá, dịch vụ của mình cũng tăng nên cung ứng nhiều hơn. Kết luận: Giá tăng thì sản lượng tăng. Đường cung ngắn hạn dốc lên.
- Mô hình giá cả cứng nhắc: Khi mức giá chung tăng nhưng Chi phí thực đơn quá lớn nên doanh nghiệp trì hoãn tăng giá, giá bán của doanh nghiệp thấp hơn nên bán được nhiều hơn. Kết luận: Giá bán tăng, cung ứng tăng. Đường cung ngắn hạn dốc lên.
Cân bằng tổng cung-tổng cầu
Cú sốc cầuSửa đổi
Cú sốc cầu tiêu cực trong ngắn hạn khi giá P giảm, sản lượng Y giảm [gọi là suy thoái kinh tế]. Do đó đường tổng cầu AD dịch trái. Chính phủ sẽ tăng chi tiêu G hoặc giảm thuế T để khắc phục tình trạng. Tăng chi tiêu chính phủ G có hiệu quả nhanh hơn giảm thuế T.
Cú sốc cầu tiêu cực trong dài hạn sau khi suy thoái kinh tế dẫn đến thất nghiệp tăng, doanh nghiệp giảm lương công nhân do lao động cần việc tăng nên chi phí sản xuất giảm, doanh nghiệp tăng sản lượng làm tổng cung tăng. Do đó đường tổng cung dịch phải về với mức sản lượng tự nhiên. Kết luận: Giá P giảm, sản lượng Y không đổi trong điều kiện chính phủ không can thiệp.
Cú sốc cungSửa đổi
Cú sốc cung khi đường cung dịch trái làm giá tăng đồng thời sản lượng giảm [tức là vừa lạm phát vừa suy thoái kinh tế], lúc này chính phủ đối mặt với hai lựa chọn không mong muốn. Giảm sản lượng [suy thoái hơn] để bình ổn giá hoặc tăng giá [lạm phát hơn] để khôi phục sản lượng.
- Tổng cung
- Tổng cầu
- Bài giảng kinh tế vĩ mô 2-PGS.TS Nguyễn Văn Công-Nhà xuất bản Lao động 2006